చౌక్ పూరణ
చౌక్-పూరణ లేదా చౌక్పురానా అనేది పంజాబ్, హర్యానా, హిమాచల్ ప్రదేశ్, మధ్యప్రదేశ్, ఉత్తర ప్రదేశ్ లలో ఆచరించే జానపద కళ. ఉత్తరప్రదేశ్ లో చౌక్-పూరానా అనే పదం పిండి, బియ్యం ఉపయోగించి నేలను వివిధ డిజైన్లతో అలంకరించడాన్ని సూచిస్తుంది, ఈ ప్రాంతానికి ప్రత్యేకమైన డిజైన్లను ఉపయోగించి గోడలను కూడా సూచిస్తుంది.
అదేవిధంగా, ఆర్యన్ (1983) ప్రకారం, పంజాబ్లో చౌక్-పూరానా అనే పదం ఫ్లోర్ ఆర్ట్, మట్టి గోడ చిత్రలేఖనాన్ని సూచిస్తుంది. ఈ కళను ప్రధానంగా మహిళలు ఆచరిస్తారు, ఇది జానపద సంప్రదాయం. పంజాబ్ లో హోలీ, కర్వా చౌత్, దీపావళి వంటి పండుగల సమయంలో, గ్రామీణ గృహాల గోడలు, ప్రాంగణాలు దక్షిణ భారతదేశంలో రంగోలి, రాజస్థాన్ లోని మందన, భారతదేశంలోని ఇతర ప్రాంతాలలో గ్రామీణ కళలను పోలిన చిత్రాలు, పెయింటింగ్ లతో అభివృద్ధి చేయబడతాయి. పంజాబ్ లోని చౌక్-పూరణ మట్టి గోడ కళకు ఆ రాష్ట్ర రైతాంగ మహిళలు రూపం ఇస్తారు. ఆవరణలో, ఈ కళను ఒక పీస్ గుడ్డను ఉపయోగించి గీస్తారు. ఈ కళలో చెట్ల ఆకృతులు, పువ్వులు, ఫెర్న్లు, తీగలు, మొక్కలు, నెమళ్లు, పల్లకిలు, రేఖాగణిత నమూనాలతో పాటు నిలువు, సమాంతర, వక్ర రేఖలను గీయడం జరుగుతుంది. ఈ కళలు పండుగ వాతావరణాన్ని పెంచుతాయి.
వ్యుత్పత్తి శాస్త్రం, చరిత్ర
[మార్చు]చౌక్-పూరానా అనే పదం రెండు పదాలతో రూపొందించబడింది: చౌక్ అంటే చతురస్రాకారం, పూరానా అంటే నింపడం. ఈ కళ అలంకరణ లేదా పండుగల కోసం గీసిన పంజాబు జానపద మట్టి గోడ కళను సూచిస్తుంది. క్రీ.శ. 1849-1949 మధ్య కాలంలో అప్పుడప్పుడు పక్షి లేదా జంతువుతో మట్టి గోడలపై అలంకరణ డిజైన్లు చిత్రించబడ్డాయని హసన్ (1998) నమోదు చేశాడు. గాల్ ఎట్ ఆల్ (2009) వరల్డ్ మార్క్ ఎన్సైక్లోపీడియా ఆఫ్ కల్చర్స్ అండ్ డైలీ లైఫ్: ఆసియా అండ్ ఓషియానియాలో పంజాబ్ జానపద కళ వేలాది సంవత్సరాల పురాతనమైనదని పేర్కొంది, గ్రామ కుమ్మరులు మట్టి బొమ్మలు, హరప్పా బొమ్మల మధ్య సారూప్యతలను గుర్తించారు. సుదీర్ఘ సంప్రదాయాన్ని కొనసాగిస్తున్న పండుగలపై మహిళలు మట్టి గోడలపై సంక్లిష్టమైన డిజైన్లను గీస్తారు.
అదేవిధంగా, హర్యానా రివ్యూ (1981) ప్రకారం కళాకారులు మట్టి గోడలకు ఆవు పేడతో పూస్తారు, తరువాత దానిని వైట్ వాష్ చేస్తారు. తరువాత రేఖలు గీయబడతాయి, ఇవి "లాభం, అదృష్టం, శ్రేయస్సు" ను సూచించే సింబాలిక్ పెయింటింగ్ లను సృష్టిస్తాయి. లలిత కళా అకాడమీ 1968 లో ఉత్తర భారతదేశంలోని కళాకారులు పెయింటింగ్స్ ఎలా గీస్తారో నివేదించింది, కొంతమంది కళాకారులు "ఇతిహాసాల నుండి రంగురంగుల దృశ్యాలను చిత్రీకరించడానికి ఒక ప్రత్యేక బహుమతిని కలిగి ఉంటారు: కొంతమంది నల్ల సిరా, సింధూర్ (గులాబీ-మాడ్డర్)లో చాలా చక్కటి లైన్ వర్క్లో మాత్రమే పనిచేస్తారు". అదే ప్రచురణలో, సంఝీ పండుగపై వాల్ ఆర్ట్ ప్రాబల్యం వివరించబడింది. ఈ పండుగను ప్రతి సంవత్సరం నవరాత్రుల సమయంలో జరుపుకుంటారు. ఢిల్లీ, ఉత్తర ప్రదేశ్, పంజాబు చుట్టుపక్కల ప్రాంతాలతో కూడిన ఉత్తర భారతదేశంలోని మహిళలు గోడలు, లోపలి ప్రాంగణాలను మట్టి, ఆవుతో పూస్తారు. అప్పుడు రేఖాగణిత డిజైన్లను వృత్తాకార లేదా త్రిభుజాకార బంకమట్టి డిస్క్ లతో కలిపి గీస్తారు.
మట్టి గోడ పెయింటింగ్
[మార్చు]కాంగ్ (1988), పంజాబ్ లో గోడ కళపై తన అధ్యయనంలో, కొమ్మలు, పువ్వులను సృష్టించే వృత్తాకార, త్రిభుజాకార ఆకారాలను గీయడం పెయింటింగ్ ల ఆధారం అని పేర్కొన్నాడు ". ధిల్లాన్ (1998) ప్రకారం, మహిళలు "చెట్లు, పక్షులు, ఓపెన్ హ్యాండ్, చతురస్రాకారం[1], త్రిభుజాలు, వృత్తాలు వంటి రేఖాగణిత బొమ్మలు, కొన్నిసార్లు నైరూప్య నమూనాలు, మానవ బొమ్మలు, దేవతలు" సృష్టిస్తారు. ఆర్యన్ (1983) "దాని పేరు ఉన్నప్పటికీ, అలంకరణ డిజైన్లు ఎప్పుడూ ఇంటి గుమ్మంపై గీయబడవు" కానీ గోడలపై గీస్తారు. ఏదేమైనా, కోహ్లీ (1983) ప్రకారం, పంజాబీ మహిళలు "వారి కుటుంబ సభ్యుల శ్రేయస్సు, శ్రేయస్సు కోసం, సందర్శకులకు స్వాగతం పలకడానికి వారి తలుపులపై డిజైన్లను గీస్తారు".[2]
భట్టి (1981) మట్టి గోడలపై పెయింటింగ్ వేయడంలో పంజాబ్ లోని కళాకారులు ఉపయోగించిన ప్రక్రియను వివరించారు. పునాది మట్టి, కౌడంగ్ ప్లాస్టర్. కళాకారుడు అలంకరణ కోసం వేలిముద్రలు, అరచేతి గుర్తులను ఉపయోగిస్తాడు[3]. సున్నం, పసుపు, ఎరుపు బంకమట్టిని వర్ణద్రవ్యాల కోసం ఉపయోగిస్తారు. సంప్రదాయ, జానపద ఆకృతులను ప్లాస్టర్ పై గీస్తారు. నలుపు రంగును కూడా వాడతారు[4].
ధమిజా (1971) వాల్ పెయింటింగ్స్ తెల్ల బియ్యం పేస్టుతో గీశారని రాశారు. కొన్నిసార్లు ఓక్రే (బంకమట్టి), కొన్ని రంగులను కూడా ఉపయోగిస్తారు. గోడ పెయింటింగ్ లు సింబాలిక్ ఆచార నమూనాలను ప్రదర్శిస్తాయి, ఇవి "ప్రత్యేక సందర్భాలను[5]—దీపావళి లేదా దసరా వంటి పండుగలను జరుపుకోవడానికి" గీస్తారు; బిడ్డ పుట్టడం వంటి సంతోషకరమైన కుటుంబ వేడుకలు". ఈ కళను మట్టి గోడలపై గీస్తారు కాబట్టి, పెయింటింగ్స్ సంవత్సరానికి రెండుసార్లు, బహుశా అంతకంటే ఎక్కువసార్లు గీస్తారు. కొన్నిసార్లు సున్నం పూసిన ఇటుక గోడలపై కూడా ఈ కళను చూడవచ్చు. అయితే పంజాబులో సాంస్కృతిక మార్పుల కారణంగా ఈ సంప్రదాయం క్షీణిస్తోంది.[6] ఏదేమైనా, కొన్ని మట్టి ఇళ్లలో, సాంప్రదాయ జానపద కళను ఇప్పటికీ గోడలపై చూడవచ్చని కాంగ్ 2018 లో పేర్కొన్నాడు. అదేవిధంగా, బేడీ (1978) దీపావళి సమయంలో మహిళలు గోడలకు సున్నం పూసి, ఆపై లక్ష్మీ చిత్రాన్ని గీస్తారని పేర్కొన్నారు.[7]
మంకు (1986) గుజ్జర్ స్థావరాలపై తన అధ్యయనంలో, పంజాబ్ లోని ఉప పర్వత ప్రాంతంలోని ప్రజలు గోలు అని పిలువబడే తెల్లని మట్టితో బయటి, లోపలి గోడలను కడగుతున్నారని పేర్కొన్నాడు. గోడల లోపలి భాగంలో మహిళలు బియ్యం పొడిని నీటిలో కలిపిన మతపరమైన బొమ్మలను గీస్తారు. [8]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Aryan, K.C. (1983) The Cultural Heritage of Punjab, 3000 B.C. to 1947 A.D. Rekha
- ↑ Kohli. Yash (1983) The Women of Punjab. Page 56Chic Publications.
- ↑ Bhatti, S.S. (1981) Contemporary Artists in Punjab. Punjab Lalit Kala Akademi <
- ↑ Puni, Balbir Singh (1992) Pañjābī lokadhārā ate sabhiācāra
- ↑ [1] Dhamija, Ram (1971) Image India: Heritage of Indian Arts & Crafts. Vikas Publications
- ↑ Kang, Kanwarjit Singh (25 09 2018) Punjabi Tribune Pinda di parampravadi lok kala (ਪਿੰਡਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਦੀ ਲੋਕ-ਕਲਾ)
- ↑ Bedi, Wanjara Singh (1978) Pañjābī lokadhārā wishawa kosha. Volume 8. Punjabi Prakashan
- ↑ Manku, Darshan Singh (1986) The Gujar Settlements: A Study in Ethnic Geography