వాచస్పతి మిశ్రా
వాచస్పతి మిశ్రా | |
|---|---|
| వ్యక్తిగతం | |
| జననం | సా.శ. 9/10 శతాబ్దాలు [1][2][3] మిథిల ప్రాంతం(నేటి బీహార్) |
| మరణం | సా.శ. 9/10 శతాబ్దులు కావచ్చు [1] |
| మతం | హిందూధర్మం |
| జీవిత భాగస్వామి | భామతి |
| Philosophy | అద్వైతం |
వాచస్పతి మిశ్రా తొమ్మిదవ లేదా పదవ శతాబ్దపు [1] [2] [3] అద్వైత వేదాంత సంప్రదాయానికి చెందిన హిందూ తత్వవేత్త. 9వ శతాబ్దపు హిందూ తత్వశాస్త్ర పాఠశాలలోని దాదాపు అన్ని ముఖ్య గ్రంథాలపై భాష్యాలు రాశాడు. [4] [3] అతను వ్యాకరణం, తత్త్వబిందుపై స్వతంత్ర గ్రంథాన్ని కూడా రాశాడు. ఇది వాక్య అర్థానికి సంబంధించిన మీమాంస సిద్ధాంతాలపై దృష్టి పెడుతుంది.
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]వాచస్పతి మిశ్రా జీవితం గురించి చాలా తక్కువగా తెలుసు. ఖచ్చితత్వంతో తెలిసిన తొలి వచనం సా.శ. 840 నాటిది. అతను ఆది శంకరుడి కంటే కనీసం ఒక తరం చిన్నవాడు. [2] అయితే, కొంతమంది పండితుల ప్రకారం, ఆ గ్రంథానికి తేదీ సా.శ. 976 కావచ్చు; డేటింగ్ ప్రయోజనాల కోసం హిందూ శక లేదా విక్రమ కాలం క్యాలెండర్ ఉపయోగించబడుతుందా అనే దానిపై ఈ గందరగోళం ఏర్పడింది. [3] చారిత్రికులు అతన్ని బీహార్‌లోని ఆంధ్ర తర్హికి చెందిన మైథిలీ బ్రాహ్మణుడని గుర్తించారు. [3]
అతను మండన మిశ్రుని శిష్యుడు. అతనే వాచస్పతికి ప్రధాన ప్రేరణ. అతను శంకరాచార్యుని ఆలోచనను మండన మిశ్రుని ఆలోచనలతో సమన్వయం చేశాడు. [5] [web 1] అద్వైత సంప్రదాయం ప్రకారం, "తన భామతి ద్వారా అద్వైత వ్యవస్థను ప్రాచుర్యంలోకి తీసుకురావడానికి" శంకరుడే వాచస్పతి మిశ్రగా పునర్జన్మ పొందాడని భావిస్తారు. [6]
అతను భారతీయ తత్వశాస్త్రపు వివిధ శాఖలపై చాలా విస్తృతంగా వ్రాసాడు. తరువాతి భారతీయ పండితులు అతన్ని "అన్ని వ్యవస్థలు అతని స్వంతం" (సంస్కృతంలో సర్వ-తంత్ర-స్వ-తంత్రం) అని అంటారు. [7]
భామతి పాఠశాల
[మార్చు]శంకర బ్రహ్మ సూత్ర భాష్యాలపై వాచస్పతి మిశ్రా వ్యాఖ్యానానికి భామతి స్య్త్రాలని పేరు. [web 1] [web 2] అది జీవాన్ని అవిద్యకు మూలంగా భావిస్తుంది. [web 1] ముక్తిని పొందడంలో ధ్యానాన్ని ప్రధాన మార్గంగాను, వేదాధ్యయనాన్ని ఆలోచనలనూ అదనపు కారకాలు గానూ చూస్తుంది. [8]
కృషి
[మార్చు]భాష్యాలు
[మార్చు]వాచస్పతి మిశ్రా గొప్ప పండితుడు. అతను విస్తృతంగా రచనలు చేసాడు. 9వ శతాబ్దపు హిందూ తత్వశాస్త్రం లోని ముఖ్య గ్రంథాలపై భాష్యాలు (వ్యాఖ్యలు), హిందూయేతర లేదా బౌద్ధమతం, చార్వాక వంటి <i id="mwWQ">నాస్తిక</i> సంప్రదాయాలపై గమనికలు వీటిలో ఉన్నాయి. [4] [3]
వాచస్పతి మిశ్రుడు శంకరుని బ్రహ్మ సూత్ర భాష్యానికి వ్యాఖ్యానమైన భామతిని, మండన మిశ్రుని బ్రహ్మ -సిద్ధికి వ్యాఖ్యానమైన బ్రహ్మతత్త్వ-సమీక్షను వ్రాసాడు. అతని అత్యంత ప్రసిద్ధ రచన "భామతి" పేరు అతని భార్య పేరు నుండి వచ్చిందని భావిస్తారు.
అతను సాంఖ్యకారికపై తత్త్వకౌముది వంటి ఇతర ప్రభావవంతమైన వ్యాఖ్యానాలను వ్రాసాడు; [9] న్యాయ-సూత్రాలపై న్యాయసూచినిబంధ ; [1] న్యాయకానిక (కారణ శాస్త్రంపై అద్వైత రచన), తత్త్వసమీక్ష (ఇప్పుడు అందుబాటులో లేదు), న్యాయ-వృత్తిక-తాత్పర్యటీక (న్యాయ-సూత్రాలపై ఉపవ్యాఖ్య), తత్త్వ-వైశారాది , యోగసూత్రాలు ఇతర రచనలు. [3]
వాచస్పతి మిశ్రా రచనలు కొన్ని ఇప్పుడు అందుబాటులో లేవు. మరికొన్ని అనేక సంఖ్యలో ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు, తొంభైకి పైగా మధ్యయుగ యుగ మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు, భారతదేశంలోని వివిధ ప్రాంతాలలో అతని తత్వకౌముది ఉంది. [3] దీన్ని బట్టి అతని రచనలను అన్ని ప్రాంతాల్లో చదివేవారని తెలుస్తోంది. తత్వకౌముది విమర్శనాత్మక సంచికను 1967లో శ్రీనివాసన్ ప్రచురించాడు. [3]
తత్త్వబిందు - అర్ధ సిద్ధాంతం
[మార్చు]తత్త్వబిందులో వాచస్పతి మిశ్రా భాష్య సూత్రాలను అభివృద్ధి చేశాడు. హిందూ తత్వశాస్త్రం లోని మీమాంస కోసం "అర్ధ సిద్ధాంతాన్ని" చర్చించాడు. [3] ఇది ప్రభావవంతమైన రచన. శాస్త్రీయ సంస్కృత గ్రంథాలపై ఉన్న వివరణల్లోని వివాదాలను పరిష్కరించడానికి ఇది ప్రయత్నించింది. వాచస్పతి భాషాపరమైన అర్ధానికి ఉన్న ఐదు పోటీ సిద్ధాంతాలను పరిశీలిస్తాడు: [7] [10]
- మండన మిశ్రుని స్ఫోటవాదం. పదం లేదా వాక్యాన్ని రూపొందించే మూలకాల (శబ్దాలు లేదా అక్షరాలు) నుండి భిన్నమైన స్ఫోట లేదా ఒకే సంపూర్ణ ధ్వనిని గ్రహించడం ద్వారా ఒక పదం లేదా వాక్యపు అర్ధాన్ని గ్రహించడం;
- న్యాయ: చివరి క్షణిక భాగాన్ని విన్నప్పుడు ఒక పదం లేదా వాక్యపు భాగాల జ్ఞాపకాల జాడలను (సంస్కార) సంగ్రహించడంతో కూడిన సిద్ధాంతం;
- సారూప్య మీమాంస సిద్ధాంతం. దీని ప్రకారం, మానవులకు వాక్యార్థంపై ఉన్న పట్టు, పదాలు సృష్టించిన జ్ఞాపకాల జాడలలో ఉంటుంది.
- ప్రభాకర మీమాంస సిద్ధాంతం, అన్వితాభిధానవాదం. "అనుసంధానించబడిన వాటి ద్వారానే అర్ధ సూచన ఏర్పడుతుంది." ఈ దృక్కోణంలో, వాక్యం-అర్థం దాని పదాల అర్థాల నుండి ఉద్భవించింది, ఇది పూర్తిగా ఇతర పదాలతో వాక్యనిర్మాణ సంబంధాల ద్వారా మాత్రమే ఇవ్వబడుతుంది — స్ఫోట లేదా జ్ఞాపకాల జాడలు అవసరం లేదు
- భట్ట మీమాంస సిద్ధాంతం, అభిహితాన్వయవాద, లేదా "సూచించబడిన దాని బట్టి అన్వయం ఏర్పడుతుంది." ఈ దృక్కోణంలో, పదం-అర్థం పూర్తిగా ముందుగా సూచించబడుతుంది (అభిహిత). ఆపై పదాల-అర్థాలు లక్షణం (తాత్పర్యం) ద్వారా అనుసంధానించబడతాయి. న్యాయ ఉప వ్యాఖ్యానం, న్యాయ-వార్తిక-తాత్పర్య-టీక, తత్త్వ-వైశారాది వంటి ఇతర సందర్భాలలో వాచస్పతి, భట్ట దృక్పథంతో ఏకీభవిస్తాడు. [7]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Fowler 2002, p. 129.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Isaeva 1993, p. 85-86.
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 Larson & Bhattacharya 1987, p. 301-312.
- ↑ 4.0 4.1 Chatterji 1912, p. vi.
- ↑ Roodurmun 2002, p. 35.
- ↑ Roodurmun 2002, p. 34.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Phillips 2015.
- ↑ Roodurmun 2002, p. 37.
- ↑ Isaeva 1993, p. 124].
- ↑ Ranganath 1999.
జాలవనరులు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 The Bhamati and Vivarana Schools
- ↑ Rajesh Anand, Vachaspati Mishra Archived 3 సెప్టెంబరు 2012 at the Wayback Machine