అనంత చతుర్దశి
| అనంత చతుర్దశి | |
|---|---|
 అనంత పరశురామేశ్వర దేవాలయం ఆవరణలో విష్ణు విగ్రహం, భువనేశ్వర్ | |
| జరుపుకొనేవారు | హిందువులు, జైనులు |
| రకం | భారతదేశ ఉపఖండంలో మతాచారం |
| జరుపుకొనే రోజు | భాద్రపద శుక్లపక్ష చతుర్థి |
| వేడుకలు | వినాయకుడి నిమజ్జనం, యజ్నోపవీత ధారణ, ప్రార్ధన, పూజ, ప్రసాదం వంటి పద్ధతులు |
| ఆవృత్తి | సంవత్సరానికి ఒకసారి |
| అనుకూలనం | ప్రతిసంవత్సరం అదే రోజు |
అనంత చతుర్దశి (సంస్కృతం: अनंतचतुर्दशी) విష్ణువుకు పూర్తిగా సంబంధించిన పండుగ, దీనిని హిందువులు జరుపుకుంటారు. ఇది హిందూ పంచాంగం ప్రకారం భాద్రపదం మాసంలో చంద్రుడు వృద్ధి దశలో అంటే శుక్లపక్షం, పద్నాలుగో రోజుగా గుర్తిస్తారు. అగ్ని పురాణం ప్రకారం, ఈ రోజు విష్ణువు అనంతుని (శేష; దివ్య సర్పం) అవతారంలో ఉండి భక్తులను పాపాల నుండి విముక్తి చేస్తాడని భావించి పూజిస్తారు.[1][2]
అనంత చతుర్దశి పది రోజుల పాటు జరిగే గణేష్ చతుర్థి పండుగలో చివరి రోజు. దీనిని గణేష్ చతుర్థి అని కూడా పిలుస్తారు, భక్తులు గణేశుడిని నీటిలో నిమజ్జనం చేసి ఆయనకు వీడ్కోలు పలుకుతారు.[3]
పురాణ కధ[మార్చు]
మహాభారతం లో అనంత చతుర్దశి కి సంబంధించి ఒక పురాణం చెపుతారు. దీనిలో సుశీల అనే మహిళ నది ఒడ్డున అనంతుడిని పూజిస్తున్న కొంతమంది మహిళల బృందాన్ని కలుసుకుంది. ఈ వ్రతాన్ని (పవిత్రమైన ఆచారం) ఆచరించడం వలన చేసేవారికి గొప్ప యోగ్యత, భద్రత లభిస్తుందని వారు వివరించారు. అనంత అనే రూపం దర్భ (పవిత్రమైన గడ్డి) నుండి తయారు చేసి, ఒక బుట్టలో ఉంచుతారు, అక్కడ సువాసనగల పువ్వులు, నూనె దీపం, ధూపం వత్తులు, వండిన ఆహారంతో పూజిస్తారు. సుశీల మహిళలతో కలిసి ఈ వ్రతాన్ని చేపట్టడంతో, ఆమె మణికట్టుకు 14 ముళ్ల-పవిత్ర తోరం కట్టారు. ఆ తరువాత ఆమె తన భర్త, ఋషి అయిన కౌండిన్యుడు దగ్గరకు తిరిగి వచ్చింది.[3]
ఈ జంట అమరావతి అనే పట్టణానికి చేరుకున్నారు, అక్కడ నివాసితులు వారి భక్తిని చూసి వారిని స్వాగతించి వారికి ఉండడానికి విశాలమైన ఇంటిని అందించారు. కౌండిన్యుడు చాలా ధనవంతుడయ్యాడు. ఒకరోజు, కౌండిన్యుడు సుశీల మణికట్టు మీద దారాన్ని గమనించాడు. తన సంపద వెనుక కారణం ఆమె వ్రతాన్ని పాటించడమే అని ఆమె నుండి విన్నప్పుడు,అతను అసంతృప్తి చెందాడు. వారి సంపద అనంతుడి వల్ల కాదని, తన సొంత ప్రయత్నాల వల్ల అని పేర్కొన్నాడు. అలా చెప్పి, కౌండిన్యుడు సుశీల చేతి దారం తీసి, ఆమె అభ్యర్ధిస్తూ ఉన్నప్పటికీ అగ్నిలో పడేశాడు.
దీని తరువాత, దురదృష్టం వారిని వెంటాడింది. వారు తీవ్ర పేదరికానికి గురయ్యారు, వారి పొరుగువారు తప్పుకున్నారు, వారి ఇల్లు అగ్నికి ఆహుతైంది. అనంతుడిని అవమానించినందుకు ఇది శిక్ష అని కౌండిన్యుడు అర్థం చేసుకున్నాడు పశ్చాత్తాపపడ్డాడు. అతను వేరువేరు చోట్లకి తిరిగాడు, అనేక జీవులను, సరస్సులను, తన అసాధారణ దృశ్యాలను అనుభవాలను చెప్పి దేవడుని ఎక్కడ కనుగొనగలరో చెప్పగలరా అని అడిగాడు. చివరగా, అనంతుడు ఒక వృద్ధ బ్రాహ్మణుడి రూపం ధరించి అతని ముందు కనిపించాడు, ఆ తరువాత కౌండిన్యుడు క్షమాపణ కోరాడు. తన సంచార సమయంలో కౌండిన్యుడు గమనించిన అసాధారణ దృశ్యాల ప్రాముఖ్యతను వివరించిన తరువాత, అనంతుడు కౌండిన్యుడును క్షమించాడు. అతనిని పద్నాలుగు సంవత్సరాల పాటు అనంత చతుర్దశి వ్రతమును పాటించమని చెప్పాడు, తన మరణం తరువాత తన శ్రేయస్సు నక్షత్రాలలో స్థిర స్థాయిగా నిలుస్తుందని చేప్పాడు. ఆ విధంగా, కౌండిన్యుడు, ఆ తరువాత సుశీల ఆ వ్రతమును పాటించి, సంతోషకరమైన జీవితాన్ని గడిపారు.[4]
జైనుల ఆచారాలు[మార్చు]
జైన పంచాంగం ప్రకారం ఇది వారికి ఒక ముఖ్యమైన పండుగ. శ్వేతాంబర జైనులు భాద్రపద మాసం చివరి 10 రోజులలో 'పర్వ్ పర్యుషణ'ను పాటిస్తారు. దిగంబర జైనులు 'దస లక్షణ్ పర్వ్' పది రోజులు పాటిస్తారు. చతుర్దశిని అనంత చౌదాస్ అని కూడా పిలుస్తారు. 'దస్ లక్షణ్ పర్వ్' చివరి రోజు. జైనులు ఉద్దేశపూర్వకంగా లేదా ఇతరత్రా చేసిన తప్పులకు క్షమాపణ అడిగే రోజు. దానిని 'క్షమావాని' ని అంటారు. అనంత చతుర్దశి తర్వాత మరుసటి రోజు జరుపుకుంటారు. ప్రస్తుత విశ్వ యుగంలో 12వ తీర్థంకరుడు 'వాసు పుజ్య' నిర్వాణ పొందిన రోజు ఇది.
హిందువుల ఆచారాలు[మార్చు]
నేపాల్, బీహార్, తూర్పు ఉత్తర ప్రదేశ్ కొన్ని ప్రాంతాల్లో, ఈ పండుగకు క్షీర సాగర (పాల సముద్రం), విష్ణువు అనంత రూపం (అనంత రూపం) తో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉంది. పద్నాలుగు తిలకాలు అద్దిన (కుంకుమ లేదా సింధూరం చిన్న నిలువు ముక్కలు) చెక్క పలకపై తయారు చేస్తారు. పద్నాలుగు పూరీలు (వేయించిన గోధుమ రొట్టెలు, 14 పూస్ (లోతైన వేయించిన తీపి గోధుమ రొట్టెలు) తిలకాలు అద్దిన చెక్క పలక మీద ఉంచుతారు. పంచామృతాలతో కూడిన గిన్నె (పాలు, పెరుగు, బెల్లం/ చక్కెర, తేనె, నెయ్యి) ను తయారు చేసి ఈ చెక్క పలకపై ఉంచుతారు. విష్ణువు అనంత రూపాన్ని సూచించే 14 ముడులతో కూడిన తోరాన్ని దోసకాయపై చుట్టి పంచామృతంలో ఐదుసార్లు తిప్పుతారు. తరువాత, ఈ అనంతుడి తోరాన్ని పురుషులు మోచేతి పైన కుడి చేతికి కట్టుతారు. మహిళలు దీనిని తమ ఎడమ చేతికి కట్టుకుంటారు. ఈ అనంతుడి తోరం 14 రోజుల తర్వాత తొలగింతారు. ప్రత్యేక ఆచారాలతో పాటు, భక్తులు ఈ రోజున ఉపవాసం (ఉపవాస దీక్ష ) చేస్తారు.[5]
ఇవి కూడా చూడండి[మార్చు]
- గణేష్ చతుర్థి
- ఏనుగుల సాంస్కృతిక చిత్రణలు
- దుర్గా పూజ
- మంత్రపుష్పాంజలి
సూచనలు[మార్చు]
- ↑ Saxena, Monika (2018-09-03). Women and the Puranic Tradition in India (in ఇంగ్లీష్). Routledge. p. 198. ISBN 978-0-429-82639-9.
- ↑ Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide (in ఇంగ్లీష్). Penguin Books India. p. 245. ISBN 978-0-14-341421-6.
- ↑ 3.0 3.1 Melton, J. Gordon (2011-09-13). Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations (in ఇంగ్లీష్). ABC-CLIO. pp. 32–33. ISBN 978-1-59884-205-0.
- ↑ Saxena, Monika (2018-09-03). Women and the Puranic Tradition in India (in ఇంగ్లీష్). Routledge. p. 198. ISBN 978-0-429-82639-9.
- ↑ Lochtefeld, James G. (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M (in ఇంగ్లీష్). Rosen. p. 37. ISBN 978-0-8239-3179-8.