మణికుంతల సేన్
మణికుంతల సేన్ ( 1911-1987) భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలో క్రియాశీలకంగా పనిచేసిన మొదటి మహిళల్లో ఒకరు. ఆమె తన బెంగాలీ -భాషా జ్ఞాపకం షెడినర్ కోథా (ఇంగ్లీష్‌లో ఇన్ సెర్చ్ ఆఫ్ ఫ్రీడం: యాన్ అన్‌ఫినిష్డ్ జర్నీగా ప్రచురించబడింది),[1] భారతదేశ చరిత్రలో అత్యంత కల్లోలమైన సమయాల్లో మహిళా కార్యకర్తగా తన అనుభవాలను వివరించింది.[2]
జీవితం తొలి దశలో
[మార్చు]మణికుంతల సేన్ ఇప్పుడు బంగ్లాదేశ్‌లో ఉన్న బారిసాల్‌లో జన్మించింది, ఇది జాతీయవాద జాత్రా నాటక రచయిత ముకుంద దాస్ కార్యకలాపాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ప్రముఖ జాతీయవాద నాయకురాలు, విద్యావేత్త అయిన అశ్విని కుమార్ దత్తా, మణికుంతల సేన్ బిఎ పట్టా పొందిన కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంతో అనుబంధంగా ఉన్న బ్రజమోహన్ కళాశాల ప్రిన్సిపాల్ జగదీష్ చంద్ర ముఖోపాధ్యాయ వలె, ఆమె కుటుంబానికి స్నేహితురాలు, ఆమెపై తొలి ప్రభావం చూపారు. ; ముఖోపాధ్యాయ ప్రత్యేకంగా ఆమె మనస్సును అభివృద్ధి చేసుకునేలా ప్రోత్సహించింది. సేన్ 1923లో బారిషాల్‌ను సందర్శించినప్పుడు గాంధీని కలిసింది, విముక్తి కోసం కృషి చేయమని వేశ్యల బృందాన్ని ప్రోత్సహించిన తీరు ప్రత్యేకంగా ఆకట్టుకుంది. కుటుంబం దిగుమతి చేసుకున్న బట్టలు ధరించడం మానేసింది, భారతీయుల యాజమాన్యంలో, జాతీయవాద ఉద్యమానికి చిహ్నంగా ఉన్న బంగాలక్ష్మి మిల్స్‌ను పోషించింది.[3] బారిషల్ అప్పుడు విప్లవ రాజకీయాలకు కేంద్రంగా ఉన్నాడు, అతివాద అనుశీలన్ సమితి చాలా చురుకుగా ఉంది. సేన్ బాలికల పాఠశాలలో ఉపాధ్యాయ వృత్తిని చేపట్టింది, అక్కడ ఆమె జుగంతర్ పార్టీ సభ్యురాలు శాంతిసుధ ఘోష్‌ను కలుసుకుంది, ఆమె సర్కిల్‌లో మార్క్స్, లెనిన్‌ల రచనలను చదివి పంచుకున్నారు. శాంతిసుధ ఘోష్‌ని విచారణ కోసం తీసుకువెళ్లడం, పోలీసులచే వేధించబడడం చూసిన సేన్ మొదట్లో సందేహాస్పదంగా, వారి ఆలోచనలచే మరింత ప్రభావితమైనది. సేన్ తన చదువును పూర్తి చేయడానికి కలకత్తా వెళ్ళడానికి అనుమతించమని ఆమె కుటుంబాన్ని ఒప్పించింది, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీతో సంబంధాలు పెట్టుకోవాలని ఆమె రహస్యంగా ఆశించింది.[4]
కలకత్తాలో విద్యాభ్యాసం
[మార్చు]ఆ సమయంలో బెంగాల్‌లోని హిందూ భద్రలోక్ కమ్యూనిటీలు తమ కూతుళ్లను సుదూర ప్రాంతాలకు పంపించి మరింత ఉదారంగా చదివించాయి; సేన్ మొదటిసారిగా నగరంలో నివసిస్తున్న తనలాంటి యువతుల సమూహంలో భాగమైనది. ఆమె హాస్టల్‌లో ఉండి, పెద్ద నగరంలో ఉన్నందుకు తన తొలి విస్మయాన్ని త్వరగా అధిగమించింది. ఆమె కొన్నిసార్లు ఎదుర్కొన్న స్థిరపడిన కుటుంబాల సంప్రదాయవాదం, సంకుచితత్వం ఆమెకు అసహ్యం కలిగించింది, ఆమె, ఆమె స్నేహితులు తరచుగా పురుషుల నుండి ఎదుర్కొనే వేధింపుల గురించి ఆమె తన సమయానికి చెప్పుకోదగిన స్పష్టతతో రాశారు. ఆమె స్నేహితురాలు బిమల్‌ప్రతిభా దేవి ద్వారా మహిళా శక్తి సంఘ నాయకులు, పలువురు ప్రముఖ కాంగ్రెస్ మహిళలతో పరిచయం ఏర్పడింది; ఇది ఆమె నవజాత స్త్రీవాదాన్ని పెంపొందించింది, సమాజంలో స్త్రీల స్థానంలో మార్పు అవసరం గురించి ఆలోచించేలా ఆమెను ప్రేరేపించింది. సౌమ్యేంద్రనాథ్ ఠాగూర్ యొక్క రివల్యూషనరీ కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియాతో ఆమెకు పరిచయం ఏర్పడింది. థర్డ్ ఇంటర్నేషనల్‌లో భాగమైన 'నిజమైన' కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా అప్పుడు భూగర్భంలో ఉంది, చాలా శోధించిన తర్వాత దాని ప్రధాన కార్యాలయం నిజానికి బారిషాల్‌లో ఉందని ఆమె కనుగొంది.[4]
కమ్యూనిస్టుగా తొలి అనుభవాలు
[మార్చు]సేన్ తల్లితండ్రులు పార్టీతో ఆమె ప్రమేయం గురించి మొదట్లో సందిగ్ధత కలిగి ఉన్నారు, అప్పుడు అది అధికారులు కోరుకునే ప్రమాదకరమైన తిరుగుబాటుదారుల సమూహంగా పరిగణించబడింది, అయితే ఆమె 1939లో కమ్యూనిస్ట్ అయిన తర్వాత, సేన్ తన తల్లిని బిస్వనాథ్ ముఖర్జీ ప్రసంగించిన సమావేశానికి తీసుకువెళ్లారు. అజోయ్ ముఖర్జీ సోదరుడు. అతని ఉద్వేగభరితమైన ప్రసంగం ఆమె తల్లిని ఉద్దేశించి మార్చింది, కొన్ని రోజులు ఆమె ఏమీ మాట్లాడలేకపోయింది. సేన్ ఆమెను మరొక సమావేశానికి (యువ మగ కార్యకర్తల సహవాసంలో ఒంటరిగా) ప్రయాణించడానికి అనుమతించమని అడిగింది. అయిష్టంగానే ఆమెకు అనుమతి ఇచ్చారు. నామమాత్రపు పార్టీ స్టైఫండ్‌తో జీవిస్తూ, 1942 నుండి సేన్ చిన్న చిన్న గ్రామాలలో ఉంటూ ప్రజలను ఉద్దేశించి దేశంలో పర్యటించడం ప్రారంభించింది. ఆమె స్త్రీ అయినందున పురుషులు తనను ఎలా దూరం చేస్తారో, పర్దాలో ఉన్న స్త్రీలు ఆమె 'నాయకురాలు', పురుషునితో సమానమైనందున దూరంగా ఉండేవారని ఆమె వివరిస్తుంది. ఈ అడ్డంకిని అధిగమించడానికి చాలా ఓర్పు, యుక్తి అవసరం.
రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం, తరువాత
[మార్చు]1943 సంవత్సరం బెంగాల్‌పై వినాశకరమైన కరువును చూసింది, బర్మీస్ బియ్యం నష్టం, యుద్ధం యొక్క స్థానభ్రంశం కారణంగా ఏర్పడింది. తుఫాను మిడ్నాపూర్ జిల్లాలో కొంత భాగాన్ని కూడా నాశనం చేసింది. సేన్ అక్కడ సహాయ కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది, చాలా యుద్ధ సంవత్సరాల్లో నిరుపేద మహిళలకు సహాయం చేస్తూ జిల్లాల్లో పర్యటించింది. 1947లో భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందింది; కొన్ని నెలల తర్వాత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా నిషేధించబడింది, సేన్ 1948లో జైలు పాలైంది. ఆమె 1951 వరకు నిర్బంధంలో ఉంది, పార్టీ వివాదంలో చిక్కుకుందని, ఆమె ప్రియమైన బరిషల్ ఇప్పుడు తూర్పు పాకిస్తాన్‌లో భాగమని గుర్తించడానికి విడుదల చేయబడింది. ఆమె భారతీయ కమ్యూనిజాన్ని విభజించే సైద్ధాంతిక చర్చల నుండి కొంతవరకు విరమించుకుంది, ఉమెన్స్ ఇంటర్నేషనల్ డెమోక్రటిక్ ఫెడరేషన్, ఆల్ ఇండియా ఉమెన్స్ కాన్ఫరెన్స్ వంటి వివిధ స్త్రీవాద సంస్థలకు తన పనిని పెంచుకుంది. పార్టీ మహిళల పట్ల సమగ్ర పక్షపాతాన్ని కలిగి ఉందని, దాని సోపానక్రమంలో తాను ఎదగనని ఆమె గ్రహించారు. ఈ సమయంలోనే ఆమె తన కాబోయే భర్త కాశ్మీరీ జాలీ కౌల్‌ను కూడా ఒక పార్టీ కార్యకర్తను కలిశారు. ఆమె 1952లో కాళీఘాట్ నియోజకవర్గం నుండి పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభకు ఎన్నికైంది, హిందూ కోడ్ బిల్లు కోసం ప్రచారం చేసింది, శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ వంటి మితవాద నాయకులతో ఘర్షణ పడింది.
చైనాతో యుద్ధం
[మార్చు]1962లో చైనాతో జరిగిన యుద్ధం భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలోని వివిధ విభేదాలను ఒక దారికి తెచ్చింది, చీలికకు దారితీసింది, చైనాకు మద్దతుగా కొనసాగిన వారిపై భారత ప్రభుత్వం స్వల్పకాలిక అణిచివేతని నిర్వహించింది. సిపిఐ, సిపిఐ(ఎం)ల మధ్య ఎంపిక చేయాలనే ఆలోచనను కౌల్, సేన్ భరించలేకపోయారు. కౌల్ రాజీనామా చేశారు, సేన్ పార్టీలోనే కొనసాగినప్పటికీ ఆమె క్రియాశీలకంగా పాల్గొనకుండా వైదొలిగారు. ఈ జంట ఢిల్లీకి వెళ్లారు కానీ కొన్ని సంవత్సరాలలో కలకత్తాకు తిరిగి వచ్చారు, అక్కడ సేన్ 11 సెప్టెంబర్ 1987న మరణించింది.[5]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Sena, Maṇikuntalā (2001). In Search of Freedom: An Unfinished Journey. ISBN 81-85604-26-6.
- ↑ "Manikuntala Sen", Wikipedia (in ఇంగ్లీష్), 2023-11-08, retrieved 2024-02-17
- ↑ Sengupta, Nitish K. (2011). Land of Two Rivers: A History of Bengal from the Mahabharata to Mujib. Penguin Books. p. 212. ISBN 978-0143416784.
- ↑ 4.0 4.1 "StreeShakti - The Parallel Force". www.streeshakti.com. Retrieved 2024-02-17.
- ↑ "Manikuntala Sen Biography - BIOGRAPHY OF GREAT PEOPLE". Retrieved 2024-02-17.