గాంధీ టోపీ
గాంధీ టోపీ ( హిందీ: गांधी टोपी ) తెలుపు రంగు గల సైడ్‌క్యాప్. దీని ముందు, వెనుక వైపు వెడల్పు అయిన పట్టీ కలిగి ఉంటుంది. ఇది ఖద్దరుతో తయారు చేయబడి ఉంటుంది. భారత స్వాతంత్ర్య ఉద్యమ సమయంలో దాని ఉపయోగాన్ని మొదటిసారిగా ప్రాచుర్యం లోకి తెచ్చిన భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమ నాయకుడు మహాత్మా గాంధీ. అందువలన అతని పేరు మీద దీనికి ఈ పేరు వచ్చింది. దీనిని భారత స్వాతంత్ర్యోద్యమంలో పాల్గొన్న కార్యకర్తలు సాధారణంగా ధరించేవారు. స్వాంత్రంత్ర్యం సిద్దించిన తరువాత కూడా రాజకీయ నాయకులు, రాజకీయ పార్టీలకు చెందిన కార్యకర్తలు ఈ టోపీని సంప్రదాయ దుస్తులతో పాటు ధరించడం ఒక చిహ్నంగా మారింది.
రాజకీయ నాయకులు, రాజకీయ కార్యకర్తలు దీనిని స్వతంత్ర భారతదేశంలో ధరించడం ఒక చిహ్నంగా ఉన్న సాంప్రదాయంగా మారింది.
మూలం
[మార్చు]
1918-1921లో మొదటి సహాయ నిరాకరణోద్యమంలో భారతదేశంలో గాంధీ టోపీ ఉద్భవించింది.[1] ఇది గాంధీచే ప్రాచుర్యం పొందిన ప్రామాణిక కాంగ్రెస్ దుస్తులుగా మారిపోయింది. 1921 లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం గాంధీ టోపీని ఉపయోగించడాన్ని నిషేధించడానికి ప్రయత్నించింది. 1920–21 మధ్య కాలంలో గాంధీ ఒకటి లేదా రెండు సంవత్సరాలు మాత్రమే టోపీ ధరించారు.[2][3]
దేశంలో స్వయంగా నూలు వడికి తయారుచేసిన ఖాదీతో తయారైన భారతీయుల దుస్తులతో పాటు ఈ గాంధీటోపీ ధరించడం అనేది దేశంలో సాంస్కృతిక అభిమానం, స్వదేశీ వస్తువుల వాడకం (ఐరోపాలో తయారుచేసిన విదేశీ వస్తువుల వ్యతిరేకంగా), స్వావలంబన, భారత గ్రామీణ ప్రజలలో సంఘీభావం వంటి అంశాలలో గాంధీజీ ఇచ్చే సందేశానికి గుర్తుగా మారింది. గాంధీజీ అనుచరులకు, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ లోని సభ్యులకు ఈ టోపీ ధరించడం అనేది సర్వసాధారనమైపోయింది. ఆ కాలంలో ఏ వ్యక్తి అయినా టోపీ ధరించినప్పుడు స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి అనుసంధానంగా సూచించబడేది.
దక్షిణాఫ్రికా జైళ్లలోని ఖైదీలను "నీగ్రోలు" (గాంధీ దక్షిణాఫ్రికాలో ఉన్నప్పుడు అణగద్రొక్కబడిన భారతీయులు ) గా వర్గీకరించారు. వీరు 1907 నుండి 1914 వరకు జైలులో ఇలాంటి టోపీలు ధరించాల్సి వచ్చింది. గాంధీ యొక్క సన్నిహితుడు హెన్రీ పోలాక్ దక్షిణాఫ్రికా జైలులో గాంధీ గడిపిన సమయాన్ని ఉదహరించాడు. అక్కడ అతన్ని "నీగ్రో"గా వర్గీకరించారు. అందువలన గాంధీ టోపీ పుట్టుకకు ఈ టోపీ ధరించడం కారణం అయినది.[4]
అయితే గాంధీ, కాకా కలేల్కర్‌కు రాసిన లేఖలో, కాశ్మీరీ టోపీపై తన తెల్లటి టోపీ ధరించడానికి ఎలా ఆధారపడ్డాడో వివరంగా చెప్పాడు.[5]
స్వాతంత్ర్యం తరువాత
[మార్చు]భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం సిద్దించిన తరువాత మొదటి తరం రాజకీయ నాయకులలో ఎక్కువ భాగం స్వాతంత్ర్య సంగ్రామంలో పాల్గొన్న సభ్యులు ఉన్నారు. వారు ఎక్కువగా గాంధీ టోపీ ధరించేవారు. 1948 లో గాంధీ హత్య తరువాత గాంధీ టోపీకి భావోద్వేగ ప్రాముఖ్యత ఏర్పడింది. దీనిని భారతదేశపు మొదటి ప్రధానమంత్రి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ క్రమం తప్పకుండా ధరించేవాడు. లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి, మొరార్జీ దేశాయ్ వంటి ప్రధానమంత్రులు ఈ సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించారు. భారత పార్లమెంటులో చాలా మంది సభ్యులు (ముఖ్యంగా రాజకీయ నాయకులు, కాంగ్రెస్ పార్టీ కార్యకర్తలు) ఖాదీ దుస్తులు, గాంధీ టోపీని ధరించారు. ఆగస్టు 15 న భారతదేశ స్వాతంత్ర్య దినోత్సవాన్ని జరుపుకొనేటప్పుడు, జనవరి 26న గణతంత్ర దినోత్సవం జరుపుకొనేటప్పుడు పెద్ద సంఖ్యలో హాజరైన ప్రజలు ఈ టోపీ ధరించేవారు.
జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ ఎప్పుడూ గాంధీ టోపీ ధరించినట్లు అందరికీ గుర్తుండిపోయాడు. నెహ్రూ వేషధారణలో గాంధీ టోపీ ఒక భాగమైపోయింది. 1964 లో నెహ్రూ చిత్రాన్ని చూపించే ఒక నాణెం విడుదల అయింది. ఈ నాణెంపై గల చిత్రంలో నేహ్రూ టోపీ లేకుండా ఉన్న చిత్రం ఉంది. నెహ్రూకు టోపీ లేకపోవడంతో విస్తృతంగా విమర్శలు జరిగాయి. తరువాత 1989 లో అతని పుట్టిన శతాబ్ది సందర్భంగా మరో నాణెం విడుదలైంది. ఈ నాణెంపై గల నెహ్రూ చిత్రంలో అతను టొపీ ధరించినట్లు చిత్రించారు.
తరువాతి కాలంలో, టోపీ దాని ప్రజాదరణ, రాజకీయ ఆకర్షణను కోల్పోయింది. కాంగ్రెస్ పార్టీలో చాలా మంది సభ్యులు సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించినప్పటికీ, ప్రత్యర్థి రాజకీయ పార్టీలు కాంగ్రెస్‌తో ముడిపడి ఉన్న సంప్రదాయం నుండి తమను తాము విడదీయడానికి ఇష్టపడ్డాయి. పాశ్చాత్య తరహా దుస్తులను పెద్దగా అంగీకరించడం రాజకీయ నాయకులకు భారతీయ తరహా దుస్తులను ధరించే ప్రాముఖ్యతను కూడా తగ్గించింది.
మహారాష్ట్రలోని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో పురుషులు ధరించే రోజువారీ శిరస్త్రాణంగా ఈ టోపీని వాడేవారు.[6]
1963 లో మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ జూనియర్ చేసిన " ఐ హావ్ ఎ డ్రీం " ప్రసంగంలో, వేదికపై అతని వెనుక నిలబడి ఉన్న చాలా మంది ప్రజలు గాంధీ టోపీలను ధరించారు.[7]
తిరిగి ఆవిర్భావం
[మార్చు]మహారాష్ట్రకు చెందిన ప్రముఖ గాంధేయ వాది అన్నా హజారే భారతదేశంలో అవినీతి నిరోధక ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించిన తరువాత 2011 లో గాంధీ టోపీ మరోసారి భారతదేశంలో ప్రజాదరణ పొందింది. ఈ ఉద్యమానికి కేంద్ర స్థానం న్యూఢిల్లీ. 2011 ఆగస్టులో అన్నాహజారే చేసిన నిరాహార దీక్షకు మద్దతుగా గాంధీ టోపీలు ధరించిన వేలాది మంది ఢిల్లీలోని రామ్‌లీలా మైదానం వద్ద గుమిగూడారు. ఈ ఉద్యమం దేశంలోని అనేక ప్రాంతాలకు వ్యాపించింది. స్టేడియంలు, కమ్యూనిటీ సెంటర్లు, మైదానాలు ఇదే విధమైన స్వభావం కోసం బుక్ చేయబడ్డాయి. సామూహిక ఉద్యమంలో అన్ని వయసుల, మతాల, సామాజిక దృక్పథాల (ప్రధానంగా మధ్యతరగతి ) ప్రజలను పాల్గొన్నారు. వారిలో చాలామంది నినాదాలు చేస్తూ గాంధీ టోపీలు ధరించారు.
2014 ఎన్నికలలో, ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ కార్మికులు దానిపై గాంధీ టోపీని ధరించారు. దానిపై వారు పాఠ్యాన్ని ముద్రించారు.[8][9] బిజెపి మద్దతుదారులు ఇలాంటి కుంకుమ రంగు టోపీని ధరించారు.[10]
ఇది కూడా చూడండి
[మార్చు]- ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్
- పగ్రి (తలపాగా)
- పెషావారి పగ్రి
- తకియా
- సాంగ్‌కాక్
- డచ్ టోపీ
- నిర్వహణ పరిమితి
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Consumption: The history and regional development of consumption edited by Daniel Miller, p. 424
- ↑ Kothari, Urvish (18 September 2011). "ગાંધીટોપીઃ મારોય એક જમાનો હતો..." urvishkothari-gujarati.blogspot.com. Retrieved 8 April 2018.
- ↑ Gandhi was photographed wearing a turban or a round black topi in 1915 and 1918. He was photographed with the Gandhi cap in 1920. see 1915-1932 Mahatma Gandhi Photo Gallery http://www.mkgandhi.org/gphotgallery/1915-1932/index1.htm, Mahatma Gandhi, 1915 - 1920, Page 7 http://www.gandhimedia.org/cgi-bin/gm/gm.cgi?direct=Images/Photographs/Personalities/Mahatma_Gandhi/1915_-_1920&img=90 Archived 2017-10-19 at the Wayback Machine. By 1924 he had given up wearing a kurta and the cap. Also see http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00routesdata/1900_1999/gandhi/gandhigods/gandhigods.html
- ↑ H.S.L Polak Mahatma Gandhi (London: Odham's Press, 1949) pg. 61
- ↑ Clothing Matters: Dress and Identity in India, Emma Tarlo,University of Chicago Press, Sep 1, 1996.82-83
- ↑ Bhanu, B.V (2004). People of India: Maharashtra, Part 2. Mumbai: Popular Prakashan. pp. 1033, 1037, 1039. ISBN 81-7991-101-2.
- ↑ Tharoor, Kanishk (2018-04-04). "The Debt MLK Owed to India's Anti-Colonial Fight". The Atlantic (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-02-13.
- ↑ "बहुरंगी हुई गांधी की टोपी". jagran.com. Retrieved 8 April 2018.
- ↑ Whitehead, Andrew (28 April 2014). "How India's iconic Gandhi cap has changed sides". Retrieved 8 April 2018 – via www.bbc.com.
- ↑ Bhattacharjee, Sumit (24 April 2014). "Gandhi cap changes colours!". Retrieved 8 April 2018 – via www.thehindu.com.
- కేథరీన్ ఫ్రాంక్, ఇందిరా: ది లైఫ్ ఆఫ్ ఇందిరా నెహ్రూ గాంధీ (2002)
- రాజ్‌మోహన్ గాంధీ, పటేల్: ఎ లైఫ్ (1992)