ఏనుగు
ఏనుగ లేదా ఏనుగు (ఆంగ్లం Elephant) ఒక భారీ శరీరం, తొండము కలిగిన జంతువు. ప్రస్తుతం భూమిపై సంచరించే జంతువులన్నింటిలోకి ఏనుగే పెద్దది. దీని గర్భావధి కాలం 22 నెలలు. ఏనుగు 70 సంవత్సరాల కంటే ఎక్కువగా జీవిస్తుంది.ఏనుగులు రెండు రకాలు: ఆఫ్రికా ఏనుగు, ఆసియా ఏనుగు. హిందువులు ఏనుగును వివిధరకాలుగా పూజిస్తారు. ఇవి పూర్తిగా శాకాహారులు, బాగా తెలివైనవి.
భాషా విశేషాలు[మార్చు]
ఆఫ్రికా ఏనుగు[మార్చు]
ఆఫ్రికా ఏనుగులు (ప్రజాతి Loxodonta) ఆఫ్రికా ఖండంలో 37 దేశాలలో విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇవి ఆసియా ఏనుగులకంటే పెద్దవిగా ఉంటాయి. వీటి వెనుకభాగం పుటాకారంలో ఉంటుంది. వీటి చెవులు చాలా పెద్దవిగా ఉంటాయి. విశేషమేమిటంటె, వీటి చెవులు ఆఫ్రికా ఖండం ఆకారంలో ఉంటాయి. ఆడ, మగ ఏనుగులు రెండూ దంతాలు కలిగి ఉంటాయి. శరీరం పై వెండ్రుకలు, ఆసియా ఏనుగుల కంటే తక్కువగా ఉంటాయి.
- సంఖ్యా జాబితా అంశం
ఆసియా ఏనుగు[మార్చు]
ఆసియా ఏనుగులు (Elephas maximus) ఆఫ్రికా ఏనుగుల కంటే చిన్నవి. చెవులు చిన్నవిగా ఉంటాయి. మగ ఏనుగులకు మాత్రమే పెద్ద దంతాలుంటాయి. మొత్తం ఏనుగులలో 10 శాతం మాత్రమే ఆసియా ఏనుగులు. జన్యు వ్యత్యాసాల ఆధారంగా, ఏనుగులను మూడు ఉపజాతులుగా విభజించారు.
- శ్రీలంక ఏనుగు (Elephas maximus maximus) ఆసియా ఏనుగులన్నింటిలోను పెద్దది. ఇవి శ్రీలంకలో మాత్రమే ఉన్నాయి. ఇవి ఇంచుమించు 3,000-4,500 వరకు ఉన్నాయని అంచనా. ఇవి సుమారు 5,400 కి.గ్రా. బరువుండి 3.4 మీ. ఎత్తుంటాయి.
- భారతదేశపు ఏనుగు (Elephas maximus indicus) ఆసియా ఏనుగులన్నింటిలో సంఖ్యలో ఎక్కువగా, అంటే 36,000 వరకు ఉన్నాయని అంచనా. ఇవి భారతదేశం నుండి ఇండోనేషియా వరకు విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇవి ఇంచుమించు 5,000 కి.గ్రా. బరువు ఉంటాయి.
- సుమత్రా ఏనుగు (Elephas maximus sumatranus) ఇవి అన్నిటికన్నా చిన్న పరిణామంలో ఉంటాయి.
మానవులతో సంబంధం[మార్చు]
- ప్రాచీన భారతదేశంలో మొదటిసారిగా ఏనుగులను మచ్చికచేసుకున్నారు. ఏనుగులు కష్టపడి పనిచేసే జంతువులు. అడవులలో భారీ వృక్షాలను పడగొట్టడానికి, తరలించడానికి ఉపయోగిస్తారు. ఇలాంటి పనులను ముఖ్యంగా ఆడ ఏనుగుల నుపయోగించేవారు.
- యుద్ధాలలో ఏనుగులను భారతదేశంలోను, తర్వాత పర్షియాలోను ఉపయోగించారు. వీటికోసం ముఖ్యంగా మగ ఏనుగులను మాత్రమే పనికొస్తాయి. భారీ పనులకోసం, వృక్షాలను కూల్చడానికి, పెద్దపెద్ద దుంగలను కదిలించడానికి, యుద్ధఖైదీలను వీటి పాదాలక్రింద తొక్కించడానికి వాడేవారు.
- మహారాజులు అడవులలో క్రూరమృగాలు, ముఖ్యంగా పులుల్ని వేటాడటం కోసం ఏనుగులమీద వెళ్ళేవారు. కొన్ని దేవాలయాలలో ఊరేగింపులలో ఏనుగుల్ని ఉపయోగిస్తారు.
- ప్రపంచవ్యాప్తంగా జంతుప్రదర్శనశాల లలో, సర్కస్ లలో ఏనుగులు ప్రధాన ఆకర్షణలు.
- గజారోహణం, గండపెండేరం లతో మహారాజులు ఆనాటి గొప్ప కవులను, పండితులను సన్మానించేవారు.
తెలంగాణలో ఏనుగు శిలాజాలు[మార్చు]
తెలంగాణ రాష్ట్రం లోని పెద్దపల్లి జిల్లా రామగుండం ఆర్జీ-1 పరిధిలోని మేడిపల్లి ఓసీపీ-4 తవ్వకాల్లో సుమారు 5కోట్ల నుంచి 10కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం జీవించి ఉన్న పురాతనమైన ‘స్టెగోడాన్' జంతువు శిలాజాలు లభ్యమయ్యా యి. ఈ శిలాజాలు ఈ నెల 30 బయటపడ్డాయని, ఇవి ఏనుగు జాతి కంటే ముందు తరం జంతువు స్టెగోడాన్ వేనని జువాలాజికల్‌ సర్వే అధికారులు నిర్ధారించారని సింగరేణి సంస్థ పేర్కొంటున్నది. స్టెగోడాన్ కు చెందిన దవడ ఎముకతోపాటు, దంతాలు సైతం లభ్యమయ్యాయి.
దేవాలయాల్లో ఏనుగుల వాడుక[మార్చు]
భారతదేశములోనే కాక పలు ఇతర దేశాలలో సైతం దేవాలయాల యందున ఏనుగులను వాడటం జరుగుతున్నది. ముఖ్యంగా దక్షణ భారత దేశ ప్రధాన దేవస్థానములవారు స్వామి యొక్క అన్ని ఉత్సవములయందున తప్పక హస్తి యొక్క సేవలను తీసుకొంటారు. ఊరేగింపులలోనూ, దేవాలయ ప్రధాన ద్వారముల వద్ద వీటిని అధికముగా వీక్షించవచ్చు.
హిందూ పురాణాలలో[మార్చు]
- హిందూ దేవుడు వినాయకుడు తలఖండించిన శివుడు ఏనుగు తలను తెచ్చి అతికించినట్టుగా పురాణాలు చెబుతున్నాయి.
- గజేంద్ర మోక్షములో విష్ణుమూర్తి సుదర్శన చక్రంతో మొసలిని సంహరించి గజేంద్రున్ని రక్షిస్తాడు.
- క్షీరసాగర మథనంలో పుట్టిన ఐరావతం అనే తెల్లని ఏనుగు, ఇంద్రుని వాహనము.
- గజలక్ష్మి అష్టలక్ష్ములులో ఒకరు.
ఇవి కూడా చూడండి[మార్చు]
ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవం[మార్చు]
ప్రతి సంవత్సరం ఆగస్టు 12వ తేదీని ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవం జరుపుకుంటారు.
ఇతర పేర్లు[మార్చు]
బయటిలింకులు[మార్చు]
- స్టెగోడాన్ శిలాజాలు లభ్యం నమస్తే తెలంగాణ లో ప్రచురితం అయిన వార్త
- స్టెగోడాన్ శిలాజాలను గురించి ఈనాడు పత్రికలో