సిట్రస్

సిట్రస్
	Mandarin Orange (Citrus reticulata cultivar)
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
Division:	మాగ్నోలియోఫైటా
Class:	మాగ్నోలియోప్సిడా
Subclass:	Rosidae
Order:	Sapindales
Family:	రూటేసి
Subfamily:	Aurantioideae
Tribe:	Citreae
Genus:	సిట్రస్; లిన్నేయస్
జాతులు and hybrids
	Important species:; Citrus aurantifolia – Key lime; Citrus maxima – Pomelo; Citrus medica – మాదీఫలం (Citron); Citrus reticulata – కమలాపండు (Mandarin orange) Important hybrids:; Citrus × aurantium – Bitter orange; Citrus × latifolia – Persian lime; Citrus × limon – నిమ్మ (Lemon); Citrus × limonia – Rangpur; Citrus × paradisi – Grapefruit; Citrus × sinensis – బత్తాయి (Sweet orange); Citrus × tangerina – Tangerine; See also below for other species and hybrids.
Synonyms
	Eremocitrus; Microcitrus; and see text

సిట్రస్ (లాటిన్ Citrus) పుష్పించే మొక్కలలో రూటేసి కుటుంబంలోని ప్రజాతి. సిట్రస్ రెటిక్యులాటాను మాండరిన్ ఆరెంజ్ అంటారు. ఇది ఆగ్నేయాసియాకు చెందినది. ఇది 15-25 పొడవు వరకు పెరుగుతుంది. సిట్రస్ (మాండరిన్ నారింజ) 2000 సంవత్సర పూర్వమే సాగులో ఉంది. ఆకులు (1 1/2 ”పొడవు వరకు), పువ్వులు వసంత ఋతువులో వస్తాయి . ఈ పండ్లు క్రిస్మస్ సెలవుదినాలలో ఎక్కవగా జనాదరణ ఉన్నందున కొన్నిసార్లు దీనిని " క్రిస్మస్ నారింజ" అని అంటారు ^[1]

చరిత్ర

సిట్రస్ పువ్వులు ఏప్రిల్, మే నెల మధ్యలో కాస్తాయి, నవంబరు నుంచి ఫిబ్రవరి వరకు పండ్లు వస్తాయి. పండు లేత పసుపు, నారింజ, ఎరుపు, రంగులో ఉంటాయి . పండ్లు కొన్ని తియ్యగా చేదుగా, పులుపుగాగా వస్తాయి . ఒక పండుకు సుమారు విత్తనాలు 10-15 వరకు వస్తాయి. ఈ పండ్లను అస్సాంలో కోమ్లా తెంగా, కమలా-తెంగా, సుమ్తియా-తెంగా, హమ్థియా-తెంగా, బెంగాలీ భాషలో కమల,ఇంగ్లీష్ లో ఆరెంజ్,లూస్ -స్కిన్డ్ ఆరెంజ్, మాండరిన్ ఆరెంజ్, హిందీలో సంత్ర,కన్నడలో కుడగోరేంజ్, తమిళంలో వాలాజ కమరా, తెలుగులో కమలా పండు అని అంటారు. భారతదేశం లో: అస్సాం, గుజరాత్, మేఘాలయ, మహారాష్ట్ర ( పశ్చిమ కనుమలు ప్రాంతాలలో ) వస్తాయి ^[2] ఇతర దేశాలలో ఈ పండ్లు జపాన్, దక్షిణ చైనా, ఆస్ట్రేలియా వంటి దేశాలలో సాగు చేస్తారు . అమెరికా దేశంలో సిట్రస్ (మాండరిన్ నారింజ) ను వాణిజ్య సాగుగా అలబామా, ఫ్లోరిడా,మిసిసిపీ, టెక్సాస్, జార్జియా,కాలిఫోర్నియా రాష్టములలో వేస్తారు.^[3]

ఉపయోగములు

సిట్రస్ పండ్లలలో పోషక, విటమిన్ సి, ఫ్లేవనాయిడ్లు, ఆమ్లాలు ఉన్నాయి. వీటి పండ్లు, ఆకులు సౌందర్య సాధనాలలో యాంటీ ఆక్సిడెంట్లు, కెమికల్ ఎక్స్‌ఫోలియెంట్ల,, రక్తస్రావ నివారిణి, అజీర్తి, గ్యాస్ట్రో పేగుల కఫంతో వున్నా దగ్గు, చికిత్సలో ఉపయోగిస్తారు ^[4]

మూలాలు

↑ "Citrus reticulata 'Clementine' - Plant Finder". www.missouribotanicalgarden.org. Retrieved 2020-10-13.
↑ "Citrus reticulata Blanco". India Biodiversity Portal. Retrieved 2020-10-13.
↑ "Mandarin Orange". www.hort.purdue.edu. Retrieved 2020-10-13.
↑ "medicinal herbs: MANDARIN - Citrus reticulata". www.naturalmedicinalherbs.net. Retrieved 2020-10-13.

మూలాలు

[1] "Citrus reticulata 'Clementine' - Plant Finder". www.missouribotanicalgarden.org. Retrieved 2020-10-13.

[2] "Citrus reticulata Blanco". India Biodiversity Portal. Retrieved 2020-10-13.

[3] "Mandarin Orange". www.hort.purdue.edu. Retrieved 2020-10-13.

[4] "medicinal herbs: MANDARIN - Citrus reticulata". www.naturalmedicinalherbs.net. Retrieved 2020-10-13.

[1]

[2]

[3]

[4]