1951 జమ్మూ కాశ్మీర్ రాజ్యాంగ సభ ఎన్నికలు
భారత రాష్ట్రమైన జమ్మూ కాశ్మీర్ రాజ్యాంగ సభకు ఎన్నికలు సెప్టెంబరు-1951 అక్టోబరులో జరిగాయి. షేక్ అబ్దుల్లా జమ్మూ కాశ్మీర్ ప్రధాన మంత్రిగా నియమితులయ్యాడు.[1] జమ్మూ ప్రజా పరిషత్ ఆందోళన వంటి వివిధ సమూహాలతో ఘర్షణల తరువాత 1953 ఆగస్టులో అబ్దుల్లాను తొలగించి జైలులో ఉంచారు. తదుపరి ప్రధానమంత్రిగా బక్షి గులాం మొహమ్మద్ నియమితులయ్యాడు.
నేపథ్యం
[మార్చు]జమ్మూ కాశ్మీర్ రాచరిక రాష్ట్రం నుండి 1947 అక్టోబరు 26న భారత యూనియన్‌లోకి ప్రవేశించింది. కొంతకాలం తర్వాత జమ్మూ కాశ్మీర్ మహారాజు ఇండో-పాకిస్తానీ సమయంలో కాశ్మీర్ లోయలో వ్యవహారాలను నడిపిన షేక్ అబ్దుల్లాను అత్యవసర పరిపాలనా అధిపతిగా నియమించారు. 1948 జనవరి 1న సాధించబడిన కాల్పుల విరమణ తరువాత షేక్ అబ్దుల్లా 1948 మార్చి 5న రాష్ట్ర ప్రధానమంత్రిగా నియమితులయ్యాడు. అతను ఎనిమిది మంది సభ్యుల మంత్రివర్గాన్ని ఎంచుకున్నాడు, ఇతర సభ్యులు:[2]
బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ఉప ప్రధాన మంత్రి మీర్జా అఫ్జల్ బేగ్ - రెవెన్యూ సర్దార్ బుద్ సింగ్ - ఆరోగ్యం మరియు పునరావాసం గులాం మహమ్మద్ సాదిక్ - అభివృద్ధి శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్ – పౌర సరఫరాలు మరియు స్థానిక స్వపరిపాలన గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా - ఫైనాన్స్ పీర్ మొహమ్మద్ ఖాన్ - విద్య జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్, షేక్ అబ్దుల్లా పార్టీ, 1950 అక్టోబరు 27న జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రానికి రాజ్యాంగ పరిషత్‌ను ఏర్పాటు చేయాలనే నిర్ణయాన్ని ప్రకటించింది.[3]
భద్రతా మండలి తీర్మానాలకు విరుద్ధంగా "భారతదేశంలో అధికారిక ప్రవేశాన్ని ఆమోదించడానికి" భారతదేశం రాజ్యాంగ సభను సమావేశపరుస్తోందని పేర్కొంటూ పాకిస్తాన్ వెంటనే ఐక్యరాజ్యసమితి భద్రతా మండలిలో ఫిర్యాదు చేసింది[4]. రాజ్యాంగ సభ నిర్ణయం భద్రతా మండలిలో భారతదేశం యొక్క కట్టుబాట్లను ప్రభావితం చేయదని భారతదేశం అన్ని పార్టీలకు హామీ ఇచ్చింది. భద్రతా మండలి తన 1951 మార్చి 30 తీర్మానంలో అభివృద్ధిని గమనించింది మరియు భద్రతా మండలి గత తీర్మానాలను భారత పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వాలకు గుర్తు చేసింది. రాజ్యాంగ సభ నిర్ణయాలు కట్టుబడి ఉండవని ధ్రువీకరించింది.[5][6]
ఏప్రిల్ 30న, ప్రిన్స్ రీజెంట్ కరణ్ సింగ్ రహస్య బ్యాలెట్ ద్వారా పెద్దల ఫ్రాంచైజీ ఆధారంగా రాజ్యాంగ అసెంబ్లీకి ఎన్నికలను ప్రకటిస్తూ ఒక ప్రకటనను జారీ చేశారు. ఎన్నికలు సెప్టెంబరు-1951 అక్టోబరులో జరిగాయి. రాజ్యాంగ సభ 100 మంది సభ్యుల నామమాత్రపు సభ్యత్వాన్ని కలిగి ఉండాలి, అందులో 25 సీట్లు పాకిస్తాన్ నియంత్రణలో ఉన్న ఆజాద్ కాశ్మీర్‌కు కేటాయించబడ్డాయి (అవి ఎన్నడూ భర్తీ కాలేదు). మిగిలిన 75 సీట్లలో కాశ్మీర్‌కు 43, లడఖ్‌కు 2, జమ్ముకు 30 సీట్లు కేటాయించారు.[7][8]
ఎన్నికలు
[మార్చు]రాష్ట్ర ఎన్నికల ఫ్రాంచైజీ కమిషనర్ ఎన్నికలను నిర్వహించారు. ఎన్నికల ప్రక్రియ చాలా సక్రమంగా లేదు. కాశ్మీర్‌కు కేటాయించిన మొత్తం 43 స్థానాలు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ అభ్యర్థులకు దక్కాయి, వారు ఎన్నికల తేదీకి వారం ముందు ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యారు. జమ్మూలో జమ్మూ ప్రజా పరిషత్‌కు చెందిన 13 మంది అభ్యర్థుల నామినేషన్లు తిరస్కరణకు గురయ్యాయి. ప్రభుత్వ అక్రమ పద్ధతులు, అధికార జోక్యాన్ని ఆరోపిస్తూ ప్రజా పరిషత్ ఎన్నికలను బహిష్కరించింది. నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌ను క్లీన్ స్వీప్ చేస్తూ చివరి క్షణంలో ఇద్దరు స్వతంత్ర అభ్యర్థులు తప్పుకున్నారు. లడఖ్‌లో, హెడ్ లామా, కుషాక్ బకులా ఒక సహచరుడు నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌లో నామమాత్రపు సభ్యులుగా సీట్లు గెలుచుకున్నారు.
ఆ విధంగా, నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ 1951 అక్టోబరు 31న సమావేశమైన రాజ్యాంగ సభకు మొత్తం 75 స్థానాలను గెలుచుకుంది.
నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ప్రముఖులు జమ్మూ కాశ్మీర్‌ను పార్టీ రాష్ట్రంగా పరిపాలించాలనుకుంటున్నారని ఎన్నికల విధానం సూచించిందని పండితుడు సుమంత్ర బోస్ పేర్కొన్నాడు . వారి నినాదం "ఒకే నాయకుడు, ఒకే పార్టీ, ఒకే కార్యక్రమం". కాశ్మీర్ లోయలోని గులాం మొహియుద్దీన్ కర్రా గ్రూపు రాష్ట్రంలో ప్రతిపక్షంగా పనిచేయడానికి అనుమతించాలని జమ్మూకి చెందిన జర్నలిస్టు సెక్యులర్ యాక్టివిస్ట్ బాల్‌రాజ్ పూరి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూతో వాదించారని చెప్పబడింది . నెహ్రూ సూత్రంతో ఏకీభవించగా, షేక్ అబ్దుల్లాను బలహీనపరిచేందుకు ఏమీ చేయకూడదని పేర్కొన్నాడు.[9]
జమ్మూ ప్రజా పరిషత్, ప్రజాస్వామిక ప్రతిపక్షాలకు అవకాశాలను నిరాకరించడంతో, వీధుల్లోకి వచ్చింది. "షేక్ అబ్దుల్లా యొక్క డోగ్రా వ్యతిరేక ప్రభుత్వానికి" వ్యతిరేకంగా "ప్రజల చట్టబద్ధమైన ప్రజాస్వామ్య హక్కులను" నిర్ధారించడానికి భారతదేశంతో రాష్ట్రాన్ని పూర్తిగా విలీనం చేయాలని డిమాండ్ చేసింది. ప్రజా పరిషత్‌తో ఏర్పడిన వైరుధ్యం చివరికి షేక్ అబ్దుల్లా పాలనకు ముగింపు పలికింది.[10][11]
ప్రభుత్వ ఏర్పాటు
[మార్చు]షేక్ అబ్దుల్లా మంత్రిత్వ శాఖ
[మార్చు]రాష్ట్ర ప్రధానమంత్రిగా షేక్ అబ్దుల్లా కొనసాగారు. జమ్మూ ప్రావిన్స్‌కు చెందిన ఇద్దరు మాజీ మంత్రివర్గం సభ్యులు సర్దార్ బుద్ సింగ్, పీర్ మహ్మద్ ఖాన్‌లు తొలగించబడ్డారు. గులాం మహ్మద్ సాదిక్ రాజ్యాంగ పరిషత్ ఛైర్మన్‌గా పనిచేయడానికి తన క్యాబినెట్ బాధ్యతల నుండి వైదొలిగారు. మంత్రివర్గంలోని మిగిలిన సభ్యులు:
- షేక్ అబ్దుల్లా - ప్రధాన మంత్రి
- బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ఉప ప్రధాన మంత్రి
- మీర్జా అఫ్జల్ బేగ్
- శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్
- గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా తర్వాత డిపి ధర్, ముబారక్ షా, మేజర్ పియారా సింగ్, గులాం మొహియుద్దీన్ హమ్దానీలు డిప్యూటీ మంత్రులుగా నియమితులయ్యారు.
బక్షి గులాం మొహమ్మద్ మంత్రిత్వ శాఖ
[మార్చు]జమ్మూలోని జమ్మూ ప్రజా పరిషత్ మరియు లడఖ్ అధినేత లామా కుషాక్ బకులాతో తీవ్ర విభేదాలు, అలాగే కేంద్ర ప్రభుత్వంతో కొనసాగుతున్న విభేదాల నేపథ్యంలో, షేక్ అబ్దుల్లాను సదర్-ఎ-రియాసత్ (దేశాధినేత) ప్రధానమంత్రి పదవి నుంచి తొలగించారు. ) కరణ్ సింగ్ 1953 ఆగస్టులో. అబ్దుల్లా కూడా కుట్ర ఆరోపణలపై అరెస్టయ్యాడు. తదుపరి ప్రధానమంత్రిగా ఉప ప్రధాని బక్షి గులాం మహమ్మద్ ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. అతని మంత్రివర్గం వీటిని కలిగి ఉంది:
- బక్షి గులాం మొహమ్మద్ - ప్రధాన మంత్రి
- గులాం మహమ్మద్ సాదిక్ - విద్య
- శ్యామ్ లాల్ సరాఫ్ - అభివృద్ధి
- గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా - ఫైనాన్స్
- సయ్యద్ మీర్ ఖాసిం - రెవెన్యూ
- కుషాక్ బకుల ఉప మంత్రిగా నియమితుడయ్యాడు. అతను కొత్త ప్రభుత్వానికి తన మద్దతును ప్రతిజ్ఞ చేశాడు.
- రాజ్యాంగ పరిషత్‌లో మిగిలిన ఆరేళ్ల కాలానికి బక్షి గులాం మహ్మద్ ప్రధానమంత్రిగా కొనసాగారు. 1956 నవంబరు 17న ఆమోదించబడిన రాష్ట్ర రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించే లక్ష్యంతో అసెంబ్లీ కొనసాగింది, ఇది 1957 జనవరి 26న అమల్లోకి వచ్చింది.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 229.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 188.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 169.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, pp. 163, 185.
- ↑ Bose, Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace 2003, p. 54.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, pp. 168–169.
- ↑ Das Gupta, Jammu and Kashmir 2012, p. 186.
- ↑ Bose, Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace 2003, p. 55.
- ↑ Bose, Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace 2003, pp. 56–57.
- ↑ Puri, Balraj (Feb 1974), "Schizophrenia in Jammu?", Economic and Political Weekly, 9 (6/8): 185–187, JSTOR 4363413: "The agitation of the Jammu Praja Parishad in 1952-53 against the special status of the state is generally acknowledged to be the cause of Sheikh Abdullah's final breach with New Delhi."
- ↑ Tillin, Asymmetry in Indian Federalism 2006, pp. 54–55: "It was partly in response to their campaign that Sheikh Abdullah began to emphasize the option of Kashmir’s independence, leading to his arrest in 1953 and the installation of a more pliant government which gave its consent to the extension of most of the Indian constitution to Jammu and Kashmir."