గుల్బర్గా జిల్లా
గుల్బర్గా జిల్లా Gulbarga District | |
|---|---|
కర్ణాటక, కర్ణాటక జిల్లాల జాబితా | |
| కలబురగి జిల్లా | |
 గుల్బర్గా కోట | |
 భారతదేశంలోని కర్ణాటక | |
| Coordinates: 17°20′N 76°50′E / 17.33°N 76.83°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| జిల్లా | కర్ణాటక |
| డివిజన్ | గుల్బర్గా డివిజన్ |
| ప్రధాన కార్యాలయం | గుల్బర్గా |
| విస్తీర్ణం '† | |
| • Total | 10,951 కి.మీ2 (4,228 చ. మై) |
| Elevation | 454 మీ (1,490 అ.) |
| జనాభా (2011)† | |
| • Total | 25,66,326 |
| • జనసాంద్రత | 230/కి.మీ2 (610/చ. మై.) |
| భాషలు | |
| • ప్రాంతం | కన్నడం |
| Time zone | UTC+5:30 (IST) |
| పిన్‌కోడ్ | 585101 |
| Telephone code | 91 8472 |
| Vehicle registration | KA-32 |
| తాలుకాల సంఖ్య | 11 |
| †website | |
గుల్బర్గా జిల్లా (ఆంగ్లం:Gulbarga District), అధికారికంగా కలబురగి జిల్లాగా పిలువబడుతుంది, [1] దక్షిణ భారతదేశంలోని కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని 30 జిల్లాలలో ఒకటి. గుల్బర్గా నగరంలో జిల్లా పరిపాలనా ప్రధాన కార్యాలయం, డివిజన్ ప్రధాన కార్యాలయం కూడా ఉన్నాయి. [2]
ఈ జిల్లా ఉత్తర కర్ణాటకలో 76 ° .04 '77 ° .42 తూర్పు రేఖాంశం, 17 ° .12' 17 ° .46 'ఉత్తర అక్షాంశాల మధ్య ఉంది, ఇది 10,951 హెక్టార్ల విస్తీర్ణంలో ఉంది. ఈ జిల్లాకు పశ్చిమాన బీజాపూర్ జిల్లా మహారాష్ట్ర రాష్ట్రంలోని సోలాపూర్ జిల్లా, ఉత్తరాన బీదర్ జిల్లా, ఉస్మానాబాద్ జిల్లా మహారాష్ట్ర రాష్ట్రంలోని లాతూర్ జిల్లా, దక్షిణాన యాద్గిర్ జిల్లా తూర్పున రంగా రెడ్డి జిల్లా, మెదక్ జిల్లాలు ఉన్నాయి.
చరిత్ర
[మార్చు]కన్నడలో ప్రాంతం పేరు కాలా-బురగి, అంటే "రాతి భూమి". 6 వ శతాబ్దంలో, ఈ జిల్లా చాళుక్యుల ఆధీనంలో ఉంది. రాష్ట్రకూటలు ఈ ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నారు, కాని తరువాతి రెండు శతాబ్దాలుగా ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన చాళుక్యులచే తరిమివేయబడ్డారు. కలాచురి రాజవంశం ఆపై ప్రాంతంలో స్వాధీనం 12 వ శతాబ్దం, వారు యుద్ధములో అపజయం పొందేవరకూ పాలించిన యాదవులు . తరువాత దీనిని కాకతీయులు పాలించారు, 1324 వరకు వారి రాజ్యం ఢిల్లీ సల్తనత్ పాలనలోకి వెళ్ళింది. స్థానిక గవర్నర్ల ఆశయాలు గుల్బర్గాను తమ రాజధానిగా చేసుకున్న బహమనీ సామ్రాజ్యం ఏర్పాటుకు దారితీశాయి. చివరికి బహమనీలు కూడా యుద్ధంలో ఓడిపోయినారు, వారి స్థానంలో 5 దక్కన్ ఢిల్లీ సల్తనత్ పరిపాలన వచ్చింది. బీజాపూర్ వారు చేజిక్కించుకునే వరకు బీదర్ సుల్తానేట్ పాలించింది. మరికొన్ని రోజుల్లో ఈ జిల్లా మొఘల్ సామ్రాజ్యంలో పరిపాలనలోకి వచ్చింది, కాని దక్కన్ అసఫ్ జాహి గవర్నర్లు తరువాత విడిపోయి వారి స్వంత హైదరాబాద్ రాజ్యం ఏర్పాటు చేశారు, గుల్బర్గా వారిచే పరిపాలించబడింది. ఈ రాష్ట్రం 1948 లో భారతదేశం చేజిక్కించుకునే వరకు బ్రిటిష్ ఇండియా రాచరిక రాష్ట్రంగా మారింది. తరువాత, గుల్బర్గా, బీదర్ రాయచూర్లతో కలిసి కర్ణాటకలో భాగమైంది, హైదరాబాద్-కర్ణాటక ప్రాంతం అని పిలువబడింది. ఈ సమయం నుండి, ఈ ప్రాంతం నిరంతరం రాష్ట్రంలోని మిగిలిన ప్రాంతాలను సామాజిక సూచికలలో వెనుకబడి ఉంది. ఇది కర్ణాటక అత్యంత వెనుకబడిన ప్రాంతంగా పరిగణించబడుతుంది.[3]
భౌగోళికం
[మార్చు]గుల్బర్గా వద్ద ఉన్న దక్కన్ పీఠభూమిలో ఉంది17°20′N 76°50′E / 17.33°N 76.83°E [4] సాధారణ ఎత్తు సముద్ర మట్టానికి 300 నుండి 750 మీటర్ల వరకు ఉంటుంది. కృష్ణ, భీముడు అనే రెండు ప్రధాన నదులు జిల్లాలో ప్రవహిస్తున్నాయి.
ఆర్థిక వ్యవస్థ
[మార్చు]2006 లో పంచాయతీ రాజ్ మంత్రిత్వ శాఖ గుల్బర్గాను దేశంలోని అత్యంత వెనుకబడిన 250 జిల్లాలలో ఒకటిగా పేర్కొంది (మొత్తం 640 లో ). [5] ప్రస్తుతం వెనుకబడిన ప్రాంతాల గ్రాంట్ ఫండ్ ప్రోగ్రాం (బిఆర్‌జిఎఫ్) నుండి నిధులు పొందుతున్న కర్ణాటకలోని ఐదు జిల్లాల్లో ఇది ఒకటి.
చారిత్రక ప్రదేశాలు
[మార్చు]- చితాపూర్ తాలూకాలోని భీమా నది ఒడ్డున ఉన్న సన్నాటి అనే చిన్న గ్రామం అశోక శాసనాలు, బౌద్ధ స్థూపం అశోక చక్రవర్తి (క్రీ.పూ. 274–232) ఏకైక చిత్రం. [6]
- మన్యాఖేట, లో కగినా నది ఒడ్డున ఉన్న ఒక గ్రామం సేడం తాలూకా రాజధాని నగరంగా ఉంది రాష్ట్రకూట వంశానికి. ఈ గ్రామం 40 కి.మీ. ఆగ్నేయంలో జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయం గుల్బర్గా 18 కి.మీ. తాలూకా ప్రధాన కార్యాలయం సెడమ్‌కు పశ్చిమాన ఉంది.
- 1347 లో నిర్మించిన గుల్బర్గా కోట చాలా క్షీణించిన స్థితిలో ఉంది, అయితే ఇది లోపల అనేక ఆసక్తికరమైన భవనాలను కలిగి ఉంది, వీటిలో జామా మసీదుతో సహా, 14 వ శతాబ్దం చివరిలో లేదా 15 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఒక మూరిష్ వాస్తుశిల్పి నిర్మించినట్లు పేరుపొందింది. స్పెయిన్లోని కార్డోబాలోని గొప్ప మసీదు. [7] మసీదు విశిష్టమైనది భారతదేశం మొత్తం ప్రాంతంలో ఉండగా మూలలలో నాలుగు చిన్నవి 75 చిన్న ఇప్పటికీ అన్ని మార్గం చుట్టూ కవరింగ్ ఒక భారీ గోపురం. ఈ కోటలో 15 టవర్లు ఉన్నాయి. గుల్బర్గాలో బహమనీ రాజుల సమాధి (హాఫ్ట్ గుంబాజ్) కూడా ఉంది.
జనాభా
[మార్చు]2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం గుల్బర్గా జిల్లా జనాభా 2,566,326, [8] కువైట్ దేశానికి [9] లేదా యు.ఎస్ రాష్ట్రమైన నెవాడాకు సమానం. [10] ఇది భారతదేశంలో 162 వ ర్యాంకును ఇస్తుంది (మొత్తం 640 లో ). జిల్లాలో జనాభా సాంద్రత ప్రతి కిలోమీటర్కి 233 మంది జనాభా ఉంది. 2001-2011 దశాబ్దంలో దాని జనాభా వృద్ధి రేటు 17.94%. గుల్బర్గాలోని ఉంది లింగ నిష్పత్తిని ప్రతి 971 ఆడవారికి 1000 పురుషులు, ఒక అక్షరాస్యత రేటు 64,85%. హిందూ మతం అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన మతం: జనాభాలో 78.36% మంది ఆచరిస్తారు, ఇస్లాం 19.99% మంది ఉన్నారు. ఇతర మతాలలో చిన్న మైనారిటీలు ఉన్నారు.
2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జనాభాలో 65.7% కన్నడ, 18,15% ఉర్దూ, 6,98% లంబాడ 4.08% తెలుగు, 2.47% మరాఠీ 2.05% హిందీ వారి మొదటి భాషగా మాట్లాడుతారు.
ఉపవిభాగాలు
[మార్చు]గుల్బర్గా జిల్లా ప్రస్తుతం యాద్గిర్ జిల్లాను వేరు చేసిన తరువాత ఈ క్రింది 11 తాలూకాలను కలిగి ఉంది. [11]
- గుల్బర్గా
- అలండ్
- అఫ్జల్‌పూర్
- జెవర్గి
- సెడమ్
- షాహాబాద్
- కల్గి
- కమలాపూర్
- చితాపూర్
- చిన్చోలి
- యెడ్రామి
ఇవీ చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "Gulbarga city name changed". indiatoday.intoday.in. Retrieved 2 May 2016.
- ↑ "City of tombs and domes". The Hindu. Karnataka, India. 4 April 2011. Archived from the original on 10 ఏప్రిల్ 2011. Retrieved 18 డిసెంబరు 2020.
- ↑ "History | Kalaburagi District | Government of Karnataka | India" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 25 October 2020.
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc - Gulbarga
- ↑ Ministry of Panchayati Raj (8 September 2009). "A Note on the Backward Regions Grant Fund Programme" (PDF). National Institute of Rural Development. Archived from the original (PDF) on 5 April 2012. Retrieved 27 September 2011.
- ↑ "When I met Emperor Ashoka in Sannathi". Yahoo. Archived from the original on 27 April 2012. Retrieved 21 April 2012.
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 20 November 2010. Retrieved 17 June 2010.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ "District Census 2011". Registrar General & Census Commissioner, India. 2011. Archived from the original on 23 December 2011.
- ↑ US Directorate of Intelligence. "Country Comparison:Population". Archived from the original on 27 సెప్టెంబరు 2011. Retrieved 1 October 2011.
Kuwait 2,595,62
- ↑ "2010 Resident Population Data". U. S. Census Bureau. Archived from the original on 23 ఆగస్టు 2011. Retrieved 30 September 2011.
Nevada 2,700,551
- ↑ "Yadgir district from Oct 31". 27 August 2009.