గుజరాత్
గుజరాత్ | |
|---|---|
రాష్ట్రం | |
 Seal | |
| Anthem: Jai Jai Garavi Gujarat ‘’Victory to Proud Gujarat’’ | |
 Location of Gujarat in India | |
| Coordinates: 23°13′N 72°41′E / 23.217°N 72.683°E | |
| Country |  India |
| Formation | 1 May 1960† |
| Capital | గాంధీనగర్ |
| Largest city | అహ్మదాబాద్ |
| Districts | 33 |
| Government | |
| • Governor | Acharya Dev Vrat |
| • Chief Minister | Vijay Rupani (BJP) |
| • Legislature | Unicameral (182 seats) |
| • Federal representation | Rajya Sabha 11 Lok Sabha 26 |
| • High Court | Gujarat High Court |
| విస్తీర్ణం | |
| • Total | 1,96,024 కి.మీ2 (75,685 చ. మై) |
| • Rank | 5th |
| జనాభా (2011) | |
| • Total | 6,03,83,628 |
| • Rank | 9th (According to 2011 census report 10th) |
| • జనసాంద్రత | 308/కి.మీ2 (800/చ. మై.) |
| Demonym | Gujarati |
| GDP (2017–18) | |
| • Total | ₹13.14 లక్ష కోట్లు (US$160 billion) |
| • Per capita | ₹1,74,652 (US$2,200) |
| Languages | |
| • Official | Gujarati[2] |
| • Additional official | Hindi[3] |
| Time zone | UTC+05:30 (IST) |
| ISO 3166 code | IN-GJ |
| Vehicle registration | GJ |
| HDI (2017) |  0.667[4]medium · 21st |
| Literacy (2011) | 78.03%[5] |
| Sex ratio (2011) | 919 ♀/1000 ♂[5] |
| †The state of Bombay was divided into two states i.e. Maharashtra and Gujarat by the Bombay (Reorganisation) Act 1960 | |
| Symbols of Gujarat[6] | |
| Song | "Jai Jai Garavi Gujarat" by Narmad[7] |
| Language | Gujarati[2] |
| Calendar | Saka |
| Bird | Greater flamingo[6] |
| Flower | Marigold (galgota)[6] |
| Fruit | Mango[8] |
| Mammal | Asiatic lion[6] |
| Tree | Banyan[6] |
గుజరాత్ భారతదేశం పశ్చిమ తీరం లో 1,600 కి.మీ. (990 మై.) తో అత్యంత పొడవైన తీరరేఖ గల రాష్ట్రం. దీని ఎక్కువ భాగం కాతియవార్ ద్వీపకల్పంలో ఉంది. ఇది విస్తీర్ణంలో ఐదవ అతిపెద్ద భారత రాష్ట్రం, జనాభా ప్రకారం తొమ్మిదవ అతిపెద్ద రాష్ట్రం. రాష్ట్రానికి ఈశాన్యంలో రాజస్థాన్, దక్షిణాన దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ, ఆగ్నేయంలో మహారాష్ట్ర, తూర్పున మధ్యప్రదేశ్, అరేబియా సముద్రం పశ్చిమాన పాకిస్తాన్ సింధ్ రాష్ట్రం ఉన్నాయి. దీని రాజధాని గాంధీనగర్ కాగా, అతిపెద్ద నగరం అహ్మదాబాద్.[9] గుజరాతీ రాష్ట్ర అధికారిక భాష. డేటా ఉల్లంఘనలు ముఖ్యమైన వ్యక్తిగత సమాచారాన్ని తీసుకుంటాయి.
భారతదేశం లో గుజరాత్ ఆర్థిక వ్యవస్థ స్థూల రాష్ట్రీయ ఉత్పత్తి ₹ 15,03 ట్రిలియన్ తో మూడవ అతి పెద్దదిగా, తలసరి స్థూల రాష్ట్రీయ ఉత్పత్తి ₹ 196,000 తో 11 వ అతి పెద్దదిగా, మానవ అభివృద్ధి సూచికలో 21 వ స్థానంలో ఉంది. సాంప్రదాయకంగా రాష్ట్రంలో నిరుద్యోగిత తక్కువ. ఇది పారిశ్రామికంగా అభివృద్ధి చెందిన రాష్ట్రాలలో ఒకటిగా, ఉత్పాదక కేంద్రంగా విస్తృతంగా పరిగణించబడుతుంది. [10] [11] [12] [13]
రాష్ట్రంలో లోథల్, ధోలావిరా, గోలా ధోరో వంటి పురాతన సింధు లోయ నాగరికత ప్రదేశాలున్నాయి. లోథల్ ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి ఓడరేవులలో ఒకటిగా నమ్ముతారు. భరూచ్, ఖంభట్ తీర నగరాలు , మౌర్య, గుప్తా సామ్రాజ్యాల కాలంలో, పశ్చిమ సత్రాప్స్ శకం నుండి సాకా రాజవంశాల కాలం వరకు ఓడరేవులు, వాణిజ్య కేంద్రాలుగా పనిచేశాయి
గిర్ ఫారెస్ట్ నేషనల్ పార్క్ ప్రపంచంలోని ఆసియా సింహానికి ఏకైక అటవీ నిలయం.
చరిత్ర
[మార్చు]మహారాష్ట్ నుండి ప్రధానంగా గుజరాతి భాష మాట్లాడే ప్రజలున్న ప్రాంతాలయిన ఉత్తర, పశ్చిమ భాగాలను వేరు చేసి 1960 మే 1 గుజరాత్ రాష్ట్రం ఏర్పాటు చేశారు.గుజరాత్ 8,9 వ శతాబ్దాలలో ఈ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన గుర్జారా నుండి ఈ పేరు వచ్చింది.
జనాభా
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం గుజరాత్ మొత్తం జనాభా 60,439,692. జనాభాలో 42.60% పట్టణ ప్రాంతాల్లో, 57.40% గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు. గత దశాబ్దంలో (2001-2011), జనాభా వృద్ధి రేటు 19.28% కి పెరిగింది. జనాభాలో 31,491,260 మంది పురుషులు, 28,948,432 మంది మహిళలు ఉన్నారు. లింగ నిష్పత్తి వెయ్యి మగవారికి 919 మంది మహిళలు. జనాభా సాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 308 మంది నివసిస్తున్నారు. గుజరాత్ రాష్ట్రంలో సగటు అక్షరాస్యత రేటు 78.03%, పురుషుల అక్షరాస్యత 85.75%, స్త్రీ అక్షరాస్యత 69.68%. గిరిజన జనాభా 34,41,945.
రాష్ట్రంలోని జిల్లాలు
[మార్చు]- అహ్మదాబాదు జిల్లా
- అమ్రేలి జిల్లా
- ఆనంద్ జిల్లా
- ఆరావళి జిల్లా
- బనస్కాంత జిల్లా
- బారుచ్ జిల్లా
- భావ్‌నగర్ జిల్లా
- బోతడ్ జిల్లా
- ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ జిల్లా
- దహోల్ జిల్లా
- డాంగ్ జిల్లా
- దేవభూమి ద్వారక జిల్లా
- గాంధీనగర్ జిల్లా
- గిర్ సోమనాథ్ జిల్లా
- జాంనగర్ జిల్లా
- జునాగఢ్ జిల్లా
- కచ్ జిల్లా
- ఖెడా జిల్లా
- మహిసాగర్ జిల్లా
- మెహసానా జిల్లా
- మోర్బి జిల్లా
- నర్మదా జిల్లా
- నవసారి జిల్లా
- పటాన్ జిల్లా
- పంచమహల్ జిల్లా
- పోరుబందర్ జిల్లా
- రాజ్‌కోట్ జిల్లా
- సబర్కంతా జిల్లా
- సురేంద్రనగర్ జిల్లా
- సూరత్ జిల్లా
- తాపి జిల్లా
- వడోదర జిల్లా
- వల్సాద్ జిల్లా
పుణ్యక్షేత్రాలు
[మార్చు]- సోమనాథపురం శివాలయం
- ద్వారక ఆలయం
- నాగేశ్వర్ ఆలయం
- బాలి సమన దేవాలయాలు
రాజకీయ నాయకులు
[మార్చు]- అనిల్ జోషియార
- నరేంద్ర మోదీ
- అశోక మెహతా
- జిగ్నేష్ మేవాని
- ప్రభుదాస్ పట్వారి
- బ్రహ్మకుమార్ భట్
- భూపేంద్ర పటేల్
- మృదుల సారాభాయ్
వ్యక్తులు
[మార్చు]ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]- బ్రహ్మకుమార్ భట్ - ప్రత్యేక గుజరాత్ రాష్ట్ర సాధన కోసం చేసిన మహాగుజరాత్ ఉద్యమానికి నేత
- జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక చిహ్నాలు (భారతదేశం)
- మినూ మసాని
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "MOSPI Gross State Domestic Product". Ministry of Statistics and Programme Implementation, Government of India. 1 August 2019. Retrieved 16 September 2019.
- ↑ 2.0 2.1 "50th Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India" (PDF). 16 July 2014. p. 118. Archived from the original (PDF) on 8 జూలై 2016. Retrieved 6 November 2016.
- ↑ Benedikter, Thomas (2009). Language Policy and Linguistic Minorities in India: An Appraisal of the Linguistic Rights of Minorities in India. LIT Verlag Münster. p. 89. ISBN 978-3-643-10231-7. Archived from the original on 25 April 2016. Retrieved 13 June 2018.
- ↑ "Sub-national HDI – Area Database". Global Data Lab (in ఇంగ్లీష్). Institute for Management Research, Radboud University. Archived from the original on 23 సెప్టెంబరు 2018. Retrieved 25 September 2018.
- ↑ 5.0 5.1 "Census 2011 (Final Data) – Demographic details, Literate Population (Total, Rural & Urban)" (PDF). planningcommission.gov.in. Planning Commission, Government of India. Archived from the original (PDF) on 27 January 2018. Retrieved 3 October 2018.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 "Gujarat forgets state bird, tree and flower". The Times of India. 14 జనవరి 2016. Archived from the original on 27 డిసెంబరు 2016. Retrieved 14 జూలై 2017.
- ↑ "Newest version of Jay Jay Garvi Gujarat song launched(Video)". DeshGujarat. 7 మే 2011. Archived from the original on 13 నవంబరు 2016. Retrieved 12 నవంబరు 2016.
- ↑ "Which is State Fruit of Gujarat India – Mango (Keri)". Nri Gujarati News. Archived from the original on 1 డిసెంబరు 2017. Retrieved 14 జూలై 2017.
- ↑ "Gujarat Population 2018". worldpopulationreview.com. Archived from the original on 25 January 2018. Retrieved 24 January 2018.
- ↑ "Periodic Labour Force Survey (2017-18)". Ministry of Labour and Employment. p. 212. Archived from the original (PDF) on 6 June 2019. Retrieved 3 May 2019.
- ↑ M Saraswathy (5 February 2020). "Electronic appliance makers eye Gujarat as new manufacturing hub". CNBC TV18. Retrieved 4 March 2017.
- ↑ Pradeep Udhas. "Accelerating growth in Gujarat" (PDF). KPMG. Retrieved 4 July 2020.
- ↑ Tomar, Anita; Oza, Dr. Heena (September 2015). "Green supply chain management practices implementation and effect on organizational performance of ISO14001 certified manufacturing companies of India". Abhinav International Monthly Refereed Journal of Research in Management & Technology. 4 (9). Abhinav Publication: 21. ISSN 2320-0073. Retrieved 5 July 2020.