కళింగ (మహాభారతం)

కళింగ ఒక తెగ ఇది మహాభారత పురాణంలో వివరించబడింది. చారిత్రక కళింగ ప్రాంతం ప్రస్తుత ఒరిస్సా, ఆంధ్రప్రదేశు ఉత్తర భాగాలలో ఉండేది.

కళింగరాజ్య యువరాణి భానుమతిని కురు యువరాజు దుర్యోధనుడు వివాహం చేసుకున్నాడు. కుళక్షేత్రయుద్ధంలో కళింగులు దుర్యోధనుడి పక్షాన ఉన్నారు. ఐదు తూర్పు రాజ్యాల స్థాపకులు, వీటిలో: అంగాలు (తూర్పు, మధ్య బీహారు), వంగాలు (దక్షిణ పశ్చిమ బెంగాలు, బంగ్లాదేశు), కళింగాలు (ఒరిస్సా సముద్ర తీరం), పౌండ్రులు (పశ్చిమ బంగ్లాదేశు, పశ్చిమ బెంగాలు, భారతదేశం), సుహ్మాలు (ఉత్తర- పశ్చిమ బంగ్లాదేశు, పశ్చిమ బెంగాలు) సాధారణంగా కళింగవంశాన్ని పంచుకున్నాయి. మహాభారతంలో కళింగకు చెందిన రెండు రాజధానులు (దంతపుర, రాజపుర) ప్రస్తావించబడ్డాయి. బహుశా చాలా మంది కళింగ రాజులు ఉన్నారు. కళింగ వివిధ భూభాగాలను పాలించారు.

మహాభారతంలో మూలాలు

కళింగను పురాతన భారతీయ (భరతవర్ష) రాజ్యంగా వోధాలతో తూర్పున నివసిస్తున్న కిరాతాలతో (6,9)నివసించినట్లు మహాభారతంలో సూచించబడింది.

రాజవంశీయుల జననం

రాజు వాలి దపుత్రుల నుండి అంగ, వంగ, కళింగ, పౌడ్ర, సుహ్మా ఐదు రాజ శ్రేణులు జన్మించారు. ఈ వాలి రాజ్యం మగధ రాజ్యం లేదా దానికి దగ్గరగా ఉన్న కొన్ని రాజ్యాలలో ఒకటి అయి ఉండవచ్చని భావిస్తున్నారు. అనేక పురాణాల ఆధారంగా మగధకు దక్షిణాన ఒక అసుర రాజ్యం ఉంది. ప్రఖ్యాత రాజు మహాబలి లాగా వాలి ఒక అసుర రాజు. వాలి లేదా బాలి అని కూడా పిలుస్తారు. ఐదుగురు రాజ కుమారులు నిజానికి దీర్ఘతముడు అనే ఋషి కుమారులు. దీర్ఘతముడు గౌతమ, అంగిరాస వంశంలో జన్మించిన ఋషి. ఆయనను గౌతమ అని కూడా పిలిచేవారు. ఆయన పెద్ద కుమారుడిని గౌతమ అని కూడా పిలుస్తారు. (1,104).

దీర్ఘతముడు గొప్ప ఋషి అయినప్పటికీ ఆయన అంధుడు. ఆయన కుమారులు, భార్య ఆయనను తెప్పలో కూర్చుండ పెట్టి గంగా నదిలో వదిలాడు. రాజు వాలి ఆయనను రక్షించాడు. ఆయన సంతానం లేని రాజు ఆ కాలపు శాత్రీయ ఆచారాల ఆధారంగా రాణితో సంతానం అభివృద్ధి చేయడానికి ఆయనను ఎన్నుకున్నాడు. ఆ విధంగా ప్రసిద్ధ ఐదుగురు రాజులు జన్మించారు. వారి పేర్ల తరువాత ఐదు దేశాలు ఏర్పడ్డాయి. వారి పేర్ల తరువాతనే వారి ఆధిపత్యాలను అంగ, వంగ, కళింగ, పౌడ్ర, సుహ్మా (1,104) అని పిలుస్తారు.

గౌతమ నివాసం మగధ రాజధాని గిరివ్రజలో ఉంది. గౌతమ శూద్ర మహిళ ఔసినారి (ఉసినారా కుమార్తె)ని వివాహం చేసుకున్నాడు. రాజ ఋషి కాక్షివతు, ఇతర ప్రసిద్ధ కుమారులు ఉన్నారు. ఈ ఐదుగురు చక్రవర్తులు గౌతమను ఆయన నివాసంలో సందర్శించేవారు. (2,21)

పాంచాలి స్వయంవరంలో సూచించబడిన తూర్పురాజ్యాల రాజులు

సముద్రసేనుడు (వంగ రాజు)కుమారుడు, మహాయోధుడూ అయిన చంద్రసేనుడు, జరసంధుడు (మగధ రాజు), తండ్రీ కుమారులైన విదండా, దండ, పౌండ్రక-వాసుదేవ (పౌడ్రరాజు), భగదత్తుడు (సుహ్మా రాజ్యాన్ని కూడా పరిపాలించిన ప్రాగ్జ్యోతిషరాజు) పట్టానారాజు తామ్రలిప్తుడు మొదలైన వారు మొదలైన వారు (1,188), (1,189)

సహదేవుడి విజయం

సహదేవుడు పాండ్రాయలు (లేదా పాండ్యరాజ్యం?), ద్రావిడులతో పాటు ఉద్రాకేరళాలు, ఆంధ్రులులు, తలవణాలు, కళింగాలు, ఉష్ట్రాకర్ణికలు, అటవీ వాసులు, యవనుల సంతోషకరమైన నగరం (2,30)మొదలైన వారిని లొంగదీసుకున్నాడు.

సహదేవుడు (5,23) స్వాధీనం చేసుకున్న కళింగ రాజధానిగా ప్రస్తుతం ఒడిశాలోని పూరి నగరంగా పిలువబడే దంతపురం పేర్కొనబడింది. (5,23)

కర్ణుడి విజయాలు

హిమావతులో నివసించే రాజులు, వారికి కప్పం బకాయిలు చెల్లించేలా చేశాడు. అప్పుడు పర్వతం నుండి దిగి తూర్పు వైపు దిగ్విజయయాత్ర కొనసాగించి అంగ, వంగ, కళింగ, మాండికులు, మగధలను ఎదుర్కొన్నాడు. కర్కఖండాలు; వారితో అవాసిరాస్, యోధాలు, అహిక్షత్రాలను కూడా ఎదుర్కొన్నాడు. (3,252)

ఇతర కళిగవిజయాలు

• కృష్ణుడు పాండియలతో, కాశీలోని వారణాశి (బనారసు) నగరంతో ఒక కళింగ రాజును కూడా ఓడించాడు. (5,48), (16,6)
• భీముడు కాశీ, అంగ, మగధ (5,50) ప్రజలందరితో కళింగులను నిర్మూలించినట్లు ప్రస్తావించబడింది.
• భార్గవ రాముడు అంగ, వంగలతో కళిగను కూడా జయించినట్లు ప్రస్తావించబడింది(6,68)

యుధిష్టరుడు ఇంద్రప్రస్థంలోని నూతన రాజభవనంలో ప్రవేశించుట

మగధరాజు జయసేనతో కళింగరాజు శ్రుతయసు యుధిష్ఠరుడు ఇంద్రప్రస్థలోని తన కొత్త రాజభవనంలోకి ప్రవేశించిన కార్యక్రమానికి హాజరయ్యాడు.

భగదత్తుడు పౌండ్రరాజు, సుహ్మా, వంగా, కళింగాలతో సహా అన్ని తూర్పురాజ్యాల మీద ఆధిపత్యం సాధించినట్లు తెలుస్తోంది. అంగ రాజ్యాన్ని ఆయన స్నేహితుడు కర్ణుడు పాలించాడు. ఆయన మరొక స్నేహితుడు బృహద్వలా కోసలరాజ్యానికి రాజు.

ప్రాగ్యోతిషరాజు భగదత్తుడు సముద్ర తీరంలో చిత్తడినేలలలో నివసించే మ్లేచ్ఛతెగలన్నింటితో కలిసి; అనేకమంది పర్వతరాజులు, రాజు బృహద్వలా; పాండ్రరాజు వాసుదేవుడు, వంగ, కళింగ రాజులు యాగానికి వచ్చారు. అదేవిధంగా ఆకాస్త, కుంతల, మాళవ రాజులు, ఆంధ్రాకాలు; ద్రావిడలు, సింహళీయులు కూడా వచ్చారు. (2,33). కళింగ రాజును రథసారధిగా (2,43) పేర్కొన్నారు. కళింగులు యుధిష్ఠరుడితో వంగాలు, మగధలు, తామ్రలిప్తులు, సుపుండ్రకులు, దౌవాలికలు, సాగరకులు వంటి ఇతర రాజులు కప్పం అర్పించారు. (2,51)

కళింగ రాకుమారిని దుర్యోధనుడు వివాహమాడుట

రాజపురను రాజధానిగా చేసుకుని పాలించిన కళింగరాజు అయిన చిత్రంగదుడి కుమార్తె భానుమతిని దుర్యోధనుడు వివాహం చేసుకున్నాడు. సహదేవుని స్వాధీనం చేసుకున్న దంతపురాన్ని రాజధానిగా చేసుకుని పాలిస్తున్న దక్షిణ కళింగరాజ్యానికి ఇది భిన్నంగా ఉంది.

ఒకప్పుడు కళింగ దేశానికి పాలకుడైన చిత్రంగదుడు రాజధాని వద్ద చాలా మంది రాజులు స్వీయ ఎన్నికకు హాజరయ్యారు. ఐశ్వర్యంతో నిండిన ఈ నగరాన్ని రాజపుర అని పిలుస్తారు.

అర్జునుడి తీర్ధయాత్ర

అర్జునుడు పురాతన భారతదేశం మొత్తంలో తన 12 మాసాల తీర్థయాత్ర సాగించిన సమయంలో వంగ, కళింగలోని రాజభవనాలను సందర్శించాడు. (1,127)

పాండవుల తీర్ధయాత్రలు

" పాండవులు అరణ్యవాసం చేస్తున్న సమయంలో పురాతనభారతదేశం మొత్తంలో రోమస ఋషి మార్గనిర్దేశంలో తీర్థయాత్రకు బయలుదేరారు "

పాండవులు కౌసికి నది (ఇప్పుడు బీహారులో కోసి అని పిలుస్తారు) నుండి తీర్ధయాత్రను ప్రారంభించి అన్ని పవిత్ర మందిరాలకు వరుసగా పునరుద్ధరించారు. వారు గంగానది సముద్రంలో సంగమించే ప్రాంతానికి చేరుకున్నారు; అక్కడ ఐదువందల నదులు కేంద్రీకృత పవిత్రప్రాంతంలో వేడుకను నిర్వహించారు. తరువాత వారు సముద్రతీరం మీదుగా కళింగతెగలు నివసించే భూమి వైపు వెళ్ళారు. దీని ద్వారా వైతరిణి నది (ఇప్పుడు దీనిని ఒరిస్సాలోని బైతర్ని నది అని పిలుస్తారు) (3,114)

ద్రుపదుడు రాజులను జాబితా చేయుట

పాంచాలరాజు ద్రుపదుడు కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో పాండవులకు సహాయం చేయడానికి అభ్యర్ధించే రాజుల జాబితాను తయారుచేశాడు.

ఈ జాబితాలో ఇతర కళింగులతో కలిసి శ్రుతాయుల మొదలైన వారిగురించి ప్రస్తావించబడింది.(5,4).

కురుక్షేత్రయుద్ధంలో కళింగులు

(5-62,95) వంటి అనేక ప్రదేశాలలో కళింగులను కౌరవులతో మద్ధతుగా పేర్కొన్నారు. కౌరవసైన్యంలోని సైనికాధికారులు కళింగరాజు శ్రుతయుద్ధుడు, స్రుతాయసు (శ్రుతయుషు) అని కూడా పిలుస్తారు. (6,16). కౌరవ సైన్యం సైన్యాధిపతులు: -

1. గాంధారరాజ్యానికి చెందిన శకుని
2. మద్రరాజ్య రాజు శల్యుడు.
3. సింధురాజ్య రాజు జయద్రధుడు.
4. అవంతిరాజ్యానికి చెందిన ఇద్దరు సోదరులు, రాజులు అయిన విందుడు, అనువిందుడు.
5. కేకేయ రాజ్యానికి చెందిన కేకయసోదరులు (పాండవపక్షంలో ఉన్న కేకయులను వ్యతిరేకించారు)
6. కాంభోజరాజ్యానికి చెందిన రాజు సుదక్షిణుడు.
7. కళింగరాజ్య రాజు శ్రుతుయుధుడు
8. జయత్సేనుడు మగధరాజ్యానికి రాజు
9. కోసలరాజ్య రాజు బృహద్వలుడు
10. కృతవర్మ అనర్త రాజ్యానికి చెందిన యాదవ అధిపతి

భీముడు కళింగరాజు శ్రుతాయుషుడిని, ఇతర కళింగయోధులను వధించుట

కళింగులయుద్ధం వివిధప్రదేశాలలో (6-17,56,70,71,88,118), (7-4,7,11,20,44,72,90,118,138,152,191) (8-5,8,17,22) ) (9,33)ప్రస్తావించబడింది. వాటిలో ప్రముఖమైనవి పాండవులలోని ద్వితీయ సోదరుడు భీముడితో జరిగిన యుద్ధం కళింగ వీరులందరికీ ప్రాణాంతకం (6-53,54), (8,70)అయింది.

అప్పుడు రాజు దుర్యోధనుడు భరద్వాజ కుమారుడు ద్రోణుడిరక్షణుడిని రక్షించమని పెద్ద విభాగం మద్దతు ఉన్న కళింగ పాలకుడిని కోరాడు. అప్పుడు కళింగుల భయంకరమైన, శక్తివంతమైన సైనికవిభాగం భీముడికి వ్యతిరేకంగా ముందుకు పరుగెత్తింది. ఆపై కళింగులకు భీకరయోధుడైన భీముడికి మధ్య భీకర యుద్ధం ప్రారంభమైంది. (6,53).

కళింగుల పరాక్రమవంతుడైన రాజు శ్రుతుయుషు పెద్ద సైన్యంతో కలిసి భీముడిరధం వైపు ముందుకు సాగారు. అనేక వేల రధాలతో కళింగపాలకుడు 10000 ఏనుగులు, నిషాధ సైన్యంతో నిషాధరాజు కుమారుడు కేతుమంతుడి మద్దతుతో భీమసేనుడిని అన్ని వైపులా చుట్టుముట్టారు. అప్పుడు చెదీలు, మత్స్యాలు, కరుషలు, భీమసేనుడి అధ్యక్షతలో అనేకమంది రాజులతో నిషాధులకు వ్యతిరేకంగా యుద్ధం చేయడానికి పరుగెత్తారు. ఒక వైపు చేదీలు, మరొక వైపు కళింగులు, నిషాధుల మధ్య జరిగిన ఘర్షణ భయంకరంగా కొనసాగింది. భీముడిని విడిచిపెట్టి చేదీలు వెనక్కి తిరిగారు. కాని భీముడు కళింగలందరినీ ఎదుర్కొనడంలో వెనక్కి తిరగలేదు. భీముడు తన రధంలో ఉండి కళింగ రాజు శ్రుతుయుషు కుమారుడు సక్రాదేవుడి మీద తన గధను విసిరాడు. ఆ గధతో కళింగ పాలకుడి కుమారుడు చంపబడి తన రధం నుండి, తన రథసారధితో నేలమీద పడిపోయాడు. తరువాత ఆయన తన ఏనుగు ఎక్కి కళింగయువరాజు భానుమంతుడి శరీరాన్ని సగానికి కత్తితో కత్తిరించి చంపాడు. భీముడు తన విల్లుసంధించి ఏడు బాణాలతో కళింగపాలకుడు శ్రుతుయుషును చంపాడు. రెండు బాణాలతో ఆయన కళింగరాజు రధచక్రాల రెండింటి చక్రరక్షకులను చంపాడు. ఆయన సత్యదేవ, సత్యలను కూడా పంపించాడు. (6,54)

• మిగిలిన రోజుల జరిగిన యుద్ధంలో స్రుతాయుషు కాకుండా మరొక కళింగపాలకుడు, కళింగ సైన్యాన్ని నడిపించాడు. (7-7,90)
• ఇద్దరు సోదరులు కళింగ, వృషక (8,5) యుద్ధంలో చంపబడ్డారు.
• ఒక కళింగ రాజు (11,25) చంపబడ్డాడు.

కళింగుల గురించి కర్ణుడి అభిప్రాయం

కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో ఆయన శల్యుడి జాతిని, దానితో స్వల్ప సారూప్యత కలిగిన మిగతా తెగలందరినీ కర్ణుడు అవహేళన చేసాడు.

• కరాషాకులు, మహిషాకులు, కళింగులు, కేరళలు, కార్కోటకులు, విరాకులు, మతరహిత నాస్థికులు, ఎప్పుడూ ఒకరికి ఒకరు దూరంగా ఉండాలి. (8,44)
• పంచాలులు, సాల్వాలు, మత్స్యలు, నైమిషులు, కోసలులు, కసపౌండ్రులు, కళింగాలు, మగధలు, చేదీలు అందరిలో ఎంతో శాశ్వతమైన మతం ఏమిటో తెలిసిన ఆశీర్వదించబడ్డారు. (8,45)

కళింగరాజ్యంలో శివారాధన

కళింగాల దేశంలో ప్రజలు శివుడికి పులిరూపంలో పూజలు చేస్తారు. కళింగుల దేశంలో శివకు వ్యాగ్రేశ్వరుడు (వ్యాఘ్రం అంటే పులి + ఈశ్వరుడు) అని పిలుస్తారు. (13,17)

బ్రాహ్మణరహిత కళింగరాజ్యం

బ్రాహ్మణులు (గురువులు, మార్గదర్శులు) లేకపోవడం కారణంగా సకాలు, యవనులు, కాంభోజులు, ఇతర క్షత్రియ తెగలు శూద్రుల స్థాయికి దిగజారిపోయారు. ద్రావిడులు, కళింగులు, పులందులు, ఉసినరులు, కోలిసర్పాలు, మహిషాకులు, ఇతర క్షత్రియులు, వారి మధ్య నుండి బ్రాహ్మణులు లేకపోవటం వలన శూద్రులస్థాయికి పతనం చెందారు. (13,33)

గంగానది మైదానంలో ఉన్న ప్రధానస్రవంతి సంస్కృతితో కళింగలో సాంస్కృతిక భేదాల సంకేతాలను ఈ భాగం ఇస్తుంది. (13,33)

ఇతర మూలాలు

• కరంభ అనే కళింగ యువరాణి అక్రోధన పురు రాజుతో వివాహం జరిగింది. దేవతితి వారి కుమారుడు. (1,95)
• దేవసైన్యాధిపతి కార్తికేయ మిత్రులలో ఒకరు కళింగుడి (9,45)గా సూచించబడ్డాడు.

ఇవి కూడా చూడండి

పురాతన భారతదేశంలోని రాజ్యాలు

మూలాలు

• Mahabharata of Krishna Dwaipayana Vyasa, translated to English by Kisari Mohan Ganguli