చేనేత
చేనేత, ప్రసిద్ధి చెందిన ఒక కుటీర పరిశ్రమ. పద్మశాలీ, దేవాంగ, తొగట, తొగటవీర క్షత్రియ, పట్టుశాలి, జాండ్ర, స్వకులసాలి, నేతకాని, కైకాల, కుర్ణి, కర్ణ భక్తులు, కరికాల భక్తులు, భవసార క్షత్రియ, నీలి, నీలకంఠ, నెస్సి, కురిమిచెట్టి, ముదలియార్, కత్రి, సెంగుందం ల కుల వృత్తి. ఈ పరిశ్రమకు స్నుసంధానంగా మరికొన్ని చేతి పనులు వృత్తులు ఉన్నాయి. పడుగు (వార్పు), పేక (ఫిల్లింగ్ థ్రెడ్‌)లు ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానించబడే విధానాన్ని నేత అంటారు. నిలువు వరుస దారాలను కలిపి 'పడుగు' అని, అడ్డు వరుస దారాలను కలిపి 'పేక' అని పిలుస్తారు. అందులో చేతితో మగ్గంపై నేతనేసే విధానాన్ని చేనేత అంటారు.[1] నేసిన ఉత్పత్తులు సాదా నేత, శాటిన్ నేత, లేదా ట్విల్ నేత అనే మూడు ప్రాథమిక దశల్లో ఒకదానితో సృష్టించబడతాయి.
చేనేత కేవలం భౌతిక వృత్తే కాకుండా, కళాత్మకంగా, నైపుణ్యంతో కూడిన పని కావడంతో దీనిని నేర్చుకోవడానికి ఎక్కువ సమయం కేటాయించాల్సివుంటుంది. చేనేత కుటుంబ సభ్యులే ఎక్కువగా ఈ కళను నేర్చుకుంటారు.[1]
చరిత్ర
[మార్చు]చేనేత అన్ని గొప్ప నాగరికతలలో ప్రసిద్ధి చెందింది. దీనిని స్పష్టమైన కారణ రేఖ స్థాపించబడలేదు. క్రీస్తుపూర్వం 4వ శతాబ్దంలో, మెరోయ్‌లో పత్తి సాగు, దాని స్పిన్నింగ్, నేయడం మొదలైన జ్ఞానం ఉన్నత స్థాయికి చేరుకుంది. కుష్ రాజ్యం ఆదాయంలోని ప్రధాన వనరులలో వస్త్రాల ఎగుమతి ఒకటి. అక్సుమైట్ రాజు ఎజానా తన శాసనంలో మెరోయ్‌లో తన ప్రాంతాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్న సమయంలో పెద్ద పత్తి తోటలను ధ్వంసం చేసినట్లు పేర్కొన్నాడు.[2]
వస్తువులు
[మార్చు].jpg)
ఈ పరిశ్రమలో ఉపయోగించు వస్తు సముదాయం.[3]
- మగ్గం: దీని ద్వారా వస్త్రం తయారగును
- నూలు: దీనిని మగ్గం పై అల్లుతూ వస్త్రం తయారు చేస్తారు
- రాట్నం: దారాన్ని క్రమ పద్ధతిలో మగ్గానికి అందించు సాధనం
చేనేత కార్మికులు
[మార్చు]
పురుషులు, మహిళలు ఈ చేనేత వృత్తిని చేస్తారు.[4][5] వారిలో ఎక్కువమంది పురుషులు మగ్గం నేసేవారు కాగా, మహిళలు నేతకు అవసరమైన దారాన్ని సరిచేసే పనులను నిర్వహిస్తారు. అక్కడక్కడ కొంతమంది మహిళలు కూడా మగ్గం నేస్తుంటారు.
పనివిధానం
[మార్చు]చాలామంది నేత కార్మికులకు సొంతంగా ముడిసరకు కొని, నేసిన వాటిని షాపులకు అమ్మే అంత పెట్టుబడి కానీ, మార్కెటింగ్ నైపుణ్యం కానీ ఉండవు. దీంతో వ్యాపారులు వారికి ముడిసరకు ఇచ్చి, బట్ట నేసిన తరువాత సొమ్ము చెల్లించి పట్టుకెళ్తారు. ఇక మరికొందరు మాత్రం సొంతంగా నేసి, షాపులకు ఇస్తారు.[1]
భారతదేశంలో
[మార్చు]భారతదేశంలో అతి ప్రాచీన పరిశ్రమ అయిన ఈ చేనేత వృత్తి కారంణంగా ఒకప్పుడు దేశానికి పేరు, డబ్బు తెచ్చి పెట్టింది. వందల ఏళ్ళ క్రితం నుంచీ విదేశీ మారక ద్రవ్యాన్ని ఆర్జించిన ఘనత చేనేతది. ఇక్ష్వాకుల కాలంలో ఇక్కడి వస్త్రాలు యూరప్‌కి ఎగుమతి చేయబడ్డాయి.[1]
భారతదేశపు చేనేత రంగం అతిపెద్ద అసంఘటిత ఆర్థిక కార్యకలాపాలలో ఒకటి. ఇందులోని చేనేత కళాకారులు వారి ప్రత్యేకమైన చేతి పనులు, నేత, ముద్రణ శైలికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రసిద్ది చెందారు. ఈ రంగ నైపుణ్యాలను ఒక తరం నుండి మరొక తరానికి వారసత్వంగా రావడం, చేనేత పరిశ్రమ 2.8 మిలియన్ మగ్గాలతో దేశంలోనే అతిపెద్ద కుటీర పరిశ్రమగా ఉంది. ఈ రంగం గ్రామీణ ప్రాంతంలో రెండవ అతిపెద్ద ఉపాధి గా ఉంటూ, ప్రత్యక్ష, అనుబంధ కార్యకలాపాలలో సుమారు 3.52 మిలియన్ల మందికి ఉపాధి కల్పిస్తుంది.
చీరలు, కుర్తాలు, శాలువాలు, ఘాగ్రా చోలీలు, లుంగీలు, ఫ్యాషన్ యాక్సెసరీస్, బెడ్ స్ప్రెడ్స్ వంటి అనేక సంప్రదాయ ఉత్పత్తులను భారత్ ఉత్పత్తి చేస్తోంది. సమకాలీన ఉత్పత్తుల విభాగంలో దేశంలో ఫ్యాషన్ ఫ్యాబ్రిక్స్, పాశ్చాత్య దుస్తులు, బెడ్ లినిన్లు, డ్రేప్స్, కిచెన్ లినిన్, డెకరేటివ్ ఫర్నిషింగ్స్, రగ్ డ్యూరీలు మొదలైనవి ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి. భారతదేశ చేనేత రంగానికి తక్కువ పెట్టుబడి, పర్యావరణహిత, తక్కువ విద్యుత్ వినియోగం, మార్కెట్ పరిస్థితులకు అనుగుణంగా ఉండే సామర్థ్యం ఉన్న ప్రయోజనం ఉంది.
2019-20 చేనేత జనాభా లెక్కల ప్రకారం దేశవ్యాప్తంగా 35.22 లక్షల మంది చేనేత కార్మికులు పనిచేస్తుండగా, వీరిలో 25.46 లక్షల మంది మహిళలు ఉన్నారు. ఈ రంగం ద్వారా దేశవ్యాప్తంగా ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా 26.73 లక్షల మంది చేనేత కార్మికులు ఉపాధి పొందుతున్నారని, వీరిలో 72 శాతం మంది మహిళలే ఉన్నారని ఈ లెక్కలు తెలుపుతున్నాయి.
ప్రపంచంలోని 20కి పైగా దేశాలకు భారత్ చేనేత ఉత్పత్తులను ఎగుమతి చేస్తోంది, వీటిలో అమెరికా, యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్(యూఏఈ), స్పెయిన్, యూకే, ఇటలీ, ఆస్ట్రేలియా, ఫ్రాన్స్, జర్మనీ, నెదర్లాండ్స్, గ్రీస్ దేశాలు ఉన్నాయి. భారతదేశం నుండి చేనేత ఉత్పత్తులను అత్యధికంగా దిగుమతి చేసుకునే దేశంగా అమెరికా ఉంది, గత 8 సంవత్సరాలుగా స్థిరంగా మొదటి దిగుమతిదారుగా, 2022-23లో దేశం 58.12 మిలియన్ డాలర్ల విలువైన చేనేత ఉత్పత్తులను అమెరికా దిగుమతి చేసుకుంది. భారతదేశం నుండి చేనేత దిగుమతిలో రెండవ అతిపెద్ద దేశంగా ఉన్న యుఎఇకి ఎగుమతులు 12.72 మిలియన్ అమెరికన్ డాలర్లు. 2022-23లో భారతదేశ చేనేత ఎగుమతుల్లో యుఎస్ఎ మొత్తం 32.1%, యుఎఇ 7.1%, స్పెయిన్ మొత్తం భారతీయ చేనేత ఎగుమతుల్లో 6.9% వాటాను, దక్షిణాఫ్రికా, జపాన్, స్వీడన్, కెనడా, పోర్చుగల్, బ్రెజిల్, మలేషియా, బెల్జియం, సింగపూర్ ,రష్యా దేశాలు 2022-23లో భారత మొత్తం చేనేత ఎగుమతుల్లో ఈ దేశాల వాటా 14 శాతంగా ఉంది[6].
తెలంగాణ
[మార్చు]చేనేత పరిశ్రమలో తెలంగాణ ముఖ్యమైన రాష్ట్రాలలో ఒకటి. ఈ రంగ అభివృద్ధికి ప్రభుత్వం రాష్ట్రంలో సహకార, వికేంద్రీకృత రంగంలో చేనేత, మరమగ్గాలు, గార్మెంట్ రంగంలో అపెరల్, టెక్స్ టైల్ పార్కుల ఏర్పాటుకు చేనేత, జౌళి శాఖ దృష్టి పెట్టింది. ప్రభుత్వ వర్గాల ప్రకారం ఈ రంగం లో అనుబంధ కార్మికులు సహా 59,325 మంది చేనేత కార్మికులు ఉన్నారు. రాష్ట్రంలో 41,556 మరమగ్గాలు పనిచేస్తున్నాయి.రాష్ట్రంలో కాటన్-259, సిల్క్-40, ఉన్ని-35తో కలిపి 527 వీవర్స్ కోఆపరేటివ్ సొసైటీలు ఉన్నాయి. వీటితో పాటు 78 పవర్ లూమ్స్ అండ్ గార్మెంట్స్/టైలర్స్-115 ఇతర సొసైటీలు ఉన్నాయి. చేనేత ఉత్పత్తుల మార్కెటింగ్ కోసం టిఎస్ సిఒ అనే ఒక అపెక్స్ సొసైటీ ఉంది[7].
ఆర్కియాలజీ
[మార్చు]27,000 సంవత్సరాల క్రితమే పాలియోలిథిక్ యుగంలో బట్టలు నేయడం తెలిసినట్లు కొన్ని ఆధారాలు ఉన్నాయి. పురావస్తు శాస్త్ర సైట్‌లో ఒక అస్పష్టమైన వస్త్ర ముద్ర కనుగొనబడింది.[8] వారు కనుగొన్న సమాచారం ప్రకారం, ఎగువ పురాతన శిలాయుగపు నేత కార్మికులు వివిధ రకాల త్రాడు రకాలను తయారు చేసేవారు, ప్లైటెడ్ బుట్టలను, అధునాతన ట్విన్డ్, సాదా నేసిన వస్త్రాన్ని ఉత్పత్తి చేశారు. కళాఖండాలలో మట్టిలో ముద్రలు, వస్త్రం కాలిన అవశేషాలు ఉన్నాయి.[9]
అమెరికాలో పెరూలోని గిటార్రెరో గుహలో ఆరు చక్కగా నేసిన వస్త్రాలు, త్రాడుల అవశేషాలు, పురాతన వస్త్రాలు కనుగొనబడ్డాయి. మొక్కల ఫైబర్‌లతో తయారు చేయబడిన బట్టలు 10100 - 9080 BCE మధ్య కాలానికి చెందినవి.[10][11]
చేనేత వస్త్రం తయారీ విధానం
[మార్చు]
(1) పత్తిలో గల గింజలను తొలగించుట.
(2) ప్రత్తిలో గల మలినాలను చేప దంతముల ద్వారా శుభ్రం చేసి ఏకుట
(3) ఏకిన ప్రత్తిని స్థూపాకారంగా చుట్టుట
(4) రాట్నం ఉపయోగించి ప్రత్తినుండి దారం తీయుట.
(5) దారాలను గంజిని ఉపయోగించి గట్టిదనం తెచ్చి సరిచేసి తదుపరి మగ్గంతో వస్త్రం నేయుట
(6) నేసిన తదుపరి వస్త్రం
చేనేత దినోత్సవం
[మార్చు]చేనేత రంగం మన దేశం లోని వైవిధ్యమైన సాంస్కృతిక వారసత్వానికి చిహ్నం, ఇంతే గాక గ్రామీణ, నగరాలలో ప్రజల జీవనోపాధికి ముఖ్యమైన వనరు. చేనేత మరియొక ప్రాధాన్యతను పొందింది, ఎందుకంటే మహిళా సాధికారతను నేరుగా ప్రస్తావించే రంగం,మొత్తం చేనేత కార్మికులు, అనుబంధ కార్మికులలో 70% పైగా మహిళలు ఉన్నారు.
1905 ఆగస్టు 7న ప్రారంభమైన స్వదేశీ ఉద్యమం స్వదేశీ పరిశ్రమలను, ముఖ్యంగా చేనేత కార్మికులను ప్రోత్సహించింది. దీనిని దృష్టిలో పెట్టుకొని 2015లో భారత ప్రభుత్వం ప్రతి సంవత్సరం ఆగస్టు 7వ తేదీని జాతీయ చేనేత దినోత్సవంగా ప్రకటించింది. మొదటి జాతీయ చేనేత దినోత్సవాన్ని 2015 ఆగస్టు 7న ప్రధాన మంత్రి నరేంద్ర మోదీ చెన్నైలో ప్రారంభించాడు. ఈరోజు ప్రత్యేకంగా భారతదేశంలోని చేనేత కార్మికులను గౌరవించడం, ప్రభుత్వాలు సత్కరించడం, దేశ సామాజిక-ఆర్థిక అభివృద్ధిలో ఈ రంగం సహకారాన్ని ప్రజలందరికి గుర్తుచేసి, మన చేనేత వారసత్వాన్ని పరిరక్షించడానికి, చేనేత కార్మికులను ఆర్థికంగా బలోపేతం చేయడానికి, వారి కళానైపుణ్యం ప్రజలకు తెలియచేస్తారు[12].
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "నేసిన బట్టలు కొనేవారూ లేరు.. పని చేసేందుకు సరకూ లేదు: చేనేత కార్మికులపై లాక్‌డౌన్ ఎఫెక్ట్". BBC News తెలుగు. 2020-05-08. Archived from the original on 2020-09-15. Retrieved 2022-03-27.
- ↑ G. Mokhtar (1981-01-01). Ancient civilizations of Africa. Unesco. International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa. p. 310. ISBN 9780435948054. Retrieved 2022-03-27 – via Books.google.com.
- ↑ shivakumar (2018-08-04). "తెలంగాణ రాష్ట్రంలో చేనేత". Telangana తాజా వార్తలు | Latest Telugu Breaking News. Archived from the original on 2022-12-01. Retrieved 2022-03-14.
- ↑ Burnette, Joyce (26 March 2008). "Women Workers in the British Industrial Revolution". EH.net. Retrieved 15 April 2019.
- ↑ Freethy 2005, p. 62.
- ↑ "Handloom Industry and Exports". https://www.ibef.org/. Retrieved 12 August 2024.
{{cite web}}: External link in|website= - ↑ "TS Handloom". tsht.telangana.gov.in. Retrieved 2024-08-12.
- ↑ "Dolni Vestonice and Pavlov sites". Donsmaps.com. Retrieved 26 April 2016.
- ↑ "BBC News - SCI/TECH - Woven cloth dates back 27,000 years". news.bbc.co.uk.
- ↑ Stacey, Kevin (13 April 2011). "Carbon dating identifies South America's oldest textiles". University of Chicago Press Journals. Retrieved 6 October 2016.
- ↑ "BBC News - SCI/TECH - Woven cloth dates back 27,000 years". news.bbc.co.uk.
- ↑ "National Handloom Day | MyGov.in". www.mygov.in. Retrieved 2024-08-12.