భారతీయ 2000 రూపాయల నోటు

రెండు వేల రూపాయలు
(ఇండియా)
విలువ	₹2000
ఎత్తు	66 mm
ముద్రణా సంవత్సరాలు	2016 – 2019
ముఖభాగం
రూపకల్పన	మహాత్మా గాంధీ
నమూనా రూపకర్త	రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా
డిజైన్ తేదీ	2016
వెనుకభాగం
రూపకల్పన	మార్స్ ఆర్బిటర్ మిషన్
నమూనా రూపకర్త	రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా
డిజైన్ తేదీ	2016

భారతీయ 2000-రూపాయల నోటు (₹ 2000) భారత రూపాయి జాబితాలోని ఒక కొత్త విలువ. 2016 నవంబరు 8 న 500, 1000 రూపాయల నోట్ల రద్దు తర్వాత దీనిని రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (ఆర్బిఐ) విడుదల చేసింది. 2016 నవంబరు 10 నుండి ఇది చెలామణిలో ఉంది. ఇది పూర్తిగా కొత్త రూపకల్పనతో మహాత్మా గాంధీ కొత్త క్రమం లోని ఒక బ్యాంకు నోటు.

ఆర్‌బిఐ ముద్రించిన అత్యధిక కరెన్సీ నోట్ ఇది. నవంబర్ 2016 లో 1,000 రూపాయల నోటును రద్దు చేసినప్పటి నుండి, ఇది చెలామణిలో ఉంది.^[1]^[2]^[3] ఆర్‌బిఐ అధికారిక ప్రకటనకు ముందు, 2016 అక్టోబరు చివరి నాటికి మైసూరులోని కరెన్సీ ప్రింటింగ్ ప్రెస్ నుండి 2000 నోట్లను ముద్రించినట్లు మీడియా నివేదించింది.^[4] 2016 లో జరిగిన 500, 1000 రూపాయల బ్యాంకు నోట్ల రద్దు తర్వాత, భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఐదు కొత్త కరెన్సీ నోట్లను ప్రకటించింది. ఆ ఐదు నోట్లు - ₹ 2,000, ₹500, ₹200, ₹50, ₹10.

ఆర్‌బిఐ డేటా ప్రకారం, 2017 మార్చి చివరి నాటికి 3,285 మిలియన్ల రెండు నోట్లు చెలామణిలో ఉన్నాయి. ఒక సంవత్సరం తరువాత (మార్చి 31, 2018 న) ఈ సంఖ్యలో స్వల్పంగ 3,363 మిలియన్లకు పెరిగింది. మార్చి 2018 చివరినాటికి ₹18,037 బిలియన్లు చెలామణిలో ఉంది. ఇందులో 2000 నోట్లు 37.3 శాతం. మార్చి 2017 చివరిలో 50.2 శాతంగా నమోదు అయ్యింది. 2017 తో పోలిస్తే 2018 లో 2000 నోట్ల శాతం తగ్గింది.^[5]

రూపకల్పన

కొత్త ₹ 2000 నోటు 66 మిమీ × 166 mm కుసుంభ రంగు లో ఉన్న నోటు. ఈ నోటుకు ముందు వైపున మహాత్మా గాంధీ యొక్క చిత్రం, అశోక పిల్లర్ చిహ్నం, భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ గవర్నర్ సంతకం ఉన్నాయి. కరెన్సీని గుర్తించడంలో దృశ్యమానంగా ఉన్నవారికి సహాయపడటానికి దానిపై బ్రెయిలీని ముద్రించు ఉంది. నోటుకు వెనుక వైపున భారతదేశపు మొట్టమొదటి గ్రహాంతర అంతరిక్ష మిషన్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న మంగల్యాన్ మూలాంశం, స్వచ్ఛ భారత్ అభియాన్ కోసం లోగో, దానికి సంబందించిన ట్యాగ్ లైన్‌ను కూడా కలిగి ఉంది.

భద్రతా లక్షణాలు

₹ 2000 నోటులో బహుళ భద్రతా లక్షణాలు ఉన్నాయి, ఇవి క్రింద ఇవ్వబడ్డాయి:

డినామినేషన్ న్యూమరల్ 2000 తో రిజిస్ట్రేషన్ పరికరాన్ని చూడండి.
తెగల సంఖ్య 2000 తో గుప్త చిత్రం
దేవనాగరి లిపిలో అన్వయించబడిన సంఖ్య
నోటు ఎడమ వైపున 'RBI', '2000' అనే సూక్ష్మ అక్షరాలు
కలర్ షిఫ్ట్‌తో 'भारत', ఆర్‌బిఐ, నోట్లపై ₹ 2000 శాసనాలు కలిగిన విండోస్ సెక్యూరిటీ థ్రెడ్. గమనిక వంగి ఉన్నప్పుడు థ్రెడ్ రంగు ఆకుపచ్చ నుండి నీలం రంగులోకి మారుతుంది
హామీ నిబంధన, ప్రామిస్ నిబంధనతో గవర్నర్ సంతకం, కుడి వైపున ఆర్బిఐ చిహ్నం
రూపాయి చిహ్నంతో కూడిన సంఖ్య, దిగువ కుడి వైపున రంగు మారుతున్న సిరా (ఆకుపచ్చ నుండి నీలం) లో ₹ 2000
కుడి మహాత్మా గాంధీ చిత్రం, ఎలక్ట్రోటైప్ (2000) వాటర్‌మార్క్‌లపై అశోక పిల్లర్ చిహ్నం
ఎగువ ఎడమ వైపు, దిగువ కుడి వైపున చిన్న నుండి పెద్ద వరకు పెరుగుతున్న సంఖ్యలతో సంఖ్య ప్యానెల్.
మహాత్మా గాంధీ చిత్రం, అశోక పిల్లర్ చిహ్నం, బ్లీడ్ లైన్లు, గుర్తింపు గుర్తు యొక్క దృష్టి లోపం ఉన్న ఇంటాగ్లియో (పెరిగిన ముద్రణ) కోసం
కుడి వైపున పెరిగిన ముద్రణలో ₹ 2000 తో క్షితిజ సమాంతర దీర్ఘచతురస్రం
పెరిగిన ముద్రణలో ఎడమ, కుడి వైపున ఏడు కోణీయ రక్తస్రావం పంక్తులు (అబ్వర్స్)
ఎడమ వైపున నోట్ ముద్రించిన సంవత్సరం (రివర్స్)

భాషలు

ఇతర భారతీయ రూపాయి నోట్ల మాదిరిగానే, ₹ 2000 నోటులో 17 + 1 భాషలలో వ్రాయబడింది (అంధుల కోసం కొత్త కరెన్సీ నోట్లలో బ్రెయిలీ భాష జోడించబడింది). నోటు యొక్క విలువను ముందు వైపున ఇంగ్లీష్, హిందీ భాషలలో వ్రాయబడింది. నోటుకు వెనుక వైపున వివిధ భాషల్లో 2000 రూపాయల పేర్ల పట్టి ఉంది. ఇది భారతదేశంలోని 22 అధికారిక భాషలలో 15 భాషాలలో నోటు యొక్క విలువను చూపిస్తుంది. భాషలు అక్షర క్రమంలో ప్రదర్శించబడతాయి. పట్టిలో చేర్చబడిన భాషలు అస్సామీ, బెంగాలీ, గుజరాతీ, కన్నడ, కాశ్మీరీ, కొంకణి, మలయాళం, మరాఠీ, నేపాలీ, ఒడియా, పంజాబీ, సంస్కృతం, తమిళం, తెలుగు, ఉర్దూ, బ్రెయిలీ.


కేంద్ర స్థాయి అధికారిక భాషలలోని వర్గాలు (దిగువన రెండు చివర్లలో)
భాషా	₹ 2000
ఇంగ్లీష్	Two Thousand Rupees
హిందీ	दो हज़ार रुपये
15 రాష్ట్ర స్థాయి / ఇతర అధికారిక భాషలలోని వర్గాలు (భాషా ప్యానెల్‌లో చూసినట్లు)
అస్సామీ	দুহেজাৰ টকা
బెంగాలీ	দুই হাজার টাকা
gujarati	બે હજાર રૂપિયા
కన్నడ	ಎರಡು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳು
కాశ్మీరీ	زٕ ساس رۄپیہِ
కొంకణి	दोन हजार रुपया
మలయాళం	രണ്ടായിരം രൂപ
మరాఠీ	दोन हजार रुपये
నేపాలీ	दुई हजार रुपियाँ
ఒడియా	ଦୁଇ ହଜାର ଟଙ୍କା
పంజాబీ	ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ
సంస్కృత	द्विसहस्रं रूप्यकाणि
తమిళ	இரண்டாயிரம் ரூபாய்
తెలుగు	రెండు వేల రూపాయలు
ఉర్దూ	دو ہزار روپیے

విమర్శలు

ఇంతటి అధిక విలువ కలిగిన కరెన్సీని ప్రవేశపెట్టడాన్ని కొందరు విమర్శించారు. భారత మాజీ ఆర్థిక మంత్రి పి. చిదంబరం ఈ చర్యను "అయోమయపరిచింది" అని చెప్పారు.^[6] కొత్త నోటు రూపకల్పనను మాజీ వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రి ఆనంద్ శర్మ విమర్శించారు.^[7]

2000 నోటు నిలిపివేత

2000 నోటును నిలిపివేస్తున్నట్టు రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా 19-05-2023 న తెలిపింది.^[8]

రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా చట్టం 1934లోని సెక్షన్ 24 (1) ప్రకారం 2016 నవంబర్‌లో తొలిసారిగా రూ. 2000 నోట్లను విడుదల చేసినట్లు ఆర్‌బీఐ తెలిపింది. ఆర్‌బీఐ గణాంకాల ప్రకారం రూ. 2000 నోట్లలో 89 శాతం మార్చి 2017 కంటే ముందే జారీ అయ్యాయి. 2018 మార్చి 31న అత్యధికంగా రూ. 6.73 లక్షల కోట్ల విలువైన 2వేల నోట్లు చలామణిలో ఉన్నాయి. అయితే 2023 మార్చి 31న రూ. 3.62 లక్షల కోట్ల విలువైన రూ.2,000 నోట్లు మాత్రమే చలామణిలో ఉన్నాయని ఆర్‌బీఐ తెలిపింది.

షరతులు

2023 మే 23 నుంచి రూ. 2 వేల నోట్లను ఖాతాదారు బ్యాంక్ ఖాతా నుంచి లేదా ఏదైనా బ్యాంక్‌లో మార్చుకోవచ్చు.
ఏ బ్యాంకు శాఖలోనైనా ఒకసారి రూ.20,000 వరకు మాత్రమే రూ. 2 వేల నోట్లను మార్చుకోవచ్చు.
2023 సెప్టెంబర్ 30 వ తేదీ వరకు ఈ సదుపాయం అందుబాటులో ఉంటుంది. ఇందుకు సంబంధించి ఆర్‌బీఐ అన్ని బ్యాంకులకు మార్గదర్శకాలు పంపింది. 2000 రూపాయల నోట్ల జారీని వెంటనే నిలిపివేయాలని ఆర్‌బీఐ బ్యాంకులను కోరింది.

గడువు పెంపు

రూ.2000 నోట్ల మార్పిడికి విధించిన గడువు 2023 సెప్టెంబరు 30కి ముగియనున్న నేపథ్యంలో ఈ గడువును ఆర్బీఐ అక్టోబరు 7 వరకు పొడిగించింది.^[9]

ఇది కూడ చూడు

మహాత్మా గాంధీ కొత్త సిరీస్
భారతీయ 500, 1000 రూపాయల నోటు డీమోనిటైజేషన్
భారతీయ 200 రూపాయల నోటు

మూలాలు

↑ Krishnamachari, S V (28 November 2019). "రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియాటు ఇష్యూ రూ 2,000 సూన్: Report". IB Times.
↑ "ట్రేండింగ్: Rs 2000 నోట్ ఫస్ట్ లుక్!". gulte.com. 28 November 2019.
↑ "ఐస్ థిస్ న్యూ Rs2,000 బ్యాంకఁనోట్ ఫ్రొమ్". New Delhi: Indian Express. 6 November 2016.
↑ NS, Vageesh (21 October 2016). "కమింగ్ సూన్ టు యువర్ వాలెట్ : ₹2,000 నోట్స్". Business Line. The Hindu Business Line.
↑ "RBI scales down printing of Rs 2000 note to minimum: Govt source".
↑ "War on black money: Introducing Rs 2000 note is a puzzle, says Chidambaram | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". dna. 9 November 2016.
↑ "Rs 2,000 note Color reminds me of 'churan ki pudiya': Anand Sharma". The Economic Times.
↑ "రూ. 2,000 నోట్ల వాడకాన్ని ఆపేసిన ఆర్.బీఐ... మీ దగ్గర ఉన్న నోట్లను ఎలా మార్చుకోవాలి?". BBC News తెలుగు. 2023-05-19. Retrieved 2023-05-19.
↑ "రూ.2000 నోట్లు: ఆర్‌బీఐ గుడ్‌ న్యూస్‌ | RBI Extends Last Date To Exchange Rs 2000 Bank Notes Till Oct 7, Check Full Details Inside - Sakshi". web.archive.org. 2023-09-30. Archived from the original on 2023-09-30. Retrieved 2023-09-30.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)

[1] Krishnamachari, S V (28 November 2019). "రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియాటు ఇష్యూ రూ 2,000 సూన్: Report". IB Times.

[2] "ట్రేండింగ్: Rs 2000 నోట్ ఫస్ట్ లుక్!". gulte.com. 28 November 2019.

[3] "ఐస్ థిస్ న్యూ Rs2,000 బ్యాంకఁనోట్ ఫ్రొమ్". New Delhi: Indian Express. 6 November 2016.

[4] NS, Vageesh (21 October 2016). "కమింగ్ సూన్ టు యువర్ వాలెట్ : ₹2,000 నోట్స్". Business Line. The Hindu Business Line.

[5] "RBI scales down printing of Rs 2000 note to minimum: Govt source".

[6] "War on black money: Introducing Rs 2000 note is a puzzle, says Chidambaram | Latest News & Updates at Daily News & Analysis". dna. 9 November 2016.

[7] "Rs 2,000 note Color reminds me of 'churan ki pudiya': Anand Sharma". The Economic Times.

[8] "రూ. 2,000 నోట్ల వాడకాన్ని ఆపేసిన ఆర్.బీఐ... మీ దగ్గర ఉన్న నోట్లను ఎలా మార్చుకోవాలి?". BBC News తెలుగు. 2023-05-19. Retrieved 2023-05-19.

[9] "రూ.2000 నోట్లు: ఆర్‌బీఐ గుడ్‌ న్యూస్‌ | RBI Extends Last Date To Exchange Rs 2000 Bank Notes Till Oct 7, Check Full Details Inside - Sakshi". web.archive.org. 2023-09-30. Archived from the original on 2023-09-30. Retrieved 2023-09-30.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]