దండమూడి సుమతీ రామమోహనరావు
| దండమూడి సుమతీ రామమోహనరావు | |
|---|---|
 | |
| బాల్య నామం | నిడుమోలు సుమతి |
| జననం | 1950 ఏలూరు |
| భార్య / భర్త | దండమూడి రామమోహనరావు |
| జాతీయత | భారతీయురాలు |
| రంగం | మృదంగం |
| శిక్షణ | నిడుమోలు రాఘవయ్య, దండమూడి రామమోహనరావు |
| అవార్డులు | కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ పురస్కారం |
దండమూడి సుమతీ రామమోహనరావు పురుషాధిక్యత ఉన్న భారతీయ సంగీత వాయిద్యరంగంలో మృదంగవాద్యాన్ని వృత్తిగా స్వీకరించిన మొట్టమొదటి మహిళా కళాకారిణి, భారత ప్రభుత్వం 2021 లో పద్మశ్రీ అవార్డు చేత సత్కరించింది [1][2]
జీవిత విశేషాలు
[మార్చు]ఈమె నిడుమోలు రాఘవయ్య, వెంకటరత్నం దంపతులకు 1950వ సంవత్సరంలో ఏలూరులో జన్మించారు[3]. ఈమె నాద బ్రాహ్మణ కుటుంబానికి చెందినది. చిన్ననాటి నుండే మృదంగ విద్వాంసులైన తండ్రి నిడుమోలు రాఘవయ్య గారి వద్ద మృదంగం నేర్చుకుని పదో ఏటనే తొలి కచేరి ఇచ్చింది.[4] విజయవాడ ప్రభుత్వ సంగీత, నృత్యకళాశాలలో దండమూడి రామమోహనరావు వద్ద మృదంగ విద్యనభ్యసించింది.[4]
ఆమె తన గురువైన దండమూడి రామమోహనరావుని వివాహం చేసుకుంది. దండమూడి రామమోహనరావు కూడా మృదంగవిద్వాంసులే. భర్తతో కలిసి అనేక కచేరీలు చేసింది. ఆకాశవాణిలో ఏ' గ్రేడ్ కళాకారిణి. "మృదంగ శిరోమణి", "మృదంగ మహారాణి", "నాదభగీరథ", "మృదంగ లయ విద్యాసాగర" బిరుదులతో ఆమెను అనేక సంస్థలు సన్మానించాయి. మద్రాసు సంగీత అకాడమీ 1974, 80, 85 సంవత్సరాలలో ఉత్తమశ్రేణి వాద్యకళాకారిణిగా ఎంపికచేశారు. 1988లో విజయవాడ నగరపాలకసంస్థ కళా సత్కారాల్లో భాగంగా ఆమెను సన్మానించింది. ఈమెకు 2009లో కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ పురస్కారం వరించింది. ఈమె లయవేదిక అనే సంస్థను స్థాపించి భర్త పేరుమీద అనేక మంది మృదంగ కళాకారులను సన్మానిస్తున్నది.
2003లో, ఆమె ఆల్ ఇండియా రేడియోలో "A-TOP" గ్రేడ్ ఆర్టిస్ట్‌గా మారింది. ఈ గ్రేడ్ సాధించిన మొదటి మహిళా మృదంగ విద్వాంసురాలు ఆమె. ఆమె, ఆమె జీవిత భాగస్వామి మాత్రమే A-TOP గ్రేడ్ మృదంగ ద్వయం అయ్యారు, లయ విన్యాసం కచేరీలు ఇచ్చారు. ఆమె తోడు వాయిద్యకారిణిగా ఉన్న ఆమె ఆ తరువాత సోలో పెర్ఫార్మర్‌గా ఎదిగింది. ఆమె చేసిన అనేక కార్యక్రమాలు ప్రసారం/ప్రసారం చేయబడ్డాయి.
ఆమె ఎమ్.ఎస్.సుబ్బలక్ష్మి, చిత్తూరు సుబ్రమణ్యం పిళ్లై, వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు, డాక్టర్ . ఎం. బాలమురళీ కృష్ణ, పండిట్‌ భీమసేన్ జోషి, ఎం. చంద్రశేఖరన్, ఈమని శంకర శాస్త్రి, చిట్టి బాబు, ఎన్. రమణి, యు.శ్రీనివాస్ వంటి పలు కళాకారులతో కలిసి కచేరిల్లో పాల్గొంది.
2000లో, ఆమె మృదంగ కళను ప్రచారం చేసేందుకు లయ వేదిక అనే సంస్థను స్థాపించి, విద్యార్థులకు పోటీలు నిర్వహించి, నిష్ణాతులైన విద్వాన్‌లకు "లయ ప్రవీణ" బిరుదును ప్రదానం చేసింది.[5] 2011 లో సుమతి, ఆమె సంస్థ విజయవాడలోని తుమ్మలపల్లి క్షేత్రయ్య కళాక్షేత్రంలో రామమోహన రావు ప్రథమ వర్ధంతి సందర్భంగా ఆయన కాంస్య విగ్రహాన్ని ఆవిష్కరించారు.
2015, ఆమె మొదటిసారిగా 100 మంది మృదంగం కళాకారుల బృందంతో తన గురువు/భర్తకు నివాళిగా శత మృదంగ వాద్య నివాళి అనే కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించింది. ఈ కార్యక్రమం తెలుగు బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్‌లో చోటు చేసుకుంది.
గుర్తింపు
[మార్చు]ఆమె అనేక పురస్కారాలు సత్కారాలూ అందుకుంది. 2010 లో భారత రాష్ట్రపతి నుండి కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ పురస్కారం అందుకుంది. ఈ పురస్కారం పొందిన ఏకైక మహిళా మృదంగ కళాకారిణి, ఆమె. 2015లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఆమెను "ఉగాది పురస్కారం"తో సత్కరించింది.
భారత ప్రభుత్వం ఆమెకు 2021లో భారతదేశ నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారమైన "పద్మశ్రీ"ని ప్రదానం చేసింది.
పురస్కారాలు, సన్మానాలు
[మార్చు]- 1974, 1976లో రెండుసార్లు మద్రాస్ మ్యూజిక్ అకాడమీ నుండి ఉత్తమ మృదంగ విద్వాంసురాలు పురస్కారం
- 1985లో మ్యూజిక్ అకాడమీ నుండి పళని సుబ్రమణ్య పిళ్లై స్మారక బహుమతి
- 2005లో చెన్నైలోని ఇండియన్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ సొసైటీ నుండి ఉత్తమ మృదంగ విద్వాంసురాలు పురస్కారం
- 2008లో న్యూఢిల్లీలోని ఇంటర్నేషనల్ పబ్లిషింగ్ హౌస్ నుండి బెస్ట్ సిటిజన్స్ ఆఫ్ ఇండియా పురస్కారం
- 2009 సంవత్సరానికి కేంద్ర సంగీత నాటక అకాడమీ పురస్కారం
- 2013లో చెన్నైలోని గురువాయూర్ దొరై ట్రస్ట్ నుండి గురువాయూర్ దొరై ట్రస్ట్ పురస్కారం
- 2014 లో - తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం నుండి ప్రతిభా పురస్కారం[6]
- 2015లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం నుండి ఉగాది పురస్కారం
- 2016లో బెంగుళూరులోని పెర్క్యూసివ్ ఆర్ట్స్ సెంటర్ నుండి 2016లో పళని సుబ్రమణ్య పిళ్లై మెమోరియల్ పురస్కారం[7]
- 2021లో పద్మశ్రీ [8]
బిరుదులు
[మార్చు]- మృదంగ శిరోమణి
- మృదంగ మహారాణి
- నాద భగీరథ
- మృదంగాలయ విద్యాసాగర
- మృదంగ విన్యాస కళాభారతి
- సునాద సుధానిధి
- శ్రీముఖ మృదంగ విద్వన్మణి
- గాయత్రీ సంగీత విద్వన్మణి
- నాదాలయ సామ్రాజ్ఞి
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ రాణీ కుమార్ (11 June 2011). "Into a man's world". ది హిందూ. Retrieved 18 May 2020.
- ↑ "పద్మవిభూషణ్‌ బాలు". www.andhrajyothy.com. Retrieved 2021-01-26.
- ↑ వెబ్ మాస్టర్. "Dandamudi Sumathi Rama Mohan Rao". SANGEET NATAK AKADEMI. SANGEET NATAK AKADEMI. Archived from the original on 25 జనవరి 2021. Retrieved 18 May 2020.
- ↑ 4.0 4.1 Kumar, Ranee (2011-06-09). "Into a man's world". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2021-01-29.
- ↑ Kumar, Ranee (2011-06-09). "Into a man's world". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2021-01-29.
- ↑ తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం, పురస్కారాలు. "ప్రతిభా పురస్కారాలు" (PDF). www.teluguuniversity.ac.in. Archived from the original (PDF) on 2017-09-09. Retrieved 6 June 2020.
- ↑ "Mridanga Vidushi honoured | Andhra Pradesh First". hyderabadfirst.in (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-01-29.
- ↑ Rao, P. Krishna (2021-01-27). "Covid-19 paralysed everything but not music". www.thehansindia.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2021-01-29.