భారత ఉప ప్రధానమంత్రి

భారతదేశం ఉప ప్రధానమంత్రి
ఉప ప్రధాని
భారతదేశం ఉప ప్రధానమంత్రి ; ఉప ప్రధాని
	భారత జాతీయ చిహ్నం
	జాతీయ పతాకం
	ప్రస్తుతం పదవిలో ఉన్న వ్యక్తి; ఖాళీ; పదవీకాలం ప్రారంభం 2004 మే 23
	భారత ప్రభుత్వం
విధం	ది హానరబుల్ (అధికారిక); హిస్ ఎక్సలెన్సీ (దౌత్యపరమైన); మిష్టర్. ఉప ప్రధాన మంత్రి (అనధికారిక);
రకం	డిప్యూటీ ప్రభుత్వ అధిపతి
స్థితి	కార్యనిర్వాహక ఉప నాయకుడు
సభ్యుడు	భారత పార్లమెంట్; భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి;
ఎవరికి రిపోర్టు చేస్తారు	భారత రాష్ట్రపతి; భారత ఉపరాష్ట్రపతి; భారతదేశ ప్రధానమంత్రి; భారత పార్లమెంట్;
నామినేట్ చేసినవారు	భారతదేశ ప్రధానమంత్రి
నియమించినవారు	భారత రాష్ట్రపతి
ఏర్పాటు	15 ఆగస్టు 1947; 77 సంవత్సరాల క్రితం
చేపట్టిన మొదటి వ్యక్తి	వల్లభాయ్ పటేల్
Final holder	ఎల్.కె. అద్వానీ

ఉప ప్రధానమంత్రి పదవి, భారతదేశంలో రాజ్యాంగబద్ధంగా ఆదేశించబడిన స్థానం కానప్పటికీ, ప్రధానమంత్రికి సహాయం చేయడంలో, కేంద్ర ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక శాఖలో రెండవ అత్యున్నత స్థాయి మంత్రిగా పని చేయడంలో కీలకమైంది.^[1]

ఇది సధారణంగా కేంద్ర మంత్రి మండలిలో సీనియర్ సభ్యుడుకు ఈ పదవి దక్కింది. కార్యాలయ నిర్వహకుడుగా ప్రధానమంత్రి లేనప్పుడు ఉప ప్రధానమంత్రి ప్రధాన మంత్రి బాధ్యతలను నిర్వహిస్తాడు.

1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చినప్పటి నుండి, అనేక మంది ప్రముఖ నాయకులు ఈ గౌరవనీయమైన ఈ స్థానంలో పనిచేసారు, దేశ పరిపాలన, అభివృద్ధికి గణనీయంగా దోహదపడ్డారు.

కార్యాలయం ప్రారంభమైనప్పటి నుండి 75 (1947 నుండి) సంవత్సరాలలో 10 సంవత్సరాలకు పైగా ఈ పదవి ఆక్రమించబడింది. ఆ తర్వాత అడపాదడపా మాత్రమే ఆక్రమించబడింది.

భారతదేశం 1947 నుండి 7 మంది ఉప ప్రధానమంత్రులను కలిగి ఉంది. వారిలో ఎవరికీ కనీసం ఒక పూర్తి పదవీకాలం లేదు. మొదటిది భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన వల్లభాయ్ పటేల్, 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశం బ్రిటిష్ రాజ్ నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందినప్పుడు ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు.

1950 డిసెంబరులో మరణించే వరకు పనిచేసిన పటేల్ భారతదేశ అత్యధిక కాలం ఉప ప్రధానమంత్రిగా కొనసాగారు. 1967లో మొరార్జీ దేశాయ్ రెండవ ఉప ప్రధానమంత్రి అయ్యే వరకు ఆ పదవి ఖాళీగా ఉండి, రెండవ అత్యధిక పదవీకాలం కొనసాగింది. మొరార్జీ దేశాయ్, చరణ్ సింగ్ ఉప ప్రధానులుగా పనిచేసారు. వారు తరువాత ప్రధానమంత్రులు అయ్యారు.^[2]

జగ్జీవన్ రామ్, యశ్వంతరావు చవాన్ వేర్వేరు మంత్రిత్వ శాఖలలో విరామం లేకుండా వరుసగా ఉప ప్రధానులు అయ్యారు. ఒకే పదవిలో రెండు పార్టీలకు ప్రాతినిధ్యం వహించిన ఏకైక ఉప ప్రధాని దేవీలాల్.లాల్ కృష్ణ అద్వానీ ఆ పదవి ఖాళీ అయ్యే వరకు భారతదేశ ఉప ప్రధానమంత్రిగా పనిచేసిన ఏడవ, చివరి వ్యక్తి.

ప్రస్తుత ప్రభుత్వానికి ఉప ప్రధానమంత్రి లేరు. ఆ పదవి 2004 మే 23 నుండి ఖాళీగా ఉంది.

ఉప ప్రధానమంత్రుల జాబితా

Key

^RES Resigned
^† Died in office

BJP (1) INC (2) INC(U) (1) JD (1) JP (2) SJP(R) (1)
వ.సంఖ్య	చిత్తరువు	పేరు (జననం – మరణం) నియోజకవర్గం	పదవీ కాలం సంవత్సరాలు, రోజులలో వ్యవధి		నిర్వహించిన ఇతర మంత్రిత్వ కార్యాలయాలు	రాజకీయ పార్టీ	ప్రభుత్వం	ప్రధానమంత్రి
1		సర్దార్ వల్లభ్‌భాయ్ పటేల్ (1875–1950) బాంబే (రాజ్యాంగ సభ)	1947 ఆగష్టు 15	1950 డిసెంబరు 15	భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి సమాచార, ప్రసార మంత్రి (1947–1949)	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం	జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ
1		సర్దార్ వల్లభ్‌భాయ్ పటేల్ (1875–1950) బాంబే (రాజ్యాంగ సభ)	3 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు			భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం	జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ
ఖాళీ (1950 డిసెంబరు 15 నుండి – 1967 12 మార్చి 12వరకు)
2		మొరార్జీ దేశాయి{small\| (1896–1995) సూరత్ ఎంపీ}}	1967 మార్చి 13	1969 జులై 19	భారత ఆర్థిక మంత్రి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	ఇందిరాగాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం	ఇందిరా గాంధీ
2		మొరార్జీ దేశాయి{small\| (1896–1995) సూరత్ ఎంపీ}}	2 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు		భారత ఆర్థిక మంత్రి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	ఇందిరాగాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం	ఇందిరా గాంధీ
ఖాళీ (1969 జూలై 20 నుండి –1979 జనవరి 23 వరకు)
3		చరణ్ సింగ్ (1902–1987) బాగ్‌పట్ ఎంపీ	1979 జనవరి 24	1979 జులై 16	భారత ఆర్థిక మంత్రి	జనతా పార్టీ	దేశాయ్ మంత్రివర్గం	మొరార్జీ దేశాయి
3		చరణ్ సింగ్ (1902–1987) బాగ్‌పట్ ఎంపీ	173 రోజులు		భారత ఆర్థిక మంత్రి
4		జగ్జీవన్ రాం (1908–1986) ససారం ఎంపీ	1979 జనవరి 24	1979 జులై 28	భారత రక్షణశాఖ
4		జగ్జీవన్ రాం (1908–1986) ససారం ఎంపీ	185 రోజులు		భారత రక్షణశాఖ
5		యశ్వంత్ రావ్ చవాన్ (1913–1984) సతారా ఎంపీ	1979 జులై 28	1980 జనవరి 14	భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)	చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం	చరణ్ సింగ్
5		యశ్వంత్ రావ్ చవాన్ (1913–1984) సతారా ఎంపీ	170 రోజులు		భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)	చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం	చరణ్ సింగ్
ఖాళీ (1980 జనవరి 14 నుండి –1989 డిసెంబరు 01 వరకు)
6		దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ	1989 డిసెంబరు 2	1990 ఆగష్టు 1	వ్యవసాయం, రైతు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి	జనతాదళ్	వి. పి. సింగ్ మంత్రివర్గం	వి. పి సింగ్
6		దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ	242 రోజులు		వ్యవసాయం, రైతు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి	జనతాదళ్	వి. పి. సింగ్ మంత్రివర్గం	వి. పి సింగ్
ఖాళీ (1990 ఆగస్టు 01 నుండి –1990 నవంబరు 09 వరకు)
(6)		దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ	1990 నవంబరు 10	1991 జూన్ 21	వ్యవసాయం, రైతు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి పర్యాటక శాఖ మంత్రి	సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	చంద్రశేఖర్ మంత్రివర్గం	చంద్రశేఖర్
(6)		దేవీలాల్ (1915–2001) సికార్ ఎంపీ	223 రోజులు		వ్యవసాయం, రైతు సంక్షేమ శాఖ మంత్రి పర్యాటక శాఖ మంత్రి	సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	చంద్రశేఖర్ మంత్రివర్గం	చంద్రశేఖర్
ఖాళీ (1991 జూన్ 22 నుండి –2002 జూన్ 28 వరకు)
7		లాల్ కృష్ణ అద్వానీ (1927–) గాంధీనగర్	2002 జూన్ 28	2004 మే 22	భారత హోం వ్యవహారాల మంత్రి బొగ్గు, గనుల మంత్రి (2002) సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రి (2003–2004)	భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం	అటల్ బిహారీ వాజపేయి
7		లాల్ కృష్ణ అద్వానీ (1927–) గాంధీనగర్	1 సంవత్సరం, 329 రోజులు			భారతీయ జనతా పార్టీ	వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం	అటల్ బిహారీ వాజపేయి
ఖాళీ (2004 మే 22 నుండి – ప్రస్తుతం)

గణాంకాలు

పదవీకాలం ప్రకారం ఉప ప్రధాన మంత్రుల జాబితా

నం.	పేరు	పార్టీ		పదవీ కాలం నిడివి
నం.	పేరు	పార్టీ		సుదీర్ఘ నిరంతర పదం	పదవిలో కొనసాగిన మొత్తం కాలం వ్యవధి
1	వల్లభాయ్ పటేల్		INC	3 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు	3 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు
2	మొరార్జీ దేశాయ్		INC	2 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు	2 సంవత్సరాలు, 128 రోజులు
3	లాల్ కృష్ణ అద్వానీ		బిజెపి	1 సంవత్సరం, 328 రోజులు	1 సంవత్సరం, 328 రోజులు
4	దేవి లాల్		JD/SJP (R)	242 రోజులు	1 సంవత్సరం, 100 రోజులు
5	జగ్జీవన్ రామ్		JP	185 రోజులు	185 రోజులు
6	చరణ్ సింగ్		JP	173 రోజులు	173 రోజులు
7	యశ్వంతరావు చవాన్		INC (U)	170 రోజులు	170 రోజులు

కాలక్రమం

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

INC

BJP

JP

JD

SJP(R)

INC(U)

పార్టీల వారీగా జాబితా చేయండి

రాజకీయ పార్టీలు ఉప ప్రధానమంత్రి కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉన్న వారి సభ్యుల మొత్తం కాల వ్యవధి ప్రకారం (2024 ఆగస్టు 14)
నం.	రాజకీయ పార్టీ	ఉప ప్రధాన మంత్రుల సంఖ్య	డిపిఎంఒ మొత్తం రోజులు
1	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్	2	2077 రోజులు
2	భారతీయ జనతా పార్టీ	1	693 రోజులు
3	జనతా పార్టీ	2	358 రోజులు
4	జనతాదళ్	1	242 రోజులు
5	సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)	1	223 రోజులు
6	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)	1	170 రోజులు

ఉప ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉన్న మొత్తం వ్యవధి (రోజుల్లో) ప్రకారం పార్టీలు

ఇది కూడా చూడండి

మూలాలు

↑ "List of Deputy Prime Minister of India From 1947 to 2024". web.archive.org. 2024-08-15. Archived from the original on 2024-08-15. Retrieved 2024-08-15.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
↑ "List of Deputy PM of India (1947-2004)". GeeksforGeeks. 2023-11-10. Archived from the original on 2024-08-15. Retrieved 2024-08-15.

[1] "List of Deputy Prime Minister of India From 1947 to 2024". web.archive.org. 2024-08-15. Archived from the original on 2024-08-15. Retrieved 2024-08-15.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)

[2] "List of Deputy PM of India (1947-2004)". GeeksforGeeks. 2023-11-10. Archived from the original on 2024-08-15. Retrieved 2024-08-15.

[1]

[2]