రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు

రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు భారతదేశ పార్లమెంటు ఎగువ సభలో ప్రతిపక్షానికి నాయకత్వం వహించే సభ్యుడు . రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు ప్రభుత్వంలో లేని రాజ్యసభలో అతిపెద్ద రాజకీయ పార్టీ పార్లమెంటరీ చైర్‌పర్సన్. 1987లో ప్రధాన ప్రతిపక్షం కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన శ్యాంనందన్ మిశ్రాను రాజ్యసభలో గుర్తింపు పొందిన మొదటి ప్రతిపక్ష పార్టీ నాయకుడిగా నియమితుడయ్యాడు. 1977లో భారత పార్లమెంటు ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీకి గుర్తింపునిచ్చే చట్టాన్ని రూపొందించింది. దీని ప్రకారం ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీగా గుర్తింపు లభించాలంటే సభలోని మొత్తం స్థానాల్లో 1/10వ వంతు స్థానాలు పొంది ఉండాలి. ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీ నేతకు కేంద్ర కేబినెట్ మంత్రికి లభించే వసతి, హోదా లభిస్తాయి. ఈ చట్టం చేసిన అనంతరం రాజ్యసభలో గుర్తింపు పొందిన మొదటి ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీ నేతగా కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన కమలాపతి త్రిపాఠి (1977) నిలిచాడు.

రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా

నెం	ఫోటో	పేరు	పదవీకాలం^[1]			ప్రధాన మంత్రి	పార్టీ
–		ఖాళీ	13 మే 1952	17 డిసెంబర్ 1969	17 సంవత్సరాలు, 218 రోజులు		అధికారిక ప్రతిపక్షం లేదు
1		శ్యామ్ నందన్ ప్రసాద్ మిశ్రా	18 డిసెంబర్ 1969	11 మార్చి 1971	1 సంవత్సరం, 83 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (O)
2		ఎంఎస్ గురుపాదస్వామి	24 మార్చి 1971	2 ఏప్రిల్ 1972	1 సంవత్సరం, 9 రోజులు		భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (O)
–		ఖాళీ	2 ఏప్రిల్ 1972	30 మార్చి 1977	4 సంవత్సరాలు, 362 రోజులు		అధికారిక ప్రతిపక్షం లేదు
3		కమలాపతి త్రిపాఠి	30 మార్చి 1977	15 ఫిబ్రవరి 1978	322 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
4		భోలా పాశ్వాన్ శాస్త్రి	24 ఫిబ్రవరి 1978	23 మార్చి 1978	27 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్
(3)		కమలాపతి త్రిపాఠి	23 మార్చి 1978	8 జనవరి 1980	1 సంవత్సరం, 291 రోజులు	మొరార్జీ దేశాయ్ చరణ్ సింగ్
5		ఎల్‌కే అద్వానీ	21 జనవరి 1980	7 ఏప్రిల్ 1980	77 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ	జనతా పార్టీ
–		ఖాళీ	7 ఏప్రిల్ 1980	18 డిసెంబర్ 1989	9 సంవత్సరాలు, 255 రోజులు	ఇందిరా గాంధీ రాజీవ్ గాంధీ	అధికారిక ప్రతిపక్షం లేదు
6		పి. శివ శంకర్	18 డిసెంబర్ 1989	2 జనవరి 1991	1 సంవత్సరం, 15 రోజులు	వీపీ సింగ్	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
(2)		ఎంఎస్ గురుపాదస్వామి	28 జూన్ 1991	21 జులై 1991	23 రోజులు	పివి నరసింహారావు	జనతా దళ్
7		జైపాల్ రెడ్డి	22 జులై 1991	29 జూన్ 1992	343 రోజులు		జనతా దళ్
8		సికందర్ భక్త్	7 జులై 1992	16 మే 1996	3 సంవత్సరాలు, 314 రోజులు		భారతీయ జనతా పార్టీ
9		శంకర్రావు చవాన్	23 మే 1996	1 జూన్ 1996	9 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
(8)		సికందర్ భక్త్	1 జూన్ 1996	19 మార్చి 1998	1 సంవత్సరం, 291 రోజులు	హెచ్.డి.దేవెగౌడ ఐ.కె.గుజ్రాల్	భారతీయ జనతా పార్టీ
10		మన్మోహన్ సింగ్	21 మార్చి 1998	22 మే 2004	6 సంవత్సరాలు, 62 రోజులు	అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
11		జస్వంత్ సింగ్	3 జూన్ 2004	16 మే 2009	4 సంవత్సరాలు, 347 రోజులు	మన్మోహన్ సింగ్	భారతీయ జనతా పార్టీ
12		అరుణ్ జైట్లీ	3 జూన్ 2009	26 మే 2014	4 సంవత్సరాలు, 357 రోజులు	మన్మోహన్ సింగ్	భారతీయ జనతా పార్టీ
13		గులాం నబీ ఆజాద్	8 జూన్ 2014	15 ఫిబ్రవరి 2021	6 సంవత్సరాలు, 252 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
14		మల్లికార్జున్ ఖర్గే	16 ఫిబ్రవరి 2021^[2]	1 అక్టోబర్ 2022^[3]	1 సంవత్సరం, 227 రోజులు	నరేంద్ర మోదీ	భారత జాతీయ కాంగ్రెస్
17 December 2022 \| rowspan="2" \|Incumbent	2 సంవత్సరాలు, 122 రోజులు