శంకారం (అనకాపల్లి)

బౌద్ధ ఆరామాలు గల గ్రామం అనకాపల్లె దగ్గర లో

శంకారం, విశాఖపట్నం జిల్లా, అనకాపల్లి మండలానికి చెందిన గ్రామము.. ఈ గ్రామము ఒక సంద్ర్శనా ప్రదేశము. ఈగ్రామంలో అనేక బుద్ధుని విగ్రహాలు స్తూపాలూ గలవు. సరిఅయిన పర్యవేక్షణ లేనికారణాన చాలా వరకూ శిథిలమయిపోయాయి. అభివృద్ధి చేస్తే మంచి పర్యాటక స్థలంగా మారగలదు.

చరిత్ర

శంకరం గ్రామం శారదా నది ఒడ్డున  అనకాపల్లె సమీపం న విశాఖ పట్నము జిల్లాలో ఉన్న బౌద్ధ ఆరామములు విరాజిల్లిన ఉత్కృష్ట సంస్కృతుల ఆనవాలుగా నేటికి నిలచి ఉంది.

బౌద్ధ సంఘం మరియు ఆరామము కలిగినది కనుకనే ’సంఘఆరామము’ గా    గ్రామము ప్రారంభమై కాలక్రమేనా ’సంగారామం’,ప్రస్తుతం శంకరంగా మార్పుచెందింది.

బౌద్ధ వారసత్వ సంపదకు నిలమైన ఈ గ్రామం విశాఖ పట్టణానికి 41 కిలోమీటర్ల దూరంలో బొజ్జన్న కొండ,లింగాల కొండ అనే పేర్లతో బౌద్ధ క్షేత్రాలు ఉన్నాయి.

క్రీస్తు పూర్వం మూడు, నాలుగు శతాబ్దాలకు చెందిన ఈ బౌద్ధక్షేత్రాలు అప్పట్లో సంస్కృతికి, అభ్యాసానికి పట్టుగొమ్మలుగా విలసిల్లినట్లు చరిత్రలో చూడగలము.

ఆరామమనేది బౌద్ధ సన్యాసుల నివాస స్థలము.ఇక్కడ అనేక ఏకశిలా స్తూపాలు,రాతి గుహలు,శిథిలస్థితిలో ఉన్న ప్రార్థనా స్థలాలు,ధ్యాన మందిరాలు,విశ్రాంతి గృహాలు,ఇటుక ఆహ్వాన ద్వారాలు ఈ జంట గ్రామాలలో ఇప్పటికీ చూడొచ్చు.

1906 లో బ్రిటీషు అధికారి అలెక్జాండరు రియా తవ్వకాలలో బయట పడినవే ఈ ప్రదేశాలు. బొజ్జన్న కొండకు ఆ పేరు రావడానికి ఆ ప్రాంతంలో దొరికిన ’బుద్దుడు కూర్చొని ఉన్న’ విగ్రహాన్ని బట్టి బుద్ధన్న,బొజ్జన్నగా పిలవబడి చెవరికి బొజ్జన్న కొండగా మారింది.

అసంఖ్యాకమైన ఏకశిలా విగ్రహాలకు నిలయమైన లింగాలమెట్ట రెండూ వేల సంవత్సరాల చరిత్ర కలిగిన బౌద్ధ సాంస్కృతిక ప్రదేశం.గుహలు, భవనాలు భయటపడ్డాయి. తవ్వకాలలో పురాతన కాలం నాటి నాణేలు శాతవాహనులవి,సముద్ర గుప్తుని కాలం నాటివి అనేకం బయట పడ్డాయి.చాళుక్య రాజు కుబ్జ విష్ట్నువర్ధన  రాగి నాణేలు ఇక్కడ దొరికాయి .క్రీస్తు శకం నాల్గవ శతాబ్దానికి చెందిన సముద్ర గుప్తుని బంగారు నాణెం దొరికింది. 

గుహా ముఖాలపై అనేకం బుద్ధుని విగ్రహాలను చెక్కడం జరిగింది. బుద్ధుడు కూర్చొని ఉన్న భంగిమలో మట్టి పలకలు దొరికినవి.

ఇప్పటికి చుట్టూ పచ్చని పొలలు, కొడల నడుమ ఆహ్లాదకరంగా దేశ విదేశియులను నిత్యం ఆకర్షిస్తున్న ప్రదేశాలు ఇవి,మరిముఖ్యముగా బౌద్ధ పరిశోధకులను, ముఖ్యముగా థాయ్ లాండ్, బర్మా వంటి దేశాల నుండి ఆసక్తిగా వచ్చి అనేక విషయాను నేర్చుకొంటున్నారు.

  ధ్యాన మందిరాలుగా ఉన్నవి గురువు కోసం  కూర్చోవడనికి ఎత్తైన ప్రదేశంలో అర్ధ చంద్రాకారంలో ఉంటే, శిష్యుల కోసం కొంత తక్కువ ఎత్తులో దుండ్రంగా ఆసనాలు కనబడతాయి.

ఇప్పటికి శిష్యుల కోసం తొలిచిన గదులు వాటిలో దీపాల కొరకు కొద్దిగా తొలిచిన ప్రదేశం మనకు కనువిందు చేస్తాయి. రాతిని ఏక శిల గానే తొలచిన ఒక గుహను,నాలుగు స్థంబాలతో చెక్కిన బుద్ధుని విగ్రహాన్ని,మరోగుహలో తొమ్మిది స్థంబాలతో చెక్కిన మరో విగ్రహాన్ని చూడోచ్చు.

నీటిని నిల్వ చేసుకోవడానికి రాతిని తొలచిన బావులు.మరికొన్ని చిన్నవి,సమతల నేలపైనే ఉన్న గుహలు  విహారాలుగా సన్యాసులకు, శిష్యుల కోసం ఉద్దేశించినవి ఉన్నాయి. గుహ ద్వారం యొద్ద బుద్ధుడు ధ్యాన ముద్రలో ఉన్న బృహత్ విగ్రహం.. బొజ్జన్న కొండ పై ఉన్న పెద్ద బొజ్జతో కపాల మాలతో ఒక ద్వారపాలకుడు శిల్పం ఉంది.దీనిని గణపతిగా కొందరు పొరబడుతున్నారని ఇలాంటివి కపాల ధరణా శిల్పాలు  ఇండోనేషియా లోని బౌద్ధ స్థలాలలో సర్వ సాధారణామని  పురావస్తు మరియి సంగ్రహశాల సహాయ సంచాలకులు కె.చిట్టిబాబు తెలియజేసారు.

లింగాల కొండ: వందలకొద్ధీ ఏకశిలా రాతి స్థూపాలు కొండంతా విస్తరించి ఉన్నాయి.ఇక్కడ బౌద్ధ స్థూప అవశేషాలతో పాటు ఒక పెద్ద పేటిక కూడా ఉంది.చైత్యాలు, వజ్రాయన బౌద్ధ  శిల్పాలు ఉన్నాయి.

ఈ విహారం ఒక సహస్రాద్ధి పాటు చైతన్యవమ్తంగా కొనసాగి తేరవాద బౌద్ధానికే కాక,మహాయాన, వజ్రయాన బౌద్ధ శాఖలు కూడా అభివృద్ధి చెందినట్లు చూడొచ్చు.

ఈ ప్రదేశాలు ఉత్కృష్ట  బౌద్ధ సంస్కృతికి సంప్రదాయాలకు నిలయాలుగా శోభిల్లిన వై నేటికి ఆనవాళ్ళుగా మిగిలాయి.  

యునెస్కో కి ఏఎస్ఐ అభ్యర్ధణ:

భారతీయ పురావస్తు శాఖ ధిల్లీ తమ హైదారాబాదు శాఖ ద్వారా సమ్కరం ప్రదేశానికి యునెస్కో ప్రపంచ సమ్స్కృతీ వారసత్వ సంపద జాబితాలో చేర్చడానికి అభ్యర్థ లేఖను 2017 మార్చి 17 న రాసారు.   

బొజ్జన్న కొండ,తక్షిల లోనూ ఒకేరకమైన గుహలను స్తూపాలను చూడడం ద్వారా ఉత్తర భారతదేశ ప్రభావం వీటిపై ఉన్నట్లు కనబడూతుంది.

విశిష్టత:

బొజ్జన్న కొండలో మూడు ముఖ్య బౌద్ధ శాఖలైన  హినయాన,మహాయాన, వజ్రయానాను  చూడొచ్చు.ఇక్కడ ఆసక్తి గొలిపేవి బుద్ధుని శిల్పాలు ధ్యాన ముద్ర లోనూ, స్థూపాలుగా ఉన్నాయి.అవి మొదట రాతితో చెక్కి, తర్వాత ఇటుకలతో పైన అలంకరణ చేసారు.

---

విశాఖపట్నం జిల్లా, మాడుగుల మండలంలో కూడా ఒక శంకరం ఉంది.

ఇదే పేరున్న ఇతర గ్రామాలకోసం అయోమయనివృత్తి పేజీ శంకరం చూడండి.