సరస్వత రాజ్యం
సరస్వత రాజ్యం పురాతన రాజ్యం. ఇది చారిత్రాత్మక యుగాలలో సరస్వతి నది ఒడ్డున ఉంది. ఈ ప్రాంతం గురించి మహాభారతంలో (9:35) నుండి (9:54) 20 అధ్యాయాలలో వివరంగా ప్రస్తావించబడింది. యాదవరాజు శ్రీకృష్ణుడి అగ్రజుడు బలరాముడు సరస్వతి నదిని దాటి ప్రభాసతీర్ధానికి (ద్వారకకు దగ్గరగా) సమీపంలో ఉన్న మహాసముద్రం నుండి హిమాలయాలలో దాని మూలానికి పాక్షికంగా ఎండిపోయిన మార్గాన్ని గుర్తించింది.
మహాభారతంలో మూలాలు
[మార్చు]సరస్వత అనబడే ఈ భూభాగాలు సరస్వతీ నదీ తీరం వెంట ఉన్నట్లు సూచించబడింది.(3.83,84).
సరస్వత రాజ్యాలు
[మార్చు]సరస్వత రాజులు హిమాలయాల నుండి ఉద్భవించిన సరస్వతి నదీ తీరంలో ఉన్న ప్లాక్షవతారన వద్ద ఒక యాగం (3: 129) చేస్తున్నట్లు ప్రస్తావించబడింది. ఈ ప్రదేశం హర్యానాలోని కురుక్షేత్రానికి ఉత్తరాన ఉంది. సరస్వత యాగాన్ని తిరిగి (3:90) వద్ద ప్లాక్షవతారనలో చేసినట్లు ప్రస్తావించబడింది. యాయాతి రాజు ఇక్కడ అనేక యఙ యాగాలను యాగగుండాలను కూడా నిర్మించాడు.
మహాభారతం ఆది పర్వం (1.90.25-26) ఆధారంగా "సరస్వతి నది తీరంలో అగ్నిగుండాలలో మతినారా రాజు యజ్ఞం (త్యాగం) చేసాడు" అని ప్రస్తావించబడింది.[1][2][3] కలిబంగను ఘగ్గరు (ఘగ్గరు-హక్రా నది) ఎడమ లేదా దక్షిణ ఒడ్డున ఉన్న ఒక పట్టణం. ఇది సరస్వతి నదిగా గుర్తించబడింది.[4][5] లోథలు వద్ద లభించిన మాదిరిగానే కలిబంగను వద్ద అగ్నిగుండాలు కనుగొనబడ్డాయి.[6][7][8][9] ఈ ఒంటరి నిర్మాణం బహుశా కర్మ ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించబడి ఉండవచ్చు.[10][11][12]
వేణుడి కుమారుడు పృథుమహారాజు
[మార్చు]పృథుమహారాజు తన సహచరులకు సరస్వతాలు ఉన్నట్లు పేర్కొన్నారు. (12:58)
పృథు మహారాజు కర్దమ వంశంలో వేణుడు అనే రాజుకుమారుడు జన్మించాడు. ఆయన వంశం (12:58) వద్ద ఈ క్రింది విధంగా వివరించబడింది: - విరాజాలు - కృతిమతు - కర్దామా - అనంగా - అతివాలా - వేణుడు. వేణుడి వారసులు సరస్వతి లోయలో (గుజరాతులోని అనార్త రాజ్యానికి ఉత్తరాన రాజస్థానులో) తమను తాము స్థాపించుకున్న నిషాదులు అయ్యారు. వారి నివాసం కోసం కొండలు, అడవులను నివాసాలుగా చేసుకుని గిరిజనుల వృత్తులను ప్రధాన వృత్తిగా అభ్యసించారు. అదేవిధంగా వింధ్య పర్వతాల మీద నివసించే వందలాది, వేలాది మంది ఇతరులు మ్లేచ్చులు అని పిలుస్తారు. వీరందరూ వేణుడి వారసులు. అయితే వీరిలో పృథువు గొప్ప రాజు అయ్యాడు. ఈటెలు, విల్లంబులు, బాణాలు వంటి ఆయుధాలతో ఆయుధాల శాస్త్రంలో ప్రావీణ్యం ఉన్న ఆయనకు వేదాలు, వాటి శాఖలతో పూర్తిగా పరిచయం ఉంది. గొప్ప బ్రహ్మ జ్ఞానపండితుడు శుక్రాచార్యుడు గురువు అయ్యాడు. వాలఖిల్యాలు ఆయన సలహాదారులు, సరస్వతలు ఆయన సహచరులు అయ్యారు. ప్రసిద్ధ ఋషి గార్గుడు ఆయన జ్యోతిష్కుడు అయ్యాడు (12:58).
వేణ రాజ కుమారుడు పృథువు తూర్పు సముద్ర తీరంలో (అంగ, వంగ) ఉన్న భూములను సూతలకు ఇచ్చాడు. మగధ అని పిలువబడే దేశాన్ని మగధలకు ఇచ్చాడు. అప్పటి వరకు సూతులు, మగధలు రాజ న్యాయస్థానాలలో కవులు, భట్టులుగా ఉన్నారు. పృథు రోడ్లు చేయడానికి భూమిని సమం చేశాడు. వేణుడి కొడుకు చుట్టూ ఉన్న రాళ్ళు, రాతి ద్రవ్యరాశిని తొలగించాడు. ఆయన ఆహారం ఉత్పత్తి కోసం 17 రకాల పంటలను పండించాడు (12:58).
పురాతన యుద్ధాల - యుద్ధభూమి
[మార్చు]సరస్వతి లోయ అనేక పురాతన తెగల ఘర్షణలను చూసినట్లు తెలుస్తోంది (చాలా సార్లు దేవతలు, అసురులు మద్య యుద్ధాలు అని పిలుస్తారు. కాని వాస్తవానికి వీరు క్షత్రియుల వంటి తెగలు). ఇది వేదాలు, యోగా, ఇతర వేద సంప్రదాయాల మూలం.
సరస్వతి నది ఒడ్డున ఆదిత్య అనే ప్రదేశం ఉండేది. ఇక్కడ అదితి కుమారుడు వరుణుడు గొప్ప రాజసూయ యజ్ఞం చేశాడు. ఆ యాగాలలో అగ్రస్థానం ప్రారంభమైన తరువాత దేవతలు, దానవుల మధ్య యుద్ధం జరిగింది (వీరిని ఇక్కడ క్షత్రియులుగా పేర్కొన్నారు (9:49)). దేవతలు, విశ్వదేవులు, మారుతులు, గాంధర్వులు, అప్సరాలు, యక్షులు, రాక్షసులు, పిసాచులు అందరూ చూడగలిగే ప్రదేశంగా ఇది పేర్కొనబడింది (9:49). ఇక్కడ విష్ణువు, అసురులు, మధు, కైటభులను చంపిన రోజులలో తన అపహరణలను చేసాడు (9:49). సోమ అనే సరస్వతి నది ఒడ్డున ఉన్న మరొక ప్రదేశం, సోమా రాజు తన రాజసూయ యాగం చేసిన ప్రదేశంగా పేర్కొనబడింది. ఇక్కడ ఒక గొప్ప యుద్ధం జరిగింది. దీనిలో తారకాసురుడు శత్రువు (9:51).
ద్వీపంలో జన్మించిన ఋషి (వ్యాస) కూడా ఈ ప్రదేశంలో స్నానం చేసి, గొప్ప యోగ శక్తులను పొంది గొప్ప విజయాన్ని సాధించాడు. గొప్ప సన్యాసి యోగ్యతతో, ఆసిత-దేవల ముని కూడా, తన యోగ ధ్యానంలో తన ఆత్మతో ఆ తీర్థంలో స్నానం చేసి, గొప్ప యోగ శక్తులను పొందాడు (9:49).
ఈ కథనాలు పురాతన సరస్వతి నది వెంట యాదవ బలరామ తీర్థయాత్రల వివరణ ఉంది. సరస్వతి అప్పుడు పాక్షికంగా ఎండిపోయింది. ఇది ఎడారిలోకి కనుమరుగైంది. వినాసనా అనే ప్రదేశం తరువాత ఎండిన నది మైదానం మాత్రమే చూడవచ్చు. మరిన్ని వివరాల కోసం శూద్ర రాజ్యం చూడండి.
సరస్వత ఋషి, కరువు, వేదాలు
[మార్చు]సరస్వతి లోయ వేదాలు (జ్ఞానం), వేద సంప్రదాయాలకు స్థానంగా ఉంది. ఈ కారణంగానే సరస్వతి నదిని తరువాత జ్ఞాన దేవతగా పరిగణించారు. (9:51) సరస్వతి నది ఎండిపోవడం, వేద సంస్కృతి క్షీణించినట్లు మేము కనుగొన్నాము. అదే ప్రాంతానికి చెందిన ఒక ఋషి చేత వేదసంస్కృతి పునరుద్ధరించబడింది.
అక్కడ (సరస్వతి నది ఒడ్డున ఉన్న సోమ అనే ప్రదేశంలో) పన్నెండు సంవత్సరాలుగా విస్తరించిన కరువు సమయంలో, సరస్వత ముని, పూర్వపు రోజులలో వేదాలను చాలా మంది బ్రాహ్మణులకు బోధించాడు (9:51).
సరస్వతి నదిలో తేలియాడుతున్న చిన్నపిల్లగా సరస్వతని గుర్తించిన దదీచి మహర్షి తీసుకువచ్చాడు. దేవరాజు ఇంద్రుడు తన శత్రువులైన అసురులకు వ్యతిరేకంగా చేసిన యుద్ధంలో ఉపయోగించడానికి దదీచి అస్థిపంజరాన్ని ఉపయోగించి వజ్రాయుధం అనే ఆయుధాన్ని తయారు చేశాడు. ఈ యుద్ధంలో దైత్య సైన్యంలోని 99 మంది వీరులు (అసురుల వంశం) చంపబడ్డారు. ఈ గొప్ప యుద్ధం తరువాత 12 సంవత్సరాలు కరువు విస్తరించింది. పన్నెండు సంవత్సరాలుగా విస్తరించిన ఆ కరువు సమయంలో గొప్ప ఋషులు (వేద సంప్రదాయాలను పాటించేవారు, సరస్వతి నది ఒడ్డున స్థిరపడినవారు) జీవనోపాధి కోసం, నది లోయ నుండి వలస వచ్చారు (9:51). అయినప్పటికీ సరస్వత ఋషి సరస్వతి ఒడ్డున నివసించడం కొనసాగించాడు.
12 సంవత్సరాల కరువు ముగిసిన తరువాత గొప్ప ఋషులు వేదాల మీద ఉపన్యాసాల కోసం ఒకరినొకరు అభ్యర్థించారు. ఆకలితో ఉన్న కడుపులతో తిరుగుతున్నప్పుడు, ఋషులు వేదాల జ్ఞానాన్ని కోల్పోయారు. వాస్తవానికి వారిలో ఒకరు కూడా గ్రంథాలను అర్థం చేసుకోలేరు. వారిలో ఎవరైనా ఋషులలో అగ్రగామి అయిన సరస్వతను ఎదుర్కొన్నారు. తరువాతి వారు వేదాలను ఏకాగ్రతతో చదువుతున్నారు. ఋషుల సమావేశానికి తిరిగి వచ్చి, సరస్వతా గురించి, ఏకాంత వైభవం, ఏకాంతంగా అడవిలో వేదాలను చదవడంలో నిమగ్నమైన భగవంతుడిలాంటి రూపం గురించి మాట్లాడాడు. అప్పుడు గొప్ప ఋషులందరూ ఆ ప్రదేశానికి వచ్చి వారికి వేదాలు నేర్పించాలని సంయుక్తంగా కోరారు. ఆ ఋషులు ఆయన శిష్యులుగా మారి ఆయన నుండి వేదాల జ్ఞానాన్ని పొందారు. మరోసారి వారి ఆచారాలను ఆచరించడం ప్రారంభించారు. ఆయన నుండి వేదాల జ్ఞానాన్ని సంపాదించడం కోసం మొత్తం 60,000 ఋషులు గౌరవనీయమైన ఋషి సరస్వతా శిష్యులు అయ్యారు (9:51). ప్రస్తుత గౌడు సరస్వతు, షెన్విలు, చిత్రపూరు సరస్వతు, భల్వాలికరు, రాజపూరు సరస్వతు, పెడ్నేకర్లు అయిన గౌడు సరస్వత బ్రాహ్మణులు ఈ సంఘటనను వారి సంస్కృతిలో భాగంగా కలిగి ఉన్నారు.[ఆధారం చూపాలి]
ఈ సంఘటన మళ్ళీ (3:85) వద్ద పునరావృతమవుతుంది: - పాత రోజులలో తుంగకా అడవి వద్ద సరస్వత ఋషి సన్యాసులకు వేదాలను బోధించాడు. ఋషులు వాటిని మరపు పర్యవసానంగా వేదాలు కోల్పోయినప్పుడు. ఇక్కడ (3:85) ఆయనను అంగిరసుడి కుమారుడిగా పేర్కొన్నారు. ఆదిత్య ఆశ్రయం, సోమ స్థలం, దధీచి సన్యాసి ఆశ్రయం సరస్వతి ఒడ్డున (3:83) ప్రక్కనే ఉన్న ప్రదేశాలుగా పేర్కొన్నారు. అంగస్రాసా - సరస్వత జాతికి చెందిన గొప్ప ఋషి - దధీచి ఆశ్రమంలో జన్మించాడని ఇక్కడ ప్రస్తావించబడింది. (13:50) సరస్వతను ఋషి అత్రి కొడుకుగా పేర్కొన్నారు. భారతదేశంలోని పశ్చిమ ప్రాంతాల నుండి (12: 207, 13: 165) సరస్వతను ఋషిగా పేర్కొన్నారు.
కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో సరస్వతాలు
[మార్చు]మాద్రి కుమారుడు నకులుడు మోసపూరితులైన ఉలూకుడు, సరస్వత తెగలను హతమార్చడం తన బాధ్యతగా స్వీకరించాడు:-ఈ మూలం (5:57) కురుక్షేత్రయుద్ధంలో సరస్వతులు కౌరవుల పక్షంలో పాల్గొని యుద్ధం చేసారని సూచిస్తున్నాయి.
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Mhb 1.90.26
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2010-11-07. Retrieved 2019-11-22.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link); sanskrit verse 1.90.25-26 - ↑ http://www.sacred-texts.com/hin/m01/m01096.htm; English translation,page-203,1st paragraph
- ↑ Lal, BB (2002). "The Homeland of Indo-European Languages and Culture: Some Thoughts". Puratattva. Indian Archaeological Society. pp. 1–5.
- ↑ http://asi.nic.in/asi_exca_imp_rajasthan.asp Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine; First paragraph
- ↑ Lal, BB (1984). Frontiers of the Indus civilization. Sir Mortimer Wheeler commemoration volume. pp. 57–58.
- ↑ http://asi.nic.in/asi_exca_imp_rajasthan.asp Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine; Last paragraph
- ↑ http://www.archaeologyonline.net/artifacts/harappa-mohenjodaro.html Archived 2019-12-13 at the Wayback Machine; Second last paragraph
- ↑ http://www.zeenews.com/Elections08/rajesthanStory.aspx?aid=482985[permanent dead link]; history,1st paragraph
- ↑ Lal, BB (1984). Frontiers of the Indus civilization. Sir Mortimer Wheeler commemoration volume. pp. 57–58.
- ↑ http://asi.nic.in/asi_exca_imp_rajasthan.asp Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine; Last paragraph
- ↑ Lal, BB (1984). Frontiers of the Indus civilization. Sir Mortimer Wheeler commemoration volume. pp. 57–58.
- Mahabharata of Krishna Dwaipayana Vyasa, translated to English by Kisari Mohan Ganguli