వీరేంద్ర పాటిల్
వీరేంద్ర పాటిల్ | |
|---|---|
| 5th Chief Minister of Karnataka | |
| In office 30 November 1989 – 10 October 1990 | |
| అంతకు ముందు వారు | S. R. Bommai |
| తరువాత వారు | S. Bangarappa |
| 7th Chief Minister of Mysore State | |
| In office 29 May 1968 – 18 March 1971 | |
| అంతకు ముందు వారు | S. Nijalingappa |
| తరువాత వారు | President's rule |
| Member of Parliament, Lok Sabha | |
| In office 1984–1989 | |
| అంతకు ముందు వారు | C. M. Stephen |
| తరువాత వారు | B. G. Jawali |
| నియోజకవర్గం | Gulbarga |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 1924 ఫిబ్రవరి 28 Chincholi, Hyderabad State, British India (now in Karnataka, India) |
| మరణం | 1997 మార్చి 14 (వయసు 73)[1] Bangalore, Karnataka, India |
| రాజకీయ పార్టీ | Indian National Congress |
వీరేంద్ర బసప్ప పాటిల్ (28 ఫిబ్రవరి 1924 – 14 మార్చి 1997) [2] భారతీయ రాజకీయ నాయకుడు, రెండుసార్లు కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి . అతను 1968-1971 మధ్య మొదటిసారి ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. రెండవసారి దాదాపు 18 సంవత్సరాల తరువాత 1989-1990 వరకు ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు.
జీవిత చరిత్ర
[మార్చు]కలబురగి జిల్లాలోని చించోలిలో మధ్యతరగతి కుటుంబంలో జన్మించిన వీరేంద్ర పాటిల్ ఆధిపత్య బాణాజిగ లింగాయత్ వర్గానికి చెందినవాడు. [3] 1957లో ఎస్.నిజలింగప్ప ప్రభుత్వంలో తొలిసారిగా హోంశాఖకు డిప్యూటీ మంత్రిగా పనిచేశాడు. అతను గుల్బర్గా జిల్లాలోని చించోలి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుండి కర్ణాటక శాసనసభకు అనేకసార్లు ఎన్నికయ్యాడు. తన యవ్వనంలో, పాటిల్ రామకృష్ణ హెగ్డేతో జట్టుకట్టాడు. నిజలింగప్ప తరపున రాష్ట్రంలో కాంగ్రెస్ సంస్థను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు. నిజలింగప్ప క్యాబినెట్‌లో యువకులు, ఆకర్షణీయమైన మంత్రులు కావడంతో వారిద్దరినీ 'లవ-కుశ' అని పిలిచేవారు. అతను ఫెడరల్ రాజకీయాలకు వెళ్లినప్పుడు, నిజలింగప్ప తన వారసుడిగా పాటిల్‌ను ఎంచుకున్నాడు. [4]
ముఖ్యమంత్రిగా పాటిల్ తొలి ఇన్నింగ్స్ 33 నెలల 10 రోజుల పాటు కొనసాగింది. రాష్ట్ర పరిపాలనపై ఆయనకున్న నియంత్రణ, అప్పటి అఖిల భారత కాంగ్రెస్ కమిటీ అధ్యక్షుడిగా ఉన్న తన గురువు నిజలింగప్పకు కేవలం డమ్మీ అనే అభిప్రాయాన్ని తొలగించింది. [5]
ఆయన హయాంలోనే కావేరీ బేసిన్‌లో సాగునీటి ప్రాజెక్టులపై తమిళనాడు అభ్యంతరం వ్యక్తం చేయడంతో శతాబ్దాల నాటి కావేరీ జలాల వివాదం తెరపైకి వచ్చింది. కావేరి నుంచి సాగునీటిపై ఎక్కువగా ఆధారపడిన దక్షిణ కర్ణాటక ప్రాంత రైతుల ప్రయోజనాలను కాపాడేందుకు కేంద్ర జల సంఘం వాటిని క్లియర్ చేసేందుకు నిరాకరించినప్పటికీ పాటిల్ ప్రాజెక్టుల విషయంలో ముందుకు సాగాడు. అలాగే, కర్నాటక పవర్ కార్పొరేషన్‌ను ప్రోత్సహించిన వ్యక్తిగా అతను విద్యుత్ ఉత్పత్తి బాధ్యత నుండి రాష్ట్ర విద్యుత్ బోర్డును వేరు చేసేట్లు చేసాడు. [5]
అయినప్పటికీ, పాటిల్ తన లింగాయత్ (బాణజీగా) వర్గానికి అనుకూలంగా ఉన్నారని కూడా అభియోగాలు మోపారు. [3] 1969లో కాంగ్రెస్ చీలిక తర్వాత, పాటిల్ కాంగ్రెస్ (ఓ) పార్టీ 1971 వరకు రాష్ట్రంలో అధికారంలో ఉంది. 1972లో రాష్ట్ర అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ (ఐ) చేతిలో ఘోర పరాజయాన్ని చవిచూసింది.
తరువాత, పాటిల్ జనతా పార్టీ కర్ణాటక రాష్ట్ర విభాగానికి చీఫ్‌గా రాష్ట్ర రాజకీయాల కేంద్రంగా తిరిగి వచ్చాడు. 1978లో చిక్‌మగళూరు లోక్‌సభ ఉపఎన్నికల్లో ఇందిరాగాంధీ పోటీలో ఉన్నప్పుడు అతను బలి గొర్రెపిల్లగా కూడా ఎంపికయ్యాడు. జనతా పార్టీ అభ్యర్ధి అయిన పాటిల్ తరచూ తీవ్రమైన ప్రచారం ద్వారా ఇందిరా గాంధీపై వ్యక్తిగత దాడులకు పాల్పడేందుకు నిరాకరించాడు. అదే సంవత్సరం, అతను తన రాజ్యసభ సీటును హెగ్డే చేతిలో కోల్పోయాడు. రాష్ట్ర జనతా పార్టీ అధ్యక్ష పదవిని హెచ్‌డి దేవెగౌడ చేతిలో ఓడిపోయినప్పుడు, పాటిల్ ఇందిరా గాంధీ కాంగ్రెస్-Iకి మారాడు. [5]
కర్ణాటకలో వీరేంద్ర పాటిల్ & గుజరాత్‌లో హితేంద్ర దేశాయ్‌ల జంట ఫిరాయింపులు కాంగ్రెస్ (ఐ) యొక్క అదృష్టాన్ని మలుపు తిప్పాయి, కాకపోతే దానిపై ఆరోపణలు ఉన్నాయి. బాగల్‌కోట్ నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికై విజయం సాధించి కేంద్ర కార్మిక, పెట్రోలియం శాఖ మంత్రి అయ్యాడు. అయితే ఆ తర్వాత ఆయనను మంత్రివర్గం నుంచి తప్పించారు.
అతను 1984 భారత సాధారణ ఎన్నికలలో గుర్మిట్‌కల్ నుండి మాజీ ఎమ్మెల్యే విద్యాధర్ గురూజీని ఓడించి గుల్బర్గా స్థానాన్ని గెలుచుకున్నాడు. [6]
రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ నేతలు ఎవరూ జనాలను ఆకర్షించలేక పోవడంతో రాష్ట్ర నాయకత్వం వీరేంద్ర పాటిల్ భుజస్కంధాలపై పడింది. రాజీవ్ గాంధీ హయాంలో రాష్ట్ర పార్టీ చీఫ్‌గా, పాటిల్ రాష్ట్రంలో కాంగ్రెస్‌ను పునరుద్ధరించాడు. అధికార వ్యతిరేక తరంగం, జనతా పార్టీలో చీలిక ఫలితంగా 1989 నవంబర్‌లో కాంగ్రెస్ ఘనవిజయం సాధించింది. ప్రతి గ్రామానికి నీరు, రవాణా సౌకర్యం అనే జంట వాగ్దానాలపై వీరేంద్ర పాటిల్ ఎన్నికల ప్రచారానికి నాయకత్వం వహించారు. 224 ఎమ్మెల్యే స్థానాలకు గానూ కాంగ్రెస్ 178 స్థానాలను గెలుచుకుంది, ఇది ఇప్పటి వరకు (2020) సాధించిన అతిపెద్ద విజయం. [5] [7]
ద్రవ్యలోటు అధికంగా, తగ్గుతున్న రాబడితో, వీరేంద్ర పాటిల్ క్లిష్ట సమయంలో బాధ్యతలు చేపట్టాడు. [8] ఆయన ఎం. రాజశేఖర మూర్తిని ఆర్థిక మంత్రిగా నియమించాడు. ఎగుమతి సుంకాన్ని 2% నుండి 20% వరకు 10 రెట్లు పెంచడం ద్వారా వీరిద్దరూ మద్యం లాబీపై దాడి చేశారు. ఇది సెకెంట్స్-లిక్కర్ వినియోగాన్ని తగ్గించడం, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఆదాయాన్ని పెంచడం వంటి ద్వంద్వ ప్రభావాన్ని కలిగి ఉంది. తమ పార్టీకి చెందిన అనేక మంది బినామీలకు కోపం తెప్పించే ప్రమాదంలో లిక్కర్ లాబీకి ధైర్యం తెచ్చిపెట్టిన ఘనత పాటిల్‌దే. తన కర్తవ్యం మొదట రాష్ట్రానికీ, ఆ తర్వాత తన పార్టీకీ అనే లైన్‌కు కట్టుబడి ఉన్నాడు. రాష్ట్రంలోని స్త్రీ-జానపదులలో అతను విస్తృతంగా ప్రాచుర్యం పొందినప్పటికీ, ఈ నిజాయితీ అతనికి చాలా ప్రియమైనదిగా నిరూపించబడింది. [5]
పరిపాలనను గాడిలో పెట్టేందుకు, సచివాలయంలో కుళ్లును అరికట్టేందుకు ఆయన చేసిన కృషి పలువురి ప్రశంసలు అందుకుంది. [9] అయితే, రాష్ట్రంలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో మతపరమైన అల్లర్లు చెలరేగడంతో అక్టోబర్ 1990లో అతను స్ట్రోక్ కు గురయ్యాడు. పాటిల్‌ను వదిలించుకోవాలనే తపనతో ఉన్న కాంగ్రెస్ రాజకీయ నాయకులు ఈ అల్లర్లను రూపొందించారని అప్పట్లో విస్తృతంగా ఊహాగానాలు వినిపించాయి. ఆయనను అప్పటి కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు రాజీవ్ గాంధీ అనాలోచితంగా తొలగించారు.
ఈ ఘటన తర్వాత పాటిల్ కోలుకోలేదు. అతని ఆరోగ్యం విఫలమైంది. అతను 1994 ఎన్నికలలో పోటీ చేయకూడదని నిర్ణయించుకున్నాడు. ఆ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ ఘోరంగా ఓడిపోయి ప్రధాన ప్రతిపక్షంగా కూడా అవతరించలేకపోయింది.
అతను 14 మార్చి 1997 న బెంగళూరులో మరణించాడు. [5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Veerendra Patil Is Dead". Business Standard. 15 March 1997. Archived from the original on 5 May 2017. Retrieved 5 May 2017.
- ↑ "States after 1947 A-L". Rulers: India. Archived from the original on 22 June 2010.
- ↑ 3.0 3.1 Thomas Blom Hansen; Christophe Jaffrelot (2001). The BJP and the compulsions of politics in India. p. 176.
The Lingayat votes had been important to the Janata Dal since 1978. Without Veerendra Patil (a member of the Banajiga jati), the long-standing difficulties of the national party president S. R. Bommai in appealing to voters beyond his Sadar jati (which had earned the resentment of other jatis by gaining a disproportionate share of spoils) became especially serious
- ↑ "Veerendra Patil- Biography". Veethi. Archived from the original on 21 April 2012.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 "Veerendra Patil, Karnataka politician, dies at 73". Rediff on the net. Archived from the original on 30 May 2010.
- ↑ Para, Praveen B. (30 July 2017). "Freedom fighter Vidyadhar Guruji dies aged 105". The Hindu. Archived from the original on 9 November 2020.
- ↑ "Highlights of 1989 Karnataka Assembly Elections". Party Analyst. Archived from the original on 6 February 2013.
- ↑ "Chief Minister Veerendra Patil, taking oath". Raj bhavan, Karnataka. Archived from the original on 21 March 2007.
- ↑ "Veerendra Patil had just 13 ministers". The Times of India. 16 February 2012. Archived from the original on 4 January 2013.