నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా
 | |
| రకం | పబ్లిక్ యూనివర్సిటీ |
|---|---|
| స్థాపితం | 1959 |
| చైర్మన్ | పరేష్ రావల్ (2020–ప్రస్తుతం) |
| డైరక్టరు | సురేష్ శర్మ (2018 సెప్టెంబరు – ప్రస్తుతం) |
| చిరునామ | బహవల్పూర్ హౌస్, న్యూ ఢిల్లీ, భారతదేశం |
| కాంపస్ | పట్టణ |
| అనుబంధాలు | కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ |
నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా, భారతదేశంలోని న్యూ ఢిల్లీలో ఉన్న నాటకరంగ శిక్షణా సంస్థ. భారత ప్రభుత్వ సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోని ఒక స్వయంప్రతిపత్త సంస్థ ఇది. 1959లో కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ ద్వారా స్థాపించబడిన ఈ సంస్థ, 1975లో[1] స్వతంత్ర సంస్థగా మార్చబడింది. 2005లో డీమ్డ్ యూనివర్సిటీ హోదా లభించగా, 2011లో అది రద్దు చేయబడింది.[2] ప్రస్తుతం, నటుడు పరేష్ రావల్ నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామాకు చైర్‌పర్సన్‌గా బాధ్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నాడు. ఇది కేవలం ఒక శిక్షణా సంస్థగానే కాకుండా 1964 నుంచి అనుబంధ విభాగం ద్వారా వివిధ దేశాల్లోనూ, దేశంలోని వివిధ ప్రాంతాల్లోనూ ఎంపిక చేసిన నాటకాలను కూడా ప్రదర్శిస్తూ వస్తోంది. 1989 నుంచి పాఠశాల స్థాయి నుంచి పిల్లల్లో నాటకరంగం గురించి అవగాహన కల్పించడం కోసం సంస్కార్ రంగ్ టోలీ అనే పేరుతో ఒక కార్యక్రమం నిర్వహిస్తోంది. ఇది 8 నుంచి 16 సంవత్సరాల వయసు కలిగిన పిల్లలకు నటనలో శిక్షణ ఇస్తుంది. ఈ సంస్థ ప్రాంగణంలో కూడా మూడు ప్రదర్శన శాలలు ఉన్నాయి. తన కార్యకలాపాలను విస్తరించేందుకు గాను ఇది 1994 లో బెంగళూరులో ఒక ప్రాంతీయ కేంద్రాన్ని ప్రారంభించింది. తర్వాత వారణాసి, సిక్కిం, త్రిపుర లో కూడా ఒక ప్రాంతీయ కేంద్రాన్ని ప్రారంభించారు. ఈ సంస్థ తరపున దేశంలో పలు ప్రాంతాల్లో నాటకాలకు సంబంధించిన వర్క్‌షాపులు నిర్వహిస్తూ ఉంటుంది. 1999 నుంచి ప్రతి యేటా ఢిల్లీలో భారత రంగ్ మహోత్సవ్ పేరుతో నాటక వార్షికోత్సవాలను నిర్వహిస్తోంది. ఇది కేవలం నాటక రంగానికి సంబంధించి ఆసియా ఖండంలోనే అతి పెద్ద ఉత్సవంగా పేరు గాంచింది. 2008 లో ఈ సంస్థకు బీజం పడి 50 సంవత్సరాలు పూర్తయిన సందర్భంగా స్వర్ణోత్సవాలు జరుపుకుంది. ఓం పురి, నసీరుద్దీన్ షా, రోహిణి హట్టంగడి, అనుపమ్ ఖేర్, సీమా బిశ్వాస్, అతుల్ కులకర్ణి లాంటి నటులు ఈ సంస్థ విద్యార్థులు.
చరిత్ర
[మార్చు]1954లో జరిగిన సెమినార్‌లో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామాకు సంబంధించి ప్రస్తావన వచ్చింది. నాటకరంగం కోసం కేంద్ర సంస్థ స్థాపించాలనే ఆలోచన ప్రకారం, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ అధ్యక్షుడిగా ఉన్నసంగీత నాటక అకాడమీ ఆధ్వర్యంలో 1955లో ముసాయిదా పథకం తయారు చేయబడింది. ఆ తరువాత ఈ సంస్థ కోసం ప్రణాళికలు తయారు చేయబడ్డాయి. ఢిల్లీలోని ఇతర చోట్ల, యునెస్కో సహాయంతో భారతీయ నాట్య సంఘ్ స్వతంత్రంగా 1958 జనవరి 20న ఆసియన్ థియేటర్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ని స్థాపించింది. 1958 జూలైలో ఆసియన్ థియేటర్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ని భారత ప్రభుత్వ జాతీయ సంగీత, నృత్య, నాటక అకాడమీ అయిన కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ స్వాధీనం చేసుకుంది.[3][4]
తరువాతి సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వం దీనిని కొత్తగా స్థాపించిన పాఠశాలతో విలీనం చేయగా, కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ ఆధ్వర్యంలో 1959 ఏప్రిల్ నెలలో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా స్థాపించబడింది. తొలినాళ్ళలో ఈ సంస్థ కార్యాలయం నిజాముద్దీన్ వెస్ట్‌లో ఉండేది, దీనిని నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా అండ్ ఏషియన్ థియేటర్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ అని పిలిచేవారు. 1961లో మొదటి బ్యాచ్ ఉత్తీర్ణత సాధించింది. 1962–1977 మధ్యకాలంలో ఇబ్రహీం అల్కాజీ సంస్థ డైరెక్టర్‌గా ఉన్న సమయంలో, పాఠ్యప్రణాళికను సరిదిద్దడమే కాకుండా, నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా మారిన కైలాష్ కాలనీ ఇంటి పెరటిలో థియేటర్ కోసం విద్యార్థులు తవ్వి వేదికలను నిర్మించారు.[5] తరువాత ప్రస్తుతమున్న స్థానానికి మారినప్పుడు, అల్కాజీ నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా కోసం 200 సీట్ల స్టూడియో థియేటర్, ఓపెన్-ఎయిర్ మేఘదూత్ థియేటర్‌తో సహా మర్రిచెట్టు కింద రెండు థియేటర్‌లను కూడా రూపొందించాడు.[4][6]
1975లో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా పేరుతో పూర్వ విద్య, సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ, సాంస్కృతిక శాఖ ఆధ్వర్యంలో స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన సంస్థగా మారింది. 1975 మే నెలలో బహవల్పూర్ నివాసమైన బహవల్పూర్ హౌస్‌లోని ప్రస్తుత ప్రాంగణానికి మార్చబడింది.[4] 1999లో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా తన మొదటి జాతీయ థియేటర్ ఫెస్టివల్ భారత్ రంగ్ మహోత్సవ్ను నిర్వహించింది. ఇది ప్రతి సంవత్సరం జనవరి రెండవ వారంలో నిర్వహించబడుతోంది.
2008లో, సంస్థ తన థియేటర్ ఫెస్టివల్ భారత్ రంగ్ మహోత్సవ్‌లో దేశం నలుమూలల నుండి వచ్చిన పూర్వ విద్యార్థులతో కలిసి తన స్వర్ణోత్సవాన్ని జరుపుకుంది.[7] ఆ సందర్భంగా ముంబైలో రతన్ థియామ్‌తో సహా నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా ఆధ్వర్యంలో నాంది, బన్సీ కౌల్ (అరణ్యాధిపతి తాంతియా), నీలం మాన్సింగ్ చౌదరి (ది సూట్), సంజయ్ ఉపాధ్యాయ్ (హర్సింగర్), బహరుల్ ఇస్లాం (ఆకాష్), మోహన్ మహర్షి (డియర్ బాపు), ఎం.కె. రైనా (స్టే ఎట్ ఎవైల్) వంటి గ్రాడ్యుయేట్ల నాటకాలను ప్రదర్శించింది. 2013లో వామన్ కేంద్రే ఎన్.ఎస్.డి.కి డైరెక్టర్‌గా నియమితుడయ్యాడు.[8] వామన్ కేంద్రే ఎన్.ఎస్.డి. నుండి కేరళ జానపద నాటకరంగంలో పరిశోధనతో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ చేసాడు. మరఠ్వాడాలోని సంచార వంజర గిరిజన సమాజానికి చెందినవాడు, 1970ల చివరలో మహారాష్ట్రలో దళిత నాటక ఉద్యమంలో ప్రముఖ నాయకులలో ఒకడు.[9] 2020 సెప్టెంబరు 10న నాటకరంగ, సినిమా నటుడు పరేష్ రావల్ నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా చైర్మన్‌గా నియమితులయ్యాడు.[10][11]
డీమ్డ్ యూనివర్సిటీ హోదా
[మార్చు]2005 మార్చి 16న, భారత ప్రభుత్వం నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామాకి డీమ్డ్ యూనివర్సిటీ హోదాను మంజూరు చేసింది.[12][13] "ఇది థియేటర్ వంటి సృజనాత్మక రంగాలలో అవసరమైన వృత్తిపరమైన శిక్షణ, స్వయంప్రతిపత్తి, ఆవశ్యకతను బలహీనపరుస్తుంది" కాబట్టి డీమ్డ్ యూనివర్సిటీ హోదాను రద్దు చేయాలని 2010లో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా సొసైటీ కోరగా, 2011 అక్టోబరులో ఆ హోదా రద్దు చేయబడింది.[14]
వింగ్స్ పెర్ఫార్మింగ్
[మార్చు]రెపర్టరీ కంపెనీ
[మార్చు]
భారతదేశంలో నాటకరంగాన్ని ఒక వృత్తిగా ప్రోత్సహించే లక్ష్యంతో నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా ఆధ్వర్యంలో 1964లో రెపర్టరీ కంపెనీ స్థాపించబడింది. మొదటి అధిపతిగా ఓం శివపురి, ఆ తర్వాత మనోహర్ సింగ్, రామ్ గోపాల్ బజాజ్ (యాక్టింగ్ చీఫ్), జెఎన్ కౌశల్ (యాక్టింగ్ చీఫ్), అనురాధ కపూర్ (యాక్టింగ్ చీఫ్), సురేష్ శర్మ, సాగర్ కాంబ్లే, అతుల్ సింఘాయ్ (యానిమేషన్ చీఫ్) బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు.
రెపర్టరీ కంపెనీ దాదాపు 70 మంది నాటక రచయితల రచనల ఆధారంగా 120కి పైగా నాటకాలను ప్రదర్శించింది. అనేక దేశాల్లో, దేశంలోని వివిధ నగరాల్లో సుమారు 50 మంది దర్శకులను కలిగి ఉంది. ప్రతి సంవత్సరం 'వార్షిక రిపర్టరీ కంపెనీ సమ్మర్ ఫెస్టివల్' అనే పేరుతో నాటకోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తుంది. ఈ నాటకోత్సవంలో కొత్త, పాత నాటకాలను ప్రదర్శిస్తుంది. 2004లో న్యూ ఢిల్లీలో, రిపర్టరీ 40వ వార్షికోత్సవంలో భాగంగా థియేటర్ ఫెస్టివల్ నిర్వహించబడింది.
సంస్కార్ రంగ్ తోలి
[మార్చు]ఎన్.ఎస్.డి. 1989లో 'థియేటర్-ఇన్-ఎడ్యుకేషన్ కంపెనీ'ని స్థాపించింది. దీనిని 'సంస్కార్ రంగ్ తోలి' అని పిలుస్తారు. ఇందులో భాగంగా 8 నుండి 16 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లలకు శిక్షణ ఇస్తారు. ఈ సంస్థ పాఠశాల విద్యార్థులకు, పెద్దలకు క్రమం తప్పకుండా నాటకాలను ప్రదర్శిస్తుంది. అందేకాకుండా ప్రతిఏటా 'జష్న్-ఎ-బచ్‌పన్', బాల్ సంగమ్‌ పేరుతో నాటకోత్సవాలు నిర్వహిస్తోంది.[15]
ప్రదర్శన స్థలాలు
[మార్చు]ఎన్.ఎస్.డి. క్యాంపస్‌లో మూడు ఆడిటోరియాలు ఉన్నాయి:
- అభిమంచ్ ఆడిటోరియం
- సమ్ముక్ ఆడిటోరియం
- బహుముఖ్ ఆడిటోరియం
ఇవేకాకుండా, స్టూడియో థియేటర్, భారత్ రంగమహోత్సవ్ వంటి ప్రత్యేక సందర్భాలలో ప్రదర్శించేందుకు చిన్న ప్రదర్శన వేదికలు కూడా ఉన్నాయి.
ప్రాంతీయ కేంద్రాలు
[మార్చు]తన కార్యకలాపాలను వికేంద్రీకరించే ప్రయత్నంలో, ఎన్.ఎస్.డి. భారతదేశం అంతటా ప్రాంతీయ శిక్షణా కేంద్రాలను ప్రారంభించింది. వీటిలో మొదటిది 1994లో బెంగళూరులో ప్రారంభించబడింది.[4] వారణాసిలో కొత్త కేంద్రాన్ని ఏర్పాటుచేశారు.
భారత్ రంగ్ మహోత్సవ్
[మార్చు]నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా ఆధ్వర్యంలో న్యూఢిల్లీలో ప్రతిఏటా నాటకోత్సవం జరుగుతోంది. దానిని భారత్ రంగ్ మహోత్సవ్, లేదా 'నేషనల్ థియేటర్ ఫెస్టివల్' అంటారు. ఇది 1999లో స్థాపించబడింది, ఆసియాలోనే అతిపెద్ద థియేటర్ ఫెస్టివల్‌గా ఈ నాటకోత్సవం గుర్తించబడింది.[16] గిరిజన సంప్రదాయాలను ప్రదర్శించేందుకు ఎన్.ఎస్.డి. ఆధ్వర్యంలో ఆదిరంగ్ మహోత్సవ్ అనే నాటకోత్సవం కూడా నిర్వహించబడుతోంది.[17][18]
ఎన్.ఎస్.డి. అధ్యక్షులు
[మార్చు]| ఎన్.ఎస్.డి. అధ్యక్షులు [19] |
|---|
|
1959లో స్థాపించబడినప్పటి నుండి ఎన్.ఎస్.డి.కి పదకొండు మంది డైరెక్టర్లు పదవి బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు:[20]
| దర్శకుడు | పదవి ప్రారంభం | పదవీ ముగింపు |
|---|---|---|
| సతు సేన్ | 1959 | 1961 |
| ఇబ్రహీం అల్కాజీ | 1962 | 1977 |
| బివి కారంత్ | 1977 | 1982 |
| బియం షా | 1982 | 1984 |
| మోహన్ మహర్షి | 1984 | 1986 |
| రతన్ థియం | 1987 | 1988 |
| కీర్తి జైన్ | 1988 | 1995 |
| రామ్ గోపాల్ బజాజ్ | 1995 | 2001 సెప్టెంబరు |
| దేవేంద్ర రాజ్ అంకుర్ | 2001 | 2007 జూలై 3 |
| అనురాధ కపూర్ | 2007 జూలై | 2013 జూలై |
| వామన్ కేంద్రం | 2013 ఆగస్టు | 2018 సెప్టెంబరు 268 |
| సురేష్ శర్మ | 2018 సెప్టెంబరు | 2022 మార్చి |
| డాక్టర్ రమేష్ చంద్ర | 2022 మార్చి 15 |
వేధింపుల ఆరోపణ
[మార్చు]నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా గెస్ట్ ప్రొఫెసర్ సురేష్ శెట్టి ప్రవేశ వర్క్‌షాప్‌లో తనను అనుచితంగా తాకినట్లు ఒక మహిళా విద్యార్థి 2018 ఆగస్టులో లైంగిక వేధింపుల[21] ఆరోపణలు చేసింది.[22][23] ఆరోపణలు ఎదుర్కొంటున్న ప్రొఫెసర్ ఎన్‌ఎస్‌డికి చెందిన రిటైర్డ్ అకడమిక్స్ డీన్.[24][25]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Training – National School of DramaThe Columbia encyclopedia of modern drama, by Gabrielle H. Cody, Evert Sprinchorn. Columbia University Press, 2007. ISBN 0-231-14422-9. Page 766.
- ↑ "PMO wants deemed varsity tag for NSD, institute disagrees". 8 August 2016.
- ↑ National School of Drama ..over the past 50 years The Tribune (Chandigarh) 15 March 2009.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 NSD Genesis Archived 18 జూలై 2011 at the Wayback Machine NSD website
- ↑ "Theatre is revelation (Interview)". The Hindu. 24 February 2008. Archived from the original on 2 March 2008.
- ↑ National School of Drama The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Asia/Pacific, by Don Rubin. Published by Taylor & Francis, 2001. ISBN 0-415-26087-6. Page 168.
- ↑ National School of Drama celebrates golden jubilee in style The Economic Times, 12 January 2008.
- ↑ "Government Appoints Prof. Waman Kendre as Director of National School of Drama" (Press release). Press Information Bureau, Government of India. 1 August 2013. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Marathi theatre veteran to head NSD". The Telegraph. 26 July 2013. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Paresh Rawal appointed as chief of National School of Drama". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 10 September 2020. Retrieved 10 September 2020.
- ↑ "The Graduates". The Indian Express. 28 December 2007. Archived from the original on 4 October 2012. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ National School of Drama gets Deemed University Status Ministry of Human Resource Development (India) 16 March 2005."The Government has declared the National School of Drama, New Delhi as Deemed to be University with immediate effect."
- ↑ NSD declared deemed university Deccan Herald 16 March 2005.
- ↑ "The Hindu : News / National : NSD loses deemed varsity status on own request". The Hindu. 7 October 2011. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "T.I.E." Archived from the original on 2007-10-13. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "11th Bharat Rang Mahotsav to begin from Jan 7". The Financial Express (India). 5 January 2009.
- ↑ "Celebrating tribal art and culture with 'Adi Rang Mahotsav'". The New Indian Express. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Rural India comes together at Adi Rang Mahotsav - Times of India". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Chairperson of the NSD". Retrieved 2022-03-27.
- ↑ Previous Directors Archived 27 డిసెంబరు 2007 at the Wayback Machine National School of Drama, Official website.
- ↑ "National School of Drama Student Alleges Molestation by Guest Teacher". News18. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Girl alleges molestation by National School of Drama professor during test". The Indian Express. 5 August 2018. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Applicant says 65-year-old NSD teacher molested her during test". The Times of India. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "Woman Who Alleged Molestation Not Our Student: National School of Drama". NDTV.com. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ "National School of Drama student alleges molestation by guest teacher". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 4 August 2018. Retrieved 2022-03-27.
మరింత చదవడానికి
[మార్చు]- రంగ యాత్ర: నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా ద్వారా నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా రెపర్టరీ కంపెనీకి ఇరవై ఐదు సంవత్సరాలు . నేషనల్ స్కూల్ ఆఫ్ డ్రామా, 1992 ప్రచురించింది.