పసిఫిక్ మహాసముద్రం

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search

భూమి మీద ఉన్న మహాసముద్రాలలో పసిఫిక్ మహాసముద్రం అతి పెద్దది. పోర్చుగీసు నావికుడు ఫెర్డినాండ్ మాగెల్లాన్ లాటిన్ భాషలో ఈ మహాసముద్రానికి "మేర్ పసిఫికమ్" Mare Pacificum అన్న పేరు సూచించాడు. ఈ పేరుకు "ప్రశాంతమైన సముద్రం" అని అర్థం.

పేరు వెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

చరిత్రపూర్వ కాలం నుండి ఆసియా, ఓషియానియా ప్రజలు పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ప్రయాణించారు. స్పానిష్ అన్వేషకుడు వాస్కో నీజ్ డి బాల్బోవా 1513 లో పనామా ఇస్తమస్‌ను దాటి దక్షిణ పసిఫిక్ సముద్రాన్ని చూసి దానికి ఆయన " మార్ డెల్ సుర్ " (స్పానిష్ భాషలో) అని పేరు పెట్టాడు. 1521 లో స్పానిషు నావికులు ప్రపంచ ప్రదక్షిణ చేసిన సమయంలో బృందంలోని పోర్చుగీసు అన్వేషకుడు ఫెర్డినాండ్ మాగెల్లాన్ ఈ మహాసముద్రానికి ప్రస్తుత పేరును ఉపయోగించాడు. ఆయన సముద్రం చేరుకోవడానికి అనుకూలమైన గాలులను ఎదుర్కొన్నందున ఈ మహాసముద్రానికి ఆయన " మార్ పాసిఫికో " పేరు పెట్టాడు. పోర్చుగీసు, స్పానిషు రెండుభాషలలో మార్ పసిఫికో అనే పదానికి "ప్రశాంతమైన సముద్రం" అని అర్ధం.

పసిఫిక్ మహాసముద్రంలోని అతి పెద్ద సముద్రాలు

[మార్చు]

అతి పెద్ద సముద్రాలు:[1][2][3]

  1. ఆస్ట్రేలియన్ మధ్యధరా సముద్రం– 9.080 మిలియన్ల కి.మీ2
  2. ఫిలిప్పియన్ సముద్రం - 5.695 మిలియన్ల కి.మీ 2
  3. పగడపు సముద్రం – 4.791 మిలియన్ల కి.మీ 2
  4. దక్షిణ చైనా సముద్రం – 3.5 మిలియన్ల కి.మీ 2
  5. టాస్మన్ సముద్రం – 2.3 మిలియన్ల కి.మీ 2
  6. బెరింగు సముద్రం – 2 మిలియన్ల కి.మీ 2
  7. ఒకోట్సక్ సముద్రం – 1.583 మిలియన్ల కి.మీ 2
  8. అలాస్కాఖాతం – 1.533 మిలియన్ల కి.మీ 2
  9. తూర్పు చైనా సముద్రం – 1.249 మిలియన్ల కి.మీ 2
  10. మార్ డీ గ్రౌ – 1.14 మిలియన్ల కి.మీ 2
  11. జపాన్ సముద్రం – 978,000 కి.మీ2
  12. సాల్మన్ సముద్రం – 720,000 కి.మీ 2
  13. బండా సముద్రం – 695,000 కి.మీ 2
  14. అరాఫురా సముద్రం – 650,000 కి.మీ km2
  15. తిమూరు సముద్రం – 610,000 కి.మీ 2
  16. ఎల్లో సముద్రం – 380,000 కి.మీ 2
  17. జావా సముద్రం – 320,000 కి.మీ 2
  18. తాయిలాండు ఖాతం – 320,000 కి.మీ 2
  19. కార్పెంటరియా ఖాతం – 300,000 కి.మీ 2
  20. సెలెబ్స్ సముద్రం – 280,000 2
  21. సులు సముద్రం – 260,000 కి.మీ 2
  22. అనాడిర్ ఖాతం – 200,000 కి.మీ 2
  23. మొలుక్కా సముద్రం – 200,000 కి.మీ 2
  24. కలిఫోర్నియా ఖాతం – 160,000 కి.మీ 2
  25. టొంకిన్ ఖాతం – 126,250 కి.మీ 2
  26. హాల్మహేరా సముద్రం – 95,000 కి.మీ 2
  27. బొహై సముద్రం – 78,000 2
  28. బాలి సముద్రం – 45,000 కి.మీ 2
  29. బిస్మార్క్ సముద్రం – 40,000 కి.మీ 2
  30. సవు సముద్రం - 35,000 కి.మీ 2
  31. సెటో ద్వీపసముద్రం – 23,203 కి.మీ 2
  32. సెరం సముద్రం – 12,000 కి.మీ 2

భోగోళిక స్వరూపం

[మార్చు]

పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఉత్తరాన ఆర్కిటిక్ వలయం నుండి దక్షిణాన అంటార్కిటిక్ ఖండం వరకు వ్యాపించి ఉంది. 169.2 మిలియన్ చదరపు కిలోమీటర్ల వైశాల్యంతో ఈ మహాసముద్రం భూవైశల్యంలో మొత్తంలో 32 శాతాన్ని, జలభాగంలో 46 శాతాన్ని ఆక్రమించింది. ఈ మహాసముద్ర వైశాల్యం మొత్తం అన్ని ఖండాలన్నిటి సమైక్య వైశాల్యం కన్నా ఎక్కువ. భూమధ్య రేఖకు ఇరువైపులా ఉన్న ఈ మహాసముద్రాన్ని ఉత్తర పసిఫిక్ సముద్రం, దక్షిణ పసిఫిక్ సముద్రాలుగా వ్యవహరిస్తారు. వాయువ్య పసిఫిక్ లో గల మరియానా అగడ్త భూమిపై అత్యంత లోతైన ప్రదేశం. ఈ ప్రదేశంయొక్క లోతు 10,911 మీటర్లు.భూమి పై ఉన్న అనీ అగ్ని పర్వతాలలోకీ అత్యంత చురుకైనవిగా పేరు బడ్డ అగ్నిపర్వతాలు పసిఫిక్ లోనే ఉన్నాయి. ఈ పర్వతాలు ఉన్న ప్రాంతానికి అగ్ని వలయమని పేరు. పసిఫిక్ ఉపరితల జలాలు సాధారణంగా ఉత్తరార్ధ గోళంలో సవ్యదిశలోనూ, దక్షిణార్ధ గోళంలో అపసవ్య దిశలోనూ ప్రవహిస్తాయి.

చరిత్ర

[మార్చు]
ఓర్తెలియుస్ చే 1589లో తయారుచేయబడిన పటం. పసిఫిక్ మహాసముద్రాన్ని సూచించిన తొలి పటం బహుశా ఇదే కావచ్చు.

చరిత్రకు అందని రోజులలో పసిఫిక్ ప్రాంతంలో ప్రముఖమైన మానవ వలసలు జరిగాయి. వీటిలో ఆస్ట్రోనేషియన్లు, పొలినేషియన్ల వలసలు ముఖ్యమైనవని భావిస్తున్నారు. వీరు ఆసియా ఖండం నుండి తాహితి ద్వీపానికి, అక్కడ నుండి హవాయి, న్యూజిలాండ్ కు, ఆ తరువాత చాలా కాలానికి ఈస్టర్ ద్వీపానికి వలస వెళ్ళారు.

16వ శతాబ్దంలో యూరోపియన్లు ఈ సముద్రాన్ని తొలిసారి వీక్షించారు. తొలిసారిగా 1513 లో స్పెయిన్ నావికుడు వాస్కో న్యూనెజ్ డి బాల్బొవా తరువాత తన భూప్రదక్షిణంలో భాగంగా మాగెల్లాన్ (1519-1522) ఈ సముద్రం మీద ప్రయాణించారు.

ఐరోపా అన్వేషకులు

[మార్చు]
Map of the Pacific Ocean during European Exploration, circa 1702–1707.
Map of the Pacific Ocean during European Exploration, circa 1754.

1512 లో ఐరోపా నావికులు ఆంటోనియో డి అబ్రూ , ఫ్రాన్సిస్కో సెర్రియో పసిఫిక్ మహాసముద్రం పశ్చిమ అంచులోని లెసెర్ సుండా దీవుల మీదుగా మలుకు దీవులకు చేరుకోవడంతో ఐరోపియా నావికుల పసిఫిక్ మహాసముద్ర అణ్వేషణ మొదలుకావడంతో పోర్చుగీస్ నావికుల పసిఫిక్ యాత్రలు కొనసాగాయి.[4][5] 1513 [6] 1513లో మలక్కా నుండి అఫోన్సో డి అల్బుకెర్కీ ఆదేశంతో జార్జ్ అల్వారెస్ దక్షిణ చైనాకు యాత్ర చేసాడు.

1513 లో స్పానిష్ అన్వేషకుడు వాస్కో నీజ్ డి బాల్బోవా తన అణ్వేషణలో భాగంగా మహాసముద్రం తూర్పు వైపుకు చేరుకున్నాడు. తరువాత ఆయన యాత్ర ఇస్తమస్ ఆఫ్ పనామా దాటి కొత్త సముద్రానికి చేరుకున్నాడు.[7] సముద్రం ఇస్త్ముస్ తీరానికి దక్షిణంగా ఉంది కనుక ఆయన దీనికి మార్ డెల్ సుర్ ("దక్షిణ సముద్రం" లేదా "దక్షిణ సముద్రం" అని పేరు పెట్టాడు). ఇది ఆయన మొదట పసిఫిక్ యాత్రగా గుర్తించబడింది.

Map showing a large number of Spanish expeditions across the Pacific Ocean from the 16th to 18th centuries including the Manila galleon route between Acapulco and Manila, the first transpacific trade route in history.

16 నుండి 18 వ శతాబ్దాల వరకు పసిఫిక్ మహాసముద్రం అంతటా పెద్ద సంఖ్యలో స్పానిష్ యాత్రలను చూపించే మ్యాప్, అకాపుల్కో, మనీలా మధ్య మనీలా గాలెయన్ మార్గంతో సహా, చరిత్రలో మొట్టమొదటి పారదర్శక వాణిజ్య మార్గం.

స్పానిష్ నావికుల స్పైస్ దీవుల యాత్రలో భాగంగా 1520 లో ఫెర్డినాండ్ మాగెల్లాన్, ఆయన సిబ్బంది పసిఫిక్ మహాసంద్రాన్ని దాటారు. అలా వారు పసిఫిక్ మహాసముద్రాన్ని దాటిన నావికుల నమోదితచరిత్రలో మొదటివారుగా గుర్తించబడ్డారు. చివరికి ఈ యాత్ర మొదటి ప్రపంచ ప్రదక్షిణకు దారితీసింది. కేప్ హార్న్ నుండి తుఫానులతో కూడిన సముద్రాల మీదుగా ప్రయాణించిన తరువాత స్పానిష్ నావికులు ప్రశాంతమైన ఈ మహాసంద్ర జలాలను కనుగొన్నారు కనుక మాగెల్లాన్ ఈ సముద్రాన్ని పకాఫికో (లేదా "పసిఫిక్" అంటే "శాంతియుత" అని పిలుస్తారు) అని పిలిచాడు. 18వ శతాబ్దం వరకు ఆయన గౌరవార్థం ఈ సముద్రాన్ని మాగెల్లాన్ సముద్రం అని కూడా పిలిచారు.[8] 1521 మార్చిలో గువామ్‌లో ఆగే ముందు మాగెల్లాన్ జనావాసాలు లేని పసిఫిక్ ద్వీపంలో ఆగిపోయాడు.[9] 1521 లో మాగెల్లాన్ ఫిలిప్పీన్స్లో మరణించినప్పటికీ స్పానిష్ నావిగేటర్ జువాన్ సెబాస్టియన్ ఎల్కానో హిందూ మహాసముద్రం మీదుగా స్పెయిన్కు తిరిగి వెళ్లి కేప్ ఆఫ్ గుడ్ హోప్ చుట్టూ తిరుగుతూ 1522 లో మొదటి ప్రపంచ ప్రదక్షిణను పూర్తి చేశాడు. [10] 1525 - 1527 మధ్య మొలుకాస్ తూర్పున ప్రయాణించిన పోర్చుగీస్ యాత్రలు కరోలిన్ దీవులను,[11] అరు ద్వీపాలు,[12] పాపువా న్యూ గినియాలను కనుగొన్నారు.[13] 1542–43లో పోర్చుగీసువారు జపాన్‌కు కూడా చేరుకున్నారు.[14]

1564 లో మిగ్యుల్ లోపెజ్ డి లెగాజ్పి నేతృత్వంలో 379 మంది అన్వేషకులతో ఐదు స్పానిష్ నౌకలు మెక్సికో సముద్రం మీదుగా ఫిలిప్పీన్సు, మరియానా దీవులకు ప్రయాణించాయి.[15]తరువాత మిగిలిన 16 వ శతాబ్దం అంతటా స్పానిష్ ప్రభావం ప్రాముఖ్యత సంతరించుకుంది. స్పానిషు నావికులు మెక్సికో, పెరూ నుండి గువాం మీదుగా పసిఫిక్ మహాసముద్రం మీదుగా ప్రయాణించి ఫిలిప్పీన్స్కు చేరుకుని స్పానిషు ఈస్ట్ ఇండీసును స్థాపించారు. మనీలా గాలెయన్లు రెండున్నర శతాబ్దాలుగా మనీలా, అకాపుల్కోలను కలుపుతూ చరిత్రలో అతి పొడవైన వాణిజ్య మార్గాన్ని స్తాపించాయి. స్పానిషు యాత్రల ద్వారా నావికులు కుక్ దీవులు, సోలమన్ దీవులు, దక్షిణ పసిఫిక్ లోని అడ్మిరల్టీ ద్వీపాలు, టువాలు, మార్క్వాసాస్ కూడా కనుగొన్నారు.[16]

తరువాత టెర్రా ఆస్ట్రాలిస్ ("దక్షిణ భూమి") కోసం చేసిన అన్వేషణలో భాగంగా 17 వ శతాబ్దంలో పోర్చుగీస్ నావిగేటర్ పెడ్రో ఫెర్నాండెజ్ డి క్వీరెస్ నేతృత్వంలో స్పానిష్ అన్వేషణలు పిట్కెయిర్ను వనాటు ద్వీపసమూహాలను కనుగొన్నారు. తరువాత ఆస్ట్రేలియా, న్యూ గినియా మధ్య ఉన్న టోర్రెస్ జలసంధికి నావిగేటర్ లూయిస్ వాజ్ డి టోర్రెస్ పేరు పెట్టారు. డచ్ అన్వేషకులు, దక్షిణ ఆఫ్రికా చుట్టూ ప్రయాణించి వాణిజ్యంలో కూడా నిమగ్నమయ్యారు; విల్లెం జాన్స్జూన్, ఆస్ట్రేలియాలో (1606), కేప్ యార్క్ ద్వీపకల్పంలో[17] కాలుమోపి దానిని మొట్టమొదటిసారిగా నమోదుచేసాడు. 1642 లో అబెల్ జాన్స్జూన్ టాస్మాన్ అనే నావికుడు ప్రదక్షిణమార్గంలో ఆస్ట్రేలియా ఖండాంతర తీరంలో ప్రయాణించి చివరికి టాస్మానియా న్యూజిలాండ్లను కనుగొన్నాడు. [18]

16 - 17 వ శతాబ్దాలలో స్పెయిన్ పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఒక " మరే క్లాజుగా " పరిగణించింది-ఇది ఇతర నావికా శక్తులకు మూసివేయబడిన సముద్రంగా ఉండేది. అట్లాంటిక్ నుండి తెలిసిన ఏకైక ప్రవేశ ద్వారంలా ఉండే మాగెల్లాన్ జలసంధిలో ఇతర నావికులు ప్రవేశించకుండా స్పానిష్ నౌకాదళాలు పహరాకాసింది. డచ్ పసిఫిక్ మహాసముద్రం పశ్చిమ భాగంలో స్పానిషు ఫిలిప్పీంసును బెదిరించింది. [19]

18 వ శతాబ్దం డానిషు రష్యన్ నావికాదళ అధికారి " విటస్ బెరింగు " నేతృత్వంలో మొదటి కమ్చట్కా యాత్ర చేసి తరువాత గ్రేట్ నార్తర్ను ఎక్స్‌పెడిషన్ అని పేర్కొనబడిన అలస్కా, అలూటియన్ దీవుల అన్వేషణకు రష్యన్లు నాంది పలికారు. స్పెయిన్ పసిఫిక్ నార్త్‌వెస్ట్‌కు దండయాత్రలు పంపి, దక్షిణ కెనడాలోని వాంకోవర్ ద్వీపం, అలాస్కాకు చేరుకుంది. ఫ్రెంచి వారు పాలినేషియాను అన్వేషించి అక్కడే వారు స్థిరపడ్డారు. బ్రిటిషు వారు జేమ్స్ కుక్‌ నాయకత్వంలో దక్షిణ పసిఫిక్, ఆస్ట్రేలియా, హవాయి, ఉత్తర అమెరికా పసిఫిక్ వాయువ్య ప్రాంతాలకు మూడు ప్రయాణాలు చేశారు. 1768 లో పియరీ-ఆంటోయిన్ వూరాన్ యువ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త లూయిస్ ఆంటోయిన్ డి బౌగెన్విల్లేతో కలిసి చేసిన అన్వేషణలో చరిత్రలో మొదటిసారిగా ఖచ్చితత్వంతో పసిఫిక్ సముద్ర వెడల్పు కొలతను కనుగొన్నాడు.[20] 1789–1794 స్పెయిన్ చేసిన శాస్త్రీయ అన్వేషణ ప్రారంభ ప్రయాణాలలో భాగంగా మాలాస్పినా యాత్రలో ఒకదానిని నిర్వహించింది. ఈ యాత్రలో నావికులు కేప్ హార్న్ నుండి అలాస్కా, గువాం, ఫిలిప్పీన్స్, న్యూజిలాండ్, ఆస్ట్రేలియా, దక్షిణ పసిఫిక్ వంటి విస్తారమైన పసిఫిక్ ప్రాంతాలకు ప్రయాణించారు. [16]


కొత్త సాంరాజ్యవాదం

[మార్చు]
The bathyscaphe Trieste, before her record dive to the bottom of the Mariana Trench, 23 January 1960

19 వ శతాబ్దంలో పెరుగుతున్న సామ్రాజ్యవాదం ఫలితంగా ఐరోపా శక్తులు, జపాన్, అమెరికా సమ్యుక్తరాష్ట్రాలు ఓషినియాను ఆక్రమించాయి. 1830 లలో హెచ్‌ఎంఎస్ బీగల్ సముద్రయానాల ద్వారా చార్లెస్ డార్విన్;[21] 1870 లలో హెచ్‌ఎంఎస్ ఛాలెంజర్;[22] యుఎస్ఎస్ టుస్కరోరా (1873–76);[23]జర్మన్ గజెల్. (1874–76) ఒషియానోగ్రాఫిక్ విఙానం వెలుగులోకి వచ్చింది.[24]

1842 సెప్టెంబర్ 9 న అబెల్ ఆబెర్ట్ డు పెటిట్-థౌయర్సు తాహితీని స్వాధీనం చేసుకున్నారు

ఓషియానియాలో వరుసగా 1842 - తాహితీ 1853 లో న్యూ కాలెడోనియా ప్రొటెక్టరేట్లను తయారు చేసిన తరువాత ఈ ప్రాంతంలో ఫ్రాన్సు ఒక సామ్రాజ్య శక్తిగా ప్రముఖ స్థానాన్ని పొందింది.[25] 1875 - 1887 లలో చిలీ నావికాదళ అధికారి పోలికార్పో టోరో ఈస్టరు ద్వీపానికి నావికాదళ సందర్శనలు చేసిన తరువాత 1888 లో స్థానిక రాపానుయ్తో ఈ ద్వీపాన్ని చిలీలో చేర్చడానికి చర్చలు జరిపారు. ఈస్టరు ద్వీపాన్ని ఆక్రమించడం ద్వారా చిలీ సామ్రాజ్య దేశాలలో ఒకటైంది.[26]: 53  1900 నాటికి దాదాపు పసిఫిక్ ద్వీపాలు అన్నీ బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్, యునైటెడ్ స్టేట్స్, జర్మనీ, జపాన్, చిలీపై నియంత్రణలో ఉన్నాయి.[25]

1898 లో స్పెయిన్ నుండి అమెరికా సమ్యుక్తరాష్ట్రాలు గువాం, ఫిలిప్పీన్సు మీద నియంత్రణ సాధించినప్పటికీ[27] 1914 నాటికి జపాన్ పశ్చిమ పసిఫిక్‌లో ఎక్కువ భాగాన్ని నియంత్రిస్తూ పసిఫిక్ యుద్ధంలో అనేక ఇతర ద్వీపాలను ఆక్రమించింది; అయినప్పటికీ ఆ యుద్ధం ముగిసే సమయానికి, జపాన్ ఓడిపోయింది. యు.ఎస్. పసిఫిక్ ఫ్లీట్ సముద్రం వర్చువల్ మాస్టరు అయింది. జపానీస్ పాలిత ఉత్తర మరియానా దీవులు అమెరికా సమ్యుక్తరాష్ట్రాల నియంత్రణలోకి వచ్చాయి.[28] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగిసినప్పటి నుండి, పసిఫిక్ లోని అనేక పూర్వ కాలనీలు స్వతంత్ర రాష్ట్రాలుగా మారాయి.

భౌగోళికం

[మార్చు]
Sunset over the Pacific Ocean as seen from the International Space Station. Anvil tops of thunderclouds are also visible.

పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఆసియా, ఆస్ట్రేలియాను అమెరికా నుండి వేరు చేస్తుంది. భూమధ్యరేఖ ఆధారంగా దీనిని ఉత్తర (ఉత్తర పసిఫిక్), దక్షిణ (దక్షిణ పసిఫిక్) భాగాలుగా విభజించవచ్చు. ఇది దక్షిణాన అంటార్కిటిక్ ప్రాంతం నుండి ఉత్తరాన ఆర్కిటిక్ వరకు విస్తరించి ఉంది. [29] 16,52,00,000 కిమీ 2 (63,800,000 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణం కలిగిన పసిఫిక్ మహాసముద్రం భూమి ఉపరితలంలో మూడింట ఒక వంతును కలిగి ఆక్రమించి ఉంది. - ఇది భూమి మొత్తం భూభాగం విస్త్రీర్ణం కంటే అధికం. పసిఫిక్ మహాసముద్రం మొత్తం విస్త్రీర్ణం 15,00,00,000 కిమీ 2 (58,000,000 చదరపు మైళ్ళు).[30]

ఆర్కిటిక్‌లోని బెరింగ్ సముద్రం నుండి సర్క్యూపోలార్ దక్షిణ మహాసముద్రం ఉత్తరాన 60 ° దక్షిణంలో సుమారు 15,500 కిమీ (9,600 మైళ్ళు) వరకు విస్తరించి (పాత నిర్వచనాలు దీనిని అంటార్కిటికా రాస్ సముద్రం వరకు విస్తరిస్తాయి) పసిఫిక్ అత్యధిక తూర్పు-పడమర వెడల్పుకు చేరుకుంటుంది 5 ° ఉత్తర అక్షాంశంలో ఇండోనేషియా నుండి కొలంబియా తీరంలో సుమారు 19,800 కిమీ (12,300 మైళ్ళు) విస్తరించి ఉంది. ప్రపంచవ్యాసంలో ఇది సగం అలాగే చంద్రుని వ్యాసం కంటే ఐదు రెట్లు ఎక్కువ.[31] అతి తక్కువ పాయింట్-మరియానా ట్రెంచ్-సముద్ర మట్టానికి 10,911 మీ (35,797 అడుగులు; 5,966 ఫాథమ్స్) ఉంది. దీని సగటు లోతు 4,280 మీ (14,040 అడుగులు), మొత్తం నీటి పరిమాణం సుమారు 71,00,00,000 క్యూబిక్ కిమీ 3 (17,00,00,000 క్యూబిక్ మై) ఉంది. వద్ద ఉంచుతుంది.[29]

ప్లేట్ టెక్టోనిక్స్ ప్రభావాల కారణంగా ప్రస్తుతం పసిఫిక్ మహాసముద్రం వార్షికంగా మూడు వైపులా సుమారు 2.5 సెం.మీ (1 అంగుళాలు) కుంచించుకుపోతోంది. సంవత్సరానికి సగటున 0.52 చదరపు కిమీ 2 (0.20 చదరపు మైళ్ళు). దీనికి విరుద్ధంగా అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం పరిమాణం విస్తరిస్తుంది.[32][33]

పసిఫిక్ మహాసముద్రం పశ్చిమ అంచులలో అనేక క్రమరహిత సముద్రాలు ఉన్నాయి. వీటిలో అతిపెద్దవైన సెలెబ్స్ సముద్రం, పగడపు సముద్రం, తూర్పు చైనా సముద్రం (తూర్పు సముద్రం), ఫిలిప్పీన్ సముద్రం, జపాన్ సముద్రం, దక్షిణ చైనా సముద్రం (దక్షిణ సముద్రం), సులు సముద్రం, టాస్మాన్ సముద్రం, పసుపు సముద్రం (కొరియా పశ్చిమ సముద్రం) ఉన్నాయి. ఇండోనేషియా సముద్రమార్గం (మలక్కా జలసంధి, టోర్రెస్ జలసంధితో సహా) పసిఫిక్, హిందూ మహాసముద్రంలో పశ్చిమాన కలుస్తుంది. డ్రేక్ పాసేజ్, మాగెల్లాన్ జలసంధి పసిఫిక్‌ మహాసముద్రాన్ని తూర్పున అట్లాంటిక్ మహాసముద్రంతో కలుపుతాయి. ఉత్తరాన, బేరింగ్ జలసంధి పసిఫిక్‌ మహాసముద్రాన్ని ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రంతో కలుపుతుంది.[34]

పసిఫిక్ 180 వ మెరిడియన్‌ తరువాత పశ్చిమ పసిఫిక్ (లేదా ఆసియాకు సమీపంలో పశ్చిమ పసిఫిక్) తూర్పు అర్ధగోళంలో ఉంది. తూర్పు పసిఫిక్ (లేదా తూర్పు పసిఫిక్, అమెరికాకు సమీపంలో) పశ్చిమ అర్ధగోళంలో ఉంది.[35]

దక్షిణ పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఆస్ట్రేలియా దక్షిణం దాటి ఆగ్నేయ ఇండియన్ రిడ్జ్ క్రాసింగ్‌ను పసిఫిక్-అంటార్కిటిక్ రిడ్జ్ (దక్షిణ ధ్రువానికి ఉత్తరం) గా మారుస్తుంది. తరువాత మరొక తీరం (దక్షిణ అమెరికాకు దక్షిణాన) విలీనం అయ్యి తూర్పు పసిఫిక్ రైజ్‌ను ఏర్పరుస్తూ ఇది జువాన్ డి ఫుకా రిడ్జ్ (ఉత్తర అమెరికాకు దక్షిణాన)ను కూడా కలుపుతుంది.

ఫిలిప్పైన్ తీరంలోని " మగెల్లాన్ జసంధి " సముద్రయాత్రలో అణ్వేషకుడు ఈ మహాసముద్రం ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. అయినప్పటికీ పసిఫిక్ మహాసముద్రం ఎప్పుడూ ప్రశాంతంగా ఉంటుంది. ఎనేక ఉష్ణమండల తుఫానులు పసిఫిక్ ద్వీపాలలో విధ్వశం సృష్టిస్తుంది.[36] పసిఫిక్ రిం చుట్టూ ఉండే అనేక అగ్నిపర్వతాల కారణంగా ఈ ప్రాంతంలో భూకంపాలు సంభవిస్తుంటాయి.[37]జలాంతర్భాగంలో సంభవించే భూకంపాల కారణంగా సునామీ సంభవించి కొన్ని నగరాలలో విధ్వంశం సృష్టించింది.[38]

మాగెల్లాన్ జలసంధి నుండి ఫిలిప్పీన్స్ వరకు మాగెల్లాన్ చేసిన చాలా ప్రయాణాలకు, అన్వేషకుడు వాస్తవానికి సముద్రాన్ని ప్రశాంతంగా ః లో మార్టిన్ వాల్డ్‌సీమల్లర్ మ్యాప్ మొదటిసారిగా అమెరికా ఖండాలను వేరుచేసే రెండు విభిన్న మహాసముద్రాలను చూపించింది.[39] 1529 నాటి డియోగో రిబీరో మ్యాప్మొదటిసారిగా పసిఫిక్‌ను సరైన పరిమాణంలో చూపించింది. మొదటిది.[40]

తీరంలో ఉన్న దేశాలు - భూభాగాలు

[మార్చు]
The island geography of the Pacific Ocean Basin
Regions, island nations and territories of Oceania

సార్వభౌమదేశాలు

[మార్చు]

భూభాగాలు

[మార్చు]

భూఖండాలు - ద్వీపాలు

[మార్చు]
కిర్బతీ రిపబ్లిక్కులో తర్వా అటాల్

పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ప్రపంచంలోని అనేక ద్వీపాలు ఉన్నాయి. పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో సుమారు 25,000 ద్వీపాలు ఉన్నాయి.[41][42][43] పూర్తిగా పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ఉన్న ద్వీపాలను మైక్రోనేషియా, మెలనేషియా, పాలినేషియా అని పిలువబడే మూడు ప్రధాన సమూహాలుగా విభజించారు. భూమధ్యరేఖకు ఉత్తరం, అంతర్జాతీయ కాలరేఖకు పశ్చిమంలో ఉన్న మైక్రోనేషియాలో, వాయువ్య దిశలో మరియానా దీవులు, మధ్యలో ఉన్న కరోలిన్ దీవులు, తూర్పున మార్షల్ దీవులు, ఆగ్నేయంలో కిరిబాటి ద్వీపాలు ఉన్నాయి.[44][45]

నైరుతి దిశలో ఉన్న మెలానేసియాలో న్యూజినియా పపంచంలో రెండవ అతిపెద్ద ద్వీపం (గ్రీన్లాండు తరువాత)గానూ పసిఫిక్ ద్వీపాలలో అతిపెద్దదిగానూ గుర్తించబడుతుంది. ఉత్తరం నుండి దక్షిణం మెలనేసియన్ సమూహాలు బిస్మార్కు ద్వీపసమూహం, సోలమన్ దీవులు, శాంటా క్రజ్, వనాటు, ఫిజి, న్యూ కాలెడోనియా వంటి ఇతర ద్వీపసమూహాలు ఉన్నాయి.[46]

అతిపెద్ద ప్రాంతం అయిన పాలినేషియా ఉత్తరాన హవాయి నుండి దక్షిణాన న్యూజిలాండ్ వరకు విస్తరించి ఉంది. వీటి చుట్టూ తువాలు, టోకెలావ్, సమోవా, టోంగా, పశ్చిమాన కెర్మాడెక్ దీవులు, కుక్ దీవులు, సొసైటీ దీవులు, ఆస్ట్రేలియా ద్వీపాలు ఉన్నాయి. తూర్పున మార్క్వాస్ దీవులు, తుయామోటు, మంగరేవా దీవులు, ఈస్టర్ ద్వీపం ఉన్నాయి.[47]

పసిఫిక్ మహాసముద్రంలోని ద్వీపాలు నాలుగు ప్రాథమిక రకాలు: ఖండాంతర ద్వీపాలు, ఎత్తైన ద్వీపాలు, పగడపు దిబ్బలు, ఉద్ధరించబడిన పగడపు వేదికలు. కాంటినెంటల్ ద్వీపాలు ఆండసైట్ రేఖకు వెలుపల ఉన్నాయి. వీటిలో భాగంగా న్యూ గినియా, న్యూజిలాండ్ ద్వీపాలు, ఫిలిప్పీన్స్ ఉన్నాయి. నిర్మాణాత్మకంగా ఈ ద్వీపాలలో కొన్ని సమీప ఖండాలతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి. ఎత్తైన ద్వీపాలు అగ్నిపర్వత మూలంతో చైతన్యవంతమైన అగ్నిపర్వతాలు ఉన్నాయి. వీటిలో బౌగెన్విల్లే, హవాయి, సోలమన్ దీవులు భాగంగా ఉన్నాయి.[48]


దక్షిణ పసిఫిక్ పగడపు దిబ్బలు సముద్రపు ఉపరితలం క్రింద బసాల్టిక్ లావా ప్రవాహాల లోతట్టు నిర్మాణాలు ఉన్నాయి. ఈశాన్య ఆస్ట్రేలియాకు దూరంగా ఉన్న గ్రేట్ బారియర్ రీఫ్ పాచెస్ గొలుసులతో బంధీకృతమై ఉంది. పగడంతో ఏర్పడిన రెండవ ద్వీపం రకం ఎత్తైన పగడపు దిబ్బగా ఉండి సాధారణంగా లోతట్టు పగడపు ద్వీపాల కంటే కొంచెం పెద్దదిగా ఉంటుంది. ఫ్రెంచ్ పాలినేషియా తుయామోటు సమూహంలో బనాబా (గతంలో ఓషన్ ద్వీపం), మకాటియా ఉన్నాయి.[49][50]

  • చోకో నేచురల్ రీజన్లోని " లాడిరిల్లెరోస్ " సముద్రతీరం.
    చోకో నేచురల్ రీజన్లోని " లాడిరిల్లెరోస్ " సముద్రతీరం.
  • పాయింట్ రేయెస్ హెడ్లాండ్స్,పాయింట్ రేయాస్ నేషనల్ సీ షోర్ (కలిఫోర్నియా)
    పాయింట్ రేయెస్ హెడ్లాండ్స్,పాయింట్ రేయాస్ నేషనల్ సీ షోర్ (కలిఫోర్నియా)
  • తహునా మారు ద్వీపబిందువు
    తహునా మారు ద్వీపబిందువు
  • దక్షిణ చిలీ సముద్రతీరంలోని లాస్ మోలినోస్
    దక్షిణ చిలీ సముద్రతీరంలోని లాస్ మోలినోస్

జలాల స్వభావాలు

[మార్చు]
మొంటెరె కౌంటీ, కలిఫోర్నియాలో సూర్యాస్తమయం

ప్రపంచంలోని సముద్ర నీటిలో 50.1% నికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న పసిఫిక్ మహాసముద్రం పరిమాణం సుమారు 714 మిలియన్ క్యూబిక్ కిలోమీటర్లు (171 మిలియన్ క్యూబిక్ మైళ్ళు) గా అంచనా వేయబడింది.[51] పసిఫిక్‌లోని ఉపరితల నీటి ఉష్ణోగ్రతలు; ధ్రువ ప్రాంతాలలో సముద్రపు నీటి గడ్డకట్టే −1.4 ° సెం (29.5 ° ఫా) ఉంటుంది. భూమధ్యరేఖకు సమీపంలో 30 ° సెం (86 ° ఫా) వరకు మారవచ్చు.[52] అక్షాంశం వారీగా లవణీయత మారుతుంది. భూమధ్యరేఖకు సమీపంలో ఉన్న నీటిలో తక్కువ లవణీయతను కలిగి ఉంటుంది. ఏడాది పొడవునా సమృద్ధిగా భూమధ్యరేఖ అవపాతం కారణంగా మధ్య అక్షాంశాలలో కనిపించే దానికంటే తక్కువ ఉప్పు ఉంటుంది. సముద్రపు నీటి తక్కువ బాష్పీభవనం ఈ శీతల ప్రదేశాలలో జరుగుతున్నందున భాష్పీభవనం చాలా ఉత్తరప్రాంతంలో తక్కువగా ఉంటుంది.[53] పసిఫిక్ జలాల కదలిక సాధారణంగా ఉత్తర అర్ధగోళంలో (ఉత్తర పసిఫిక్ గైర్) సవ్యదిశలో, దక్షిణ అర్ధగోళంలో అపసవ్య దిశలో ఉంటుంది. వాణిజ్య గాలుల ద్వారా అక్షాంశం 15 ° ఉత్తరదిశ వెంట పడమర వైపుకు నడిచే ఉత్తర ఈక్వటోరియల్ కరెంట్ ఫిలిప్పీన్స్ సమీపంలో ఉత్తరం వైపు వెచ్చగా ఉంటూ జపాన్ లేదా కురోషియో కరెంటుగా మారుతుంది.[54]

సుమారు 45 ° ఉత్తరం నుండి తూర్పు వైపు తిరిగేటప్పుడు కురోషియో ఫోర్కులలో కొంత నీరు ఉత్తర దిశగా అలూటియన్ కరెంట్ వలె కదులుతుంది. మిగిలినవి దక్షిణ ఈక్వటోరియల్ కరెంట్‌లో తిరిగి చేరడానికి దక్షిణ దిశగా తిరుగుతాయి.[55] అలూటియన్ కరెంట్ శాఖలు ఉత్తర అమెరికాకు చేరుకున్నప్పుడు బేరింగు సముద్రంలో అపసవ్య దిశలో ప్రసరణకు ఆధారమవుతాయి. దీని దక్షిణ భాగం చల్లగా ఉండి దక్షిణాన ప్రవహించే కాలిఫోర్నియా కరెంట్ అవుతుంది.[56] దక్షిణ భూమధ్యరేఖ, భూమధ్యరేఖ వెంట పడమర ప్రవహించి, న్యూ గినియాకు ఆగ్నేయంగా తూర్పున 50 ° దక్షిణానికి తిరుగి దక్షిణ పసిఫిక్ ప్రధాన పశ్చిమ ప్రసరణలో కలుస్తుంది. ఇందులో భూమి-ప్రదక్షిణ అంటార్కిటిక్ సర్క్యుపోలార్ కరెంట్ ఉంటుంది. ఇది చిలీ తీరానికి చేరుకున్నప్పుడు, దక్షిణ ఈక్వటోరియల్ కరెంటుగా విభజింపబడుతుంది; ఒక శాఖ కేప్ హార్న్ చుట్టూ ప్రవహిస్తుంది. మరొకటి ఉత్తరం వైపు పెరు లేదా హంబోల్టు కరెంటు ఏర్పడుతుంది.[57]

వాతావరణం

[మార్చు]
Impact of El Niño and La Niña on North America

ఉత్తర, దక్షిణ అర్ధగోళాల వాతావరణ నమూనాలు సాధారణంగా ఒకదానికొకటి ప్రభావితం చేస్తాయి. దక్షిణ, తూర్పు పసిఫిక్‌లోని గాలులు చాలా స్థిరంగా ఉన్నాయి. అయినప్పటికీ ఉత్తర పసిఫిక్‌లో పరిస్థితులు చాలా వైవిధ్యంగా ఉన్నాయి. ఉదాహరణకు రష్యా తూర్పు తీరంలో శీతాకాలంలో చల్లని ఉష్ణోగ్రతలు బ్రిటిష్ కొలంబియా నుండి తేలికపాటి వాతావరణానికి భిన్నంగా ఉంటాయి.[58]

ఉపఉష్ణమండల పసిఫిక్‌లో ఎల్ నినో సదరన్ ఆసిలేషన్ వాతావరణ పరిస్థితులను ప్రభావితం చేస్తుంది. హవాయి ఆగ్నేయంలో సుమారు 3,000 కిమీ (1,900 మైళ్ళు) ప్రాంతంలో ఇటీవలి మూడు నెలల కాలంలో సముద్ర ఉపరితల సగటు ఉష్ణోగ్రత లెక్కించడం ద్వారా ఎల్ నినో సదరన్ ఆసిలేషన్ నిర్ణయించబడుతుంది. ఈ ప్రాంతం 0.5 ° సెం (0.9 ° ఫా) ఉంటే ఆ కాలానికి సాధారణం లేదా అంతకంటే తక్కువగా ఉండడాన్ని ఎల్ నినో (లా నినా) పురోగతిలో భాగంగా పరిగణించబడుతుంది.[59]

Typhoon Tip at global peak intensity on 12 October 1979

ఆసియా భూభాగం నుండి పసిఫిక్సముద్రం మీద వీచే ఉష్ణమండల పశ్చిమ పసిఫిక్, రుతుపవనాలు వేసవి మాసాలలో, వర్షాకాలం, శీతాకాలంలో గాలులలో మార్పులు ఉంటాయి.[60] ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉష్ణమండల తుఫాను కార్యకలాపాలు వేసవి చివరలో గరిష్ట స్థాయికి చేరుకుంటాయి. భూభాగ ఉష్ణోగ్రతలు సముద్ర ఉపరితల ఉష్ణోగ్రతల మధ్య గొప్ప వ్యత్యాసం ఉంటుంది; అయినప్పటికీ ప్రతి ప్రత్యేక బేసిన్ దాని స్వంత కాలానుగుణ వాతావరణ నమూనాలను కలిగి ఉంటుంది. ప్రపంచవ్యాప్త స్థాయిలో మే మాసం తక్కువ చురుకైనదిగా, సెప్టెంబర్ అత్యంత చురుకైన మాసంగా ఉంటుంది. నవంబరు మాసంలో మాత్రమే ఉష్ణమండల తుఫాను బేసిన్లు అన్ని చురుకుగా ఉంటాయి.[61] పసిఫిక్ రెండు అత్యంత చురుకైన ఉష్ణమండల తుఫాను బేసిన్లను కలిగి ఉంది; వాయువ్య పసిఫిక్, తూర్పు పసిఫిక్. మెక్సికోకు దక్షిణాన పసిఫిక్ హరికేన్లు ఏర్పడతాయి. జూన్, అక్టోబర్ మధ్య కొన్నిసార్లు పశ్చిమ మెక్సికన్ తీరాన్ని, అప్పుడప్పుడు నైరుతి యునైటెడ్ స్టేట్స్ ను తాకుతాయి. మే నుండి డిసెంబర్ వరకు వాయువ్య పసిఫిక్ లో ఏర్పడే తుఫానులు ఆగ్నేయ, తూర్పు ఆసియాలో కదలికను కలిగిస్తాయి. దక్షిణ పసిఫిక్ బేసిన్లో ఏర్పడే ఉష్ణమండల తుఫానులు అప్పుడప్పుడు ద్వీప దేశాలను ప్రభావితం చేస్తాయి.

అక్టోబర్ నుండి మే వరకు ఆర్కిటిక్‌లో ఏర్పడే ఐసింగ్ నౌకలకు ప్రమాదం కలిగిస్తుంది. జూన్ నుండి డిసెంబర్ వరకు నిరంతర పొగమంచు సంభవిస్తుంది.[62] శీతాకాలంలో అలస్కా గల్ఫ్‌లో శీతోష్ణస్థితి దక్షిణ తీరాన్ని తడిగా, తేలికగా ఉంచుతుంది. దక్షిణ అర్ధగోళంలో మధ్య-అక్షాంశాలలోని వెస్టర్లీస్, అనుబంధ జెట్ ప్రవాహం కారణంగా అంటార్కిటికా ఉష్ణోగ్రతలలో బలమైన వ్యత్యాసం ఏర్పరుస్తుంది.[63] ఇది గ్రహం మీద అతి శీతల ఉష్ణోగ్రత రీడింగులను నమోదు చేస్తుంది. దక్షిణ అర్ధగోళంలో జెట్ ప్రవాహంలో ప్రయాణించే ఉష్ణమండల తుఫానులతో సంబంధం ఉన్న తుఫాను, మేఘావృత పరిస్థితుల కారణంగా వెస్టర్లీలను రోరింగ్ నలభైలు, ఫ్యూరియస్ యాభైలు, అరవైలలోని అక్షాంశాల ప్రకారం సూచించడం సాధారణం.[64]

భౌగోళికం

[మార్చు]
Ring of Fire. The Pacific is ringed by many volcanoes and oceanic trenches.

పసిఫిక్ మహాసముద్రాన్ని మొదటిసారిగా అబ్రహం ఆర్టెలియస్ మ్యాప్ చేసాడు; 1519 నుండి 1522 వరకు తన ప్రదక్షిణ సమయంలో మాగెల్లాన్కు, అట్లాంటిక్ కంటే ఇది చాలా ప్రశాంతంగా (పసిఫిక్) అనిపించిన కారణంగా ఫెర్డినాండు మాగెల్లాన్ దీనిని "పసిఫిక్ సముద్రం" గా వర్ణించి తరువాత ఆయన దీనిని మారిస్ పసిఫిక్ అని పిలిచాడు.[65]


పసిఫిక్‌లో అత్యంత ముఖ్యమైన ప్రాంతీయ వ్యత్యాసాన్ని ఆండసైట్ రేఖ సూచిస్తుంది. మద్య పసిఫిక్ బేసిన్లో ఫెల్సిక్ ఇగ్నియస్ రాక్ అంచులలో పాక్షికంగా మునిగిపోయిన ఖండాంతర ప్రాంతాల నుండి లోతైన, మఫిక్ ఇగ్నియస్ శిలను పెట్రోలాజిక్ సరిహద్దు వేరు చేస్తుంది.[66] కాలిఫోర్నియాకు వెలుపల ఉన్న ద్వీపాల పశ్చిమ అంచుని ఆండసైట్ లైన్ నడుస్తుంది. కమ్చట్కా ద్వీపకల్పం, కురిల్ దీవులు, జపాన్, మరియానా దీవులు, సోలమన్ దీవులు, న్యూజిలాండు ఉత్తర ద్వీపం తూర్పు అంచున దక్షిణంగా అలూటియన్ ఆర్క్ నడుస్తుంది.[67][68]

Ulawun stratovolcano situated on the island of New Britain, Papua New Guinea

దక్షిణ అమెరికా తీరంవెంట మెక్సికో పశ్చిమ అంచున ఈశాన్య దిశలో కొనసాగే అండీస్ కార్డిల్లెరా అసమానత కొనసాగుతుంది. తరువాత అది కాలిఫోర్నియాకు వెలుపల ఉన్న ద్వీపాలకు తిరిగి వస్తుంది. ఇండోనేషియా, ఫిలిప్పీన్స్, జపాన్, న్యూ గినియా న్యూజిలాండ్ ఆండసైట్ రేఖకు వెలుపల ఉన్నాయి.

ఆండసైట్ రేఖ క్లోజ్డ్ లూప్ లోపల చాలా లోతులో మునిగిపోయిన అగ్నిపర్వత పర్వతాలు, పసిఫిక్ బేసిన్ లక్షణాలను కలిగి ఉన్నాయి. ఇక్కడ బసాల్టిక్ లావాస్ పర్వతాల చీలికల నుండి సున్నితంగా ప్రవహిస్తూ భారీ గోపురం ఆకారంలో ఉన్న అగ్నిపర్వతాలను నిర్మిస్తుంది. దీని శిఖరాలు ద్వీపాలలో వంపులు, గొలుసులు సమూహాలను ఏర్పరుస్తాయి. ఆండసైట్ రేఖ వెలుపల, అగ్నిపర్వతం పేలుడు స్వభావం కలిగి ఉంటుంది. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పేలుడు అగ్నిపర్వతం బెల్టుగా పసిఫిక్ రింగ్ ఆఫ్ ఫైర్ భావించబడుతుంది.[44] సబ్డక్షన్ జోన్ల మీద ఉపస్థితమైన అనేక వందల క్రియాశీల అగ్నిపర్వతాల కారణంగా ఈ ప్రాంతానికి రింగ్ ఆఫ్ ఫైర్ అని నామకరణం చేయబడింది.


పూర్తిగా సముద్ర మండలాలతో సరిహద్దులుగా ఉన్న ఏకైక సముద్రం పసిఫిక్ మహాసముద్రం. అంటార్కిటిక్, ఆస్ట్రేలియన్ తీరాలకు సమీప సబ్డక్షన్ జోన్లు లేవు.

భౌగోళిక చరిత్ర

[మార్చు]

750 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం రోడినియా విడిపోయినప్పుడు పసిఫిక్ మహాసముద్రం జన్మించింది. 200 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం పాంగేయా విడిపోయే వరకు దీనిని పాంథాలసిక్ మహాసముద్రం అని పిలిచేవారు.[69] పురాతన పసిఫిక్ మహాసముద్రం అంతస్తు 180 మెగా ఏన్యుం నాటిది.[70]

మహాసముద్ర పర్వతావళి

[మార్చు]

హాట్‌స్పాట్ అగ్నిపర్వతం ద్వారా మహాసముద్ర పర్వతావళి ఏర్పడింది. వీటిలో హవాయి-ఎంపరర్ పర్వతావళి, లూయిస్విల్లే రిడ్జ్ ఉన్నాయి.

ఆర్ధికం

[మార్చు]

పసిఫిక్ ఖనిజ సంపద దురుపయోగం సముద్రం లోతులకి ఆటంకం కలిగిస్తుంది. ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్ తీరాలకు వెలుపల ఉన్న ఖండాంతర అల్మారాల్లోని నిస్సార జలాల్లో, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు సంగ్రహించబడతాయి. ఆస్ట్రేలియా, జపాన్, పాపువా న్యూ గినియా, నికరాగువా, పనామా, ఫిలిప్పీన్స్ తీరాల వెంబడి ముత్యాలను ఉత్పత్తి చేసారు. కొన్ని సందర్భాలలో ఉత్పత్తిశాతం తగ్గుతోంది.[71]

చేపలపరిశ్రమ

[మార్చు]

పసిఫిక్‌లో చేపలపరిశ్రమ ఒక ముఖ్యమైన ఆర్థిక ఆస్తి. ఖండాలలో ఉండే లోతుతక్కువగా ఉండే తీరప్రాంత జలాలు, సమశీతోష్ణ ద్వీపాలలో హెర్రింగ్, సాల్మన్, సార్డినెస్, స్నాపర్, కత్తి ఫిష్, ట్యూనా, అలాగే షెల్ఫిష్లను వంటి చేపలు పుష్కలంగా లభిస్తాయి.[72]అత్యధిక చేపల ఉత్పత్తి కొన్ని ప్రాంతాలలో తీవ్రమైన సమస్యగా మారింది. ఉదాహరణకు అత్యధిక చేపలవేట ఫలితంగా రష్యన్ తీరంలోని ఓఖోట్స్క్ సముద్రం ఫిషింగ్ మైదానంలో చేపలవనరులు కనీసం సగం వరకు క్షీణించాయి.[73]

పర్యావరణ వివాదాలు

[మార్చు]
Pacific Ocean currents have created 3 "islands" of debris.[74]

1972 - 2012 మధ్య కాలంలో ఈశాన్య పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో తేలియాడే చిన్న ప్లాస్టిక్ శకలాలు వంద రెట్లు పెరిగాయి.[75] గ్రేట్ పసిఫిక్ పేరుతో కాలిఫోర్నియా, జపాన్ మధ్య పెరుగుతున్న చెత్త పాచ్ ఫ్రాన్స్ కంటే మూడు రెట్లు ఎక్కువగా ఉంటుందని అంచనా.[76] ఈ పాచ్‌లో 80,000 మెట్రిక్ టన్నుల ప్లాస్టిక్ చెత్త చేరినట్లు అంచనా. ఇందులో మొత్తంగా 1.8 ట్రిలియన్ ముక్కలు ఉన్నాయని అంచనా.[77]

హవాయి తీరంలో మేరినో డెబ్రిస్ పేరుతో తేలుతున్న సముద్ర శిధిలాలు

సముద్రంలోకి హానికరమైన ప్రవేశించడాన్ని మేరిన్ సముద్ర కాలుష్యం అనే పేరుతో పిలుస్తుంటారు. నదులను తమ వ్యర్థాలను పారవేసేందుకు ఉపయోగించడమే ఇందుకు ప్రధాన కారణం.[78]

నదీజలాలు సముద్రంలోకి సంగమిస్తుంటాయి. ఇవి తరచూ వ్యవసాయంలో ఎరువులుగా ఉపయోగించే రసాయనాలను కూడా తమవెంట తీసుకువస్తాయి. నీటిలో ఆక్సిజన్ క్షీణింపజేసే హైపోక్సియా, డెడ్ జోన్ వంటి రసాయనాలు కాలుష్యం ఏర్పడటానికి దారితీస్తుంది.[79]

వీటిని సముద్ర శిధిలాలు, సముద్రపు లిట్టర్ అని కూడా పిలుస్తారు. ఇవి మానవ-సృష్టించిన వ్యర్థాలుగా ఉంటాయి. ఇది సరస్సు, సముద్రం, మహాసముద్రం లేదా జలమార్గంలో తేలుతూ ఉంటుంది. మహాసముద్ర శిధిలాలు గైర్సు తీరప్రాంతాల మధ్యలో పేరుకుపోతాయి. దీనిని తరచుగా బీచ్ లిట్టర్ అని కూడా పిలుస్తారు.[78]

1946 నుండి 1958 వరకు మార్షల్ దీవులు యునైటెడ్ స్టేట్స్ కొరకు పసిఫిక్ ప్రూవింగ్ గ్రౌండ్స్‌గా పనిచేశాయి. ఇవి 67 అణు పరీక్షలకు వేదికగా ఉన్నాయి.[80][81] అనేక అణ్వాయుధాలు పసిఫిక్ మహాసముద్రంలో ప్రయోగించబడ్డాయి.[82] 1965 ఫిలిప్పీన్ సముద్రం A-4 సంఘటనలో ప్రయోగించిన ఒక మెగాటన్ బాంబు ఇందులో భాగంగా ఉంది.[83]

అదనంగా పసిఫిక్ మహాసముద్రం మార్స్ 96, ఫోబోస్-గ్రంట్, ఎగువ వాతావరణ పరిశోధన ఉపగ్రహం వంటి పలు ఉపగ్రహాల క్రాష్ సైట్‌గా పనిచేసింది.

వెలుపలి లింకులు

[మార్చు]
ప్రపంచం

ఆఫ్రికా

మధ్య · తూర్పు · ఉత్తర · దక్షిణ · ఉప-సహారా · పశ్చిమ

అమెరికా

Anglo · Caribbean · Central · Latin · Middle · ఉత్తర · Northern · దక్షిణ

ఆసియా

మధ్య · Eastern · Northern · దక్షిణ · Southeastern · Southwestern/Western

ఐరోపా

Central · Northern · Southern · Western · Eastern

ఓషియానియా

Australasia · Melanesia · Micronesia · Polynesia

ధ్రువప్రాంతం

ఆర్కిటిక్ · అంటార్కిటికా

ఇతర ప్రాంతాలు

Asia-Pacific · Caucasus · en:Far East · భారత ఉపఖండం · మధ్యప్రాచ్యం

మహాసముద్రాలు

ప్రపంచం  · అట్లాంటిక్  · ఆర్క్‌టిక్  · హిందూ  · పసిఫిక్  · దక్షిణ

ప్రపంచ ఖండాలు కూడా చూడండి

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ https://www.livescience.com/29533-the-worlds-biggest-oceans-and-seas.html
  2. ↑ https://www.worldatlas.com/
  3. ↑ http://listofseas.com/
  4. ↑ Hannard, Willard A. (1991). Indonesian Banda: Colonialism and its Aftermath in the Nutmeg Islands. Bandanaira: Yayasan Warisan dan Budaya Banda Naira. p. 7.
  5. ↑ Milton, Giles (1999). Nathaniel's Nutmeg. London: Sceptre. pp. 5, 7. ISBN 978-0-340-69676-7.
  6. ↑ Porter, Jonathan. (1996). Macau, the Imaginary City: Culture and Society, 1557 to the Present. Westview Press. ISBN 0-8133-3749-6
  7. ↑ Ober, Frederick Albion (2010). Vasco Nuñez de Balboa. Library of Alexandria. p. 129. ISBN 978-1-4655-7034-5.
  8. ↑ Camino, Mercedes Maroto. Producing the Pacific: Maps and Narratives of Spanish Exploration (1567–1606), p. 76. 2005.
  9. ↑ Guampedia entry on Ferdinand Magellan| url = https://www.guampedia.com/ferdinand-magellan/
  10. ↑ "Life in the sea: Pacific Ocean" [dead link], Oceanário de Lisboa. Retrieved 9 June 2013.
  11. ↑ Galvano, Antonio (2004) [1563]. The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society. Kessinger Publishing. p. 168. ISBN 978-0-7661-9022-1.[permanent dead link]
  12. ↑ Kratoska, Paul H. (2001). South East Asia, Colonial History: Imperialism before 1800, Volume 1 de South East Asia, Colonial History. Taylor & Francis. pp. 52–56.[1]
  13. ↑ Whiteway, Richard Stephen (1899). The rise of Portuguese power in India, 1497–1550. Westminster: A. Constable. p. 333.
  14. ↑ Steven Thomas, "Portuguese in Japan". Steven's Balagan. 25 April 2006. Retrieved 22 May 2015.
  15. ↑ Henderson, James D.; Delpar, Helen; Brungardt, Maurice Philip; Weldon, Richard N. (2000). A Reference Guide to Latin American History. M.E. Sharpe. p. 28. ISBN 978-1-56324-744-6.
  16. ↑ 16.0 16.1 Fernandez-Armesto, Felipe (2006). Pathfinders: A Global History of Exploration. W.W. Norton & Company. pp. 305–307. ISBN 978-0-393-06259-5.
  17. ↑ J.P. Sigmond and L.H. Zuiderbaan (1979) Dutch Discoveries of Australia.Rigby Ltd, Australia. pp. 19–30 ISBN 0-7270-0800-5
  18. ↑ Primary Australian History: Book F [B6] Ages 10–11. R.I.C. Publications. 2008. p. 6. ISBN 978-1-74126-688-7.
  19. ↑ Lytle Schurz, William (1922), "The Spanish Lake", The Hispanic American Historical Review, 5 (2): 181–194, doi:10.2307/2506024, JSTOR 2506024
  20. ↑ Williams, Glyndwr (2004). Captain Cook: Explorations And Reassessments. Boydell Press. p. 143. ISBN 978-1-84383-100-6.
  21. ↑ Marty, Christoph. "Charles Darwin's Travels on the HMS Beagle". Scientific American (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 23 March 2018.
  22. ↑ "The Voyage of HMS Challenger". www.interactiveoceans.washington.edu. Retrieved 23 March 2018.
  23. ↑ A Synopsis of the Cruise of the U.S.S. "Tuscarora": From the Date of Her Commission to Her Arrival in San Francisco, Cal. Sept. 2d, 1874 (in ఇంగ్లీష్). Cosmopolitan printing Company. 1874.
  24. ↑ Johnston, Keith (1881). "A Physical, Historical, Political, & Descriptive Geography". Nature (in ఇంగ్లీష్). 22 (553): 95. Bibcode:1880Natur..22Q..95.. doi:10.1038/022095a0. S2CID 4070183.
  25. ↑ 25.0 25.1 Bernard Eccleston, Michael Dawson. 1998. The Asia-Pacific Profile. Routledge. p. 250.
  26. ↑ William Sater, Chile and the United States: Empires in Conflict, 1990 by the University of Georgia Press, ISBN 0-8203-1249-5
  27. ↑ Tewari, Nita; Alvarez, Alvin N. (2008). Asian American Psychology: Current Perspectives. CRC Press. p. 161. ISBN 978-1-84169-749-9.
  28. ↑ The Covenant to Establish a Commonwealth of the Northern Mariana Islands in Political Union With the United States of America, మూస:USStatute
  29. ↑ 29.0 29.1 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; ebc అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  30. ↑ "Area of Earth's Land Surface", The Physics Factbook. Retrieved 9 June 2013.
  31. ↑ Nuttall, Mark (2005). Encyclopedia of the Arctic: A-F. Routledge. p. 1461. ISBN 978-1-57958-436-8.
  32. ↑ "Plate Tectonics". Bucknell University. Archived from the original on 25 February 2014. Retrieved 9 June 2013.
  33. ↑ Young, Greg (2009). Plate Tectonics. Capstone. p. 9. ISBN 978-0-7565-4232-0.
  34. ↑ International Hydrographic Organization (1953). "Limits of Oceans and Seas". Nature. 172 (4376): 484. Bibcode:1953Natur.172R.484.. doi:10.1038/172484b0. S2CID 36029611.
  35. ↑ Agno, Lydia (1998). Basic Geography. Goodwill Trading Co., Inc. p. 25. ISBN 978-971-11-0165-7.
  36. ↑ "Pacific Ocean: The trade winds", Encyclopædia Britannica. Retrieved 9 June 2013.
  37. ↑ Shirley Rousseau Murphy (1979). The Ring of Fire. Avon. ISBN 978-0-380-47191-1.
  38. ↑ Bryant, Edward (2008). Tsunami: The Underrated Hazard. Springer. p. 26. ISBN 978-3-540-74274-6.
  39. ↑ "The Map That Named America". www.loc.gov. Retrieved 3 December 2014.
  40. ↑ Ribero, Diego, Carta universal en que se contiene todo lo que del mundo se ha descubierto fasta agora / hizola Diego Ribero cosmographo de su magestad, ano de 1529, e[n] Sevilla, W. Griggs, retrieved 30 September 2017
  41. ↑ K, Harsh (19 March 2017). "This ocean has most of the islands in the world". Mysticalroads. Archived from the original on 2 ఆగస్టు 2017. Retrieved 18 నవంబరు 2020.
  42. ↑ Ishihara, Masahide; Hoshino, Eiichi; Fujita, Yoko (2016). Self-determinable Development of Small Islands (in ఇంగ్లీష్). Springer. p. 180. ISBN 978-981-10-0132-1.
  43. ↑ United States. National Oceanic and Atmospheric Administration; Western Pacific Regional Fishery Management Council (2009). Toward an Ecosystem Approach for the Western Pacific Region: from Species-based Fishery Management Plans to Place-based Fishery Ecosystem Plans: Environmental Impact Statement (in ఇంగ్లీష్). Evanston, IL: Northwestern University. p. 60.
  44. ↑ 44.0 44.1 Academic American encyclopedia. Grolier Incorporated. 1997. p. 8. ISBN 978-0-7172-2068-7.
  45. ↑ Lal, Brij Vilash; Fortune, Kate (2000). The Pacific Islands: An Encyclopedia. University of Hawaii Press. p. 63. ISBN 978-0-8248-2265-1.
  46. ↑ West, Barbara A. (2009). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Infobase Publishing. p. 521. ISBN 978-1-4381-1913-7.
  47. ↑ Dunford, Betty; Ridgell, Reilly (1996). Pacific Neighbors: The Islands of Micronesia, Melanesia, and Polynesia. Bess Press. p. 125. ISBN 978-1-57306-022-6.
  48. ↑ Gillespie, Rosemary G.; Clague, David A. (2009). Encyclopedia of Islands. University of California Press. p. 706. ISBN 978-0-520-25649-1.
  49. ↑ "Coral island", Encyclopædia Britannica. Retrieved 22 June 2013.
  50. ↑ "Nauru", Charting the Pacific. Retrieved 22 June 2013.
  51. ↑ "PWLF.org – The Pacific WildLife Foundation – The Pacific Ocean". Archived from the original on 21 ఏప్రిల్ 2012. Retrieved 24 నవంబరు 2020.
  52. ↑ Mongillo, John F. (2000). Encyclopedia of Environmental Science. University Rochester Press. p. 255. ISBN 978-1-57356-147-1.
  53. ↑ "Pacific Ocean: Salinity", Encyclopædia Britannica. Retrieved 9 June 2013.
  54. ↑ "Wind Driven Surface Currents: Equatorial Currents Background", Ocean Motion. Retrieved 9 June 2013.
  55. ↑ "Kuroshio", Encyclopædia Britannica. Retrieved 9 June 2013.
  56. ↑ "Aleutian Current", Encyclopædia Britannica. Retrieved 9 June 2013.
  57. ↑ "South Equatorial Current", Encyclopædia Britannica. Retrieved 9 June 2013.
  58. ↑ "Pacific Ocean: Islands", Encyclopædia Britannica. Retrieved 13 June 2013.
  59. ↑ Climate Prediction Center (30 June 2014). "ENSO: Recent Evolution, Current Status and Predictions" (PDF). National Oceanic and Atmospheric Administration. pp. 5, 19–20. Retrieved 30 June 2014.
  60. ↑ Glossary of Meteorology (2009). Monsoon. Archived 22 మార్చి 2008 at the Wayback Machine American Meteorological Society. Retrieved on 16 January 2009.
  61. ↑ Atlantic Oceanographic and Meteorological Laboratory – Hurricane Research Division. "Frequently Asked Questions: When is hurricane season?". National Oceanic and Atmospheric Administration. Retrieved 25 July 2006.
  62. ↑ "Pacific Ocean" Archived 2013-01-01 at the Wayback Machine, World Factbook, CIA. Retrieved 13 June 2013.
  63. ↑ John P. Stimac. Air pressure and wind. Retrieved on 8 May 2008.
  64. ↑ Walker, Stuart (1998). The sailor's wind. W.W. Norton & Company. p. 91. ISBN 978-0-393-04555-0.
  65. ↑ Turnbull, Alexander (2006). Map New Zealand: 100 Magnificent Maps from the Collection of the Alexander Turnbull Library. Godwit. p. 8. ISBN 978-1-86962-126-1.
  66. ↑ Trent, D. D.; Hazlett, Richard; Bierman, Paul (2010). Geology and the Environment. Cengage Learning. p. 133. ISBN 978-0-538-73755-5.
  67. ↑ Lal, Brij Vilash; Fortune, Kate (2000). The Pacific Islands: An Encyclopedia. University of Hawaii Press. p. 4. ISBN 978-0-8248-2265-1.
  68. ↑ Mueller-Dombois, Dieter (1998). Vegetation of the Tropical Pacific Islands. Springer. p. 13. ISBN 978-0-387-98313-4.
  69. ↑ "GEOL 102 The Proterozoic Eon II: Rodinia and Pannotia". Geol.umd.edu. 5 January 2010. Retrieved 31 October 2010.
  70. ↑ Mussett, Alan E.; Khan, M. Aftab (2000). Looking into the Earth: An Introduction to Geological Geophysics. Cambridge University Press. p. 332. ISBN 978-0-521-78574-7.
  71. ↑ "Pacific Ocean: Fisheries", Encyclopædia Britannica. Retrieved 12 June 2013.
  72. ↑ "Pacific Ocean: Commerce and Shipping", The Columbia Electronic Encyclopedia, 6th edition. Retrieved 14 June 2013.
  73. ↑ "Pacific Ocean Threats & Impacts: Overfishing and Exploitation" Archived 12 మే 2013 at the Wayback Machine, Center for Ocean Solutions. Retrieved 14 June 2013.
  74. ↑ "Great Pacific Garbage Patch". Marine Debris Division – Office of Response and Restoration. NOAA. 11 July 2013. Archived from the original on 17 April 2014.
  75. ↑ Plastic waste in the North Pacific is an ongoing concern BBC 9 May 2012
  76. ↑ "'Great Pacific Garbage Patch' is massive floating island of plastic, now 3 times the size of France". ABC News. 23 March 2018.
  77. ↑ "'Great Pacific garbage patch' 16 times bigger than previously thought, say scientists". The Independent. 23 March 2018.
  78. ↑ 78.0 78.1 Handwerk, Brian (4 September 2009). "Photos: Giant Ocean-Trash Vortex Documented – A First". News.nationalgeographic.com. Archived from the original on 19 November 2010.
  79. ↑ Gerlach: Marine Pollution, Springer, Berlin (1975)
  80. ↑ "Marshall Islands marks 71 years since start of US nuclear tests on Bikini". Radio New Zealand (in New Zealand English). 1 March 2017.
  81. ↑ Lewis, Renee (28 July 2015). "Bikinians evacuated 'for good of mankind' endure lengthy nuclear fallout". Al-Jazeera.
  82. ↑ Thaler, Andrew David (26 July 2018). "How many nuclear weapons are at the bottom of the sea. An (almost certainly incomplete) census of broken arrows over water". Southern Fried Science.
  83. ↑ Richard Halloran (26 May 1981). "U.S. discloses accidents involving nuclear weapons". The New York Times.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=పసిఫిక్_మహాసముద్రం&oldid=4340497" నుండి వెలికితీశారు