ఉదయవీర్ శాస్త్రి
ఆచార్య ఉదయవీర్ శాస్త్రి (6 జనవరి 1894 - 16 జనవరి 1991) భారతీయ తత్వశాస్త్రంలో ప్రముఖ పండితుడు. అతను కపిల మహర్షి యొక్క సాంఖ్య దర్శనం ఇంకా గౌతమ ముని యొక్క న్యాయ దర్శనం మీద చాలా పరిశోధనలు చేసారు. దీనికిగాను అతను 1950 లలో భారతదేశంలోని అనేక రాష్ట్రాల నుండి అవార్డులు అందుకున్నాడు. అతను తన జీవితంలో మూడవ దశలో లాహోర్‌లో నివసించారు.
అతని వ్యాఖ్యానాలలో, సంప్రదాయాల నుండి అనేక ఉదాహరణలు వాడుక భాషలోకి తీసుకోబడ్డాయి, అవి అర్థవంతముగా ఉండేవి. ఈయన1950లో ప్రతిష్టాత్మకమైన మంగళప్రసాద్ అవార్డును అందుకున్నారు.
జీవిత విశీషాలు
[మార్చు]ఆచార్య ఉదయవీర్ శాస్త్రి ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని బులంద్‌షహర్ జిల్లాలోని బనైల్ గ్రామంలో ఠాకూర్ పూర్ణ సింగ్ ఇంకా తల్లి తోఫా దేవి దంపతులకు జన్మించారు. ప్రాథమిక విద్యను స్వగ్రామంలోనే ప్రారంభించారు. జూలై 1904లో, అతను తొమ్మిదేళ్ల వయసులో, తదుపరి విద్య కోసం సికింద్రాబాద్ ( బులంద్‌షహర్ )లోని గురుకులానికి పంపబడ్డాడు. 1910లో జ్వాలాపూర్‌లోని గురుకుల కళాశాల నుండి 'విద్యాభాస్కర్' పట్టా అందుకున్నారు. 1915లో కలకత్తా నుంచి వచ్చిన 'వైశేషిక న్యాయతీర్థ', 1916లో 'సాంఖ్య-యోగ తీర్థం' పరీక్షల్లో ఉత్తీర్ణులయ్యారు. ఆ తరువాత, అతను పంజాబ్ విశ్వవిద్యాలయం (1917) నుండి శాస్త్రి పరీక్షలో ఉత్తీర్ణుడయ్యారు, కాశీ నుండి వేదాంతాచార్య విద్యను అభ్యసించారు, గురుకుల మహావిద్యాలయం నుండి విద్యాభాస్కర్‌లో కూడా ఉత్తీర్ణత సాధించారు.
ఆయన పాండిత్యానికి, అపారమైన జిజ్ఞాసకు ముగ్ధుడై గురుకుల కళాశాల జ్వాలాపూర్ 'విద్యావాచస్పతి' బిరుదును ప్రదానం చేసింది. పూర్వం జగన్నాథపురి శంకరాచార్య స్వామి భారతి కృష్ణ తీర్థ గారు వీరి పరిణతి చెందిన పాండిత్యానికి ఆకర్షితులై మిమ్మల్ని 'శాస్త్ర-శేవధి' , 'వేదరత్న' బిరుదులతో సత్కరించారు.
1921లో, శాస్త్రిజీకి ఆర్మీ పోలీస్ సూపరింటెండెంట్ ఠాకూర్ ప్రతాప్ సింగ్ కుమార్తె విద్యాకుమారితో వివాహం జరిగింది.
జ్వాలాపూర్‌లోని గురుకుల మహావిద్యాలయంలో స్వీయ-విద్యా సంస్థలో బోధన ప్రారంభించారు. ఆ తర్వాత లాహోర్‌లోని నేషనల్ కాలేజీలో సంస్కృతం బోధించారు (1921). ఇక్కడ భగత్ సింగ్ అతని సంస్కృత విద్యార్థి. కొంతకాలం దయానంద్ బ్రహ్మ కళాశాలలో ఉపాధ్యాయునిగా ఇతనితో కూడా పనిచేశారు. భారతదేశ విభజన తరువాత, అతను బికనీర్‌లోని శార్దూల్ సంస్కృత విద్యాపీఠంలో ఆచార్యగా పనిచేశారు. 1958లో, శంభుదయాళ్ దయానంద్ వేద సన్యాస్ ఆశ్రమం, దయానంద్ నగర్ ఘజియాబాద్ , విర్జానంద్ వేద పరిశోధనా సంస్థకు వచ్చారు. దాదాపు రెండు దశాబ్దాలుగా ఇక్కడ ఉంటూ, మీరు అద్భుతమైన తాత్విక గ్రంథాలను చదివారు.
చివరికి, వృద్ధాప్యంతో కంటి చూపు మందగించడం వల్ల, వీరు తమ కుమార్తెతో ఉండటానికి అజ్మీర్‌కు వచ్చారు. ఇంతలో అతని భార్య చనిపోయింది. కొంతకాలానికి అతను 1991 జనవరి 16న అజ్మీర్‌లో మరణించారు.
రచనలు
[మార్చు]శాస్త్రీజీ 1923లో పుస్తకాలు రాసే పనిని ప్రారంభించారు. ఆ సమయంలో ఆయన లాహోర్‌లో ఉన్నారు. అన్నింటిలో మొదటిది, అతను కౌటిల్యుని అర్థశాస్త్రంపై మాధవ యజ్వా రాసిన 'నయచంద్రిక' అనే వ్యాఖ్యానాన్ని సవరించారు. ఇది జరిగిన వెంటనే, 1925లో, అర్థశాస్త్రం యొక్క ఖచ్చితమైన సంస్కరణ మూడు భాగాలుగా తయారు చేయబడింది. 1926లో ప్రసిద్ధ సాహిత్య గ్రంథమైన వాగ్భటాలంకారానికి సంస్కృతం ఇంకా హిందీ భాష్యం రాశారు. అతను వ్రాసిన ప్రధాన పుస్తకాలు క్రిందివి-
- కౌటల్య అర్థశాస్త్రం (1925)
- సాంఖ్య దర్శన చరిత్ర (1950) , దీనికి మంగళప్రసాద్ అవార్డు, ఇతర అవార్డులు అందుకున్నారు.)
- సాంఖ్య సిద్ధాంతం
- సాంఖ్యదర్శనం (సాంఖ్యదర్శన విద్యోదయ భాష్య)
- వేదాంతదర్శనం (1966)
- వేదాంత తత్వశాస్త్రం యొక్క చరిత్ర (1970)
- వైశేషికదర్శనం (1972)
- న్యాయదర్శనం (1977)
- మీమాంసదర్శనం
- సాంఖ్యదర్శనం
- యోగదర్శనం
- బ్రహ్మసూత్రం
- సాంఖ్యసూత్రాల ఇంకా ఇతిహాసాల పరిశీలన.
- తిలకోపాజ్ఞ ఆర్య
- కేన ప్రణీతాని సాంఖ్యసూత్రాణి (సాంఖ్య సూత్రాలను ఎవరు రచించారు?)
- పతంజలిప్రణీత మధ్యాత్మశాస్త్రమ్ మేధాతీతీయ న్యాయశాస్త్రమ్ ॥
- సాంఖ్యసంబంధిశంకరలోచనలోచనం (శంకరుల సాంఖ్య విమర్శ విమర్శ)
- సప్తసింధవ్: (ఇందులో, శాస్త్రిజీ డా. సంపూర్ణనాద్ ఇంకా చరిత్రకారుడు సర్ దేశాయ్ యొక్క ఊహలను తోసిపుచ్చారు.)
- తత్వశాస్త్రం యొక్క ప్రాథమిక సమస్యలు (ఉత్తర ప్రదేశ్ దర్శన్ పరిషత్ 1979 సెషన్‌లో అధ్యక్ష ప్రసంగం)