Jump to content

మహ్ లకా బాయి

వికీపీడియా నుండి
మహ్ లకా బాయి
మహ్ లకా బాయి వర్ణచిత్రం
పుట్టిన తేదీ, స్థలం7 ఏప్రిల్ 1768
హైదరాబాదు, భారతదేశం
మరణంఆగస్టు 1824 (aged 55–56)
హైదరాబాదు, భారతదేశం
కలం పేరుచందా
వృత్తివేశ్య, కవయిత్రి
కాలంనిజాం రాజ్యం
రచనా రంగంఘజల్
విషయంప్రేమ, త్తత్వం

మాహ్ లకా బాయి (7 ఏప్రిల్ 1768 - ఆగష్టు 1824), 18వ శతాబ్దానికి చెందిన భారతీయ ఉర్దూ కవయిత్రి, వేశ్య, హైదరాబాద్‌లో ఉన్న పరోపకారి. 1824లో, మరణానంతరం ప్రచురించబడిన గుల్జార్-ఎ-మహ్లాకా అనే ఉర్దూ గజల్స్ సంకలనం, ఆమె రచనల దివాన్ (కవితల సంకలనం) పొందిన మొదటి మహిళా కవయిత్రి. ఆమె దఖిని (ఉర్దూ వెర్షన్) అత్యంత పర్షియన్ ఉర్దూలోకి మారుతున్న కాలంలో జీవించింది. ఆమె సాహిత్య రచనలు దక్షిణ భారతదేశంలో ఇటువంటి భాషాపరమైన పరివర్తనల గురించి అంతర్దృష్టిని అందిస్తాయి. మహ్ లకా బాయి దక్కన్ ప్రభావవంతమైన వేశ్య; నిజాం, హైదరాబాద్ పాలకుడు, ఆమెను ఒమారా (అత్యున్నత కులీనులు)గా నియమించారు, కోర్టులో సన్నిహిత అనుబంధంగా, ఆమె రాష్ట్ర విధానాలపై చర్చించారు, కేటాయించిన దౌత్యపరమైన నిశ్చితార్థాలను సాధించారు. ఈటె విసరడం, టెంట్ పెగ్గింగ్, విలువిద్యలో నిపుణురాలు, ఆమె నిజాం II తో కలిసి మూడు యుద్ధాలు, వేట యాత్రలు, క్యాంపింగ్‌లలో పాల్గొన్నారు. ఆమె రాకను ప్రకటిస్తూ గార్డులు, డ్రమ్మర్లతో పల్లకీలో కదిలింది. 2010లో, ఆమె సమాధి, కారవాన్‌సెరాయ్, మసీదు ఉన్న హైదరాబాద్‌లోని ఆమె స్మారకం, యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఫెడరల్ ప్రభుత్వం విరాళంగా అందించిన నిధులను ఉపయోగించి పునరుద్ధరించబడింది.

జీవితం

[మార్చు]
దర్బారులో నాట్యం చేస్తున్న మహ్ లకా
ఘజల్ ఆలపిస్తున్న మహ్ లకా

మాహ్ లకా బాయి 1768 ఏప్రిల్ 7న ప్రస్తుత మహారాష్ట్రలోని ఔరంగాబాద్‌లో చందా బీబీగా జన్మించారు. [1] [2] ఆమె తల్లి రాజ్ కున్వర్, రాజపుతానా నుండి వలస వచ్చిన ఒక వేశ్య. [3] తండ్రి బహదూర్ ఖాన్, మొఘల్ చక్రవర్తి ముహమ్మద్ షా ఆస్థానంలో మన్సబ్దార్ (సైనిక అధికారి)గా పనిచేశాడు. బహదూర్ ఖాన్ ఢిల్లీ నుండి హైదరాబాద్ దక్కన్‌కు వలస వెళ్లి అక్కడ రాజ్ కున్వర్‌ను కలుసుకుని వివాహం చేసుకున్నాడు. [4] చందా బీబీని, సంతానం లేని రాజ్ కున్వర్ సోదరి మెహతాబ్ మా దత్తత తీసుకున్నారు. నవాబ్ రుక్న్-ఉద్-దౌలా, చందా బీబీ శిక్షణపై వ్యక్తిగత ఆసక్తిని కనబరిచారు. ఆమెకు ఉత్తమ ఉపాధ్యాయులను అందించారు. ఎదుగుతున్నప్పుడు, ఆమెకు మంచి గ్రంథాలయం ప్రాప్యత ఉంది, హైదరాబాదు యొక్క శక్తివంతమైన సంస్కృతికి బహిర్గతమైంది. ఆమె 14 సంవత్సరాల వయస్సులో గుర్రపు స్వారీ, విలువిద్యలో రాణించింది. [5] రెండవ నిజాం ( మీర్ నిజాం అలీ ఖాన్ ) ఆమెకు "మహ్ లకా బాయి" బిరుదును ప్రదానం చేశారు. [6] ఆమె యుద్ధ నైపుణ్యాల కారణంగా, ఆమె మూడు యుద్ధాల్లో నిజాం IIతో కలిసి వచ్చింది; పురుషుల వేషధారణలో ఉన్న ఆమె యుద్ధాలలో విల్లు, జావెలిన్ నైపుణ్యాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఆమె విరాళాల కారణంగా, నిజాంలు ఆమెకు వివిధ సందర్భాలలో జాగీర్ (భూములు) ప్రదానం చేశారు, [5] [7] ఇందులో హైదర్‌గూడ, చందా నగర్, సయ్యద్ పల్లి, అడిక్‌మెట్ పరిసర ప్రాంతాలు ఉన్నాయి. [8]

ఆమె వివాహం చేసుకోకపోయినా, ఆమె రాజారావు రంభరావు (20,000 మంది సైనికులతో కూడిన అశ్వికదళానికి నాయకత్వం వహించిన మరాఠా మిలటరీ చీఫ్, రెండవ నిజాం పాలనలో మరాఠా సామ్రాజ్యానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడి అతనికి ఇష్టమైన అమీర్-ఉల్-ఉమ్రా)తో ప్రేమలో ఉంది. ఆమె హైదరాబాద్ రెండవ, మూడవ నిజాం ఆస్థానంలో ప్రభావవంతమైన మహిళ. [9] ఆ సమయంలో, హైదరాబాద్ స్టేట్‌లో బహిరంగంగా గుర్తింపు పొందిన ఏకైక మహిళ ఆమె. అదనంగా, ఆమె అత్యున్నత ప్రభువు ఒమారాకు నియమించబడింది. విధానపరమైన విషయాలపై రాష్ట్ర పాలకులు మాహ్ లాకాను తరచుగా సంప్రదించేవారు. [10] ఆ కాలంలో ప్రభువులకు గర్వకారణంగా, ఆమె ఏ అధికారిని సందర్శించినా ఆమెతో కవాతు చేసేందుకు 500 మంది సైనికులతో కూడిన బెటాలియన్‌ను కేటాయించారు. [11] నిజాంలు కోర్టు నిర్వహించినప్పుడు ఆమె కూడా వేశ్య . [12] ఆమె నిజాంల ప్రధాన మంత్రుల సతీమణి . [9] ఆమె 1824లో మరణించింది, నిరాశ్రయులైన మహిళలకు భూమి, బంగారం, వెండి, వజ్రాలు పొదిగిన ఆభరణాలతో సహా తన ఆస్తులను విరాళంగా ఇచ్చింది. [13]

మాహ్ లకా చందా దీవాన్ మొదటి పేజీ

హైదరాబాద్‌లోని నాంపల్లిలో ఉన్న ఆమె నివాసం నేడు ప్రభుత్వ సహాయంతో బాలికల డిగ్రీ కళాశాలగా మార్చబడింది. [14] దక్కన్‌కు చెందిన మహ్ లకా ఉత్తర భారతదేశంలోని మీర్ తాకి మీర్, మీర్జా ముహమ్మద్ రఫీ సౌదా, ఖ్వాజా మీర్ దార్ద్ వంటి ప్రఖ్యాత కవులకు సమకాలీనుడు. [15] ఆమె ఆగస్టు [16] లో హైదరాబాద్‌లో మరణించింది.


మహ్ లకా ఆధ్యాత్మిక కవి సిరాజ్ ఔరంగబడి (1715–1763), [17] సాహిత్య రచనచే ప్రభావితమైంది[18] తరువాత హైదరాబాద్ రాష్ట్ర ప్రధాన మంత్రి అయిన నవాబ్ మీర్ ఆలం నుండి కవిత్వం నేర్చుకున్నారు. ఆమె మొదటి భాష ఉర్దూ, ఆమె అరబిక్, పర్షియన్, భోజ్‌పురి భాషలలో కూడా నిష్ణాతులు. [19]

ఉర్దూ గజల్‌ల పూర్తి సంకలనమైన దివాన్‌ను రచించిన మొదటి మహిళా కవయిత్రి ఆమె. గుల్జార్-ఎ-మహ్లాకా అనే పేరుగల సేకరణలో 39 గజల్‌లు ఉన్నాయి, ప్రతి గజల్‌లో 5 ద్విపదలు ఉంటాయి. ఆమె మరణానంతరం 1824లో ఈ సేకరణ ప్రచురించబడింది. [17] [20] దివాన్ ఇ చందా అనేది మాహ్ లకా 125 గజల్స్ యొక్క మాన్యుస్క్రిప్ట్ సేకరణ, ఆమె 1798లో సంకలనం చేసి నగీషీ వ్రాతగా రూపొందించబడింది. ఇది 18 అక్టోబర్ 1799న మీర్ ఆలం నివాసంలో జరిగిన నృత్య ప్రదర్శన సందర్భంగా కెప్టెన్ మాల్కమ్‌కు సంతకం చేసి బహుమతిగా ఇవ్వబడింది. ఇది ఇప్పుడు బ్రిటిష్ మ్యూజియంలో భద్రపరచబడింది. [21] [22]

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ "MNC to help restore Chanda tomb charm". The Times of India. 20 August 2010. Archived from the original on 15 July 2014. Retrieved 4 April 2013.
  2. ↑ Tharu, Susie J; Lalita, ke (1991). Women Writing in India. New York: The Feminist Press. ISBN 978-1-55861-027-9.
  3. ↑ Shahid, Sajjad (30 December 2012). "The elite performer". The Times of India. Archived from the original on 16 February 2013. Retrieved 4 April 2013.
  4. ↑ Latif, Bilkees (2010). Forgotten. India: Penguin Books. ISBN 978-0-14-306454-1. Archived from the original on 20 March 2018. Retrieved 5 April 2013.
  5. ↑ 5.0 5.1 Rajendra, Rajani (19 April 2013). "Glimpse into Mah Laqa's life". The Hindu. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 23 May 2013.
  6. ↑ Aftab, Tahera (2008). Inscribing South Asian Muslim Women. Brill. ISBN 978-9-0-04-15849-8. Retrieved 20 February 2018.
  7. ↑ Latif, Bilkees (2010). Forgotten. India: Penguin Books. ISBN 978-0-14-306454-1. Archived from the original on 20 March 2018. Retrieved 5 April 2013.
  8. ↑ "Iron lady Mahlaqa Bai Chanda's haveli reduced to rubble". The Siasat Daily. 18 April 2013. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 28 May 2013.
  9. ↑ 9.0 9.1 Error on call to Template:cite paper: Parameter title must be specified
  10. ↑ Latif, Bilkees (2010). Forgotten. India: Penguin Books. ISBN 978-0-14-306454-1. Archived from the original on 20 March 2018. Retrieved 5 April 2013.
  11. ↑ Nanisetti, Serish (22 February 2013). "Rediscovering Mahalaqa Bai". The Hindu. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 28 May 2013.
  12. ↑ "US Consulate funds renovation of Mah Laqa Bai's tomb". Daily News and Analysis. 19 August 2010. Archived from the original on 24 August 2010. Retrieved 19 September 2012.
  13. ↑ Tharu, Susie J; Lalita, ke (1991). Women Writing in India. New York: The Feminist Press. ISBN 978-1-55861-027-9.
  14. ↑ "Iron lady Mahlaqa Bai Chanda's haveli reduced to rubble". The Siasat Daily. 18 April 2013. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 28 May 2013.
  15. ↑ Error on call to Template:cite paper: Parameter title must be specified
  16. ↑ Haq, Mohammad Shamsul (2008). Paimana-e-Ghazal (in Urdu). National Book Foundation. ISBN 978-969-37-0278-1. Retrieved 15 March 2021.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  17. ↑ 17.0 17.1 Tharu, Susie J; Lalita, ke (1991). Women Writing in India. New York: The Feminist Press. ISBN 978-1-55861-027-9.
  18. ↑ Lal, Mohan (1992). Encyclopaedia of Indian literature: sasay to zorgot (Volume 5 of Encyclopaedia of Indian literature). Vol. 5. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-1221-3. Archived from the original on 2016-07-23.
  19. ↑ Latif, Bilkees (2010). Forgotten. India: Penguin Books. ISBN 978-0-14-306454-1. Archived from the original on 20 March 2018. Retrieved 5 April 2013.
  20. ↑ "'Wah', once again please". Live Mint. 29 April 2011. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 4 April 2013.
  21. ↑ Nanisetti, Serish (4 August 2009). "Towering blunder at Moula Ali dargah". The Hindu. Archived from the original on 11 November 2013. Retrieved 5 April 2013.
  22. ↑ Aftab, Tahera (2008). Inscribing South Asian Muslim Women: An Annotated Bibliography and Research Guide. Brill Publishers. ISBN 978-90-04-15849-8. Archived from the original on 2018-03-20.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=మహ్_లకా_బాయి&oldid=4304755" నుండి వెలికితీశారు