వత్స
Kingdom of Vatsa | |
|---|---|
| c. 700 BCE–c. 300 BCE | |
.png) Vatsa and other Mahajanapadas in the Post Vedic period. | |
| రాజధాని | Kauśāmbī (Allahabad) |
| సామాన్య భాషలు | Sanskrit |
| మతం | Hinduism Buddhism Jainism |
| ప్రభుత్వం | Monarchy |
| Maharaja | |
| చారిత్రిక కాలం | Bronze Age, Iron Age |
• స్థాపన | c. 700 BCE |
• పతనం | c. 300 BCE |
| Today part of |  Allahabad division of UttarPradesh, India |
వత్స కేక వంశ (పాలి, అర్ధమాగధి):వత్స అంటే దూడ[1]) అంగుత్తారా నికాయలో పేర్కొన్న పురాతన భారతదేశంలోని ఉత్తరాపాత సోలాస (పదహారు) మహాజనపదాలలో (గొప్ప రాజ్యాలు) ఒకటి. వాత్స లేదా వంశ దేశం గంగా, యమునా నదుల సంగమం వద్ద ఉత్తరప్రదేశు రాజధాని ప్రాతం (ఆధునిక అలహాబాదు భూభాగం) ఉంది.
ఇది కౌశాంబిని రాజధానిగా చేసుకున్న ఒక రాచరిక పాలిత రాజ్యం. దీని శిధిలాలు అలహాబాదు నుండి 38 మైళ్ళ దూరంలో ఉన్న ఆధునిక గ్రామమైన కోసం వద్ద ఉన్నాయి.[2] క్రీస్తుపూర్వం 6 వ -5 వ శతాబ్దంలో బుద్ధుని కాలంలో వత్స పాలకుడుగ ఉదయనా ఉన్నాడు. ఆయన తల్లి మృగవతి భారత చరిత్రలో మొట్టమొదటి మహిళా పాలకురాలిగా గుర్తించబడుతుంది.
ఆరంభకాలం
[మార్చు]వత్సలు కురు రాజవంశంలో ఒక శాఖ. ఋగ్వేద కాలంలో, కురు రాజ్యం హర్యానా (ఢిల్లీ) గంగా-జమునా దోయాబు, ప్రయాగ (కౌశాంబి) వరకు విస్తరించి హస్తినాపూరన్ని రాజధానిగా చేసుకుని పాలించింది. వేద కాలం చివరిలో హస్థినాపూరు వరదలతో నాశనమైంది. కురు రాజు నికాక్షు తన రాజధానిని మొత్తం సంపూర్ణంగా కొత్తగా నిర్మించిన రాజధానికి కోసాంబి (కౌశాంబి)కి తరలించారు. వేదానంతర కాలంలో ఆర్య వర్త అనేక మహాజనపదాలను కలిగి ఉన్నప్పుడు కురు రాజవంశం కురులు, వత్సాల మధ్య విభజించబడింది. కురులు హర్యానా ఎగువ దోయాబును నియంత్రించగా, వత్సాలు దిగువ దోవాబును నియంత్రించారు. తరువాత వత్సాలను రెండు శాఖలుగా విభజించారు-ఒకటి మధుర వద్ద, మరొకటి కౌశాంబి వద్ద పాలన సాగించారు.
గంగానది హస్థినాపురాన్ని వరదలతో ముంచిన తరువాత, జనమేజయ మనవడు భరతుడు నికాకు నిర్మించిన నగరాన్ని విడిచిపెట్టి కౌశాంబిలో స్థిరపడ్డారని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. దీనికి స్వప్నవసావదత్తా, భాసాకు ఆపాదించబడిన ప్రతిఙ యుగంధరాయణ మద్దతు ఇస్తున్నాయి. వారిద్దరూ ఉదయనా రాజును భరత కుటుంబానికి చెందిన (భరత-కుల) వారసుడిగా అభివర్ణించారు. పురాణాలు అందించిన నికాక్షు వారసుల జాబితాలో రాజు కెమాకా చివరివాడు.[3][3]: పే .117–8 ఇతర పురాణాలు వాత్స రాజ్యానికి కాశీరాజు వత్స అని పేరు పెట్టారని పేర్కొంది.[4] రామాయణం, మహాభారతం కౌంసుంబిని నిర్మించిన ఘనతను చేది యువరాజు కుశ లేదా కుసంబాకు ఆపాదించాయి.
రెండవ శతానీక పరంతప
[మార్చు]భరత రాజవంశం మొదటి పాలకుడు వత్స. రెండవ శతానీకుడు, పరంతపా గురించి కొన్ని ఖచ్చితమైన సమాచారం అందుబాటులో ఉంది. పురాణాలు అతని తండ్రి పేరు వాసుదానా అని చెబుతుండగా భోసా సహస్రానక అని చెబుతుంది. రెండవ శతానికా ఉదయనా తల్లి అయిన విదేహ యువరాణిని వివాహం చేసుకున్నాడు. ఆయన లిచ్చావి అధిపతి సెనాకా కుమార్తె మృగవతిని కూడా వివాహం చేసుకున్నాడు.[5] ఆయన దధివహాన పాలనలో అంగ రాజధాని కాశీ మీద దాడి చేశాడు. [3]: పే .119[3]: p.119
మృగవతి
[మార్చు]రాణి మృగవతి (సంస్కృతిలో) లేదా మిగావతా (ప్రాకృతంలో)శతానీకుడి భార్య, ఉదయనా తల్లి. ఆమె వైశాలి నాయకుడు చేతకా కుమార్తె. [6] నిర్దిష్ట పరిస్థితులలో మూలాలు విభిన్నంగా ఉన్నప్పటికీ, కొంతకాలం ఆమె తన కొడుకుకు ప్రతినిధిగా రాజ్యపాలన చేసినట్లు నమోదు చేయబడింది. జైన చారిత్రక గ్రంథాల ఆధారంగా శతనీకుడు మరణించినప్పుడు ఉదయనా ఇంకా చిన్నవాడు. అందువలన "ఆమె కుమారుడు తగినంత వయస్సు వచ్చేవరకు రాజ్యాన్ని పరిపాలించే బాధ్యత రాణి మిగావతా భుజాల మీద పడింది ...".[7] మరోవైపు భాసా రచించిన " ప్రతిజయగంధరయాన "ఉదయనాను అవంతి రాజు ప్రద్యోత ఖైదీగా ఉంచిన సమయంలో ఆమె పరిపాలన పూర్తి బాధ్యతను తీసుకుంది. ఆమె తన విధులను నిర్వర్తించిన విధానం అనుభవజ్ఞులైన మంత్రుల ప్రశంసలను కూడా ఉత్తేజపరిచింది" అని పేర్కొన్నది.[8]
ఉదయన
[మార్చు]శతానికుడి తరువాత ఆయనకు విదేహ యువరాణి ద్వారా జన్మించిన రెండవ శతానికుడి కుమారుడు ఉదయనా రాజ్యపాలన చేసాడి. స్వప్నవాసవదత్తా, ప్రతిఙా-యుగంధరాయణ, అనేక ఇతర ఇతిహాసాల శృంగార వీరుడు ఉదయనా. బుద్ధుని అవంతి రాజు ప్రద్యోతా సమకాలీనుడు.[3] పే .119 కథసరిత్సగరంలో ఆయన విజయాల గురించి సుదీర్ఘ కథనం ఉంది. ప్రియదర్శిక కళింగ పాలకుడి మీద విజయం సాధించిన సంఘటనను, అంగ సింహాసనాన్ని దహవర్మను పునరుద్ధరించడం గురించి వివరించాడు. ధమ్మపాద వ్యాఖ్యానం అవంతి రాజు ప్రద్యోత కుమార్తె అయిన వాసవదత్త (వాసులదత్త)తో తన వివాహం కథను వివరిస్తుంది. ఇది ఆయన మరో ఇద్దరు భార్యల గురించి, కురు బ్రాహ్మణ కుమార్తె మాగండియా, కోశాధికారి ఘోసాకా దత్తపుత్రిక సమవతి గురించి కూడా ప్రస్తావించింది. " మిలిందాపాహో " ఉదయన భార్య అయిన గోపాల-మాతా అనే రైతు అమ్మాయిని సూచిస్తుంది. భాస రచించిన " స్వప్నవసావదత్తా " మగధ రాజు దారకా సోదరి పద్మావతి అనే మరో రాణి గురించి ప్రస్తావించింది. అంగా రాజు అయిన దహవర్మను కుమార్తె అరణ్యకాతో ఉదయనా వివాహం గురించి ప్రియదర్శిక మనకు చెబుతుంది. రత్నవళిలో ఆయన, ఆయన పట్టమహిషి వాసవదత్త చెలికత్తె అయిన సాగారికా మధ్య ప్రేమ కథను వివరించబడింది. ఆయన పట్టమహిషికి జన్మించిన ఆయన కుమారుడి పేరు బోధి. [3]: పేజీలు .179-80. [3]: pp.179–80 ధర్మం, ఎనిమిది రెట్లు, నాలుగు గొప్ప సత్యాలను వ్యాప్తి చేయడానికి బుద్ధుడు ఉదయనా పాలనలో అనేకసార్లు కౌశాంబిని సందర్శించాడు. ఉదయనా బుద్ధుని ఉపాసకుడు (అనుచరుడు). బౌద్ధ చారిత్రక రచన చైనా అనువాదం " ఎకోత్తరా అగామా" బుద్ధుని మొట్టమొదటి చిత్రం ఉదయనా సూచనల మేరకు గంధపు చెక్కతో తయారు చేయబడిందని పేర్కొంది.
తరువాతి అభివృద్ధి
[మార్చు]పురాణాల ఆధారంగా ఉదయనా యొక్క 4 వారసులు వాహినారా, దానపాయి, నిరమిత్రా, కోమాకా. తరువాత వత్స రాజ్యాన్ని అవంతి రాజ్యం చేజిక్కించుకుంది. ప్రద్యోత మునిమనవడు మణిప్రభా, కౌశుంభి నుండి అవంతి యువరాజుగా పరిపాలించాడు. [3]: pp.180, 180n, 565 [3]: pp.180, 180n, facing 565 వత్స చివరికి శిషునాగ చేత మగధలో విలీనం చేయబడింది.[9]
ఇవి కూడా చూడండి
[మార్చు]మూలాలు
[మార్చు]Citations
[మార్చు]- ↑ Louis Herbert Gray (1902). Indo-Iranian Phonology with Special Reference to the Middle and New Indo-Iranian Languages. Columbia University Press. pp. 169–170.
- ↑ 2.0 2.1 Rohan L. Jayetilleke (5 డిసెంబరు 2007). "The Ghositarama of Kaushambi". Daily News. Archived from the original on 4 జూన్ 2011. Retrieved 29 అక్టోబరు 2008.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Raychaudhuri, Hemchandra (1972). Political History of Ancient India. Calcutta, India: University of Calcutta.
- ↑ Pargiter, F.E. (1972) Ancient Indian Historical Tradition, Chaunan, Delhi, pp.269-70
- ↑ Mahajan V.D. (1960, reprint 2007). Ancient India, S.Chand & Company, New Delhi, ISBN 81-219-0887-6, pp.171-2
- ↑ Jain, K.C. (1991). Lord Mahāvīra and His Times. Lala Sunder Lal Jain research series (in లాట్వియన్). Motilal Banarsidass. p. 67. ISBN 978-81-208-0805-8. Retrieved 16 జూలై 2018.
- ↑ Jain, J.C. (1984). Life in Ancient India: As Depicted in the Jain Canon and Commentaries, 6th Century BC to 17th Century AD. Munshiram Manoharlal. p. 470. Retrieved 16 జూలై 2018.
- ↑ Altekar, A.S. (1956). The Position of Women in Hindu Civilization, from Prehistoric Times to the Present Day. Motilal Banarsidass. p. 187. ISBN 978-81-208-0324-4. Retrieved 16 జూలై 2018.
- ↑ Upinder Singh 2016, p. 272.