నెమలి (గంపలగూడెం)
నెమలి (గంపలగూడెం) | |
|---|---|
 వేణుగోపాలస్వామి దేవాలయం, నెమలి | |
 | |
.svg)  నెమలి (గంపలగూడెం) | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 17°3′57″N 80°23′40″E / 17.06583°N 80.39444°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | ఎన్టీఆర్ |
| మండలం | గంపలగూడెం |
| విస్తీర్ణం | 8.51 కి.మీ2 (3.29 చ. మై) |
| జనాభా (2011) | 2,867 |
| • జనసాంద్రత | 340/కి.మీ2 (870/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 1,481 |
| • స్త్రీలు | 1,386 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 936 |
| • నివాసాలు | 871 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( ) |
| పిన్‌కోడ్ | 521401 |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 588942 |
నెమలి, ఎన్టీఆర్ జిల్లా, గంపలగూడెం మండలం లోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన గంపలగూడెం నుండి 20 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన నూజివీడు నుండి 52 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 871 ఇళ్లతో, 2867 జనాభాతో 851 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 1481, ఆడవారి సంఖ్య 1386. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 1167 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 5. గ్రామం యొక్క జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 588942. 2022 లో చేసిన జిల్లాల పునర్వ్యవస్థీకరణకు ముందు ఈ గ్రామం కృష్ణా జిల్లాలో, ఇదే మండలంలో ఉండేది..[2] [3] ఇది సముద్రమట్టానికి 73 మీ.ఎత్తులో ఉంది.[4]
సమీప గ్రామాలు
[మార్చు]ఈ గ్రామానికి సమీపంలో దుందిరాలపాడు, తునికిపాడు, అర్లపాడు, పెనుగొలను, ఎర్రమాడు గ్రామాలు ఉన్నాయి.ఇంకా రాజవరం, సత్యాలపాడు, మేడురు ఉన్నాయి.
విద్యా సౌకర్యాలు
[మార్చు]గ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు మూడు, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి గంపలగూడెంలో ఉంది. సమీప జూనియర్ కళాశాల ఊటుకూరులోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల గంపలగూడెంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప మేనేజిమెంటు కళాశాల తిరువూరులోను, వైద్య కళాశాల, పాలీటెక్నిక్‌లు విజయవాడలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల నూజివీడులోను, అనియత విద్యా కేంద్రం, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాలలు విజయవాడలోనూ ఉన్నాయి.
జిల్లా పరిషత్తు ఉన్నత పాఠశాల
[మార్చు]ఈ పాఠశాలలో హిందీ ఉపాధ్యాయులుగా పనిచేయుచున్న శ్రీ రేపాక రఘునందన్ ను, హైదరాబాదులోని ప్రముఖ సాహితీ సాంస్కృతిక సంస్థ, "అల్ ది బెస్ట్ అకాడమీ" ఆధ్వర్యంలో, రాష్ట్ర ఉత్తమ ఉపాధ్యాయ పురస్కారంతో సత్కరించారు. హైదరాబాదులోని సుందరయ్య విఙాన కేంద్రంలో, 2015,నవంబరు-15వ తేదీ రాత్రి, అ సంస్థ ఆధ్వర్యంలో నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో, రాష్ట్ర ఉన్నత న్యాయస్థానం న్యాయమూర్తి శ్రీ ఎ.వి.శేషసాయి, ప్రముఖ జ్యోతిష్కులు శ్రీ దైవఙశర్మ చేతులమీదుగా శ్రీ రఘునందన్ ను సత్కరించారు. [5]
వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]ప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]నెమలిలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు. పశు వైద్యశాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, సంచార వైద్య శాల, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
[మార్చు]గ్రామంలో4 ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యాలున్నాయి. ఒక ఎమ్బీబీయెస్ డాక్టరు, ఎమ్బీబీయెస్ కాకుండా ఇతర డిగ్రీలు చదివిన డాక్టర్లు ముగ్గురు, డిగ్రీ లేని డాక్టరు ఒకరు, ఒక నాటు వైద్యుడు ఉన్నారు.
తాగు నీరు
[మార్చు]గ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. బోరుబావుల ద్వారా కూడా ఏడాది పొడుగునా నీరు అందుతుంది. చెరువు ద్వారా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
[మార్చు]మురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీరు బహిరంగంగా, కచ్చా కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
[మార్చు]నెమలిలో పోస్టాఫీసు సౌకర్యం ఉంది. సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్ మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం, ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. ప్రధాన జిల్లా రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. జాతీయ రహదారి, రాష్ట్ర రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి. నెమలి, ఉట్కూర్ నుండి రోడ్దురవాణా సౌకర్యం ఉంది. రైల్వేస్టేషన్; విజయవాడ 72 కి.మీ దూరంలో ఉంది.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
[మార్చు]గ్రామంలో వాణిజ్య బ్యాంకు, సహకార బ్యాంకు, వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉన్నాయి. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వారం వారం సంత, వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
[మార్చు]గ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు, ఆశా కార్యకర్త ఉన్నాయి. గ్రామంలో సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
విద్యుత్తు
[మార్చు]గ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 15 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
[మార్చు]నెమలిలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 123 హెక్టార్లు
- శాశ్వత పచ్చిక ప్రాంతాలు, ఇతర మేత భూమి: 4 హెక్టార్లు
- తోటలు మొదలైనవి సాగవుతున్న భూమి: 12 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం చేయదగ్గ బంజరు భూమి: 13 హెక్టార్లు
- సాగులో లేని భూముల్లో బీడు భూములు కానివి: 6 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 123 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 568 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 242 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 455 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
[మార్చు]నెమలిలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- బావులు/బోరు బావులు: 335 హెక్టార్లు
- చెరువులు: 120 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
[మార్చు]నెమలిలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
[మార్చు]పారిశ్రామిక ఉత్పత్తులు
[మార్చు]ఇటుకలు
చేతివృత్తులవారి ఉత్పత్తులు
[మార్చు]లోహపు వస్తువులు
గ్రామంలోని దర్శనీయ ప్రదేశాలు/దేవాలయాలు
[మార్చు]శ్రీ వేణుగోపాలస్వామివారి ఆలయం, నెమలి
[మార్చు]గంపలగూడెం మండలంలోని నెమలి గ్రామంలో ఉన్న శ్రీ వేణుగోపాల స్వామి ఆలయం, జిల్లాలోనే ప్రముఖ పుణ్య క్షేత్రంగా పరిగణించబడుతుంది. ఈ ఆలయంలోని వేణుగోపాలుడు మహిమాన్వితుడుగా విశ్వసిస్తున్నారు. అందువలన ఇక్కడికి విశేష సంఖ్యలో భక్తులు తరలివస్తుంటారు. మానసిక ప్రశాంతత లేనివారు, అంతుచిక్కని వ్యాధుల బారిన పడినవారు, సంతానలేమితో బాధపడేవారు ఇక్కడికి ఎక్కువగా వస్తుంటారు. ఆలయ ప్రాంగణంలో గణాచారి వ్యవస్థ కనిపిస్తుంది. అరోగ్య పరమైన సమస్యలకి గల కారణాలను, పరిష్కార మార్గాల గురించి భక్తులు వారి ద్వారా తెలుసుకుని, స్వామివారి దర్శనం చేసుకుని వెళుతూ వుంటారు.
ఆలయచరిత్ర
[మార్చు]ఇక్కడ వేణుగోపాలుడు అవతరించిన తీరును తెలిపే స్థానిక కథనం అనుసరించి, 1953 ప్రాంతంలో నెమలి గ్రామానికి చెందిన ఒక వ్యక్తి, అదే గ్రామానికి చెందిన మరో వ్యక్తికి తన భూమిని అమ్మేశాడు. అదే సంవత్సరంలో, ఆ భూమిని కొనుగోలు చేసిన వ్యక్తి పొలాన్ని సాగుచేయిస్తుండగా, శ్రీరామనవమిరోజున, శ్రీ వేణుగోపాలస్వామి విగ్రహం బయటపడింది. అయితే స్వామివారి చిటికిన వ్రేలు దెబ్బతినడంతో దానిని సరిచేసి ప్రతిష్ఠకి ఎలాంటి లోపాలు లేకుండా చూసుకున్నారు. మొదట స్వామివారిని ఓ తాటాకు పందిరిలో వుంచి పూజలు నిర్వహిస్తూ వుండేవారు. ఆ తరువాత గ్రామస్తులంతా కలిసి విరాళాలు వేసుకుని దేవాలయాన్ని నిర్మించారు. 1957లో రథసప్తమినాడు, ఈ నూతన ఆలయంలో స్వామివారి మూలవిరాట్టును ప్రతిష్ఠించారు. కాలక్రమంలో ఆలయాన్ని అభివృద్ధి పరుస్తూ వచ్చారు. ఈ నేపథ్యంలో రాజగోపురం, కళ్యాణ మంటపం, అద్దాల మంటపం, అన్నదాన సత్రం, రథశాల, కల్యాణకట్ట మొదలైనవి రూపుదిద్దుకున్నాయి. ఆలయ అభివృద్ధితో పాటు స్వామివారి మహిమలు కూడా వెలుగు చూశాయి.
ప్రత్యేక పూజలు
[మార్చు]సోమవారం, శుక్రవారంల్లో ఆలయానికి భక్తులు అధిక సంఖ్యలో వస్తుంటారు. ప్రతి యేట ఫాల్గుణ మాసంలో ఆరు రోజుల పాటు రుక్మిణీ - సత్యభామ సమేతుడైన స్వామికి బ్రహ్మోత్సవాలు ఘనంగా నిర్వహిస్తుంటారు. ఈ వైభవాన్ని తిలకించడానికి వివిధ ప్రాంతాల నుంచి భక్తులు వేల సంఖ్యలో ఇక్కడికి తరలి వస్తుంటారు. భక్తులు తమకి తోచిన రీతిలో స్వామివారికి కానుకలు ముడుపులు సమర్పించుకుంటూ వుంటారు.
బ్రహ్మోత్సవాలు
[మార్చు]ఈ ఆలయంలో స్వామివారి వార్షిక బ్రహ్మోత్సవాలు, ప్రతి సంవత్సరం, ఫాల్గుణ మాసంలో, ఆరురోజులపాటు అత్యంత వైభవంగా నిర్వహించెదరు. ఈ కార్యక్రమానికి కృష్ణా, ఖమ్మం జిల్లాల నుడియేగాక, రాష్ట్రంలోని వివిధ ప్రాంతాలనుండి, లక్షలాది మంది భక్తులు తరలివచ్చెదరు.
సమీప దేవాలయాలు
[మార్చు]- విజయవాడ - కనకదుర్గ గుడి,
- పెనుగంచిప్రోలు - తిరపతమ్మ తల్లి
- వేదాద్రి - నారసింహ క్షేత్రం
- మోపిదేవి - శ్రీ వల్లీ దేవసేన సమేత శ్రీ సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరస్వామివారి ఆలయం.
- శ్రీకాకుళం (ఘంటసాల) - ఆంధ్ర మహావిష్ణువు క్షేత్రం
- కొల్లేటికోట - పెద్దింట్లమ్మ
- పెదకళ్ళేపల్లి - శ్రీ దుర్గానాగేశ్వరస్వామివారి ఆలయం.
- ఆకిరిపల్లి - వ్యాఘ్రనరసింహస్వామి
గ్రామ విశేషాలు
[మార్చు]- ఈ గ్రామానికి చెందిన కావూరి వినయ్ కుమార్ 1995-2001 మధ్య ఎం.పీ.టీ.సీ. సభ్యులుగా మరియూ మండల పరిషత్తు ఉపాధ్యక్షులుగా పనిచేశారు. వీరు మరలా 2006-11 మధ్య ఈ గ్రామానికి సర్పంచిగా పనిచేశారు. ఇదే గ్రామానికి చెందిన వీరి సతీమణి శశిరేఖ 2001-2006 మధ్య జడ్.పీ.టీ.సీ సభ్యురాలిగా పనిచేశారు. [2]
- ఈ గ్రామానికి చెందిన చిన్నంశెట్టి సీతామహాలక్ష్మి,w/o వినయ్ కుమార్ 2014,ఫిబ్రవరి-2న జరిగిన వి.ఆర్.వో. పరీక్షలలో 96 మార్కులు సాధించి, కృష్ణా జిల్లాలో ప్రథమ స్థానంలో నిలిచింది.
గణాంకాలు
[మార్చు]2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 2926. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 1565, స్త్రీల సంఖ్య 1361, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 656 ఉన్నాయి. గ్రామ విస్తీర్ణం 851 హెక్టారులు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజపత్రము" (PDF). ahd.aptonline.in. Archived from the original (PDF) on 2022-09-06. Retrieved 2022-09-06.
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".
- ↑ "నెమలి". Retrieved 16 June 2016.