నాథూ లా
| నాథు లా | |
|---|---|
 భారతీయ వైపు సరిహద్దుకు దారితీసే మెట్లు | |
| సముద్ర మట్టం నుండి ఎత్తు | 4,310 m (14,140 ft) |
| ఇక్కడ ఉన్న రహదారి పేరు | Old Tea Horse Road |
| ప్రదేశం | భారతదేశం (సిక్కిం) - చైనా (టిబెట్ అటానమస్ ప్రాంతం) |
| శ్రేణి | హిమాలయాలు |
| Coordinates | 27°23′13″N 88°49′51″E / 27.38681°N 88.83095°E |
  నాథు లా సిక్కింలో ప్రాంతం | |
నాథూ లా . (Devanagari नाथू ला; Tibetan: རྣ་ཐོས་ལ, IAST: Nāthū Lā, Chinese: 乃堆拉山口; pinyin: Nǎiduīlā Shānkǒu) హిమాలయాల లో ఒక పర్వత లోయ , వాణిజ్య సరిహద్దు ప్రాంతం. ఇది సిక్కిం , టిబెట్ మధ్య వస్తుంది. ఇది భారత చైనాల మధ్య సరిహద్దు. చారిత్రిక సిల్క్ రోడ్ వాణిజ్య మార్గంలో భాగమైన నాథూ లా కనుమ, భారతదేశం , చైనాల మధ్య మార్గం. టిబెటన్లో, నాథు అంటే "వినే చెవులు" , లా - "మౌంటెన్ కనుమ" . కనుమ కోసం ఇతర పేర్లు: న్తులా , నాటు లా , నాథూ లా , నాటులా . చైనా , భారతదేశం మధ్య వాణిజ్యం జరిగే నాలుగు పాయింట్లలో నాథూ లా ఒకటి కాగా, మిగిలినవి చుషుల్ (లడఖ్), నాథూ లా, బుమ్ లా కనుమ (తవాంగ్ జిల్లా, అరుణాచల్ ప్రదేశ్) , లిపులేఖ్ కనుమ (ఉత్తరాఖండ్).
ఈ పర్వత మార్గం సముద్ర మట్టానికి సుమారు 4,310 మీటర్ల ఎత్తున ఉంది , ఇది వాహనాలు ప్రయాణించగలిగే ప్రపంచంలోనే ఎత్తైన పర్వత మార్గాలలో ఒకటి.[1] నాథూ లా, గ్యాంగ్ టక్ నుంచి సుమారు 60 కిలో మీటర్ల దూరంలో ఉంది. నాథూ లా భారతదేశంలో చివరి పోస్టు. దీని తరువాత చైనా ప్రారంభం అవుతుంది. 1962 నాటి భారత, చైనా యుద్ధం తరువాత ఈ కనుమను మూసివేసారు. 2007 ఇది జూలై 5 న వ్యాపారం కోసం మళ్ళీ తెరిచారు. ఇరవయ్యవ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, భారత, చైనాల మధ్య 70% వాణిజ్యం నాథూ లా కనుమ ద్వారా జరిగింది. భారతీయ పౌరులు మాత్రమే ఇక్కడకు వెళ్లగలరు. దీని కోసం వారు గాంగ్టక్ నుండి అనుమతి పొందాలి. చైనా, భారతదేశాల మధ్య పరస్పర ఒప్పందాల ద్వారా స్థాపించబడిన మూడు బహిరంగ వాణిజ్య పోస్టులలో నాథూ లా కనుమ ఒకటి, మరో రెండు హిమాచల్ ప్రదేశ్ లోని షిప్కి లా, ఉత్తరాఖండ్ లోని లిపులేఖ్. ఇది ఈ ప్రాంతంలో ఉన్న అనేక పుణ్యక్షేత్రాలకు దూరాన్ని తగ్గిస్తుంది. అందుచేత హిందూ , బౌద్ధ యాత్రికులకు ఈ కనుమ చాలా ముఖ్యం. నాథూ లా కనుమ సముద్ర మట్టానికి 4,545 మీటర్లు , లాసా నుండి 460 కిలోమీటర్లు , కోల్కతా నుండి 550 కిలోమీటర్లు, యాడోంగ్ కౌంటీ నుండి 52 కిలోమీటర్లు , సిక్కిం రాజధాని గాంగ్టోక్ నుండి 54 కిలోమీటర్లు , సిలిగురి నుండి 184 కిలోమీటర్లు , భారతదేశంలోని అస్సాం కారిడార్ రైల్వే హబ్ . ప్రతి సంవత్సరం ఏప్రిల్ నుండి అక్టోబరు వరకు ఈ రోడ్డుపై ప్రయాణం చెయ్యవచ్చు.
చరిత్ర
[మార్చు]2,000 సంవత్సరాల క్రితం, నాథూ లా కనుమ దక్షిణ సిల్క్ రోడ్ ప్రధాన మార్గం , ఇది " ప్రాచీన టీ హార్స్ రోడ్ " లో భాగం.18 వ శతాబ్దంలో, భారతదేశంలోని కోల్కతా ఒక ముఖ్యమైన అంతర్జాతీయ నౌకాశ్రయంగా మారింది. నైరుతి చైనా , సిక్కిం సరిహద్దులోని నాథూ లా కనుమ కోల్కతా, భారతదేశం , టిబెట్లోని లాసా నుండి 500 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది.ఇది ఇటీవలి శతాబ్దాలలో టిబెట్ నుండి బయటి ప్రపంచానికి సత్వరమార్గంగా మారింది 1815 లో తర్వాత వర్తక విలువ పెరిగింది బ్రిటిష్ తయారు కలుపుకోవడం భూభాగాలు నిజానికి నివాసులు చెందిన సిక్కిం , నేపాల్ భూటాన్. సిక్కిం టిబెట్ మధ్య పర్వతాల వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యతపై కమిషనర్ డార్జిలింగ్ ఒక నివేదికను ప్రచురించిన తరువాత 1873 లో నాథూ లా సామర్థ్యాన్ని ఉపయోగించుకున్నారు. డిసెంబర్ 1893 లో, సిక్కిం చక్రవర్తి టిబెట్ పాలకులు రెండు దేశాల మధ్య వాణిజ్యాన్ని పెంచడానికి ఒక ఒప్పందంపై సంతకం చేశారు . 1894 లో వాణిజ్యం ప్రారంభమైనప్పుడు ఈ ఒప్పందం పతాక స్థాయికి చేరుకుంది[2] .
20 వ శతాబ్దం వరకు 19 వ నుండి, టిబెట్ , చైనా లో ఇతర రాష్ట్రాలు , ప్రాంతాలు హిమాలయాల నుండి భారతదేశం కు ప్రయాణించారు.1947 లో, స్వాతంత్ర్యం తరువాత, భారతదేశం బ్రిటిష్ వలస అధికారుల స్థానిక హక్కులను వారసత్వంగా పొందింది. జియా సిమా పట్టణంలో భారతదేశం హక్కులను రద్దు చేస్తూ 1954 లో చైనా , భారతదేశం వాణిజ్య , రవాణా ఒప్పందంపై సంతకం చేశాయి 1947 లో, కొత్తగా స్వతంత్ర భారతదేశానికి సిక్కింలో చేరడానికి ఒక ప్రజాదరణ పొందిన ఓటు విఫలమైంది , అప్పటి భారత ప్రధాని జవహర్లాల్ నెహ్రూ సిక్కింకు భారత రక్షిత హోదా ఇవ్వడానికి అంగీకరించారు . సిక్కిం ప్రజలు ఆధారపడే దేశంగా ఉండటానికి అంగీకరించారు, నాతు లా కనుమ తో సహా సరిహద్దులను నిర్వహించడానికి భారత దళాలను అనుమతించారు. . 1957 లో, నాథూ లా కనుమ వద్ద ఉన్న చైనా-ఇండియన్ వాణిజ్య పరిమాణం 110 మిలియన్ వెండి డాలర్ల గరిష్టానికి చేరుకుంది , ప్రస్తుత దలైలామా, టెన్జిన్ గయాట్సో, గౌతమ బుద్ధుని 2,500 వ పుట్టినరోజు వేడుకలకు భారతదేశానికి ప్రయాణించడానికి ఈ కనుమను ఉపయోగించారు, ఇది నవంబర్ 1956 , ఫిబ్రవరి 1957 మధ్య జరిగింది. [9] తరువాత, సెప్టెంబర్ 1, 1958 న, నెహ్రూ, అతని కుమార్తె ఇందిరా గాంధీ, , పాల్డెన్ తోండప్ నంగ్యాల్ (సిక్కిం చోగ్యల్, తాషి నంగ్యాల్ కుమారుడు , అంతర్గత వ్యవహారాల సలహాదారు) ఈ కనుమను సమీప భూటాన్కు వెళ్లడానికి ఉపయోగించారు.ఏదేమైనా, 1962 లో చైనా-ఇండియన్ సరిహద్దు యుద్ధం తరువాత , రెండు దేశాలు అసలు సరిహద్దు వాణిజ్య మార్కెట్ కస్టమ్స్ ఏజెన్సీని రద్దు చేశాయి , నాథూ లా కనుమను సైన్యం కాపలాగా ఉంచింది , సరిహద్దు వాణిజ్య మార్గాన్ని ముళ్ల తీగతో వేరు చేసింది. కొంతమంది సిక్కిం , భారతీయ వ్యాపారవేత్తలు టిబెట్తో వ్యాపారం కొనసాగించడానికి ఖాట్మండుకు మళ్లించారు . ఇండియన్ వార్ మెమోరియల్. జూలై 7 నుండి 13, 1967 వరకు, చైనా , భారతదేశం సమీపంలో సైనిక వివాదం జరిగింది, , ఇరుపక్షాలు ప్రాణనష్టానికి గురయ్యాయి.1975 లో, సిక్కిం భారతదేశాలో చేరింది నాథూ లా భారత భూభాగంలో భాగమైంది.[3]
డిసెంబర్ 13, 1991 న, చైనా , భారతదేశం ఒక మెమోరాండంపై సంతకం చేశాయి, ఇది సరిహద్దు వాణిజ్యాన్ని తిరిగి ప్రారంభించాలని ప్రతిపాదించింది. జూలై 1, 1992 న, భారత అధ్యక్షుడు వెంకటరామన్ చైనాను సందర్శించిన తరువాత "బోర్డర్ ట్రేడ్ ఎంట్రీ అండ్ ఎగ్జిట్ రెగ్యులేషన్స్ ఒప్పందం" పై సంతకం చేశారు.
పర్యాటకం
[మార్చు]నాథూ లా సున్నితమైన వాతావరణాన్ని కాపాడటానికి , కనుమ పశ్చిమ వాలుపై భారత ప్రభుత్వం పర్యాటక నియంత్రణ విధానాన్ని అమలు చేసింది. ఈ సైట్ సందర్శించడానికి ప్రత్యేక పర్మిట్ లు అవసరం అవుతాయి రిజిస్టర్డ్ టూర్ ఆపరేటర్ ల ద్వారా మాత్రమే . 2006లో 44 సంవత్సరాల విరామం తరువాత సరిహద్దు వాణిజ్యం కోసం నాథూలా కనుమ తిరిగి తెరవబడింది. ఇక్కడ బాబా హర్భజన్ సింగ్ మందిరం కూడా వున్నది. ఈ కనుమ కు వెళ్లే మార్గం సరస్సుల తో , నీటి ప్రవాహాలతో , భూభాగం ఆర్మీ స్థావరాలతో నిండి ఉంటుంది. ఈ కనుమ కు చారిత్రక ప్రాముఖ్యత ఉంది 1904లో, టిబెట్ కు బ్రిటిష్ కమిషనర్ గా పనిచేసిన మేజర్ ఫ్రాన్సిస్ యంగ్ భర్త, లాసాను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి నాథూ లా ద్వారా ఒక విజయవంతమైన మిషన్ కు నాయకత్వం వహించాడు. దీనిని చైనీయులు భారత సైనికులు రెండు వైపులా కాపలా కాస్తున్నారు ఇక్కడి నుండి చైనా భూబాగాన్ని , సైనికులను చూడవచ్చు. భారతీయ వైపు నుండి, భారతీయ పౌరులు మాత్రమే బుధ, గురు, శని, ఆదివారాల్లో కనుమ వరకు వెళ్ళగలరు దీని కోసం వారు ఒక రోజు ముందు గాంగ్టక్ నుండి అనుమతి తీసుకోవాలి . ప్రసిద్ధ పవిత్రమైన బౌద్ధ మఠాలలో ఒకటైన రుమ్టెక్ ఆశ్రమాన్ని సందర్శించాలనుకునే టిబెటన్ యాత్రికులకు కూడా ఈ కనుమ చాలా ముఖ్యం . హిందువుల కోసం, ఈ కనుమ మనసరోవర్ సరస్సు ప్రయాణ సమయాన్ని పదిహేను రోజుల నుండి రెండు రోజుల కన్నా తక్కువ చేస్తుంది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Incredible India | Nathu La Pass". www.incredibleindia.org. Archived from the original on 2020-10-26. Retrieved 2020-10-23.
- ↑ "Reopening of Nathu La Pass". web.archive.org. 2007-02-12. Archived from the original on 2007-02-12. Retrieved 2020-10-23.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ Sharma, Sudeept (2016-05-16). "Sikkim Day: How Sikkim Became a Part of India". TheQuint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-10-23.