Jump to content

అగ్ని క్షిపణులు

వికీపీడియా నుండి
(అగ్ని క్షిపణి నుండి దారిమార్పు చెందింది)
అగ్ని-1—అగ్ని-2—అగ్ని-3—అగ్ని-4—అగ్ని-5—అగ్ని-6
రకంMedium-range ballistic missile (అగ్ని-1)
Intermediate-range ballistic missile (అగ్ని-2, అగ్ని-3, అగ్ని-4)
Intercontinental ballistic missile (అగ్ని-5, అగ్ని-6)
అభివృద్ధి చేసిన దేశంIndia
సర్వీసు చరిత్ర
సర్వీసులో(పరీక్షలు) 1999 ఏప్రిల్ 11, 2001 జనవరి 17, 2004 ఆగస్టు 29, 2014 డిసెంబరు 2
వాడేవారుIndia
ఉత్పత్తి చరిత్ర
తయారీదారుDefence Research and Development Organisation (DRDO), Bharat Dynamics Limited (BDL)
ఒక్కొక్కదాని వెల₹250 మిలియను (US$3.1 million) to ₹350 మిలియను (US$4.4 million) (Agni II)[1]
విశిష్టతలు
బరువు12,000 kg (Agni-I)[2]
16,000 kg (Agni-II)
48,000 kg (Agni III)
22,000 kg [3] (Agni-III latest version)[4]
17,000 kg (Agni-IV)[5]
49,000 kg (Agni-V)[4]
55,000 kg (Agni VI)[6]
పొడవు15 మీ (అగ్ని-I)[2]
21 మీ (అగ్ని-II)[7]
17 m (Agni-III)[8]
20 m (Agni-IV)[5]
17.5 m (Agni-V)[4]
వ్యాసం1.0 m (అగ్ని-I, అగ్ని-II)
2.0 మీ (అగ్ని-III, అగ్ని-V)
1.1 మీ (అగ్ని-VI)[6]
వార్‌హెడ్Strategic nuclear (15 kt to 250 kt), conventional HE-unitary, penetration, sub-munitions, incendiary, or fuel air explosives
ఇంజనుఒకే దశ (అగ్ని-I)
రెండున్నర దశల (అగ్ని-II)
రెండు దశల (అగ్ని-III) ఘన ఇంధన ఇంజను
ఆపరేషను
పరిధి
700–1,250 km (Agni-I)[2][9]
2,000–3,500 km (Agni-II)[7]
3,500–5,000 km (Agni-III)[10]
Over 5,500 km (Agni-V)[11]
8,000–10,000 km (Agni VI)[6]
ఫ్లైటు ఎత్తు300 కిమీ (అగ్ని-I)[12]
230 km (Agni-II),[7][13]
350 km (Agni-III)[14]
వేగం2.5 km/s (Agni-I)[15]
3.5 km/s (Agni-II)[7][16]
గైడెన్స్
వ్యవస్థ
Ring laser gyro-INS (inertial navigation system), optionally augmented by GPS terminal guidance with possible radar scene correlation
లాంచి
ప్లాట్‌ఫారం
8 × 8 Tatra TELAR (Transporter erector launcher) Rail Mobile Launcher

అగ్ని క్షిపణులు భారత రక్షణ వ్యవస్థ అభివృద్ధి చేసిన క్షిపణులు. మధ్యరకం దూరాల నుంచి ఖండాంతరాలను ఛేదించగల క్షిపణుల శ్రేణి ఇది. వీటిని సమీకృత గైడెడ్ క్షిపణి అభివృద్ధి కార్యక్రమంలో భాగంగా హైదరాబాదు లోని డిఫెన్స్ రీసెర్చి అండ్ డెవలప్‌మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (DRDO) అభివృద్ధి చేసింది. ప్రస్తుతం ఈ శ్రేణిలో నాలుగు రకాలైన క్షిపణులు అందుబాటులోకి ఉండగా, ఐదవది పరీక్షల దశలోను, ఆరవది అభివృద్ధి దశలోనూ ఉంది.

Name Type Range
అగ్ని-1 మధ్య పరిధి క్షిపణి 700 – 1,250 కిమీ[2][17] (మోహరించబడింది)
అగ్ని-2 మధ్యంతర పరిధి క్షిపణి 2,000 – 3,000 కిమీ[18] (మోహరించబడింది)
అగ్ని-3 మధ్యంతర పరిధి క్షిపణి 3,500 – 5,000 కిమీ[10] (మోహరించబడింది)
అగ్ని-4 మధ్యంతర పరిధి క్షిపణి 3,000 – 4,000  కిమీ[19] (మోహరించబడింది)
అగ్ని-5 ఖండాంతర క్షిపణి 5,000 – 8,000 కిమీ[20][21][22] (పరీక్షలలో ఉంది)
అగ్ని-6 ఖండాంతర క్షిపణి 8,000 – 10,000 కిమీ[23][24][25] (అభివృద్ధిలో ఉంది)

అగ్ని-1

[మార్చు]
Agni Missile (DRDO, Dighi, Pune, India ) (1)

రెండు దశల అగ్ని సాంకేతికత ప్రదర్శనను 1989 లో చాందీపూర్ మధ్యంతర టెస్ట్ రేంజ్ వద్ద మొదటిసారి పరీక్షించారు. దానికి 1,000 కెజిల సాంప్రదాయిక పేలోడ్‌ను గానీ, అణు వార్‌హెడ్‌ను గానీ మోసుకెళ్లగల సామర్థ్యం ఉంది. ఈ సాంకేతిక ప్రదర్శన క్షిపణియే తదనంతర కాలంలో అగ్ని-1, అగ్ని-2 క్షిపణులుగా అభివృద్ధి చెందింది. వీటిలో ముందుగా అభివృద్ధి అయింది, రెండు దశలతో 2,000 కిమీ పరిధి గల అగ్ని-2. అది 1999 లో పరీక్షించబడింది. ఆ తరువాత దానిలోని మొదటిదశను మాత్రమే తీసుకుని 700 కిమీ పరిధి గల అగ్ని-1 ని అభివృద్ధి చేసారు. దాన్ని మొదటిసారి 2002 జనవరిలో పరీక్షించారు.

15 మీటర్ల పొడవుతో, 12 టన్నుల బరువుతో ఉండే అగ్ని-1 కి 700–1250 కిమీ పరిధి ఉంది.[17] అది 1000 కెజిల సాంప్రదాయిక పేలోడ్‌ను గానీ, అణు వార్‌హెడ్‌ను గానీ 2.5 కిమీ/సె వేగంతో మోసుకుపోగలదు.[2] అగ్ని-1 ని భారత సైన్యానికి చెందిన వ్యూహాత్మక బలాల కమాండ్ (SFC) ఉపయోగిస్తుంది.[2] చివరిసారిగా 2012 జూలై 13 న వీలర్ ఐలండ్‌లో దీన్ని విజయవంతంగా పరీక్షించారు.[26] 2014 ఏప్రిల్ 11 న అక్కడే మొట్టమొదటి సారి రాత్రి పరీక్ష చేసారు. ఉత్పత్తిలో ఉన్న క్షిపణుల్లో ఒకదాన్ని యథాలాపంగా ఎంచుకుని రాత్రి 11 గంటల వేళ వ్యూహాత్మక బలాల కమాండ్ ఈ పరీక్ష నిర్వహించింది.అంతకు ముందు చేసిన రెండు పరీక్షలు సాంకేతిక లోపాల కారణంగా విఫలమయ్యాక ఈ పరీక్ష చేసారు.[27]

ప్రత్యేక ఆయుధాలతో అగ్ని- 1 1200 కిమీ పరిధిని చేరగలదు. అగ్ని-2 తో పోలిస్తే, అగ్ని-1 చవకైనది, సరళమైనది, కచ్చితమైనది, తేలిగ్గా మోసుకుపోగలిగినది.

అగ్ని-2

[మార్చు]
అగ్ని-II ballistic missile

అగ్ని-2, 20 మీటర్ల పొడవు, 1 మీటరు వ్యాసం, 18 టన్నుల బరువుతో ఉంటుంది. దాని పరిధి 2,000-2,500 కిమీ. దాని రెండు దశల్లోనూ ఘన ఇంధనం వాడుతారు.[28] చైనా, పాకిస్తాన్లకు వ్యతిరేకంగా అభివృద్ధి చేస్తున్న విశ్వసనీయ నిరోధకంలో భాగమే అగ్ని-2 అని భావిస్తారు. తన అణు, క్షిపణి అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు పాకిస్తాన్ కు వ్యతిరేకంగా కాదని, పాకిస్తాన్ నుంచి ఉన్న ప్రమాదం భారత భద్రతా వ్యవస్థలో ఒక చిన్న అంశమనీ భారత్ చెప్పింది. "చైనా, భారత సమీకరణమనే పెద్ద అంశానికి సంబంధించి "విశ్వసనీయ నిరోధకం" అభివృద్ధి చేసే కార్యక్రమానికి అగ్ని కేంద్ర బిందువు" అని కూడా భారత్ చెప్పింది.[29]

2000 కిమీ పరిధితో అణు సామర్థ్యం గల అగ్ని-2 ఈసరికే భారత సైనిక బలగాల్లో చేరింది. వ్యూహాత్మక బలాల కమాండ్ 2012 ఆగస్టు 9 న శిక్షణా తరగతులలో భాగంగా అగ్ని-2 ను పరీక్షించింది.[30][31] 2013 ఏప్రిల్ 7 న శిక్షణా తరగతుల్లో భాగంగా భారత సైన్యం మరో పరీక్ష నిర్వహించింది.[32]

అగ్ని-3

[మార్చు]

అగ్ని శ్రేణిలో అగ్ని-3 మూడవ క్షిపణి. దాని రెండు దశల్లో కూడా ఘన ఇంధనాన్ని వాడుతారు.[28] అగ్ని-3 మొదటిసారి 2006 జూలై 9 న వీలర్ ఐలాండ్ లో పరీక్షించారు. రెండవదశ విడిపోకపోవడం చేత, క్షిపణి, దాని లక్ష్యం కంటే బాగా తక్కువ దూరంలోనే పడిపోయింది. మళ్ళీ 2007 ఏప్రిల్ 12 న చేసిన పరీక్ష విజయవంత మయింది. 2008 మే 7 న మరో పరీక్షను విజయవంతంగా నిర్వహించడంతో, క్షిపణి సైన్యంలోకి చేరడానికి సిద్ధమయిందని నిరూపితమైంది. దీనితో శత్రు దేశాల లోని ముఖ్యమైన ప్రాంతాలు భారత అణు దృష్టిలోకి వచ్చేసాయి. 3,500 కిమీ పరిధి కలిగిన అగ్ని-3, 1.5 టన్నుల ఆయుధాన్ని మోసుకుపోగలదు.[33]

అగ్ని-3 యొక్క వర్తుల దోష పరిధి 40 మీటర్లని వార్తలు వచ్చాయి. తన శ్రేణి క్షిపణులలో అగ్ని-3 [34] ప్రపంచంలోనే అత్యంత కచ్చితత్వం కలిగిన క్షిపణిగా పేరొందింది.[33] ఇది చాలా ప్రాముఖ్యత కలిగిన విషయం - ఇది క్షిపణి నాశన సమర్ధతను పెంచుతుంది. తక్కువ యీల్డ్ ఉన్న అణు బాంబులను వాడి కూడా, తలచిన విధ్వంసాన్ని సాధించవచ్చు. తక్కువ అణు ఇంధనంతో ఎక్కువ బాంబులను తయారుచెయ్యవచ్చు. మిగతా అణు సంపన్న దేశాలు తయారు చేసిన బాలిస్టిక్ క్షిపణులకు, ఇంతే విధ్వంసాన్ని కలిగించేందుకు గాను, ఎక్కువ యీల్డ్ ఉన్న వార్‌హెడ్లను వాడాల్సి వచ్చేది. తక్కువ పేలోడ్లతో అగ్ని-3, 3,500 కిమీ కంటే చాలా దూరంలో ఉన్న లక్ష్యాలను ఛేదించగలదు.

అగ్ని-4

[మార్చు]

అగ్ని-4, అగ్ని శ్రేణిలో నాలుగోది. మొదట్లో దీన్ని అగ్ని-2 ప్రైమ్ అనేవారు.[35] అగ్ని-4 ను మొదట 2011 నవంబరు 15 న, తరువాత 2012 సెప్టెంబరు 19 న వీలర్ ఐలండ్ నుండి పరీక్షించారు. రోడ్ మొబైల్ లాంచరు ద్వారా ప్రయోగించబడిన అగ్ని-4, 800 కిమీ ల ఎత్తుకు వెళ్ళిన తరువాత, భూ వాతావరణంలోకి పునఃప్రవేశించి, హిందూ మహాసముద్రంలో నిర్దేశించిన స్థలంలో చక్కటి కచ్చితత్వంతో ఢీకొట్టింది. మొత్తం ప్రయాణానికి 20 నిముషాలు పట్టింది. ఒక టన్ను బరువున్న ఆయుధాల బరువుతో భూ వాతావరణంలోకి పునఃప్రవేశించిన క్షిపణి, విపరీతమైన ఉష్ణోగ్రతలను -3,000 °సెల్సియస్- తట్టుకుని ప్రయాణించింది. 3,000–4,000 కిమీ పరిధితో, [36][37] అగ్ని-2, అగ్ని-3 ల మధ్య ఉన్న పరిధి అంతరాన్ని అగ్ని-4 పూరిస్తుంది. 2014 జనవరి 20 న అగ్ని-4 ను మళ్ళీ విజయవంతంగా పరీక్షించారు.[38] అగ్ని-4 లో రింగ్ లేజర్ గైరో, కాంపోసైట్ రాకెట్ మోటార్ వంటి అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని వినియోగించారు. ఇది రెండు దశలు కలిగి, రెండింటిలోనూ ఘన ఇంధనాన్ని వాడుతుంది. దాని పొడవు 20 మీటర్లు, బరువు 17 టన్నులు.[35] దీన్ని రోడ్ మొబైల్ లాంచరుతో ప్రయోగించవచ్చు.[35][39][40]

అగ్ని-5

[మార్చు]

అగ్ని 5 ఘన ఇంధనంతో నడిచే ఒక ఖండాంతర క్షిపణి. దీన్ని డిఫెన్స్ రీసెర్చి అండ్ డెవలప్‌మెంట్ ఆర్గనైజేషన్ (DRDO) తయారుచేసింది. భారత్ 5,500 కిమీ పైబడిన లక్ష్యాలను ఛేదించడానికి దోహదం చేస్తుంది. అగ్ని-5 మొదట 2012 ఏప్రిల్ 19 న విజయవంతంగా పరీక్షించారు.[41][42] రెండు దశల అగ్ని-3 క్షిపణికి మూడో కాంపోజిట్ దశను చేర్చి అగ్ని 5 ను తయారు చేసారు. బరువు తగ్గించడం కోసం అగ్ని-5 ని ఎక్కువ కాంపోజిట్ పదార్థాలతో తయారు చేసారు. 17.5-మీటర్ల పొడవైన అగ్ని-5 క్యానిస్టర్ నుండి ప్రయోగించ దగ్గ క్షిపణి. ఈ కారణంగా దీన్ని ఎక్కడికైనా త్వరగా రవాణా చేసి, ఎక్కడినుంచైనా త్వరగా ప్రయోగించే వీలుంది. అగ్ని-5 దాదాపు 49 టన్నుల బరువుతో, అగ్ని-3 కంటే ఒక టన్ను ఎక్కువగా, ఉంటుంది. కానీ అగ్ని-3 కంటే చాలా ఎక్కువ పరిధి కలిగి ఉంటుంది. అగ్ని-5 యొక్క రెండో పరీక్ష 2013 సెప్టెంబరు 15 న విజయవంతంగా జరిగింది.[43] 2015 జనవరిలో క్యానిస్టరు రకాన్ని జయప్రదంగా పరీక్షించారు..[44]

అగ్ని-6

[మార్చు]

అగ్ని-6 ప్రస్తుతం అభివృద్ధి దశలో ఉన్న ఖండాంతర బాలిస్టిక్ క్షిపణి. అగ్ని క్షిపణి కార్యక్రమంలో ఇది తాజాది, అత్యంత ఆధునికమైనదీను. భూమ్మీదనుండి, జలాంతర్గాముల నుండి కూడా ప్రయోగించగల సామర్థ్యంతో, 8,000–10,000 కిమీ పరిధితో, MIRV సామర్థ్యం కలిగి ఉంటుంది.[24][45][46]

విశేషాలు

[మార్చు]
క్షిపణి ప్రాజెక్టు రకం వార్‌హెడ్ పేలోడ్ (కెజి) పరిధి (కిమీ) పరిమాణం (మీ) ఇంధనం/దశలు బరువు (కెజి) ఎప్పటినుండి పనిచేస్తోంది వర్తుల దోష పరిధి (మీ)
అగ్ని-I IGMDP వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 1,000 700–1,250[47] 15X1 ఒకే దశ ఘన 12,000 2002 25[48]
అగ్ని-II IGMDP వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 750–1,000 2,000–3,500[49] 20X1 రెండున్నర దశలు, ఘన ఇంధనం[50] 16,000 1999 30
అగ్ని-III IGMDP వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 2,000–2,500 3,500–5,000[51] 17X2 రెండు దశలు, ఘన ఇంధనం 44,000

22,000 (ఇట్టీవలి కూర్పు) [52]

2011 40
అగ్ని-IV అగ్ని-IV వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 800–1,000 3,000–4,000 20X1 రెండు దశలు, ఘన ఇంధనం 17,000 2014
అగ్ని-V అగ్ని-V వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 1,500 (3–10 MIRV) 5,500–8,000 17X2 మూడు దశలు, ఘన ఇంధనం 50,000 పరీక్షించారు <10 మీ[52]
అగ్ని-VI అగ్ని-VI వ్యూహాత్మక Nuclear, HE, penetration, sub-munitions, FAE 1,000 (10 MIRV) 8,000-10,000[53] 40X1.1[6] మూడు దశలు, ఘన ఇంధనం 55,000[6] అభివృద్ధి దశ

ఇవి కూడా చూడండి

[మార్చు]

మూలాలు వనరులు

[మార్చు]
  1. ↑ "Technical tune to Agni test before talks". Calcutta, India: The Telegraph. 30 August 2004. Archived from the original on 11 December 2007. Retrieved 2007-12-13.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 "India successfully test-fires Agni I ballistic missile". Indian Express. 25 November 2010. Retrieved 19 October 2011.
  3. ↑ "Agni-V vital: Tessy Thomas". The Hindu. Chennai, India. 2 October 2013.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 "DRDO plans to test 10 missiles this year". The Times of India. 27 January 2011. Archived from the original on 1 మే 2013. Retrieved 19 October 2011.
  5. ↑ 5.0 5.1 Subramanian, T.S. (15 November 2011). "Agni-IV test-flight a 'stupendous success'". The Hindu. Chennai, India.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 "Agni-VI with 10000 km range to be ready by 2014". IBNLive. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 17 July 2012.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 Mallikarjun, Y. (18 May 2010). "అగ్ని-II missile test-fired successfully". The Hindu. Chennai, India. Archived from the original on 7 November 2012. Retrieved 20 October 2011.
  8. ↑ "Nuclear-capable అగ్ని-III missile test-fired". Deccan Herald. 7 February 2010. Retrieved 19 October 2011.
  9. ↑ "Nuclear-Capable Agni-1 Ballistic Missile's Range Can Be Extended To 1500 Km". Aa Me, In. 28 November 2012. Retrieved 2012-12-03.
  10. ↑ 10.0 10.1 "Agni-3". Missile Threat. 19 July 2010. Archived from the original on 18 October 2012. Retrieved 23 February 2012.
  11. ↑ "Eyeing China, India to enter ICBM club in 3 months". Times of India. 17 November 2011. Archived from the original on 19 April 2012. Retrieved 23 February 2012.
  12. ↑ "India successfully test-fired Agni-I". Asian Tribune. Archived from the original on 2012-05-31. Retrieved 2011-10-20.
  13. ↑ "India Tests Agni-II Missile". Aviation Week. 30 September 2011. Archived from the original on 2011-10-16. Retrieved 2011-10-20.
  14. ↑ Subramanian, T. S.; Mallikarjun, Y. (7 February 2010). "News / National: Agni-III launch a complete success". Chennai, India: The Hindu. Retrieved 2011-10-20.
  15. ↑ "India test-fires nuclear-capable Agni-I missile". The Times of India. 25 November 2010. Archived from the original on 4 November 2012. Retrieved 19 October 2011.
  16. ↑ Vishwakarma, Arun (1 July 2007). "Indian Long Range Strategic Missiles" (PDF). Lancer Publishers and Distributors. Archived from the original (PDF) on 2007-11-29. Retrieved 2016-07-23.
  17. ↑ 17.0 17.1 "Agni I". Bharat Rakshak – Missiles Section. Bharat Rakshak. Archived from the original on 14 October 2011. Retrieved 19 October 2011.
  18. ↑ "Agni-2". MissileThreat. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2012-12-03.
  19. ↑ "India successfully tests nuclear capable Agni IV missile". The Hindu. 3 December 2014. Retrieved 1 February 2015.
  20. ↑ "India developing 5,000 km-range Agni missile". Chennai, India: "The Hindu". 25 March 2011. Retrieved 2011-03-26.
  21. ↑ "Missiles of the World: Agni 4/5". Missile Threat. 19 July 2010. Archived from the original on 2 February 2012. Retrieved 23 February 2012.
  22. ↑ T. S. Subramanian (23 July 2011). "Preparations apace for Agni V launch". Chennai, India: "The Hindu". Retrieved 2011-07-24.
  23. ↑ "Agni-VI with 10000 km range to be ready by 2014". IBNLive. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 17 July 2012.
  24. ↑ 24.0 24.1 "India to Join ICBM League soon". Daily Pioneer. 8 October 2011.
  25. ↑ "Original Copy of the DRDO Newsletter on May 2011". Archived from the original on 2015-09-24. Retrieved 2020-05-14.
  26. ↑ "India tests nuclear-capable Agni-I missile". The Times Of India. 13 July 2012. Archived from the original on 2013-12-14. Retrieved 2016-07-22.
  27. ↑ Mallikarjun, Y. (11 April 2014). "Agni-1 clears night trial". The Hindu. Chennai, India.
  28. ↑ 28.0 28.1 "New kid on the nuclear block". The Hindu. Chennai, India. 18 November 2011. Retrieved 4 December 2011.
  29. ↑ "Feature". Pib.nic.in. Retrieved 2011-10-20.
  30. ↑ "India successfully test-fires nuclear capable Agni-II missile". The Times Of India. 9 August 2012. Archived from the original on 2013-05-19. Retrieved 2016-07-22.
  31. ↑ Subramanian, T. S. (8 August 2012). "Preparations on for Agni-II launch tomorrow". The Hindu. Chennai, India.
  32. ↑ "India test-fires nuclear capable Agni-II missile". The Times Of India. 7 April 2013. Archived from the original on 2013-04-12. Retrieved 2016-07-22.
  33. ↑ 33.0 33.1 "AGNI-III launched successfully". Press Information Bureau, Government of India. 12 April 2007. Archived from the original on 2 December 2007. Retrieved 2007-12-13.
  34. ↑ "Agni-2". MissileThreat. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2016-07-22.
  35. ↑ 35.0 35.1 35.2 Subramanian, T.S. (15 November 2011). "Agni – IV successfully test fired". The Hindu. Chennai, India. Retrieved 15 November 2011.
  36. ↑ "India tests long-range nuclear-capable 'Agni-IV' missile". The Times of India. 15 November 2011. Retrieved 15 November 2011.
  37. ↑ PTI (19 September 2012). "Sci-Tech / Science : Long range strategic missile Agni-IV test-fired". Chennai, India: The Hindu. Retrieved 2012-12-03.
  38. ↑ "Agni test fired". IBN. Archived from the original on 2014-02-02. Retrieved 20 November 2015.
  39. ↑ "India test-fires nuclear-capable Agni-IV missile". Hindustan Times. 15 November 2011. Archived from the original on 2011-11-16. Retrieved 2011-11-15.
  40. ↑ "India tests nuclear-capable surface-to-surface Agni-IV missile". The Times of India. 15 November 2011.{{cite news}}: CS1 maint: url-status (link)
  41. ↑ "Agni-V, India's first ICBM, successfully test-fired". NDTV.com. 19 April 2012. Archived from the original on 2012-06-23. Retrieved 2012-09-20.
  42. ↑ "Agni-V test-fired successfully". Ibnlive.in.com. Archived from the original on 2012-04-22. Retrieved 2012-09-20.
  43. ↑ "Agni-V now ready for induction into the Army". New Indian Express. Archived from the original on 2013-11-12. Retrieved 2013-09-15.
  44. ↑ "Agni 5, India's Longest Range Ballistic Missile, Successfully Test-Fired". The Arunachal Times. 31 January 2015. Archived from the original on 31 January 2015. Retrieved 23 July 2016.
  45. ↑ "Agni-VI with 10000 km range to be ready by 2014". IBNLive. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 17 July 2012.
  46. ↑ "Original Copy of the DRDO Newsletter on May 2011". Archived from the original on 2015-09-24. Retrieved 2020-05-14.
  47. ↑ "Nuclear-Capable Agni-1 Ballistic Missile's Range Can Be Extended To 1500 Km". Aa Me, In. 28 November 2012. Retrieved 2012-12-24.
  48. ↑ "Agni-1 | Missile ThreatMissile Threat". Missilethreat.com. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2012-12-24.
  49. ↑ Alternate Name:Agni-II. "Agni-2 | Missile ThreatAgni-II". Missile Threat. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2012-12-24.
  50. ↑ "Agni successfully test fired". The Hindu. Retrieved 2 October 2015.
  51. ↑ "Agni-3 | Missile ThreatMissile Threat". Missilethreat.com. Archived from the original on 2012-10-18. Retrieved 2012-12-24.
  52. ↑ 52.0 52.1 "Agni-V vital: Tessy Thomas". The Hindu. 2 October 2013. Retrieved 23 October 2013.
  53. ↑ "Agni-VI with 10000 km range to be ready by 2014". IBNLive. Archived from the original on 9 October 2013. Retrieved 16 September 2013.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=అగ్ని_క్షిపణులు&oldid=4223201" నుండి వెలికితీశారు