తెలుగు పదాలు

వికీపీడియా నుండి
(పదాలు నుండి దారిమార్పు చెందింది)
Jump to navigation Jump to search

ఉపదేశం

పదాలలో రకాలు[మార్చు]

వ్యుత్పత్తి పరంగా తెలుగు భాషలో పదాలు నాలుగు రకాలు. అవి:

  1. తత్సమము: ప్రాకృత (సంస్కృత) పదము, తెలుగు ప్రత్యయములతో కూడి వ్యవహరింపబడినచో తత్సమము అంటారు. సంస్కృత ప్రాతిపదికపై తెలుగు విభక్తి ప్రత్యయమును చేర్చుట వలన తత్సమము ఏర్పడును. వీనినే ప్రకృతి అనికూడా అంటారు. ఉదాహరణ: బాలః - బాలురు; పుస్తకమ్ - పుస్తకము
  2. తద్భవము: సంస్కృత, ప్రాకృత పదముల నుండి కొద్ది మార్పులు చెంది ఏర్పడిన పదములను తద్భవములు అంటారు. వీటినే వికృతి అనికూడా అంటారు. ఉదాహరణ: యజ్ఞము - జన్నము; పంక్తి - బంతి
  3. దేశ్యము: తత్సమము, తత్భవములు కాక, తెలుగు దేశమున వాడుకలో ఉన్న పదములు దేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: పీట, చెట్టు
  4. అన్యదేశ్యము: ఇతర భాషలకు చెందియుండి తెలుగులో వాడబడుచున్న పదములను అన్యదేశ్యములు అంటారు. ఉదాహరణ: స్టేషను, రోడ్డు మొదలైనవి.

భాషాభాగాలు[మార్చు]

తెలుగు భాషలోని పదములను ఐదు భాగములుగా విభజించవచ్చును. అవి -

సర్వులకు (అందరికీ) వర్తించే నామము సర్వనామము.ఉదా: నీవు, ఆమె, అతడు.

  • విశేషణములు: నామవాచకము, సర్వనామముల గుణములను తెలియజేయునది. ఉదా: పొడవైన, ఎరుపు, తీపి.
  • అవ్యయములు: లింగ, వచన, విభక్తుల చేత మార్పులు లేని పదములు అవ్యయములు. ఉదా: ఆహా! ఓహో! ఔరా! అకటా!
  • క్రియలు: పనులను తెలిపే వానిని క్రియలు అంటారు. ఉదా: చదువుట, తినుట, ఆడుట.
    • సకర్మక క్రియలు: కర్మను ఆధారముగా చేసికొనియున్న క్రియలను సకర్మక క్రియలు అంటారు. ఉదా: మధు బడికి వెళ్ళెను.
    • అకర్మక క్రియలు: కర్మ లేకపోయినను వాక్యము అర్థవంతమైనచో అవి అకర్మక క్రియలు. ఉదా: సోముడు పరుగెత్తెను.
    • సమాపక క్రియలు: పూర్తి అయిన పనిని తెలియజేయు క్రియలు సమాపక క్రియలు. ఉదా: తినెను, నడచెను.
    • అసమాపక క్రియలు: పూర్తికాని పనిని తెలియజేయు క్రియలు అసమపక క్రియలు. ఉదా: వ్రాసి, తిని.

sandu[మార్చు]

ఒకే అర్థాన్ని ఇచ్చే అనేక పదాలను పర్యాయ పదాలంటారు. అర్థం ఒకటే, కానీ ఆ అర్థాన్నిచ్చే పదాలు మాత్రం అనేకం. ఇలాంటి వాటిని పర్యాయ పదాలు అంటారు.

  • తనయుడు = కొడుకు, పుత్రుడు, సుతుడు
  • తరువు = చెట్టు, వృక్షము, మహీరుహము
  • జలధి = కడలి, అర్ణవము
  • పర్వం = పబ్బం, పండుగ, వేడుక
  • శత్రువు = వైరి, రిపు, విరోధి
  • ఆంజనేయుడు = పవనసుతుడు, మారుతి, హనుమంతుడు
  • నిజము = సత్యము, నిక్కము
  • తల = శిరస్సు, మస్తకము, మూర్ధము
  • స్త్రీ = వనిత, మహిళ, పడతి
  • జైలు = బందీఖాన, కారాగారము

మాత్ర[మార్చు]

పదం ఒకటే ఉండి అనేక అర్థాలు ఉండేదాన్ని నానార్థాలు అని అంటారు. పదం ఒకటే - అర్థాలు మాత్రం విడివిడిగా అనేకం ఉంటాయి.

  • క్రియ: పని, చేష్ట, శ్రాద్ధము, ప్రాయశ్చిత్తము, చికిత్స
  • లావు: బలము, సమర్థత, గొప్పతనము
  • పృథ్వి: భూమి, విరియునది, ఇంగువచెట్టు, సముద్రతీరము
  • బంధం: ముడి, కలయిక, కట్టివేత

ఇవి కూడా చూడండి[మార్చు]

మూలాలు[మార్చు]

ఉపయుక్త గ్రంథాలు[మార్చు]

  • తెలుగు వ్యాకరణము: వర్రే సాంబశివరావు, దేవీ పబ్లికేషన్స్, విజయవాడ, 1999.