విశాఖపట్నం ఆర్థిక వ్యవస్థ

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
విశాఖపట్నం నగరం వైమానిక దృశ్యం

విశాఖపట్నం ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోని అతి పెద్ద నగరం. విశాఖ జీడీపీ 43.5 బిలియన్ డాలర్లు. ఇది భారతదేశంలో 9 వ ధనిక నగరం. ఫిషింగ్ పరిశ్రమ, రోడ్డు-రైలు కనెక్టివిటీ, హిందుస్థాన్ పెట్రోలియం, విశాఖ స్టీల్ ప్లాంట్, హిందూస్తాన్ షిప్ యార్డ్, విశాఖ పోర్ట్ ట్రస్ట్, నేషనల్ థర్మల్ పవర్, భారత్ హెవీ ఎలక్ట్రికల్స్, బార్క్, నేవల్ సైన్స్ అండ్ టెక్నలాజికల్ ల్యాబొరేటరీ, నేవల్ డాక్ యార్డ్, డ్రెడ్జింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా, స్ట్రాటజిక్ పెట్రోలియం రిజర్వ్, ఎన్ఎండీసీ, కాన్కార్, ఆంధ్రప్రదేశ్ మెడ్టెక్ జోన్ వంటి అనేక భారీ పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.[1][2]

కోరమాండల్ ఇంటర్నేషనల్, ఫెర్రో అల్లాయ్స్ కార్పొరేషన్, గంగవరం పోర్టు మొదలైన ప్రయివేటు రంగం నగరాన్ని పారిశ్రామిక కేంద్రంగా మార్చింది, ఒక చిన్న కుగ్రామం నుండి. నగరం, చుట్టుపక్కల అనేక పర్యాటక ప్రదేశాలతో పర్యాటకం కూడా ఆదాయాన్ని సృష్టించడంలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తుంది. సహజ ఓడరేవు, భారతదేశంలోని అతిపెద్ద ఓడరేవులలో ఒకటైన సముద్ర వాణిజ్యం ఇతర దేశాలతో సాధ్యమైంది, ఇది ఆర్థిక వ్యవస్థకు కూడా ఊతమిచ్చింది. విశాఖ మొత్తం జీడీపీలో సేవా రంగం వాటా 55 శాతం కాగా, పారిశ్రామిక రంగం నుంచి 35 శాతం, వ్యవసాయ అనుబంధ రంగాల నుంచి 10 శాతం వాటా ఉంది.[3][4][5][6]

మత్స్య సంపద

[మార్చు]
పనిలో ఉన్న మత్స్యకారులు, విశాఖపట్నం

విశాఖపట్నంలో చేపల వేట ప్రధాన వృత్తి, ఎందుకంటే చాలా మంది మత్స్యకారులు తమ జీవనోపాధి కోసం చేపల వేటపై ఆధారపడతారు. విశాఖపట్నం పోర్టులోని ఫిషింగ్ హార్బర్ ఆంధ్రప్రదేశ్ కోస్తా కారిడార్ లో అతిపెద్దది, ట్యూనా వంటి సీఫుడ్ ను కూడా ఎగుమతి చేస్తుంది. హార్బరు లో ఆరబెట్టడం, ప్రాసెసింగ్, క్యూరింగ్ కార్యకలాపాల ద్వారా చేపల సంరక్షణ కార్యకలాపాలు జరుగుతాయి. ఎండిన చేపలను తమిళనాడు, కర్ణాటక, ఒరిస్సాలోని మార్కెట్లకు పంపి, శ్రీలంక, సింగపూర్, బర్మా తదితర దేశాలకు ఎగుమతి చేస్తారు. ఫిషింగ్ హార్బరు విశాఖపట్నం లోపల, వెలుపలా ఉన్న ఐస్ ఫ్యాక్టరీలు టన్నుల కొద్దీ మంచును ఉత్పత్తి చేయగలవు, మత్స్యకారుల అవసరాలను తీర్చగలవు, పారిశ్రామిక ఉపాధిని కూడా అందిస్తాయి.[3][7][8][9][10]

ఓడరేవులు

[మార్చు]
నగరం, ఓడరేవుకు ఎదురుగా ఉంది

భారతదేశంలోని అతిపెద్ద కార్గో హ్యాండ్లింగ్ ఓడరేవులలో విశాఖపట్నం నౌకాశ్రయం ఒకటి. ఇక్కడ 150,000 డిడబ్ల్యుటి నౌకలను, 17 మీటర్ల (56 అడుగులు) వరకు డ్రాఫ్ట్ ఉన్న నౌకలను ఇక్కడ నిలపవచ్చు. 2013-14 కాలంలో ఈ నౌకాశ్రయం 58 మిలియన్ టన్నుల సరుకును, బాహ్య నౌకాశ్రయంలో కేప్ సైజు నౌకను నిర్వహించింది. పొరుగున ఉన్న ఓడరేవులు, ప్రస్తుత ప్రాజెక్టులు, ఇనుప ఖనిజం ఎగుమతులు తగ్గడం, గంగవరం పోర్టు వల్ల విశాఖ పోర్టుకు సరుకు నష్టం వాటిల్లుతోంది.[11]

2016-17 నాటికి సామర్థ్యాన్ని 130 మిలియన్ టన్నులకు పెంచడానికి రూ .13,000 (160 అమెరికన్ డాలర్లు) కోట్లతో పోర్టు ఆధునీకరణ, విస్తరణ కార్యక్రమం జరుగుతోంది. పోర్టు ద్వారా తరలించే ఉత్పత్తుల్లో పెట్రోలియం, ఉక్కు, ఖనిజాలు, ఆహారాలు ఉన్నాయి.[12][13]

విశాఖ పోర్టుకు 15 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న గంగవరం పోర్టు ప్రారంభం కావడంతో విశాఖ నుంచి రాకపోకలు గణనీయంగా మళ్లాయి. ఇది 200,000–250,000 డిడబ్ల్యుటి ఓషన్ లైనర్లను అమర్చే సామర్థ్యాన్ని కలిగి ఉంది. రద్దీని తగ్గించేందుకు భీమునిపట్నం వద్ద శాటిలైట్ పోర్టును అభివృద్ధి చేయాలని విశాఖ పోర్టు ట్రస్ట్ యోచిస్తోంది.[14]

SEZలు, పారిశ్రామిక పార్కులు

[మార్చు]
నావల్ ఇండస్ట్రియల్ ఏరియా విశాల దృశ్యం

విశాఖ స్పెషల్ ఎకనామిక్ జోన్ (వీఎస్ఈజెడ్), ఏపీఎస్ఈజెడ్, ఏపీఐఐసీ, అగనంపూడి ఇండస్ట్రియల్ పార్క్, విశాఖ డెయిరీ, జేఎన్పీసీ, ఆంధ్రప్రదేశ్ మెడ్టెక్ జోన్ వంటి ప్రత్యేక ఆర్థిక మండళ్లు (సెజ్), ఇండస్ట్రియల్ కారిడార్లు ఉన్నాయి.[15]

ఫార్మాస్యూటికల్స్

[మార్చు]

జవహర్ లాల్ నెహ్రూ ఫార్మా సిటీ (రాంకీ ఫార్మా సిటీ (ఇండియా) లిమిటెడ్) ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం, రాంకీ గ్రూప్ మధ్య ప్రభుత్వ ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యం. బల్క్ డ్రగ్స్, ఫార్మాస్యూటికల్స్ తయారీ కోసం ఏర్పాటు చేసిన స్పెషల్ పర్పస్ సంస్థ ఇది. ఇది భారతదేశంలో మొట్టమొదటి పారిశ్రామిక టౌన్షిప్, ఇది 2,400 ఎకరాలు (970 హెక్టార్లు) విస్తీర్ణంలో 102 కంపెనీలు, 8698 మంది ఉద్యోగులతో ప్రస్తుతం పనిచేస్తోంది. జర్మనీకి చెందిన ఫార్మాజెల్, జపాన్కు చెందిన ఈసై ఫార్మా, ఎస్ఎన్ఎఫ్ లిమిటెడ్తో ఫ్రెంచ్ సహకారం, సంయుక్త యూఎస్ వెంచర్ ఆప్టుయిట్ లారస్ ల్యాబ్స్, అమెరికా బహుళజాతి కంపెనీ హోస్పిరా హెల్త్కేర్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్ (ఫైజర్ కంపెనీ) ఫార్మా సిటీలో ప్రధాన కంపెనీలు.[16][17][18]

భారీ పరిశ్రమలు

[మార్చు]
వైజాగ్ షిప్‌యార్డ్‌లో ఒక కార్గో షిప్

హిందుస్థాన్ షిప్‌యార్డ్

జలౌషా ఆన్ స్టాంప్ ఆఫ్ ఇండియా జాతీయ సముద్రయాన దినోత్సవం సందర్భంగా విడుదలైంది.

రక్షణ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని హిందుస్థాన్ షిప్ యార్డ్ లిమిటెడ్ 1948లో భారతదేశపు మొదటి నౌకను నిర్మించింది, దీనికి జల ఉష అని పేరు పెట్టారు, 167 వివిధ పరిమాణాల నౌకలను కూడా నిర్మించారు. నగరంలోని ఓడరేవులు, షిప్ యార్డులు గెయిల్, హెచ్ పీసీఎల్, బీహెచ్ ఈఎల్, హిందుస్థాన్ జింక్, డ్రెడ్జింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా, కోరమాండల్ ఫెర్టిలైజర్స్, రిలయన్స్, బ్రాండిక్స్ వంటి అనేక భారీ పరిశ్రమల స్థాపనకు దారితీశాయి, విశాఖపట్నం కేంద్రంగా ఆర్ఐఎన్ఎల్, డ్రెడ్జింగ్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా మొదలైన పరిశ్రమలు ఉన్నాయి.[19][20][21]

స్టీల్ ప్లాంట్

విశాఖ ఉక్కు కర్మాగారం, దాని కార్పొరేట్ సంస్థ ఆర్ఐఎన్ఎల్ రెండవ అతిపెద్ద ప్రభుత్వ రంగ ఉక్కు పరిశ్రమ. ప్లాంట్ సామర్థ్యాన్ని 6.3 మెట్రిక్ టన్నులకు అప్ గ్రేడ్ చేశారు, ఇది 20,000 ఎకరాల (81 చదరపు కిలోమీటర్లు) విస్తీర్ణంలో ఉంది. ఇది భవిష్యత్తులో 20 మెట్రిక్ టన్నుల ప్లాంటుగా, ఒకే ప్రదేశంలో అతిపెద్ద ప్లాంట్ గా మారాలని యోచిస్తున్నారు. ఈ ప్లాంట్ 2011-2012 లో ₹ 144,570 మిలియన్ల (US$2 బిలియన్లు) ఆదాయాన్ని కలిగి ఉంది, సుమారు 17,800 మంది ఉద్యోగులను కలిగి ఉంది.[22]

సాఫ్ట్‌వేర్ పరిశ్రమ

[మార్చు]
Front of large round building, with street and trees in front
టెక్ మహీంద్రా డెవలప్‌మెంట్ సెంటర్

విశాఖ నగరంలో ఐటీఈఎస్, ఐటీ రంగం శరవేగంగా వృద్ధి చెందుతోందని, ఈ రంగాల ద్వారా వచ్చే ఆదాయం ఆర్థిక వ్యవస్థకు వరం లాంటిదన్నారు. నగరంలోని రుషికొండ హిల్స్ లో ఐటీ స్పెషల్ ఎకనామిక్ జోన్, ఇంక్యుబేషన్ సెంటర్ ఉంది. మహీంద్రా సత్యం, పల్సస్ గ్రూప్, విప్రో, కెనెక్సా, ఇన్ఫోటెక్, ఐబీఎం, సదర్లాండ్, హెచ్ఎస్బీసీ వంటి అనేక జాతీయ, బహుళజాతి ఐటీ/ ఐటీ, బ్యాంకింగ్ సంస్థలు ఉన్నాయి. విశాఖ నుంచి సాఫ్ట్ వేర్ ఎగుమతులు ఏటా దాదాపు 90 శాతం పెరిగాయి.[23][24][25]

2012లో నగరం నుంచి ఐటీ ఎగుమతులు రూ.1,200 కోట్లు కాగా, 16,000 మందికి ఉపాధి లభించింది. 2012-13 ఆర్థిక సంవత్సరానికి రాష్ట్ర ఐటి శాఖ విడుదల చేసిన గణాంకాల ప్రకారం, ఐటి పరిశ్రమ ఐటి / ఐటిఇఎస్ ఆదాయంలో అద్భుతమైన విజయాన్ని నమోదు చేసింది, ఇది రూ .1,445 కోట్లు (180 మిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు) ఆర్జించింది, ఇది గత ఆర్థిక సంవత్సరంతో పోలిస్తే 20% పెరిగింది. 2011-12 కాలంలో 16,000 ఉద్యోగాలతో పోలిస్తే అదే సంవత్సరం ఐటి / ఐటిఇఎస్ పరిశ్రమ సృష్టించిన ఉపాధిలో పెరుగుదల కనిపించింది. ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం తలపెట్టిన ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ ఇన్వెస్ట్మెంట్ రీజియన్ (ఐటీఐఆర్) ప్రాజెక్టు ద్వారా సుమారు 15 లక్షల మంది ఐటీ నిపుణులకు ఉపాధి లభించడంతో పాటు ఆర్థిక వ్యవస్థకు రూ.3.11 కోట్ల (3,90,000 అమెరికన్ డాలర్లు) వరకు ఆదాయం సమకూరనుంది.[26][27]

డిజిటల్ ఇండియా ఐబీపీఎస్ పథకంలో భాగంగా విశాఖపట్నంలో 10 వేల మందికి ఉద్యోగాలు లభించాయి. భారతదేశం అంతటా కేటాయించిన మొత్తం 48,300 సీట్లలో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి 13,792 సీట్లు లభించాయి. రూ.440 కోట్లు పెట్టుబడి పెట్టిన పల్సస్ సంస్థ 4,095 ఐబీపీఎస్ సీట్లను దక్కించుకుంది. ఈ విజయంతో 93 నగరాల్లోని 154 కంపెనీల కంటే పల్సస్ ముందంజలో నిలిచింది. ఫలితంగా విశాఖలో 5 వేల ఉద్యోగాలు వచ్చాయని, అందులో 4 వేల ఉద్యోగాలను మహిళలే భర్తీ చేస్తున్నారన్నారు. వయబిలిటీ గ్యాప్ ఫండింగ్ కింద పల్సస్ కు రూ.41 కోట్లు వచ్చాయి. ఐబీపీఎస్ ద్వారా 5,000 ఉద్యోగాలు సహా 15 ఏళ్లలో 25,000 ఉద్యోగాలను సృష్టించడంలో కీలక పాత్ర పోషించిన ఐబీపీఎస్ విజయానికి దోహదపడటం పట్ల సీఈవో గేదెల శ్రీనుబాబు హర్షం వ్యక్తం చేశారు. భారత కేంద్ర ఎలక్ట్రానిక్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ (ఎంఈఐటివై) పల్సస్ను ప్రశంసించారు, ఈ కార్యక్రమాన్ని టైర్, టైర్ 3 నగరాలు, గ్రామీణ ప్రాంతాలకు విస్తరించడానికి ప్రణాళికలు రూపొందించారు, తద్వారా భారతదేశ డిజిటల్ భవిష్యత్తును రూపొందించారు. మహిళల ఉపాధిని ప్రోత్సహించడంలో పల్సస్ పాత్ర గణనీయమైనదని ఎస్టీపీఐ డైరెక్టర్ జనరల్ అరవింద్ కుమార్ కూడా ప్రశంసించారు.[28]

ఖనిజాలు, వనరులు

[మార్చు]

విశాఖపట్నం, దాని పరిసర ప్రాంతాల్లో క్వార్ట్జైట్, బాక్సైట్, గ్రాఫైట్, మాంగనీస్, టైటానియం, సిలికా ఇసుక, 1,000 మెట్రిక్ టన్నుల బాక్సైట్ నిక్షేపాలు ఉన్నాయి. ఇనుప ఖనిజం, ఇతర ఖనిజాలు పొరుగు రాష్ట్రాల నుంచి రైలు, రోడ్డు మార్గాల ద్వారా విశాఖపట్నానికి రవాణా అవుతాయి. ఈ ఖనిజాలు సముద్రం ద్వారా ఇతర దేశాలకు ఎగుమతి అవుతాయి. భీమునిపట్నంలో టైటానియం వెలికితీతకు ఇల్మెనైట్, థోరియం వెలికితీతకు మోనాజైట్ ఉపయోగిస్తారు. మాంగనీస్, బాక్సైట్ సమీపం కారణంగా ఫెర్రోఅలోయ్ ప్లాంట్లు, అల్యూమినియం రిఫైనరీలు (అన్రాక్ అల్యూమినియం, జిందాల్ అల్యూమినియం వంటివి) అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి.[29]

Hazy photo of chemical factory
HPCL పెట్రోకెమికల్ కాంప్లెక్స్

పెట్రో కారిడార్

విశాఖలో ముడిచమురు నిల్వలు ఉన్నాయి హిందూస్థాన్ పెట్రోలియం కార్పొరేషన్ రిఫైనరీ, ఐఓసీ, బీపీసీఎల్ కు నగరంలో బాట్లింగ్ యూనిట్లు ఉన్నాయి. విశాఖపట్నం-కాకినాడ పెట్రోలియం, కెమికల్స్ అండ్ పెట్రోకెమికల్స్ ఇన్వెస్ట్మెంట్ రీజియన్ (వీకే పీసీపీఐఆర్) లో విశాఖపట్నం భాగం.[30]

విద్యుదుత్పత్తి కేంద్రం

సింహాద్రి సూపర్ థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్ ఎన్ టిపిసి లిమిటెడ్ యాజమాన్యంలోని బొగ్గు ఆధారిత విద్యుత్ కేంద్రం. ఇది 2000 మెగావాట్ల సామర్థ్యం కలిగి ఉంది, ఒక్కొక్కటి 500 మెగావాట్ల చొప్పున 4 యూనిట్లు ఉన్నాయి. విశాఖ జిల్లాలో రెండు 520 మెగావాట్లతో 1,040 మెగావాట్ల బొగ్గు ఆధారిత థర్మల్ పవర్ ప్లాంట్ నిర్మాణాన్ని హిందుజాస్ ప్రారంభించింది.[31]

ఇది కూడ చూడు

[మార్చు]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "Richest Cities Of India". businessworld.in. Retrieved 2022-03-23.
  2. ↑ "Vizag 9th richest city in country".
  3. ↑ 3.0 3.1 Philip Amis; Sashi Kumar. "Urban economic growth, infrastructure and poverty in India: lessons from Visakhapatnam" (PDF). Environment&Urbanization Vol 12 No 1 April 2000. Retrieved 15 July 2014.
  4. ↑ "Vizag". Andhra Pradesh Tourism. Archived from the original on 30 June 2014. Retrieved 23 July 2014.
  5. ↑ "Visakhapatnam Article". Encyclopædia Britannica. Retrieved 23 July 2014.
  6. ↑ Raju, VDS Rama (2014-09-07). "Vizag district eyes 100% GDP growth". Business Standard India. Retrieved 2016-11-10.
  7. ↑ "A career in Vizag". The Hindu. 7 Nov 2012. Retrieved 22 May 2014.
  8. ↑ Madhumita Das; Prathibha Rohit; G. Maheswarudu; Biswajit Dash; P. V. Ramana. "An overview of dry fish landings and trade at Visakhapatnam Fishing Harbour" (PDF). Central Marine Fisheries Research Institute. Regional Centre of CMFRI, Visakhapatnam: Marine Fisheries Information Service T&E Ser., No. 215, 2013.
  9. ↑ "Ice Production" (PDF). National Institute of Fisheries Post Harvest Technology and Training, Kochi. Archived from the original (PDF) on 28 జూలై 2014. Retrieved 22 July 2014.
  10. ↑ "Cold storage unit in Vizag". THE HINDU. Rajahmundry. 30 April 2011. Retrieved 22 July 2014.
  11. ↑ "VPT FY:2013-14". The Hindu. 1 April 2014. Retrieved 24 May 2014.
  12. ↑ "Modernization and expansion of port". The Hindu. 23 Sep 2012. Retrieved 24 May 2014.
  13. ↑ "Commodity terminal at vizag seaport". vizagseaport. Archived from the original on 22 February 2014. Retrieved 24 May 2014.
  14. ↑ "Satellite port at Bhimili". The Hindu. 28 August 2012. Retrieved 23 November 2012.
  15. ↑ "Jawaharlal Nehru Pharmacity". ramky. Archived from the original on 22 సెప్టెంబరు 2013. Retrieved 24 May 2014.
  16. ↑ "Ramky pharma city" (PDF). IGEP Foundation. Archived from the original (PDF) on 25 మే 2014. Retrieved 24 May 2014.
  17. ↑ "Eisai Pharmatechnology and Manufacturing". eisai. Archived from the original on 25 May 2014. Retrieved 24 May 2014.
  18. ↑ "SNF (India)". snf-india. Retrieved 24 May 2014.
  19. ↑ "Ship Building Division". Hindustan Shipyard Limited. Archived from the original on 6 July 2014. Retrieved 6 August 2014.
  20. ↑ "City Overview VISAKHAPATNAM" (PDF). commonfloor. Retrieved 6 August 2014.
  21. ↑ Hema Gopalakrishnan (7 Nov 2012). "City overview". The Hindu. Retrieved 24 May 2014.
  22. ↑ "vizag steel corporate profile". vizagsteel. Retrieved 24 May 2014.
  23. ↑ B.V. PRASAD (6 October 2013). "Bright prospects for IT in Vizag". The Hindu. Retrieved 24 July 2014.
  24. ↑ "Pulsus campaign in association with STPI against plastic use". The Hans India. 4 October 2019. Retrieved 20 January 2020.
  25. ↑ "ITIR in Vizag expected to be in place soon: AP Governor". The Hindu. 15 March 2020. Retrieved 20 January 2020.
  26. ↑ "IT Revenues". The Hindu. Retrieved 2014-05-08.
  27. ↑ "ITIR in Vizag expected to be in place soon: AP Governor". The Economic Times. Hyderabad. 26 Jan 2014. Archived from the original on 12 ఆగస్టు 2014. Retrieved 24 July 2014.
  28. ↑ "Pioneering transformation in digital India through IBPS". The Hans India. 22 September 2023.
  29. ↑ Reporter, B. S. (2013-05-16). "Refineries of Aluminium". Business Standard India. Retrieved 2014-05-08.
  30. ↑ "PCPIR Zone" (PDF). Vuda.gov.in. Archived from the original (PDF) on 2013-08-10. Retrieved 2014-05-08.
  31. ↑ "Hinduja National Power Corporation Limited (HNPCL)". Hinduja Group. Retrieved 23 July 2014.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=విశాఖపట్నం_ఆర్థిక_వ్యవస్థ&oldid=4358045" నుండి వెలికితీశారు