సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు

సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు (ఎస్డిజి) అనేవి, 2030 నాటికి ప్రపంచంలోని బహుముఖ రంగాలలో పేదరికాన్ని రూపు మాపడానికి, సమస్త విశ్వ శ్రేయోసమృద్ధి కోసం ఒక సమానమైన, న్యాయమైన, సురక్షితమైన ప్రపంచాన్ని రూపొందించడానికై తీసుకొన్న ఒక దృఢమైన, సార్వత్రిక ఒప్పందము. మన ప్రపంచమును రూపాంతరం చేయుటలో ఈ 17 సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు, 169 నిర్దేశిత లక్ష్యాలు ఒక భాగం. సుస్థిర అభివృద్ధి కొరకు 2030 ఎజెండా, 2015 సెప్టెంబరులో జరిగిన చారిత్రాత్మక ఐక్యరాజ్యసమితి సర్వసభ్య సమ్మేళనంలో 193 సభ్యరాజ్యాలచే స్వీకరించబడి, 2016, జనవరి 1 వ తేదీ నుండి అమలులోనికి వచ్చింది.^[1]

ఆశాదాయకమైన ఈ ఎజెండా గురించి చర్చించి ఆచరించడానికై, జాతీయ ప్రభుత్వాలు, ప్రపంచ వ్యాప్తంగా లక్షల కొద్ది పౌరులను ఒక చోట చేర్చి మునుపెన్నడూ జరగని రీతిలో నిర్వహించబడిన సంప్రదింపు ప్రక్రియల ద్వారా ఈ సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు రూపొందించబడ్డాయి.^[2]

ఈ లక్ష్యాలు ప్రతిష్టాత్మకమైనవి, ఇప్పటి వరకు వచ్చిన నివేదికలు, ఫలితాలు ఒక సవాలు మార్గాన్ని సూచిస్తున్నాయి. అన్ని కాకపోయినా, చాలా లక్ష్యాలు 2030 నాటికి సాధించే అవకాశం కలదు. పెరుగుతున్న అసమానతలు, వాతావరణ మార్పు, జీవవైవిధ్య నష్టం అనేవి పురోగతికి ముప్పు కలిగించే ఆందోళనల అంశాలు. 2020 నుండి 2023 వరకు కోవిడ్-19 మహమ్మారి ఈ సవాళ్లను మరింత దిగజార్చింది. ఈ మహమ్మారి మొత్తం 17 లక్ష్యాలను ప్రభావితం చేసింది మరియు ప్రపంచ ఆరోగ్యం, ఆర్థిక, సామాజిక మరియు పర్యావరణ సవాళ్ల పరస్పర అనుసంధానాన్ని నొక్కి చెప్పింది.^[3] ఆసియా వంటి కొన్ని ప్రాంతాలు ఆ సమయంలో గణనీయమైన ఎదురుదెబ్బలను ఎదుర్కొన్నాయి. ఎస్డిజిల కోసం ప్రపంచ ప్రయత్నం పర్యావరణ సుస్థిరతకు ప్రాధాన్యత ఇవ్వడం, లక్ష్యాల యొక్క అవిభాజ్య స్వభావాన్ని అర్థం చేసుకోవడం మరియు వివిధ రంగాలలో సమన్వయాన్ని కోరుతూ పిలుపునిస్తుంది.

ఎస్డిజిలను సాధించడానికి నిధులు ఒక కీలక సమస్యగా మిగిలిపోయాయి. ప్రపంచవ్యాప్తంగా గణనీయమైన ఆర్థిక వనరులు అవసరమవుతాయి. ఐక్యరాజ్యసమితి, ఇతర అంతర్జాతీయ సంస్థలు మరియు జాతీయ ప్రభుత్వాలు నిధుల ప్రయత్నాలకు సహాయం చేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాయి. ఇంకా, ఎస్డిజిలను సాకారం చేయడానికి ప్రైవేట్ పెట్టుబడి పాత్ర మరియు స్థిరమైన ఫైనాన్సింగ్ వైపు మారడం కూడా అవసరం. కొన్ని దేశాల పురోగతికి ఉదాహరణలు సమిష్టి ప్రపంచ చర్య ద్వారా స్థిరమైన అభివృద్ధిని సాధించడం సాధ్యమని నిరూపిస్తున్నాయి.

లక్ష్యాల వివరాలు

గ్రామీణ^{[permanent dead link]} భారతదేశంలో ఆరోగ్యవంతమైన పిల్లలతో తల్లుగు

17 లక్ష్యాలు ఉన్నాయి.

పేదరికాన్ని నిర్మూలించడం
ఆకలి బాధలను నివారించి ఆహార భద్రతను కల్పించి, పోషకత్వాన్ని మెరుగుపర్చడం
ఆరోగ్య సంరక్షణ, జీవన ప్రమాణాలు పెంపు
నాణ్యమైన విద్య
లింగ సమానత్వం సాధించి మహిళా సాధికారతను పెంపొందించడం
అందరికీ తాగునీటి వసతిని కల్పించడం, పారిశుద్ధ్యాన్ని పెంపొందించడం
అందరికీ అందుబాటులో ఉండే విధంగా చౌకగా సుస్థిర శక్తి వనరులు అందించడం
గౌరవప్రదమైన ఉపాధి, ఆర్థికవృద్ధి
పరిశ్రమలు, ఆవిష్కరణలు, మౌలిక సదుపాయాలు
అసమానతల తొలగింపు
సుస్థిర నగరాలు, సమూహాలు
బాధ్యతాయుతమైన వినియోగం, ఉత్పత్తి
వాతావరణ పరిరక్షణ
సముద్ర, జల జీవుల పరిరక్షణ
(నేల) పై జీవుల పరిరక్షణ
శాంతి, న్యాయం, బలమైన వ్యవస్థలు
లక్ష్యాల సాధనకు భాగస్వామ్యాలు

సూచికల సమీక్షలు:

2020లో ఐక్యరాజ్యసమితి గణాంక కమిషన్ 51వ సమావేశంలో సూచిక ఫ్రేమ్వర్క్ను సమగ్రంగా సమీక్షించారు. దీనిని 2025లో మళ్లీ సమీక్షిస్తారు. .^[4] స్టాటిస్టికల్ కమిషన్ యొక్క 51వ సమావేశంలో (2020 మార్చి 3 నుండి 6 వరకు న్యూయార్క్ నగరం జరిగిన) గ్లోబల్ ఇండికేటర్ ఫ్రేమ్వర్క్లో మొత్తం 36 మార్పులు కమిషన్ పరిశీలన కోసం ప్రతిపాదించబడ్డాయి. కొన్ని సూచికలు భర్తీ చేయబడ్డాయి, సవరించబడ్డాయి లేదా తొలగించబడ్డాయి.^[4] 15 అక్టోబర్ 2018 మరియు 17 ఏప్రిల్ 2020 మధ్య, సూచికలలో ఇతర మార్పులు చేయబడ్డాయి.^[5] అయినప్పటికీ వాటి కొలత ఇబ్బందులతో నిండి ఉంది .

లక్ష్యం 1: పేదరికం నిర్మూలించడం

SDG 1: "ప్రతిచోటా అన్ని రకాల పేదరికాన్ని అంతం చేయండి". SDG 1 సాధించడం 2030 నాటికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా తీవ్ర పేదరికానికి ముగింపు పలుకుతుంది.^[6] దాని సూచికలలో ఒకటి దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన నివసిస్తున్న జనాభా నిష్పత్తి. .^[6] ఈ సమాచారం లింగం, వయస్సు, ఉపాధి స్థితి మరియు భౌగోళిక స్థానం (పట్టణ/గ్రామీణ) ఆధారంగా విశ్లేషించబడుతుంది.

2030 నాటికి, ప్రతిచోటా ప్రజలందరికీ పేదరికాన్ని, తీవ్రమైన పేదరికాలను నిర్మూలించండి, ప్రస్తుతం రోజుకు 2.15 డాలర్ల కంటే తక్కువతో జీవిస్తున్న ప్రజలుగా లెక్కిస్తారు. జాతీయ నిర్వచనం ప్రకారం పేదరికంలో నివసిస్తున్న అన్ని వయసుల పురుషులు, మహిళలు మరియు పిల్లల నిష్పత్తిని దాని అన్ని కోణాలలో కనీసం సగానికి తగ్గించడం. 2030 నాటికి, అన్ని పురుషులు మరియు మహిళలు, ముఖ్యంగా పేదలు మరియు బలహీనులకు ఆర్థిక వనరులకు సమాన హక్కు, అలాగే ప్రాథమిక సేవలు, భూమి మరియు ఇతర రకాల ఆస్తులపై యాజమాన్యం మరియు నియంత్రణ, వారసత్వం, సహజ వనరులు, తగిన కొత్త సాంకేతికత మరియు మైక్రోఫైనాన్స్తో సహా ఆర్థిక సేవలు. అధిక సంతానోత్పత్తి రేట్లు దేశాలను పేదరికంలో చిక్కుకుపోతాయి, పెద్ద కుటుంబ పరిమాణం మరియు పేదరికం తరచుగా కలిసి ఉంటాయి. నిరుపేద ప్రాంతాల్లో నివసించే ప్రజలు సాధారణంగా తమకు ఉన్న పిల్లల సంఖ్యను ఎంచుకునే అధికారం కలిగి ఉండరు మరియు కొన్ని సందర్భాల్లో ప్రజలు పేదలుగా ఉండి, చాలా మంది పిల్లలను కలిగి ఉన్నప్పుడు, వారి వృద్ధాప్యంలో వారికి అందించడానికి చాలా మంది ఉండాల్సిన అవసరం ఉందని భావిస్తారు, ఇది పిల్లలు పాఠశాలకు హాజరు కాలేకపోవడానికి మరియు బాలికలను బాల్య వధువుగా వివాహం చేసుకోవడానికి దారితీస్తుంది.

లక్ష్యం 2: ఆకలి బాధలను నివారించి ఆహార భద్రతను కల్పించి, పోషకత్వాన్ని మెరుగుపర్చడం

SDG 2: "ఆకలిని అంతం చేయండి, ఆహార భద్రత మరియు మెరుగైన పోషకాహారాన్ని సాధించండి మరియు స్థిరమైన వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించండి". ఈ లక్ష్యానికి సూచికలు ఉదాహరణకు ఆహారం యొక్క ప్రాబల్యం, తీవ్రమైన ఆహార అభద్రత యొక్క ప్రాబల్యం మరియు ఐదు సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లలలో కుంగిపోవడం యొక్క ప్రాబల్యం..^[7]

లక్ష్యం 3: ఆరోగ్య సంరక్షణ, జీవన ప్రమాణాలు పెంపు

SDG 3: "ఆరోగ్యకరమైన జీవితాలను నిర్ధారించండి మరియు అన్ని వయసుల వారికీ శ్రేయస్సును ప్రోత్సహించండి". ఇక్కడ ముఖ్యమైన సూచికలు ఆయుర్దాయం అలాగే శిశు మరియు ప్రసూతి మరణాలు.^[8] మరిన్ని సూచికలు ఉదాహరణకు రోడ్డు ట్రాఫిక్ గాయాల వల్ల మరణాలు, ప్రస్తుత పొగాకు వాడకం ప్రాబల్యం మరియు ఆత్మహత్య మరణాల రేటు.

లక్ష్యాల దిశగా పురోగతిని కొలవడానికి ఎస్డిజి 3లో 13 లక్ష్యాలు మరియు 28 సూచికలు ఉన్నాయి. మొదటి తొమ్మిది లక్ష్యాలు ఫలిత లక్ష్యాలుః

ప్రసూతి మరణాల తగ్గింపు
ఐదేళ్లలోపు వయస్సు ఉన్న అన్ని నివారించగల మరణాలను అంతం చేయడం
అంటువ్యాధులతో పోరాడడం
సంక్రమించని వ్యాధుల నుండి మరణాలను తగ్గించడం మరియు మానసిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం
మాదకద్రవ్యాల దుర్వినియోగాన్ని నివారించడం మరియు చికిత్స చేయడం
రోడ్డు ప్రమాదాలు మరియు మరణాలను తగ్గించడం
లైంగిక మరియు పునరుత్పత్తి సంరక్షణ, కుటుంబ ప్రణాళిక మరియు విద్యకు సార్వత్రిక ప్రాప్యతను మంజూరు చేయడం
సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని సాధించడం
ప్రమాదకరమైన రసాయనాలు మరియు కాలుష్యం నుండి అనారోగ్యాలు మరియు మరణాలను తగ్గించడం.

లక్ష్యాల అమలు యొక్క నాలుగు సాధనాలు ^[9] :

పొగాకు నియంత్రణపై WHO ఫ్రేమ్వర్క్ కన్వెన్షన్ అమలు
పరిశోధన, అభివృద్ధి, సరసమైన వ్యాక్సిన్లు, ఔషధాలకు సార్వత్రిక ప్రాప్యతకు మద్దతు ఇవ్వడం
అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో ఆరోగ్య ఆర్థిక సహాయం పెంచడం మరియు ఆరోగ్య శ్రామికశక్తికి మద్దతు ఇవ్వడం
ప్రపంచ ఆరోగ్య ప్రమాదాల కోసం ముందస్తు హెచ్చరిక వ్యవస్థలను మెరుగుపరచడం

సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని సాధించడం, పురుషులు, మహిళలందరికీ ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలను సమానంగా అందించడం ఎస్డీజీ 3 లక్ష్యం. నవజాత శిశువులు, శిశువులు మరియు ఐదు సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లల నివారించగల మరణాలను అంతం చేయాలని మరియు అంటువ్యాధులను అంతం చేయాలని ఇది ప్రతిపాదించింది.

సుస్థిర అభివృద్ధి, 2030 అజెండా మంచి ఆరోగ్యం చాలా అవసరం. ఇది విస్తృత ఆర్థిక మరియు సామాజిక అసమానతలు, పట్టణీకరణ, వాతావరణ సంక్షోభం మరియు హెచ్ఐవి మరియు ఇతర అంటు వ్యాధుల నిరంతర భారం సంక్రమించని వ్యాధులు వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న సవాళ్లను మీద దృష్టి పెడుతుంది.^[10] కోవిడ్-19 ప్రపంచవ్యాప్త మహమ్మారిని పరిగణనలోకి తీసుకుంటే, ప్రపంచ స్థాయిలో మంచి ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సు యొక్క సాక్షాత్కారంపై గణనీయమైన శ్రద్ధ వహించాల్సిన అవసరం ఉంది.

ఆయుర్దాయం పెరగడంలో మరియు శిశు మరియు ప్రసూతి మరణాలకు కొన్ని సాధారణ కారణాలను తగ్గించడంలో పురోగతి సాధించబడింది. 1990 మరియు 2020 మధ్య, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఐదు సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న మరణాల రేటు 60 శాతం తగ్గింది (1,000 సజీవ జననలలో 93 మరణాలు నుండి 1,000 సజీవ జననాలలో 37 మరణాలు).^[11] అయినప్పటికీ, 2020 లో ఐదు సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లల మరణాలు సంఖ్య చాలా ఎక్కువ- 5 మిలియన్లు.^[11]

"ప్రతి 2 సెకన్లకు, 30 నుండి 70 సంవత్సరాల వయస్సు గల ఎవరైనా సంక్రమించని వ్యాధులు-హృదయ సంబంధ వ్యాధులు, దీర్ఘకాలిక శ్వాసకోశ వ్యాధి, మధుమేహం లేదా క్యాన్సర్ నుండి అకాలంగా మరణిస్తున్నారు" అని UNDP నివేదించింది.^[12]

లక్ష్యం 3.1: ప్రసూతి మరణాల రేటు తగ్గించడం

లక్ష్యం 3.1 యొక్క పూర్తి పాఠం "2030 నాటికి, ప్రపంచ ప్రసూతి మరణాల నిష్పత్తిని 100,000 సజీవ జననాలకు 70 కన్నా తక్కువకు తగ్గించండి".^[13]

సూచిక 3.1:1: ప్రసూతి మరణాల నిష్పత్తి. ప్రసూతి మరణాల నిష్పత్తి అనేది గర్భవతిగా ఉన్నప్పుడు లేదా 100,000 సజీవ జననలలో 42 రోజుల గర్భస్రావం ముగిసిన తరువాత గర్భ సంబంధిత కారణాల వల్ల మరణించే మహిళల సంఖ్యను సూచిస్తుంది.
సూచిక 3.1.2: గర్భధారణ, ప్రసవ మరియు ప్రసవానంతర కాలంలో మహిళలకు అవసరమైన పర్యవేక్షణ, సంరక్షణ మరియు సలహాలను ఇవ్వడానికి శిక్షణ పొందిన సిబ్బంది హాజరైన జననాల శాతం^[13]


సంవత్సరం	ప్రపంచ ప్రసూతి మరణాల నిష్పత్తి
2020	100,000 సజీవ జననాలకు 223
2030(లక్ష్యం)	100,000 సజీవ జననాలకు 70

లక్ష్యం 3.1 తల్లి మరణాలను 100,000 సజీవ జననాలకు 70 కంటే తక్కువ మరణాలకు తగ్గించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.^[14] 2000 మరియు 2020 మధ్య ప్రసూతి మరణాల నిష్పత్తి 34 శాతం తగ్గినప్పటికీ, 2020 లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు 287,000 ప్రసూతి మరణాలు సంభవించాయి, వీటిలో ఎక్కువ భాగం నివారించగల కారణాల వల్ల సంభవించాయి.^[14] SDG 3 ని చేరుకోవడానికి కీలక వ్యూహాలు కౌమార గర్భధారణను తగ్గించడం (ఇది లింగ సమానత్వం బలంగా ముడిపడి ఉంది) మహిళలు మరియు బాలికలందరికీ మెరుగైన డేటాను అందించడం మరియు నైపుణ్యం కలిగిన జనన సహాయకుల సార్వత్రిక కవరేజీని సాధించడం.^[15]

లక్ష్యం 3.2: ఐదేళ్లలోపు వయస్సులోపు నివారించగల మరణాలను అంతం చేయడం

లక్ష్యం 3.2 యొక్క పూర్తి పాఠం ఇదిః "2030 నాటికి, నవజాత శిశువులు మరియు 5 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లల నివారించగల మరణాలను అంతం చేయండి, అన్ని దేశాలు నవజాత మరణాలను కనీసం 1,000 సజీవ జననాలకు 12 కి తగ్గించాలని మరియు 5 ఏళ్లలోపు మరణాలను కనీసం 25 కి తగ్గించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.^[16]

సూచిక 3.2.1: 5 సంవత్సరాల లోపు మరణాల రేటు. 5 ఏళ్లలోపు మరణాల రేటు వారి ఐదవ పుట్టినరోజుకు ముందు మరణించే 1,000 సజీవ జననాలలో పిల్లల సంఖ్యను కొలుస్తుంది.
సూచిక 3.2.2: నవజాత శిశు మరణాల రేటు. నవజాత శిశు మరణాల రేటు అనేది 28 రోజుల వయస్సు రాకముందే మరణించే 1000 సజీవ జననాలకు నవజాత శిశువుల వాటా.^[13]


	సూచిక	2022	2030(లక్ష్యం)
1	ప్రపంచ 5 సంవత్సరాల లోపు మరణాల రేటు	1,000 సజీవ జననాలకు 37	1,000 సజీవ జననాలకు 25
2	ప్రపంచ నవజాత శిశు మరణాల రేటు	1,000 సజీవ జననాలకు 17	1,000 సజీవ జననాలకు 12

గణాంకాల ప్రకారం, ప్రపంచవ్యాప్తంగా, "2022 లో 23 లక్షల మంది పిల్లలు జీవితం యొక్క మొదటి నెలలో మరణించారు-ప్రతిరోజూ సుమారు 6,500 నవజాత మరణాలు-పుట్టిన తరువాత మొదటి రోజులోనే సంభవించే మొత్తం నవజాత మరణాలలో మూడింట ఒక వంతు, మరియు మూడు వంతుల దగ్గర జీవితం యొక్క మొదటి వారంలోనే సంభవిస్తుంది".^[17] నాణ్యమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ అందుబాటులో లేకపోవడం ప్రధాన కారణాలలో ఒకటి. నవజాత శిశువుల మరణాలు ఉప-సహారా ఆఫ్రికా మరియు దక్షిణ ఆసియా అత్యధికంగా ఉన్నాయి, ఇవి 2022 లో వరుసగా 1,000 సజీవ జననాలకు 27 మరియు 21 మరణాలను నమోదు చేశాయి.^[17]

టార్గెట్ 3.3: అంటు వ్యాధులతో పోరాడడం

లక్ష్యం 3.3 యొక్క పూర్తి పాఠం "2030 నాటికి, ఎయిడ్స్, క్షయవ్యాధి, మలేరియా మరియు నిర్లక్ష్యం చేయబడిన ఉష్ణమండల వ్యాధుల అంటువ్యాధులను అంతం చేయండి మరియు హెపటైటిస్, నీటి వలన కలిగే వ్యాధులు మరియు ఇతర అంటువ్యాధి వ్యాధులను ఎదుర్కోవడం".^[13]

సూచిక 3.3.1: ప్రతి 1,000 మందికి కొత్త హెచ్ఐవి సంక్రమణల సంఖ్య
సూచిక 3.3.2:100,000 జనాభాకు క్షయవ్యాధి
సూచిక 3.3.3:1,000 జనాభాకు మలేరియా సంభవం
సూచిక 3.3.4:100,000 జనాభాకు హెపటైటిస్ బి సంభవం
సూచిక 3.3.5: నిర్లక్ష్యం చేయబడిన ఉష్ణమండల వ్యాధులకు వ్యతిరేకంగా జోక్యం చేసుకోవలసిన వ్యక్తుల సంఖ్య

లక్ష్యం 3.4: సంక్రమించని వ్యాధుల నుండి మరణాలను తగ్గించడం మరియు మానసిక ఆరోగ్యాన్ని ప్రోత్సహించడం

టార్గెట్ 3.4 యొక్క పూర్తి పాఠం: "2030 నాటికి, నివారణ మరియు చికిత్స ద్వారా సంక్రమించని వ్యాధుల నుండి అకాల మరణాలను మూడింట ఒక వంతు తగ్గించండి మరియు మానసిక ఆరోగ్యం మరియు శ్రేయస్సును ప్రోత్సహిస్తుంది." ^[13]

సూచిక 3.4.1: హృదయ సంబంధ వ్యాధులు, క్యాన్సర్, మధుమేహం లేదా దీర్ఘకాలిక శ్వాసకోశ వ్యాధి కారణంగా మరణాల రేటు
సూచిక 3.4.2: ఆత్మహత్య మరణాల రేటు

లక్ష్యం 3.5: మాదకద్రవ్య దుర్వినియోగాన్ని నిరోధించడం మరియు చికిత్స చేయడం

టార్గెట్ 3.5 యొక్క పూర్తి పాఠం: " మాదక ద్రవ్యాల దుర్వినియోగం మరియు మద్యం యొక్క హానికరమైన వినియోగంతో సహా మాదకద్రవ్య దుర్వినియోగం నివారణ మరియు చికిత్సను బలోపేతం చేయండి." ^[13]

లక్ష్యం 3.6: రోడ్డు ప్రమాదాలు, మరణాలను తగ్గించడం

టార్గెట్ 3.6 యొక్క పూర్తి పాఠం: "2020 నాటికి, రోడ్డు ట్రాఫిక్ ప్రమాదాల కారణంగా ప్రపంచ మరణాలు మరియు గాయాల సంఖ్యను సగానికి తగ్గించడం (50% తక్కువ).

రహదారి భద్రత కోసం దశాబ్ధ చర్య 2011-2020 మార్చి 2010లో యునైటెడ్ నేషన్స్ జనరల్ అసెంబ్లీ ద్వారా ప్రకటించబడింది. ^[18] ఫిబ్రవరి 2020లో, స్టాక్‌హోమ్ డిక్లరేషన్ 2030 నాటికి రోడ్డు ట్రాఫిక్ మరణాలు మరియు గాయాలను 50% తగ్గించాలనే ప్రపంచ లక్ష్యాన్ని నిర్దేశించింది.^[19] ఆగస్ట్ 2020లో, ఐక్యరాజ్యసమితి స్టాక్‌హోమ్ డిక్లరేషన్‌ను ఆమోదించింది, 2021-2030ని రోడ్డు భద్రత కోసం రెండవ దశకం చర్యగా ప్రకటించింది. ^[20]

లక్ష్యం 3.7 లైంగిక మరియు పునరుత్పత్తి సంరక్షణ, కుటుంబ ప్రణాళిక మరియు విద్యకు సార్వత్రిక ప్రాప్యత

టార్గెట్ 3.7 యొక్క పూర్తి పాఠం: "2030 నాటికి, కుటుంబ నియంత్రణ, సమాచారం మరియు విద్య మరియు జాతీయ వ్యూహాలు మరియు కార్యక్రమాలలో పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యాన్ని ఏకీకృతం చేయడంతో సహా లైంగిక మరియు పునరుత్పత్తి ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలకు సార్వత్రిక ప్రాప్యతను నిర్ధారించడం." ^[13]

లక్ష్యం 3.8: సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని సాధించడం

టార్గెట్ 3.8 యొక్క పూర్తి పాఠం: " ఆర్థిక ప్రమాద రక్షణ, నాణ్యమైన అవసరమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ సేవలకు ప్రాప్యత మరియు అందరికీ సురక్షితమైన, సమర్థవంతమైన, నాణ్యమైన మరియు సరసమైన అవసరమైన మందులు మరియు వ్యాక్సిన్‌ల ప్రాప్యతతో సహా సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని (UHC) సాధించండి." ^[13]

యూనివర్సల్ హెల్త్ కవరేజ్ (UHC) వలసదారులు మరియు శరణార్థులను కలిగి ఉంటుంది, వారికి చట్టపరమైన హోదా లేకపోయినా. ^[21]

లక్ష్యం 3.9: ప్రమాదకర రసాయనాలు మరియు కాలుష్యం వల్ల వచ్చే అనారోగ్యాలు మరియు మరణాలను తగ్గించడం

లక్ష్యం యొక్క పూర్తి పాఠం "2030 నాటికి, ప్రమాదకర రసాయనాలు మరియు గాలి, నీరు మరియు నేల కాలుష్యం మరియు కాలుష్యం నుండి మరణాలు మరియు అనారోగ్యాల సంఖ్యను గణనీయంగా తగ్గించండి".^[13]

లక్ష్యాల అమలు యొక్క నాలుగు సాధనాలు

లక్ష్యం 3:ఎ: పొగాకు నియంత్రణపై ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్ఓ) సంప్రదాయం అమలు చేయడం

లక్ష్యం 3.ఎ; యొక్క పూర్తి పాఠం "అన్ని దేశాలలో తగిన విధంగా పొగాకు నియంత్రణపై ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ ఫ్రేమ్వర్క్ కన్వెన్షన్ అమలును బలోపేతం చేయడం".

లక్ష్యం 3.aకి ఒకే ఒక సూచిక ఉంది: సూచిక 3.a.1 అనేది "15 సంవత్సరాలు మరియు అంతకంటే ఎక్కువ వయస్సు ఉన్న వ్యక్తులలో ప్రస్తుత పొగాకు వాడకం యొక్క వయస్సు-ప్రామాణిక ప్రాబల్యం ".

పొగాకు నియంత్రణపై WHO ఫ్రేమ్వర్క్ కన్వెన్షన్ ను అత్యధిక దేశాలు (180 దేశాలు) ఆమోదించాయి.^[22]

లక్ష్యం 3:బి: పరిశోధన, అభివృద్ధి, సరసమైన వ్యాక్సిన్లు, ఔషధాలకు సార్వత్రిక ప్రాప్యతకు మద్దతు

లక్ష్యం 3. బి; యొక్క పూర్తి పాఠం ఏమిటంటేః "అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలను ప్రధానంగా ప్రభావితం చేసే అంటువ్యాధులు మరియు సంక్రమించని వ్యాధుల కోసం టీకాలు మరియు ఔషధాల పరిశోధన మరియు అభివృద్ధికి మద్దతు ఇవ్వడం, ట్రిప్స్ ఒప్పందం మరియు ప్రజారోగ్యంపై దోహా డిక్లరేషన్ ప్రకారం సరసమైన అవసరమైన మందులు మరియు వ్యాక్సిన్లకు ప్రాప్యతను అందించడం, ఇది ప్రజారోగ్యాన్ని పరిరక్షించే సౌలభ్యాలకు సంబంధించి మేధో సంపత్తి హక్కుల యొక్క వాణిజ్య-సంబంధిత అంశాలపై ఒప్పందంలోని నిబంధనలను పూర్తిగా ఉపయోగించుకునే హక్కును అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు ధృవీకరిస్తుంది మరియు ప్రత్యేకించి, మందులకు ప్రాప్యతను అందిస్తుంది.^[13]

లక్ష్యం 3:సి: అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో ఆరోగ్య ఆర్థిక సహాయాన్ని పెంచడం మరియు ఆరోగ్య శ్రామికశక్తికి మద్దతు ఇవ్వడం

Target 3.సి; యొక్క పూర్తి పాఠం: "అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో, ముఖ్యంగా తక్కువ అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు మరియు చిన్న ద్వీపం అభివృద్ధి చెందుతున్న రాష్ట్రాల్లో ఆరోగ్య శ్రామిక శక్తి యొక్క ఆరోగ్య ఫైనాన్సింగ్ మరియు నియామకం, అభివృద్ధి, శిక్షణ మరియు నిలుపుదల గణనీయంగా పెరుగుతుంది." ^[13]

లక్ష్యం 3.డి: ప్రపంచ ఆరోగ్య ప్రమాదాల కోసం ముందస్తు హెచ్చరిక వ్యవస్థలను మెరుగుపరచడం

లక్ష్యం 3.డి; యొక్క పూర్తి పాఠం "ముందస్తు హెచ్చరిక, ప్రమాద తగ్గింపు మరియు జాతీయ మరియు ప్రపంచ ఆరోగ్య ప్రమాదాల నిర్వహణ కోసం అన్ని దేశాల, ముఖ్యంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల సామర్థ్యాన్ని బలోపేతం చేయడం".^[13]

నీతి ఆయోగ్ సూచి

ఐక్యరాజ్యసమితి నిర్దేశించిన లక్ష్యాలను ప్రతిపాదికగా తీసుకొని నీతిఆయోగ్ రాష్ట్రాలను, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలను మదింపు చేస్తుంది. అయితే, సుస్థిరాభివృద్ధిలోని 17 లక్ష్యాల్లో 13 లక్ష్యాలనే నీతిఆయోగ్ ప్రతిపాదికగా తీసుకుంటుంది. (లక్ష్యాలు 12,13,14,17లను పరిగణించదు). కేంద్ర గణాంకాలు, కేంద్ర పథకాలనే మూలాలుగా వాడతారు.^[23]

2021

సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల (ఎస్‌డిజి) సూచీలో 2020-21గానూ రాష్ట్రాల విభాగంలో కేరళ 75 పాయింట్లను సాధించి తన తొలి స్థానాన్ని మరోసారి సుస్థిరం చేసుకుంది. బీహార్ ఈ సూచిలో చివరిస్థాయిలో ఉంది. హిమాచల్ ప్రదేశ్, తమిళనాడు ఒక్కొక్కటి 74 పాయింట్లతో రెండో స్థానంలో, 72 పాయింట్లతో ఆంధ్రప్రదేశ్ మూడో స్థానానికి చేరుకోగా, 69 పాయింట్లతో తెలంగాణ ఆరో స్థానానికి దిగజారింది.^[24]

2018

ఐక్యరాజ్యసమితి నిర్దేశించిన 17 లక్ష్యాలను ప్రామాణికంగా తీసుకొని వివిధ రాష్ట్రాల పనితీరు, అభివృద్ధిని నీతి ఆయోగ్ మదింపు చేసింది. ఈ వివరాలను 'సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల సూచి - 2018' పేరిట ఒక నివేదిక రూపంలో తొలిసారిగా వెల్లడించింది. ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ రాష్ట్రాలు అన్ని ప్రమాణాల్లో కలిపి మంచి పనితీరు వర్గంలో నిలవగా, నిర్దేశించిన కొన్ని లక్ష్యాల సాధనలో మరింత మెరుగైన పనితీరు కనబరిచి పై స్థాయికి వెళ్లాయి. వివిధ రంగాల్లో 64 పాయింట్లు సాధించి ఆంధ్రప్రదేశ్ దేశంలోనే నాలుగో స్థానంలో నిలవగా, 61 పాయింట్లతో తెలంగాణ ఐదో స్థానం సాధించింది.^[23]

సుస్థిరాభివృద్ధి లక్ష్యాల్లో ఒకటైన ఆకలి నిర్మూలనలో గోవా ముందజలో ఉండగా 53 స్కోర్‌తో తెలంగాణ 15వ స్థానంలో ఆంధ్రప్రదేశ్ 50 స్కోర్‌తో 18వ స్థానంలో ఉన్నాయి.

పేదరిక నిర్మూలనలో ఆంధ్రప్రదేశ్ ఐదవ స్థానం, తెలంగాణ 18వ స్థానం పొందాయి.

ఆరోగ్యం, సంక్షేమంలో తెలంగాణ మూడో స్థానం, ఆంధ్రప్రదేశ్ ఐదో స్థానం పొందాయి.

లింగసమానత్వ సూచిలో ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణలు ఐదు, ఆరు స్థానాలు సాధించాయి.

అసమానతల తొలగింపులో వందకు వంద స్కోరు సాధించి తెలంగాణ తొలిస్థానంలో నిలవగా, ఆంధ్రప్రదేశ్ 17వ స్థానంలో నిలిచింది.

శాంతి, న్యాయం, బలమైన వ్యవస్థాగత సంస్థల నిర్మాణంలో ఏపీ రెండోస్థానంలో నిలవగా, తెలంగాణ 19వ స్థానంలో నిలిచింది.

భారత్‌లోని పట్టణాల్లో నివసిస్తున్న వారిలో 5.41 శాతం మంది మురికివాడల్లో ఉంటే, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో 12.04 శాతం పట్టణ జనాభా మురికివాడల్లోనే నివసిస్తున్నారు. ఇది దేశంలోనే అత్యధికం.^[25]

మూలాలు

↑ "The Global Goals". The Global Goals (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-04-30.
↑ "Sustainable Development Goals: A Handbook" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2021-04-30. Retrieved 2021-04-30.
↑ (2022-06-20). "Scientific evidence on the political impact of the Sustainable Development Goals". Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
↑ ^4.0 ^4.1 "IAEG-SDGs 2020 Comprehensive Review Proposals Submitted to the 51st session of the United Nations Statistical Commission for its consideration". United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 1 September 2020.
↑ "SDG Indicator changes (15 October 2018 and onward) – current to 17 April 2020" (PDF). United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division. 17 April 2020. Retrieved 10 September 2020.
↑ ^6.0 ^6.1 "Goal 1: No poverty". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-30.
↑ "Goal 2: Zero hunger". UNDP. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 13 April 2017.
↑ "Goal 3: Good health and well-being". UNDP. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 13 April 2017.
↑ (December 2018). "Policy review of the means of implementation targets and indicators for the sustainable development goal for water and sanitation". Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
↑ "Goal 3: Good health and well-being". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-26.
↑ ^11.0 ^11.1 "WHO fact sheet data". WHO.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
↑ "Goal 3: Good health and well-being". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-22.
↑ ^13.00 ^13.01 ^13.02 ^13.03 ^13.04 ^13.05 ^13.06 ^13.07 ^13.08 ^13.09 ^13.10 ^13.11 United Nations (2017) Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development (A/RES/71/313)
↑ ^14.0 ^14.1 "WHO Fact Sheet Maternal Mortality".
↑ "Progress for Every Child in the SDG Era" (PDF). UNICEF. Retrieved 2 April 2018.
↑ "A/RES/71/313". undocs.org. Retrieved 2024-09-17.
↑ ^17.0 ^17.1 "Neonatal mortality". WHO Fact sheet- Newborn Mortality.
↑ "Decade of Action for Road Safety 2011-2020". www.who.int (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-24.
↑ "WHO | Global gathering of ministers determines road safety agenda to 2030". WHO. Archived from the original on April 18, 2019. Retrieved 2020-09-24.
↑ United Nations General Assembly (2020) Improving global road safety, Seventy-fourth session, Agenda item 12, A/74/L.86, 18 August 2020
↑ United Nations (2017) HLPF Thematic Review of SDG3, New York,
↑ United Nations (2017) HLPF Thematic Review of SDG3, New York,
↑ ^23.0 ^23.1 "SDG India Index - Baseline Report 2018 | NITI Aayog". niti.gov.in. 2018-12-21. Archived from the original on 2021-04-28. Retrieved 2021-05-01.
↑ "సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల సూచీలో మళ్లీ కేరళనే టాప్". ప్రజాశక్తి. 2021-06-03. Retrieved 2021-06-05.
↑ "'అసమానతల తొలగింపులో తెలంగాణకు 100కు వంద మార్కులు.. సన్ రైజ్ విజన్‌‌తో ముందుకు వెళ్తున్న ఏపీ'". BBC News తెలుగు. 2021-12-22. Retrieved 2021-05-01.

బయటిలింకులు

బుగ్గన, రాజేంద్రనాథ్ (2021). ఆంధ్రప్రదేశ్ బడ్జెట్ ప్రసంగము 2021-22. ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వము. వికీసోర్స్. - 2020 నీతి ఆయోగ్ నివేదిక ఆధారంగా స్థాయిసంఖ్యలు, ప్రణాళికలు చర్చించబడినవి.

Kumar

[1] "The Global Goals". The Global Goals (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-04-30.

[2] "Sustainable Development Goals: A Handbook" (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Archived from the original on 2021-04-30. Retrieved 2021-04-30.

[Biermann-2022-3] (2022-06-20). "Scientific evidence on the political impact of the Sustainable Development Goals". Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License

[UN_Stats-2020b-4] 4.0 ^4.1 "IAEG-SDGs 2020 Comprehensive Review Proposals Submitted to the 51st session of the United Nations Statistical Commission for its consideration". United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 1 September 2020.

[5] "SDG Indicator changes (15 October 2018 and onward) – current to 17 April 2020" (PDF). United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division. 17 April 2020. Retrieved 10 September 2020.

[UNDP-2020b-6] 6.0 ^6.1 "Goal 1: No poverty". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-30.

[7] "Goal 2: Zero hunger". UNDP. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 13 April 2017.

[UNDP-2020c-8] "Goal 3: Good health and well-being". UNDP. Archived from the original on 30 December 2020. Retrieved 13 April 2017.

[:22-9] (December 2018). "Policy review of the means of implementation targets and indicators for the sustainable development goal for water and sanitation". Text was copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License

[:1-10] "Goal 3: Good health and well-being". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-26.

[SDGChildren2018-11] 11.0 ^11.1 "WHO fact sheet data". WHO.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)

[12] "Goal 3: Good health and well-being". UNDP (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-22.

[:172-13] 13.00 ^13.01 ^13.02 ^13.03 ^13.04 ^13.05 ^13.06 ^13.07 ^13.08 ^13.09 ^13.10 ^13.11 United Nations (2017) Resolution adopted by the General Assembly on 6 July 2017, Work of the Statistical Commission pertaining to the 2030 Agenda for Sustainable Development (A/RES/71/313)

[who.int2-14] 14.0 ^14.1 "WHO Fact Sheet Maternal Mortality".

[SDGChildren20182-15] "Progress for Every Child in the SDG Era" (PDF). UNICEF. Retrieved 2 April 2018.

[:17-16] "A/RES/71/313". undocs.org. Retrieved 2024-09-17.

[Neonatal_mortality2-17] 17.0 ^17.1 "Neonatal mortality". WHO Fact sheet- Newborn Mortality.

[18] "Decade of Action for Road Safety 2011-2020". www.who.int (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-24.

[19] "WHO | Global gathering of ministers determines road safety agenda to 2030". WHO. Archived from the original on April 18, 2019. Retrieved 2020-09-24.

[20] United Nations General Assembly (2020) Improving global road safety, Seventy-fourth session, Agenda item 12, A/74/L.86, 18 August 2020

[:02-21] United Nations (2017) HLPF Thematic Review of SDG3, New York,

[:04-22] United Nations (2017) HLPF Thematic Review of SDG3, New York,

[niti2018-23] 23.0 ^23.1 "SDG India Index - Baseline Report 2018 | NITI Aayog". niti.gov.in. 2018-12-21. Archived from the original on 2021-04-28. Retrieved 2021-05-01.

[24] "సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాల సూచీలో మళ్లీ కేరళనే టాప్". ప్రజాశక్తి. 2021-06-03. Retrieved 2021-06-05.

[:0-25] "'అసమానతల తొలగింపులో తెలంగాణకు 100కు వంద మార్కులు.. సన్ రైజ్ విజన్‌‌తో ముందుకు వెళ్తున్న ఏపీ'". BBC News తెలుగు. 2021-12-22. Retrieved 2021-05-01.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]