మాల్వేసి

మల్వేసి
Least Mallow, Malva parviflora
Scientific classification
Kingdom:	ప్లాంటే
Division:	పుష్పించే మొక్కలు
Class:	డైకాటిలిడనె
Order:	మాల్వేలిస్
Family:	మాల్వేసి Juss.
Subfamilies
Bombacoideae Brownlowioideae Byttnerioideae Dombeyoideae Grewioideae Helicteroideae Malvoideae Sterculioideae Tilioideae

మాల్వేసి (Malvaceae) కుటుంబంలో సుమారు 82 ప్రజాతులు, 1500 జాతులు ఉన్నాయి. ఇవి ప్రపంచవ్యాప్తంగా విస్తరించి ఉన్నాయి.

కుటుంబ లక్షణాలు

• ఈ మొక్కలు అధికంగా గుల్మాలు లేదా పొదలు. కొన్ని వృక్షాలు. శాకీయ భాగాలమీద నక్షత్రాకారపు కేశాలుంటాయి. కణజాలాల్లో జిగురు కుహరాలు ఉంటాయి.
• తల్లివేరు వ్యవస్థ.
• కాండం సాధారణంగా నిటారుగా ఉండే వాయుగతం. కొన్ని ప్రజాతుల్లో కాండం ఉద్వక్రంగా సాగిలబడి మృదువుగా గాని, దృఢంగా గాని ఉంటుంది. శాఖాయుతం, వర్తులాకారం.
• పత్రం ప్రకాండ సంబంధం, ఏకాంతర పత్రవిన్యాసం, పుచ్ఛసహితం, వృంతసహితం, పృష్ఠోదరం. సాధారణంగా సరళపత్రాలు (హైబిస్కస్) లేదా హస్తాకారంగా చీలి ఉంటాయి లేదా బహుదళ హస్తాకార సంయుక్త పత్రాలు. జాలాకార ఈనెల వ్యాపనం.
• పుష్పవిన్యాసం: ఏకాంతపుష్పం, గ్రీవస్థం (హైబిస్కస్) లేదా శిఖరస్థం (గాసిపియమ్) అరుదుగా సామాన్య అనిశ్చితం.
• పుష్పాలు: సాధారణంగా పెద్దవిగా ఆకర్షణీయంగా ఉంటాయి. వృంతసహితం, పుచ్ఛసహితం. లఘుపుచ్ఛాలు 3-10 వరకు ఉంది రక్షకపత్రవళి వెలుపల ఒక వలయంగా ఏర్పడతాయి. దీనిని పుటదళోపరిచక్రపుచ్ఛావళి (Epicalyx) అంటారు.
• రక్షకపత్రవళి - 5, సంయుక్తం, కవాటయుత పుష్పరచన.
• ఆకర్షణపత్రవళి - 5, అసంయుక్తం, మెలితిరిగిన పుష్పరచన. ఇవి కేసరదండాల కలయికవల్ల ఏర్పడ్డ నాళంతో పీఠభాగంలో సంయుక్తంగా ఉంటాయి.
• కేసరావళి అసంఖ్యాకం, మకుటాదళోపరిస్థితం, అనిశ్చితం, ఏకబంధకం (హైబిస్కస్), కేసరదండాలు సంయుక్తమై కీలం చుట్టూ కేసరనాళం ఏర్పడుతుంది.

ఆర్థిక ప్రాముఖ్యత

• హైబిస్కస్ వంటి మొక్కలను అలంకరణ కోసం పెంచుతారు.
• వివిధ గాసిపియమ్, బొంబాక్స్ జాతులనుంచి లభించే పత్తి బట్టలు, పరుపులు తయారీలో ఉపయోగపడుతుంది. పత్తి విత్తనాల నుంచి లబించే నూనె వంటలకు సబ్బుల తయారీకి పనికి వస్తుంది. నూనె తీయగా మిగిలిన పిందిని పశువులకు ఆహారంగా వాడతారు.
• హైబిస్కస్ కన్నాబినస్ ఆకుకూరగా ఉపయోగపడుతుంది. దీని నుంచి గోగునార లభిస్తుంది.
• బెండకాయలు కూరగాయలుగా వాడతారు.
• అబూటిలాన్, సైడా వంటి కొన్ని మొక్కలు మందుల క్రింద ఉపయోగపడతాయి.

ముఖ్యమైన మొక్కలు

• హైబిస్కస్ (Hibiscus) :
  • మందార (హైబిస్కస్ రోజా-సైనెన్సిస్)
  • గోంగూర (హైబిస్కస్ కన్నబినస్)
• గాసిపియమ్ (Gossypium) : పత్తి (గాసిపియమ్ హెర్బేసియమ్)
• బొంబాక్స్ (Bombax) : బూరుగ (బొంబాక్స్ సీబా)
• బెండ (అబిల్ మాస్కస్ ఎస్కులెంటస్)
• థెస్పీసియా (Thespesia) : గంగరావి (థెస్పీసియా పాపుల్నియా)
• అబూటిలాన్ (Abutilon) : తుత్తురు బెండ (అబుటిలాన్ ఇండికమ్)
• సైడా (Sida) : అతిబల, గాయపాకు (సైడా కార్డిపోలియా)
• బోబాబ్ (Adansonia or Baobab) : బ్రహ్మ మల్లిక
• సీబా : తెల్లబూరుగ

మూలాలు

• బి.ఆర్.సి.మూర్తి: వృక్షశాస్త్రము, శ్రీ వికాస్ పబ్లికేషన్స్, 2005.