అంజుమన్ తరఖ్ఖి ఉర్దూ
| స్థాపన | 1886 (1903లో పేరు మార్చబడింది) |
|---|---|
| రకం | సాహిత్య సంస్థ |
| చట్టబద్ధత | ప్రభుత్వేతర సంస్థ |
| కేంద్రీకరణ | ఉర్దూ భాషకు ప్రచారం కల్పించడం. |
| ప్రధాన కార్యాలయాలు | న్యూ ఢిల్లీ కరాచీ |
| కార్యస్థానం |
|
| ముఖ్యమైన వ్యక్తులు | సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్, అబ్దుల్ హక్ |
అంజుమన్-ఇ తరఖ్ఖి-ఇ ఉర్దూ ( Urdu: انجُمن ترقی اردو ; ఆర్గనైజేషన్ ఫర్ ది ప్రోగ్రెస్ ఆఫ్ ఉర్దూ ) అనేది బ్రిటిష్ ఇండియాలో ఉర్దూ భాష, సాహిత్యం, సంస్కృతులను ప్రచారం చేయడం, వ్యాప్తి చేయడం కోసం పనిచేస్తున్న ఒక సంస్థ.
భారతదేశ విభజన తర్వాత, రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇండియాలోని అంజుమన్ తరఖ్ఖీ ఉర్దూ హింద్, అంజుమన్-ఇ తరఖ్ఖీ-ఇ ఉర్దూ పాకిస్తాన్గా విడిపోయి తమ కార్యకలాపాలను కొనసాగిస్తున్నాయి. ఇవి ఉపఖండంలో అతిపెద్ద ఉర్దూ పండితుల ప్రోత్సాహక సంఘాలుగా పనిచేస్తున్నాయి.[1]
చరిత్ర
[మార్చు]1886లో నవాబ్ మొహ్సిన్-ఉల్-ముల్క్ సహాయంతో గొప్ప సంఘ సంస్కర్త, విద్యావేత్త సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ చేత స్థాపించబడిన ఆల్ ఇండియా ముస్లిం ఎడ్యుకేషనల్ కాన్ఫరెన్స్‌ ఈ సంస్థకు మూలం. పైన పేర్కొన్న సదస్సు ప్రాథమిక లక్ష్యం భారతీయ ముస్లింలను ఆధునిక విద్యను అవలంబించమని ప్రోత్సహించడం. దీని కోసం, ముహమ్మద్ ఆంగ్లో-ఓరియంటల్ కళాశాల (తరువాతి కాలంలో అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయంగా మారింది) తరహాలో పాఠశాలలు, కళాశాలలను స్థాపించడం. సదస్సులో మూడు విభాగాలు ఉన్నాయి: మహిళా విద్య, విద్యా గణన, పాఠశాలలు. 1903లో జరిగిన తరివాతి సమావేశంలో, మరో మూడు శాఖలు జోడించబడ్డాయి: సామాజిక సంస్కరణ, షోబా-ఇ-తరఖ్ఖీ-ఇ-ఉర్దూ, ఇతరాలు. ఇది షోబా-ఇ-తరఖ్ఖీ-ఇ-ఉర్దూ నుండి ప్రస్తుత అంజుమన్ ఆవిర్భవించింది. యాదృచ్ఛికంగా, థామస్ వాకర్ ఆర్నాల్డ్ షోబా-ఇ-తరఖ్ఖీ-ఇ-ఉర్దూ యొక్క మొదటి ఎన్నికైన అధ్యక్షుడు. ప్రముఖ రచయిత అల్లామా షిబ్లీ నోమాని స్వతంత్ర భారతదేశంలో మొదటి విద్యా మంత్రి అబుల్ కలాం ఆజాద్‌తో పాటు సహాయ కార్యదర్శిగా మొదటి కార్యదర్శిగా ఉన్నారు. వారు అంజుమన్‌ను రూపొందించడానికి కృషి చేసిన ప్రసిద్ధ వ్యక్తులు . ప్రజలు నేటికీ వారి నుండి స్ఫూర్తిని పొందుతూనే ఉన్నారు.[1] అబ్దుల్ హక్ 1912లో సంస్థకు కార్యదర్శి అయ్యాడు. దీని స్థావరం 1913లో ఆధునిక ఔరంగాబాద్ జిల్లాకు మార్చబడింది. అక్కడ అతను అప్పటి హైదరాబాద్ నిజాంచే నియమించబడ్డాడు. ఆ తర్వాత, అంజుమన్ తన స్థావరాన్ని 1938లో ఢిల్లీకి మార్చింది, అక్కడ అది అబ్దుల్ హక్‌ను అధిపతిగా 1947 వరకు పనిచేసింది. అబ్దుల్ హక్ ఆధ్వర్యంలో, అంజుమన్ అనేక పత్రికలను ప్రారంభించింది, వాటిలో 1921 జనవరిలో ఉర్దూ, 1928లో సైన్స్, 1939లో హమారీ జబాన్ ప్రారంభించబడ్డాయి.[2]
భారతదేశం
[మార్చు]భారతదేశంలో అంజుమన్‌ను "అంజుమన్ తరఖ్ఖీ ఉర్దూ (హింద్)" ఉర్దూ: (انجمن ترقی اردو (ہند.[3] అని పిలుస్తారు. దీనికి భారతదేశం అంతటా 600 శాఖలు ఉన్నాయి.[3]
భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత, జాకీర్ హుస్సేన్ 1949లో అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయానికి వైస్-ఛాన్సలర్ అయ్యాడు. అంజుమన్ తరఖ్ఖీ ఉర్దూ (హింద్) ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని అలీఘర్‌లోని అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయానికి మార్చబడింది. 1977లో అంజుమన్ న్యూఢిల్లీలోని ఉర్దూ ఘర్‌కు తన కార్యాలయాన్ని మార్చింది. భారతదేశంలో ఉర్దూను ఒక సాధారణ భాషగా ప్రోత్సహించడానికి ఈ సంస్థ పని చేయడం ప్రారంభించింది. భారత రాజ్యాంగంలోని ఎనిమిదవ షెడ్యూల్ యొక్క స్ఫూర్తితో, ఇది భారతీయ మూలం యొక్క భాషలో కీలకమైన, సానుకూలమైన పాత్రను పోషించడం ప్రారంభించింది.
అంజుమన్ తరఖ్ఖీ ఉర్దూ (హింద్) మహాత్మా గాంధీ, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, సి. రాజగోపాలాచారి, మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్, జాకీర్ హుస్సేన్ వంటి భారతీయ నాయకుల మార్గదర్శకత్వంలో జాతీయవాద స్వభావాన్ని ప్రతిబింబించింది. అంజుమన్‌లోని ప్రముఖ వ్యక్తులలో ప్రేమ్‌చంద్ ఒకరు. ఇది ప్రజలలో "గంగా-జమ్నీ తెహ్జిబ్" (గంగా యమునా నాగరికత)ని ప్రతిబింబిస్తోంది. ఉర్దూ భాష, జాతీయ సమగ్రత కోసం పనిచేస్తోంది.[4]
అంజుమన్ తరఖ్ఖీ ఉర్దూ (హింద్) పత్రికలను, పుస్తకాలను ప్రచురించడంతోపాటు ఉర్దూ భాషాశాస్త్రం, సాహిత్యాలలో పరిశోధనకు, సృజనాత్మక రచనలకు తన ప్రోత్సాహాన్ని ఇస్తున్నది. ఉదా: ఉర్దూ అదాబ్ (త్రైమాసిక), హమారీ జబాన్ (వారపత్రిక), పుస్తకాలు, నిఘంటువులు, ఉర్దూ ఆర్కైవ్స్, ఫోటో కలెక్షన్, ఆడియో కలెక్షన్, బాలసాహిత్యంలో పోటీలు, ఉర్దూ థియేటర్ - అర్పాన్ (అంజుమాన్స్ రిపర్టరీ ఆఫ్ పెర్ఫార్మింగ్ ఆర్ట్స్) వంటి అనేక కార్యకలాపాలను నిర్వహిస్తున్నది. దీని కార్యవర్గ సభ్యులలో సాదిక్-ఉర్-రహ్మాన్ కిద్వాయ్, అత్తర్ ఫరూఖీ (కార్యదర్శి) ఉన్నారు
పాకిస్తాన్
[మార్చు]పాకిస్తాన్‌లోని అంజుమన్‌ను అంజుమన్-ఇ తరఖ్ఖీ-ఇ ఉర్దూ (పాకిస్తాన్) ఉర్దూ: (انجُمن ترقی اردو (پاکستان అని పిలుస్తారు.[5]
అంజుమన్ కార్యదర్శి, దాని మార్గదర్శక సభ్యులలో ఒకరైన అబ్దుల్ హక్ 1947లో పాకిస్తాన్ స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత దీనిలోనికి మారాడు. పాకిస్తాన్ ఉద్యమంలో అంజుమన్ నిర్ణయాత్మక పాత్ర పోషించింది. 1948లో కరాచీలో అంజుమాన్ యొక్క పాకిస్తానీ చాప్టర్ కార్యాలయం స్థాపించబడింది [6] అదే సంవత్సరం క్వామీ జబాన్ అనే ఉర్దూ పక్షపత్రికను ప్రారంభించారు.తరువాతి కాలంలో ఇది మాస పత్రికగా మార్పు చెందింది. అంజుమన్ నడుపుతున్న ఈ పత్రిక నేటికీ కొనసాగుతోంది. కొంతకాలం అంజుమన్ ఆర్థిక శాస్త్రం, రాజకీయాలు, చరిత్ర, సైన్స్ విషయాలు కలిగిన ఉర్దూ పత్రికలను కూడా ప్రచురించింది. అంజుమన్ కార్యదర్శిగా, అబ్దుల్ హక్ 1949లో ఉర్దూ బోధనా మాధ్యమంగా కరాచీ ఉర్దూ కళాశాల స్థాపనలో కీలక పాత్ర పోషించాడు. 1961లో అబ్దుల్ హక్ మరణానంతరం కవి జమీలుద్దీన్ ఆలీ అంజుమన్ కార్యదర్శిగా బాధ్యతలు చేపట్టాడు. ఉర్దూ కళాశాల వ్యవహారాలపై ఆలీ గొప్ప ఆసక్తిని కనబరిచాడు. అతని పదవీకాలంలో, కళాశాల విశ్వవిద్యాలయ హోదాను పొందింది - ఆలీ తన పదవిని 2014లో ఫాతిమా హసన్‌కు అప్పగించాడు [7]
అబ్దుల్ హక్ 53వ వర్ధంతి సందర్భంగా 50 సంవత్సరాల తర్వాత సంస్థ సభ్యత్వాన్ని పునఃప్రారంభించబడింది.[8] అంజుమాన్ ప్రస్తుతం ఒక గ్రంథాలయాన్ని నడుపుతోంది. ఇంత వరకు వివిధ అంశాలపై ఉర్దూలో 600 పుస్తకాలను ప్రచురించింది. ఈ సంస్థ పత్రికలు, పుస్తకాలను ప్రచురిస్తుంది. ఉర్దూ భాషాశాస్త్ర, సాహిత్యాల పరిశోధనకు, సృజనకు ఊతమిస్తోంది.[6]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 'Finding a Home for Urdu: The Anjuman-i Taraqqi-yi Urdu[permanent dead link]
, (1903-1971), Published 31 December 2013, Retrieved 31 January 2017
This article or section is not displaying correctly in one or more Web browsers. (August 2023) - ↑ Newspaper, the (2011-04-03). "Anjuman Taraqqi-i-Urdu — the movement lives on". DAWN.COM (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-18.
- ↑ 3.0 3.1 "Homepage". Anjuman Taraqqi Urdu (Hind). Retrieved 6 May 2020.
- ↑ "About". Anjuman Taraqqi Urdu Hind.
- ↑ "Anjuman Taraqqi-i-Urdu — the movement lives on". Dawn. 3 April 2011. Retrieved 6 May 2020.
- ↑ 6.0 6.1 "Anjuman Taraqqi-i-Urdu — the movement lives on". Dawn. 3 April 2011. Retrieved 6 May 2020."Anjuman Taraqqi-i-Urdu — the movement lives on". Dawn. 3 April 2011. Retrieved 6 May 2020.
- ↑ "After 50 years, Anjuman opens membership to Urdu aficionados". Dawn newspaper. 10 August 2014. Retrieved 30 January 2017.
- ↑ "After 50 years, Anjuman opens membership to Urdu aficionados". Dawn newspaper. 10 August 2014. Retrieved 30 January 2017."After 50 years, Anjuman opens membership to Urdu aficionados". Dawn newspaper. 10 August 2014. Retrieved 30 January 2017.
