ఎస్. ఆర్. బొమ్మై
ఎస్.ఆర్.బొమ్మై | |
|---|---|
 | |
| కేంద్రమంత్రి, మానవవనరులశాఖ | |
| In office 5 జూన్ 1996 – 19 మార్చి 1998 | |
| ప్రధాన మంత్రి | హెచ్.డి.దేవెగౌడ ఐ.కె.గుజ్రాల్ |
| అంతకు ముందు వారు | అటల్ బిహారీ వాజపేయి |
| తరువాత వారు | మురళీ మనోహర్ జోషి |
| నియోజకవర్గం | ఒడిశా (రాజ్య సభ) |
| 4వ కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి | |
| In office 13 ఆగస్టు 1988 – 21 ఏప్రిల్ 1989 | |
| అంతకు ముందు వారు | రామకృష్ణ హెగ్డే |
| తరువాత వారు | రాష్ట్రపతి పాలన |
| పార్లమెంటు సభ్యుడు, రాజ్యసభ | |
| In office 2 జూలై 1992 – 2 ఏప్రిల్ 1998 | |
| నియోజకవర్గం | రాజ్యసభ, ఒడిశా |
| In office 3 ఏప్రిల్ 1998 – 2 ఏప్రిల్ 2004 | |
| నియోజకవర్గం | కర్ణాటక రాష్ట్ర రాజ్యసభ |
| Member of the కర్ణాటక శాసనసభ Assembly for Hubli Rural | |
| In office 1978–1989 | |
| అంతకు ముందు వారు | జి.రంగస్వామి సంద్ర |
| తరువాత వారు | జి.రంగస్వామి సంద్ర |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 1924 జూన్ 6 కరడగి, బొంబాయి ప్రావిన్సీ, బ్రిటిష్ ఇండియా |
| మరణం | 2007 అక్టోబరు 10 (వయసు 83) బెంగళూరు, కర్ణాటక, భారతదేశం |
| రాజకీయ పార్టీ | ఆల్ ఇండియా ప్రోగ్రెసివ్ జనతా దళ్ (2002-2007) |
| ఇతర రాజకీయ పదవులు |
|
| జీవిత భాగస్వామి | గంగమ్మ |
| సంతానం | 4; బసవరాజ్ బొమ్మై తో సహా |
సోమప్ప రాయప్ప బొమ్మై (6 జూన్ 1924 - 10 అక్టోబర్ 2007) కర్ణాటక 4వ ముఖ్యమంత్రి అయిన భారత రాజకీయ నాయకుడు. అతను 1996 నుండి 1998 వరకు యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వంలో మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిగా కూడా ఉన్నారు [2] భారత సర్వోన్నత న్యాయస్థానం సుప్రీం కోర్టులో ఎస్.ఆర్. బొమ్మై వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసు గుర్తింపు పొందింది. [3] [4] [5]
ఆయన కుమారుడు బసవరాజ్ బొమ్మై 2021లో కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు, హెచ్‌డి దేవేగౌడ, హెచ్‌డి కుమారస్వామి తర్వాత కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రులు అయిన రెండవ తండ్రీ కొడుకులుగా వీరు గుర్తింపు పొందారు. [6]
ప్రారంభ జీవితం- రాజకీయ జీవితం
[మార్చు]ఎస్ఆర్ బొమ్మై 1924 జూన్ 6న అప్పటి అవిభక్త ధార్వాడ్ జిల్లాలోని షిగ్గావ్ తాలూకాలోని కరడగి గ్రామంలో సదర్ లింగాయత్ కుటుంబంలో జన్మించాడు. 1942 క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో పాల్గొన్నాడు. బ్రిటీష్ పాలనలో మైసూర్ రాజ్యం, బాంబే ప్రెసిడెన్సీ, హైదరాబాద్, మద్రాస్ ప్రెసిడెన్సీలలో విస్తరించిన కర్ణాటక ఏకీకరణ ( కన్నడలో ఏకికరణ )లో కూడా అతను క్రియాశీల పాత్ర పోషించాడు. [7]
వృత్తిరీత్యా న్యాయవాది, అతను కర్ణాటక రాష్ట్రంలోని హుబ్బల్లి రూరల్ నియోజకవర్గం నుండి అనేకసార్లు కర్ణాటక శాసనసభకు ఎన్నికయ్యాడు. 1972 నుండి 1978 వరకు కర్ణాటక శాసన మండలి సభ్యునిగా కూడా ఉన్నారు.
అతను రామకృష్ణ హెగ్డే, జె.హెచ్. పటేల్ , HD దేవెగౌడతో కలిసి — 1983లో రాష్ట్రంలో మొదటిసారిగా రాష్ట్రంలో జనతా పార్టీ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడంలో కీలకపాత్ర పోషించాడు. [8] రామకృష్ణ హెగ్డే ప్రభుత్వంలో ఆయనకు పరిశ్రమల శాఖ పోర్ట్‌ఫోలియోను ఇచ్చారు. నైతిక కారణాలతో హెగ్డే నిష్క్రమించిన తర్వాత, బొమ్మై 13 ఆగస్టు 1988న రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా బాధ్యతలు స్వీకరించాడు. అతని ప్రభుత్వాన్ని అప్పటి గవర్నర్ పి. వెంకటసుబ్బయ్య 21 ఏప్రిల్ 1989న రద్దు చేశాడు. ఆనాటి అనేక మంది జనతాపార్టీ నాయకులు పెద్ద ఎత్తున ఫిరాయింపులు జరిపిన కారణంగా ఆయన ప్రభుత్వం మెజారిటీని కోల్పోయిందనే కారణంతో తొలగింపు జరిగింది. శాసనసభలో మెజారిటీ నిరూపించుకునేందుకు బొమ్మై గవర్నర్‌ను కోరగా దానిని తిరస్కరించారు. ఈ ఉత్తర్వులను ఆయన సుప్రీంకోర్టులో సవాలు చేశారు. [9]
1994 కర్ణాటక అసెంబ్లీ ఎన్నికలకు ముందు 1993లో రాష్ట్ర యూనిట్ జనతాదళ్‌లో విలీనం అయ్యే వరకు ఎస్.ఆర్. బొమ్మై కర్ణాటక రాష్ట్ర విభాగానికి అధ్యక్షుడిగా ఉన్నారు. [10]
ఎస్ఆర్ బొమ్మై వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసు
[మార్చు]ఎస్ఆర్ బొమ్మై వర్సెస్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా కేసు భారత సుప్రీంకోర్టు తీర్పులలో ఒక మైలురాయి. ఇక్కడ న్యాయస్థానం భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 356 లోని నిబంధనలు, సంబంధిత సమస్యలపై సుదీర్ఘంగా చర్చించింది. ఆర్టికల్ 356 ప్రకారం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని బర్తరఫ్ చేసే కేంద్రం అధికారంపై అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఆంక్షలు విధించింది [11] ఈ ఉదంతం కేంద్ర-రాష్ట్ర సంబంధాలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపింది. ఈ తీర్పు తర్వాత రాష్ట్రపతి పాలన విధించే సందర్భాలు తగ్గాయి. [12]
బొమ్మై 1990 నుండి 1996 వరకు జనతాదళ్ జాతీయ అధ్యక్షుడిగా ఉన్నాడు. అతను 1992, 1998లో రెండు సార్లు రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యాడు. [13] 1996లో యునైటెడ్ ఫ్రంట్ ప్రభుత్వంలో కేంద్ర మానవ వనరుల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి అయ్యాడు. ప్రధానులు హెచ్‌డి దేవెగౌడ , ఐకె గుజ్రాల్‌లతో కలిసి పనిచేశాడు. 1999లో, జనతాదళ్ చీలిక తర్వాత, అతను జె.డి(యు) పక్షం వహించాడు. తరువాత 2002లో జనతాదళ్‌లోని వివిధ వర్గాల విలీనానికి వేదికగా ఆల్ ఇండియా ప్రోగ్రెసివ్ జనతాదళ్‌ను స్థాపించాడు. [14] [15] అయితే, పెద్ద ఎత్తున ఫిరాయింపుల తర్వాత బలహీనపడిన పార్టీని చివరకు జేడీ(యూ)లో విలీనం చేశాడు. [16]
అతను 10 అక్టోబరు 2007న 84వ ఏట మరణించాడు [17] అతని ఒక కుమారుడు, ఎం.ఎస్. బొమ్మై బెంగళూరులో పారిశ్రామికవేత్త, మరొకరు బసవరాజ్ బొమ్మై తన రాజకీయ వారసత్వాన్ని పొంది 28 జూలై 2021న కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "S. R. Bommai". www.kla.kar.nic.in. Retrieved 2021-08-17.
- ↑ "List of former Ministers in charge of Education/HRD". Government of India. Archived from the original on 2014-10-18. Retrieved 2023-04-14.
- ↑ "As Basavaraj Bommai rises, how his father changed the course of Indian politics". Hindustan Times. 29 July 2021.
- ↑ "What is the S.R. Bommai case, and why is it quoted often?". The Hindu. 18 May 2018.
- ↑ "Bommai verdict: A law for all time". Deccan Herald. August 2021.
- ↑ "Basavaraj Bommai to be latest in father-son duo club to occupy CM's chair". The Times of India.
- ↑ "Bommai receives Ekikarana Award". The Hindu. 10 January 2007. Archived from the original on 1 October 2007.
- ↑ "Former CM S R Bommai - the Man, Life and Career". Daijiworld.
- ↑ "S.R. Bommai passes away". The Hindu. 11 October 2007. Archived from the original on 11 October 2007.
- ↑ SARITHA RAI (July 31, 1993). "Ramakrishna Hegde and H.D. Deve Gowda patch up in Karnataka". India Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-08-17.
- ↑ "S.R. Bommai vs Union Of India on 11 March, 1994". Indian Kanoon.
- ↑ "Protecting secularism and federal fair play". Frontline.
- ↑ "Bommai, Oscar and Naidu will make it to RS from Karnataka". Rediff on the net.
- ↑ "Janata Dal leader Bommai floats new party". The Times of India. 11 December 2002. Archived from the original on 3 December 2013.
- ↑ "JD factions float All-India Janata Dal". The Times of India. 11 December 2002. Archived from the original on 3 December 2013.
- ↑ "AIPJD agrees to merge with JDU". The Times of India. 12 March 2004. Archived from the original on 3 December 2013.
- ↑ "S R Bommai passes away". The Times of India. 11 October 2007. Archived from the original on 3 December 2013.