యాస్మిన్ గుణరత్నే(కవయిత్రి)
| యాస్మిన్ గుణరత్నే | |
|---|---|
| పుట్టిన తేదీ, స్థలం | 1935 కొలంబో, శ్రీలంక |
| మరణం | 2024-2-15, 88సం. వయస్సులో |
| వృత్తి | విశ్వవిద్యాలయ ప్రొఫెసర్, సాహిత్య విమర్శకురాలు, సంపాదకుకురాలు, కవి, వ్యాసకర్త, చిన్న కథా రచయిత, నవలా రచయిత, విద్యావేత్త. |
| జాతీయత | శ్రీలంక |
యాస్మిన్ గుణరత్నే (1935 - 15 ఫిబ్రవరి 2024) శ్రీలంక కవయిత్రి, కథా రచయిత, విశ్వవిద్యాలయ ప్రొఫెసర్, వ్యాసకర్త. ఆమె ఇంగ్లీష్, పోస్ట్-కలోనియల్ సాహిత్య రంగంలో గణనీయమైన సృజనాత్మక, విమర్శనాత్మక ప్రచురణల కారణంగా శ్రీలంక, ఆస్ట్రేలియా, యూరోప్, U.S.A.లో గుర్తింపు పొందింది. ఆస్ట్రేలియాలో 35 ఏళ్లు గడిపిన తర్వాత, ఆమె శ్రీలంకలో నివసించడానికి తిరిగి వచ్చింది.
గుణరత్నే యూనివర్సిటీ ఆఫ్ సిలోన్, కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్శిటీలో చదువుకున్నారు. ఆమె సిడ్నీలోని మాక్వేరీ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్‌గా విధులు నిర్వహించారు, ఆమె పదవీ విరమణ తర్వాత ఎమెరిటస్ పదవిని నిర్వహించారు.[1][2]
జీవిత చరిత్ర[మార్చు]
యాస్మిన్ గుణరత్నే 1962లో శ్రీలంక వైద్యుడు డాక్టర్ బ్రెండన్ గుణరత్నేను వివాహం చేసుకున్నారు. వారికి ఇద్దరు పిల్లలు ఉన్నారు.[3][4] సాహిత్యం, విద్యలో ఆమె చేసిన విశిష్ట సేవలకు గాను 1990లో ఆస్ట్రేలియా ప్రభుత్వంచే ది ఆర్డర్ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియా అధికారిగా నియమితులయ్యారు, శ్రీలంకలోఈ గౌరవం పొందిన ఏకైక మహిళా కవయిత్రి. ఆమె 1962లో కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆంగ్ల సాహిత్యంలో Ph.D పొందింది.
పోస్ట్‌కలోనియల్ సాహిత్యం అధ్యయనం, ప్రశంసలలో ఆమె అంతర్జాతీయ స్కాలర్‌షిప్, మార్గదర్శక కృషిని "మాక్వేరీ విశ్వవిద్యాలయం మొదటి ఉన్నత డాక్టరల్ డిగ్రీ (D.Litt.), ఆర్డర్ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియా, సాహిత్యానికి సంవాద్ ఇండియా ఫౌండేషన్ రాజారావు అవార్డుతో గుర్తించబడింది. వారి సాహిత్య రచనలో దక్షిణాసియా డయాస్పోరాతో వ్యవహరించే రచయితలను పేర్కొంది. ది సండే టైమ్స్ ఆఫ్ శ్రీలంక ఈమెను గురించి రాసింది.[5]
యాస్మిన్ జీవితంలోకి సరస్వతి వచ్చినప్పుడు... ఆమె తారా దేవత రూపాన్ని ధరించింది. 2002లో సంవాద్ ఇండియా ఫౌండేషన్ యాస్మిన్‌ను రాజారావు అవార్డుకు ఎంపిక చేసినప్పుడు, వారు ఆమెకు అందమైన చిన్న బొమ్మను బహుమతిగా ఇచ్చారు. ఈ అంతర్జాతీయ బహుమతి దక్షిణాసియా డయాస్పోరా సాహిత్యానికి విశేష కృషి చేసిన రచయితలు, పండితులను, యాస్మిన్ ను ఈ గౌరవం ఆశ్చర్యపరిచింది. "భారతీయ రచనా వ్యవస్థ నన్ను ఆ కోణంలో చూస్తుందని నేను ఎప్పుడూ ఊహించలేదు" అని ఆమె చెప్పింది.
సాహిత్య వృత్తి[మార్చు]
యాస్మిన్ గుణరత్నే శ్రీలంక, ఆస్ట్రేలియాలో ఆంగ్ల సాహిత్య రంగానికి సృజనాత్మక రచయితగా, విద్యావేత్తగా, సాహిత్య విమర్శకురాలిగా, లెక్చరర్‌గా, ముఖ్యంగా పద్దెనిమిదవ శతాబ్దపు సాహిత్యం, జేన్ ఆస్టెన్ నవలలకు ప్రముఖ సహకారి.
యాస్మిన్ గుణరత్నే మాక్వేరీ విశ్వవిద్యాలయంలో పోస్ట్-కలోనియల్ లిటరేచర్ అండ్ లాంగ్వేజ్ స్టడీస్ సెంటర్ వ్యవస్థాపకురాలు. ఆమె 1990లో నియమించబడిన JASA (జేన్ ఆస్టెన్ సొసైటీ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియా) పోషకురాలు.
శ్రీలంక రచయితల సృజనాత్మక రచనలను ఆంగ్లంలో ప్రచురించడానికి 1970లో గూనరత్నే న్యూ సిలోన్ రైటింగ్ అనే సాహిత్య పత్రికను స్థాపించారు. ఈ ప్రచురణ యొక్క 5 సంచికలు 1970, 1983, 1984 సంవత్సరాలలో ముద్రించబడ్డాయి. ఈ 5 ముద్రిత సంచికలు డిజిటల్‌గా స్కాన్ చేయబడ్డాయి, దీనిని 'ది క్వింటెట్' అని పిలుస్తారు. 2016లో ప్రచురణను ఆన్‌లైన్‌లోకి తీసుకువచ్చిన తర్వాత, న్యూ సిలోన్ రైటింగ్ వెబ్‌సైట్, newceylonwriting.comలో ఓపెన్ యాక్సెస్ రిసోర్స్‌గా అందుబాటులో ఉంచబడింది.[6]
'ది లిజార్డ్స్ క్రై', 'వర్డ్, బర్డ్, మోటిఫ్', '6,000 ఫుట్ డెత్ డైవ్', 'సెలబ్రేషన్స్ అండ్ డిపార్చర్స్' వంటి అనేక కవితా సంకలనాలు ప్రచురించడంతో ఆమె కవిత్వం ప్రశంసలు పొందింది. ఆమె కవిత, ‘బిగ్ మ్యాచ్ 1983’, శ్రీలంకలో బ్లాక్ జులై అల్లర్ల కారణంగా ఏర్పడిన పరిస్థితిని వివరిస్తుంది. ఈ పద్యం 1983లో జరిగిన వాస్తవ సంఘటనల ఆధారంగా రూపొందించబడింది.[7]
యాస్మిన్ గుణరత్నే విద్య, సాహిత్యానికి ఆమె చేసిన సేవలకు గానూ 1990లో ఆస్ట్రేలియా అత్యున్నత జాతీయ గౌరవం, ది ఆర్డర్ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియాను అందుకుంది. దక్షిణాసియా డయాస్పోరా సాహిత్యం, సంస్కృతికి అత్యుత్తమ సహకారం అందించినందుకు ఆమెకు 2001లో రాజారావు అవార్డు కూడా లభించింది. 2008లో స్టేట్ లిటరరీ ఫెస్టివల్‌లో సాహిత్యంలో జీవితకాల సాఫల్యానికి శ్రీలంక సాహిత్యరత్న అవార్డుతో సత్కరించబడింది. ఈ అవార్డును 'శ్రీలంక రాష్ట్రం అందించిన అత్యున్నత గౌరవం'గా అభివర్ణించారు. 2005లో 'ది ఫెయిర్‌వే గల్లే కల్లపత లిటరరీ ఫెస్టివల్' అని కూడా పిలువబడే శ్రీలంక ప్రధాన సాహిత్య ఉత్సవం, ది గాలే లిటరరీ ఫెస్టివల్‌కు పోషకురాలిగా యాస్మిన్ గుణరత్నే ఆహ్వానించబడింది.
గుణరత్నే కేంబ్రిడ్జ్ యూనివర్శిటీ ప్రెస్ కోసం జేన్ ఆస్టెన్, అలెగ్జాండర్ పోప్‌లపై రెండు అకడమిక్ పుస్తకాలు రాశారు. ఆమె సృజనాత్మక కల్పన, సాహిత్య విమర్శ రెండింటిలోనూ వలసవాద అనంతర సాంస్కృతిక ఉద్రిక్తతల ఇతివృత్తాలతో 16 పుస్తకాలను ప్రచురించింది. ఆమె మొదటి నవల 'ఎ చేంజ్ ఆఫ్ స్కైస్' (1991) 1991 మార్జోరీ బర్నార్డ్ లిటరేచర్ అవార్డ్ ఫర్ ఫిక్షన్ గెలుచుకుంది. 1991 కామన్వెల్త్ ఫిక్షన్ ప్రైజ్ కోసం షార్ట్‌లిస్ట్ చేయబడింది. 1995, 1996 లో ప్రచురించబడిన ఆమె రెండవ నవల, 'ది ప్లెజర్స్ ఆఫ్ కాంక్వెస్ట్', ది కామన్వెల్త్ ఫిక్షన్ అవార్డుకు ఎంపిక చేయబడింది. 2008లో తన మూడవ నవల 'ది స్వీట్ అండ్ సింపుల్ కైండ్'కి ఇంటర్నేషనల్ డబ్లిన్ లిటరరీ అవార్డుకు నామినేట్ చేయబడింది. ఇప్పటి వరకు డబ్లిన్ IMPAC అవార్డుకు ఎంపికైన ఏకైక శ్రీలంక రచయిత్రి.
1999లో, గూనరత్నే తన భర్తతో కలిసి, బ్రిటిష్ కలోనియల్ శ్రీలంకలో సివిల్ సర్వెంట్ సర్ జాన్ డి ఓయ్లీ చారిత్రక జీవిత చరిత్రను 'దిస్ ఇన్‌స్క్రూటబుల్ ఇంగ్లీష్‌మ్యాన్'తో కలిసి రాశారు.
1966 నుండి 1996 వరకు ప్రచురించబడిన రైటింగ్ ఇన్ ఆసియా సిరీస్‌లో శ్రీలంక నుండి కథలు., భారతదేశం, శ్రీలంక, మలేషియా, సింగపూర్ (1979) నుండి పద్యాలను కూడా గూనరత్న ఎడిట్ చేశారు. ఆమె నాల్గవ నవల 'రానిగజూ' 2015లో ఆన్‌లైన్‌లో విడుదలైంది.[8]
అవార్డులు, గుర్తింపు[మార్చు]
1990లో, గుణరత్నే సాహిత్యం, విద్యకు అందించిన సేవలకు గాను ఆమెకు ది ఆర్డర్ ఆఫ్ ఆస్ట్రేలియా అవార్డు లభించింది.
2001లో, దక్షిణాసియా డయాస్పోరా సాహిత్యం, సంస్కృతికి ఆమె చేసిన కృషికి గానూ, భారతదేశంలో రాజారావు అవార్డును గుణరత్నే అందించారు.
2008లో, శ్రీలంకలో గుణరత్నకు సాహిత్యరత్న అవార్డు ఇవ్వబడింది.
2011లో, భారత సాహిత్య అకాడమీ యొక్క ప్రతిష్టాత్మకమైన ప్రేమ్‌చంద్ ఫెలోషిప్ యాస్మిన్ గుణరత్నేకి ప్రదానం చేయబడింది.[9]
మరణం[మార్చు]
గుణరత్నే 15 ఫిబ్రవరి 2024న 88 సంవత్సరాల వయస్సులో వయస్సు సంబంధిత వ్యాధుల కారణంగా మరణించింది.
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "Gooneratne, Yasmine – Postcolonial Studies". scholarblogs.emory.edu (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 15 October 2017. Retrieved 2017-11-02.
- ↑ "Yasmine Gooneratne". www.litencyc.com (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 2017-11-02.
- ↑ "Gooneratne, Malini Yasmine: Officer of the Order of Australia". Department of the Prime Minister and Cabinet. Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 2017-11-03.
- ↑ "Cooking, not writing was her first love". www.sundaytimes.lk. Archived from the original on 18 May 2022. Retrieved 2024-02-19.
- ↑ "Yasmine Gooneratne Books - Biography and List of Works - Author of 'Relative Merits'". www.biblio.com (in ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 2017-11-02.
- ↑ "nation.lk ::: - A Big Match referRed unfairly". www.nation.lk (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 7 November 2017. Retrieved 2017-11-02.
- ↑ "'The Sweet and Simple Kind' brings honour to writer". sundaytimes.lk. 6 April 2008. Archived from the original on 12 May 2023. Retrieved 19 February 2024.
- ↑ "Premchand Fellowship Winners" (in ఇంగ్లీష్). Sahitya Akademi of India. Archived from the original on 31 August 2021. Retrieved 24 June 2021.
- ↑ "'And gladly would she learn, and gladly teach'". Print Edition - The Sunday Times, Sri Lanka. Archived from the original on 19 February 2024. Retrieved 2024-02-19.