కింక్రీ దేవి
కింక్రీ దేవి | |
|---|---|
| జననం | 1925 (age 98–99) |
| మరణం | 2007 |
| జాతీయత | భారతీయురాలు |
| వృత్తి | సామాజిక కార్యకర్త |
| జీవిత భాగస్వామి | షాము రామ్ |
| పురస్కారాలు | నారీ శక్తి అవార్డు (1999) |
కింక్రీ దేవి (జనవరి 30, 1925 - డిసెంబరు 30, 2007) ఒక భారతీయ ఉద్యమకారిణి, పర్యావరణవేత్త, ఆమె స్వరాష్ట్రమైన హిమాచల్ ప్రదేశ్ లో అక్రమ మైనింగ్, క్వారీలపై యుద్ధం చేసినందుకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఆమెకు చదవడం లేదా రాయడం తెలియదు, ఆమె మరణానికి కొన్ని సంవత్సరాల ముందు ఆమె పేరుపై ఎలా సంతకం చేయాలో నేర్చుకుంది. [1]
ఆమె తన పేదరికానికి ప్రసిద్ధి చెందింది, చివరికి హిమాచల్ ప్రదేశ్ కు చెందిన అమెరికాకు చెందిన స్వచ్ఛంద సంస్థ ఆమె జీవన పరిస్థితుల గురించి ఒక పంజాబీ వార్తాపత్రిక కథనాన్ని చదివిన తరువాత దానిని తగ్గించింది. [2]
బాల్యం
[మార్చు]దేవి 1925 లో సిర్మౌర్ జిల్లా లోని ఘటోన్ గ్రామంలో జన్మించింది.[1][2] ఆమె తండ్రి దళిత లేదా అంటరాని కులానికి చెందిన నిరుపేద రైతు.[1] చిన్నతనంలోనే పనిమనిషిగా పనిచేయడం ప్రారంభించిన ఆమె 14 ఏళ్ల వయసులో వెట్టిచాకిరీ కార్మికురాలు షాము రామ్ ను వివాహం చేసుకుంది.[1] 22 ఏళ్ల వయసులో టైఫాయిడ్ జ్వరం తో రామ్ మరణించాడు.[1]
స్వీపర్ గా తన కొత్త ఉద్యోగంలో పని చేస్తున్నప్పుడు, హిమాచల్ ప్రదేశ్ కొండల్లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో భారీ క్వారీయింగ్ జరగడం, నీటి సరఫరాకు హాని కలిగించడం, వరి పొలాలు నాశనం కావడాన్ని దేవి గమనించింది.[1] ఈ సమయంలో దేవి స్వయంగా మైనింగ్ చేపట్టాలని నిర్ణయించుకుంది.[1]
ఉద్యమం
[మార్చు]48 మంది గని యజమానులపై (సిమ్లా) హైకోర్టులో ప్రజాప్రయోజన వ్యాజ్యం దాఖలు చేసిన దేవికి స్థానిక స్వచ్ఛంద సంస్థ పీపుల్స్ యాక్షన్ ఫర్ పీపుల్ ఇన్ నీడ్ మద్దతు తెలిపింది.[1] సున్నపురాయి తవ్వకాల్లో క్వారీలు నిర్లక్ష్యంగా వ్యవహరిస్తున్నారని ఆమె ఆరోపించారు.అయితే తమపై వచ్చిన ఆరోపణలను ఆమె ఖండించారు.[1]
ఆమె దావాకు ఎలాంటి స్పందన రాకపోవడంతో దేవి కోర్టు వెలుపల 19 రోజుల నిరాహార దీక్షకు దిగింది.[1] ఈ కేసును కోర్టు విచారణకు స్వీకరించినప్పుడు, దేవి జాతీయ సెలబ్రిటీగా మారింది.[1] కోర్టు 1987లో మైనింగ్ పై స్టే విధించడంతో పాటు తన ప్రియమైన కొండల్లో బ్లాస్టింగ్ పై నిషేధం విధించింది.[1] గని యజమానులు సుప్రీంకోర్టు ను ఆశ్రయించారు, వారు జూలై 1995 లో వారి అప్పీలును తిరస్కరించారు.[1] అప్పటి ప్రథమ మహిళ హిల్లరీ క్లింటన్ ఆమెపై ఆసక్తి కనబరిచారు, అదే సంవత్సరం బీజింగ్ లో జరిగిన అంతర్జాతీయ మహిళా సదస్సుకు హాజరుకావాల్సిందిగా దేవిని ఆహ్వానించారు.[1] వేడుకల ప్రారంభంలో దీపం వెలిగించమని ఆమెను అడిగారు, ఆమె పోరాడుతున్న కారణం గురించి, సాధారణ ప్రజలు ఎలా ప్రభావం చూపగలరో వివరించారు.[1]
సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఉన్నప్పటికీ కొండలు, అటవీ ప్రాంతాల్లో అక్రమ మైనింగ్ కొనసాగుతూనే ఉంది.[1] ఆమె పర్యావరణవాదంతో పాటు, దేవి యొక్క ఇతర ప్రయత్నాలలో ఒకటి సంగ్రాలో డిగ్రీ-మంజూరు కళాశాల ఏర్పాటు కోసం ప్రచారం చేయడం.[1] తాను చదువుకోవడం సరికాదని, చదువు రాకపోవడం వల్ల నాలా ఇతరులు బాధపడకూడదని తాను కోరుకుంటున్నానని ఆమె పేర్కొన్నారు.[3]
మరణం
[మార్చు]దేవి 2007 డిసెంబరు 30 న భారతదేశం లోని చండీగఢ్లో తన 82 వ యేట మరణించింది.[1]
అవార్డులు
[మార్చు]- 1999లో దేవికి భారత ప్రభుత్వం స్త్రీ శక్తి పురస్కారం ప్రదానం చేసింది. [2]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15 1.16 1.17 Pandya, Haresh (2008-01-06). "Kinkri Devi, 82, battled illegal mining in India". International Herald Tribune. Retrieved 2008-02-21.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "Kinkri Devi: Impoverished Dalit woman who became an unlikely celebrity after campaigning against mining in her home region". The Times. 2008-01-03. Archived from the original on 2010-05-25. Retrieved 2008-02-22.
- ↑ "She Was Not Literate. Yet the Brave Kinkri Devi Educated the World about the Environment". Retrieved 7 February 2016.