ఉరుగ్వే

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
ఉరుగ్వే తూర్పు గణతంత్రం

República Oriental del Uruguay (Spanish)
Flag of Uruguay
జండా
Coat of arms of Uruguay
Coat of arms
నినాదం: "Libertad o Muerte" (Spanish)
"Freedom or Death"
గీతం: Himno Nacional de Uruguay
National Anthem of Uruguay
Location of Uruguay
రాజధానిMontevideo
34°53′S 56°10′W / 34.883°S 56.167°W / -34.883; -56.167
అధికార భాషలుSpanish
గుర్తించిన ప్రాంతీయ భాషలుPortuguese
జాతులు
(2016[1])
పిలుచువిధంUruguayan
ప్రభుత్వంUnitary presidential constitutional republic
• President
Tabaré Vázquez
Raúl Sendic
శాసనవ్యవస్థGeneral Assembly
• ఎగువ సభ
Senate
• దిగువ సభ
Chamber of Representatives
Independence
• from the Empire of Brazil
25 August 1825
27 August 1828
18 July 1830
విస్తీర్ణం
• మొత్తం
176,215 కి.మీ2 (68,037 చ. మై.) (89th)
• నీరు (%)
1.5
జనాభా
• 2016 estimate
3,427,000[2] (134th)
• 2011 census
3,286,314[3]
• జనసాంద్రత
18.6/చ.కి. (48.2/చ.మై.) (198th)
GDP (PPP)2017 estimate
• Total
$77.800 billion[2] (91st)
• Per capita
$22,271[2] (61st)
GDP (nominal)2017 estimate
• Total
$58.123 billion[2] (78th)
• Per capita
$16,638[2] (45th)
జినీ (2014)Positive decrease 41.6[4]
medium
హెచ్‌డిఐ (2015)Steady 0.795[5]
high · 54th
ద్రవ్యంUruguayan peso (UYU)
కాల విభాగంUTC−3 (UYT)
వాహనాలు నడుపు వైపుright
ఫోన్ కోడ్+598
ISO 3166 codeUY
Internet TLD.uy

ఉరుగ్వే[6]) అధికారికంగా "ఉరుగ్వే తూర్పు గణతంత్రం" (స్పానిష్: [రిపబ్లికా ఓరియంటల్ డెల్ ఉరుగ్వే] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) దక్షిణ అమెరికా ఖండంలో ఆగ్నేయప్రాంతంలో ఉన్న దేశం. ఉరుగ్వే పశ్చిమ సరిహద్దులో అర్జెంటీనా, ఉత్తర, తూర్పు సరిహద్దులో బ్రెజిల్ ", దక్షిణ సరిహద్దులో రియో డీ లా ప్లాటా " (వెండి నది) ఉంది, ఆగ్నేయ సరిహద్దులో అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం ఉన్నాయి.ఉరుగ్వే జనసంఖ్య 3.42 మిలియన్లు.[2] వీరిలో 1.8 మిలియన్ల ప్రజలు దేశంలో అత్యంత పెద్ద నగరం, రాజధాని నగరం అయిన " మాంటెవిడియో " మహానగరప్రాంతాలలో నివసిస్తున్నారు. దేశవైశాల్యం 1,76,000 చ.కి.మీ.దక్షిణ అమెరికాదేశాలలోని అతి చెన్న దేశాలలో ఉరుగ్వే ద్వితీయ స్థానంలో ఉంది.[7] మొదటి స్థానంలో సురినామ్ దేశం ఉంది.

1680 లో పోర్చుగీస్ సామ్రాజ్యం ఈ ప్రాంతంలోని పురాతన యూరోపియన్ స్థావరాలలో ఒకటిగా " కొలొనియా డెల్ శాక్రమెంటో "ను స్థాపించడానికి సుమారు 4000 సంవత్సరాలకు ముందు ఉరుగ్వే ప్రాంతంలో " చ్రువు ప్రజలు " నివసించారు. 18 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఈప్రాంతంలో తమ ప్రభావానికి గుర్తుగా స్పానిష్ సామ్రాజ్యం సైనిక స్థావరంగా ఈ ప్రాంతంలో మోంటెవీడియో స్థాపించింది.ఉరుగ్వే స్పెయిన్, పోర్చుగల్, అర్జెంటీనా , బ్రెజిల్ మధ్య నాలుగు మార్గాల పోరాటం తరువాత 1811 , 1828 మధ్య స్వాతంత్రాన్ని పొందింది. 19 వ శతాబ్దం అంతటా ఉరుగ్వే విదేశీ ప్రభావం , జోక్యానికి లోబడి ఉంది.20 వ శతాబ్దం చివరి వరకు సైన్యం దేశీయ రాజకీయాలలో పునరావృత పాత్రను పోషించింది. ఆధునిక ఉరుగ్వే రాజ్యాంగ ప్రజాస్వామ్య రాజ్యాంగ రిపబ్లిక్ రాష్ట్రపతిగా , ప్రభుత్వ అధిపతిగా అధ్యక్షుడు ఎన్నికచేయబడ్డాడు.

లాటిన్ అమెరికాలోని ప్రజాస్వామ్య దేశాల జాబితా, గ్లోబల్ పీస్ ఇండెక్స్ , అవినీతి రహిత సూచిక ఉరుగ్వే ప్రధమ స్థానంలో ఉంది.[8] " ఈ గవర్నమెంటు " [9] స్వేచ్ఛాయుతమైన మాధ్యమం కలిగిన దేశాలలో, సుసంపన్నత, మద్యతరగతి ప్రజల శాతం వంటి విషయాలలో ఉరుగ్వే మొదటి స్థానంలో ఉంది. [8] సరాసరిగా ఐఖ్యరాజ్యసమితి శాంతి దళంలో భాగస్వామ్యం వహిస్తున్న దేశాలలో ఉరుగ్వే ప్రధమస్థానంలో ఉంది. [8] ఈ ప్రాంతంలో అత్యధిక ఆర్ధికస్వేచ్ఛకలిగిన దేశాలలో, అధిక ఆదాయం కలిగిన దేశాలలో, తలసరి ఆదాయంలో , విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులు పొందడంలో ఉరుగ్వే ద్వితీయస్థానంలో ఉంది.[8] ఆర్ధికాభివృద్ధి , మానవహక్కుల పరిరక్షణలో ఉరుగ్వే ఈ ఖండంలో తృతీయ స్థానంలో ఉంది.[10] నూతన రూపకల్పన , మౌలికనిర్మాణరంగంలో [8] అఖ్యరాజ్య సమితి ఈదేశాన్ని సంపాన్న దేశాలలో ఒకటిగా గుర్తించింది.[9] ఈ- పార్టిసిపేషన్‌లో ఉరుగ్వే ప్రపంచదేశాలలో తృతీయస్థానంలో ఉంది.[9] ఉరుగ్వే ఊలు, బియ్యం, సోయాబీంస్, ఫ్రోజెన్ బీఫ్, మాల్ట్, పాలు ఎగుమతిచేస్తున్న అంతర్జాతీయ దేశాలలో ఒకటిగా ఉంది.[8] 95% ఉరుగ్వే విద్యుత్తు రెన్యూవబుల్ (పునరుత్పాదక విద్యుత్తు) లభిస్తుంది. అధికంగా జలవిద్యుత్తు , పవనవిద్యుత్తు ద్వారా లభిస్తుంది.[11] 2013లో ఉరుగ్వేను " ది ఎకనమిస్టు " కంట్రీ ఆఫ్ ది ఇయర్‌గా పేర్కొన్నది.[12] ఉరుగ్వేలో గంజా ఉత్పత్తి, వాడకం , విక్రయాలను చట్టబద్ధం చేసింది. స్వలింగ వివాహం , గర్భవిచ్ఛిత్తి కూడా ఉరుగ్వేలో చట్టబద్ధం చేయబడ్డాయి. ఉరుగ్వే సాధించిన సాంఘికాభివృద్ది ఈప్రాంతీయ దేశాలలో ప్రత్యేకంగా నిలిచి అంతర్జాతీయంగా గౌరవించబడుతుంది.[13] వ్యక్తిగత హక్కులు, సహనం , సంఘీభావం ఉరుగ్వే ప్రత్యేకతగా ఉంది.[14]

పేరు వెనుక చరిత్ర

[మార్చు]

ఉరుగ్వే అనేపేరుకు ప్రాంతీయ గురుని పదం స్పానిష్ ఉచ్చారణ మూలంగా ఉంది. "పక్షి-నది" ("చర్రూన్ భాషలో)," "గురుని భాషలో " ఉరు అంటే అడవిపక్షి అని అర్ధం. ఉరుగ్వే అంటే పక్షుల నది అని అర్ధం.[15][16] గురుని భాషలో ఉరుగ్వా అంటే నదిలో ఉండే నత్తలకు వర్తిస్తుంది. ఈ ప్రాంతంలోని జలాశయాలలో అలాంటి నత్తలు అధికంగా ఉన్నందున ఈ ప్రాంతానికి ఈ పేరు వచ్చిందని కొందరి భావన.[17] స్పానిష్ వలసరాజ్య కాలంలో, కొంతకాలం తర్వాత ఉరుగ్వే, కొన్ని పొరుగు భూభాగాలైన సిస్ప్లటినా, " బాండ ఓరియంటల్ (డెల్ ఉరుగ్వే బ్యాక్)" (ఉరుగ్వే నది తూర్పు తీరం) తూర్పు ప్రొవింస్‌గా పిలువబడింది.స్వాతంత్ర్యం తరువాత చివరికి లా రిపబ్లికా ఓరియంటల్ డెల్ ఉరుగ్వే "లేక ఓరియంటల్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఉరుగ్వే "అయింది.[1][18] లేక " ఈస్టర్న్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఉరుగ్వే ".[19]

చరిత్ర

[మార్చు]

యురేపియన్ కాలనైజేషన్‌కు ముందు ఉరుగ్వేలో నివసించిన అల్పసంఖ్యాక చరుయా స్థానిక ప్రజలను గురానిస్థానిక ప్రజలు దక్షిణప్రాంతాలకు తరిమివేసారని వ్రాతపూర్వకంగా నమోదుచేయబడిన ఆధారాలు ఉన్నాయి.[20][ఆధారం యివ్వలేదు] చరుయా ప్రజలు 9,000, చనాప్రజలు 6,000 ఉన్నారని గురాని ప్రజలు ఆసమయంలో (క్రీ.పూ.1500)యురేపియన్లతో ప్రత్యక్షసంబంధాలు కలిగి ఉన్నారు.[21] యురేపియన్ సెటిలర్లు వారిని చంపి వారి ఆస్థులను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.తరువాత ఉరుగ్వే మొదటి అధ్యక్షుడు " ఫ్రక్చుసొ రివెరా " చరుయా జాతిహత్యలను జరిపించాడు.

కాలనైజేషన్ ఆరంభకాలం

[మార్చు]
Monument to Charruas native people in Montevideo.

1512 లో మొదటి యురేపియన్లుగా పోర్చుగీసు ప్రజలు ప్రస్తుత ఉరుగ్వే ప్రాంతంలో ప్రవేశించారు.[22][23] 1516 లో స్పెయిన్ ప్రజలు ఈప్రాంతంలో ప్రవేశించారు.[20] భీతిచెందిన స్థానికప్రజలు స్పెయిన్ ఆక్రమణలను ఎదుర్కొన్నారు.బంగారం , వెండి నిల్వల కొరత కారణంగా వీరి ఆక్రమణలు 16వ - 17వ శతాబ్ధాలకు పరిమితమయ్యాయి.[20] ఉరుగ్వే భూభాగం స్పానిష్ , పోర్చుగీసు సామ్రాజ్యాల మధ్య వివాదాస్పదంగా మారింది. 1603 లో స్పానిష్ పశువుల మందలను ప్రవేశపెట్టడం ప్రారంభించింది. పశువుల మందలు ఈ ప్రాంతంలో సంపదకు మూలంగా మారాయి. 1624 లో " రియో నీగ్రో (ఉరుగ్వే) " లోని " విల్లా సోరియానోలో మొట్టమొదటి శాశ్వత స్పానిష్ సెటిల్మెంటుస్థాపించబడింది. 1669-71లో పోర్చుగీస్ " కొలొని డెల్ శాక్రమెంటో "లో ఒక కోటను నిర్మించింది. స్పెయిన్ పోర్చుగీస్ విస్తరణను బ్రెజిల్ సరిహద్దుల వరకు పరిమితం చేస్తూ స్పానిష్ వలసరాజ్యం విస్తరించబడింది.[ఆధారం చూపాలి] 18 వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో దేశంలో స్పెయిన్ స్థాపించిన " మోంటెవీడియో " నగరం బలమైన సైనిక స్థావరంగా అభివృద్ధి చేయబడింది.నగరంలో ఉన్న సహజ నౌకాశ్రయం వేగవంతంగా వాణిజ్య ప్రాంతంగా అభివృద్ధి చెందింది. ఇది వాణిజ్యంలో బ్యూనస్ ఎయిర్స్ వైశ్రాయిల్టీ రాజధాని " రియో డి లా ప్లాటా " నగరంతో పోటీ చేసింది.[20] 19 వ శతాబ్దంలో ఉరుగ్వే ప్రారంభచరిత్ర " లా ప్లాటా బేసిన్ లో [20]

బ్రిటీష్, స్పానిష్, పోర్చుగీస్, ఇతర వలసవాద శక్తుల మధ్య ఆధిపత్యం కోసం కొనసాగుతున్న పోరాటాలచే రూపొందించబడింది. 1806, 1807 లో " నెపోలియన్ యుద్ధాల "లో భాగంగా బ్రిటీష్ సైన్యం బ్యూనస్ ఎయిర్స్ , మాంటవివీడియోలను స్వాధీనం చేసుకునేందుకు ప్రయత్నించింది.1807 ఫిబ్రవరి నుండి సెప్టెంబరు మద్య జరిగిన పోరాటాల తరువాత బ్రిటిష్ సైన్యం మోంటేవీడియోను ఆక్రమించింది.

స్వాతంత్ర పోరాటం (1811–1830)

[మార్చు]
The oath of the Thirty-Three Orientals by Uruguayan painter Juan Manuel Blanes

1811 లో ఉరుగ్వే జాతీయ కథానాయకుడుగా మారిన " జోస్ జెర్వసియో ఆర్టిగాస్ " స్పెయిన్ అథారిటీకి వ్యతిరేకంగా తిరిగుబాటు చేసి విజయంసాధించాడు. వారిని " పియార్డాస్ యుద్ధం "లో (మే 18) ఓడించాడు.[20] 1813 లో బ్యూనస్ ఎయిరెస్‌లో సమావేశమైన రాజ్యాంగ అసెంబ్లీ " ఆర్టెస్ " ఫెడరలిజ చాంపియన్‌గా అవతరించి అన్ని ప్రాంతాలకు (ప్రత్యేకంగా బాండా ఓరియంటల్ ప్రాంతానికి) రాజకీయ , ఆర్థిక స్వయంప్రతిపత్తి కావాలని నిర్భంధించాడు.[24] అసెంబ్లీ బాండా ఓరియంటల్ స్థానాన్ని తొరస్కరించినప్పటికీ బ్యూనస్ ఎయిరిస్ " యూనిటరీ సెంట్రలిజం " అమలుచేయవచ్చని నచ్చచెప్పింది.[24] ఫలితంగా 1815 ఆరంభంలో ఆర్టిగాస్ బ్యూనస్‌ ఎయిరిస్‌తో మాంటివిడియోను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[24] బ్యూనస్ ఎయిరిస్ నుండి సైన్యం వెనుకకు మరలిన తరువాత బాండా ఓరియంటల్ స్వప్రతిపత్తి కలిగిన ప్రతినిధిని నియమించబడ్డాడు.[24] ఆర్టిగాస్ రక్షణలో " లిగ ఫెడరల్ " నిర్వహించబడింది.ఇందులో ఆరు ప్రాంతాలు ఉన్నాయి.వీటిలో నాలుగు తరువాత అర్జెంటీనాలో భాగం అయ్యాయి. [24] 1816లో 10,000 సైన్యంతో పోర్చుగీసు సైనికబృందాలు బ్రెజిల్ నుండి బయలుదేరి " బాండా ఓరియంటల్ " మీద దాడి చేసి 1817 జనవరిలో మాంటివిడియోను స్వాధీనం చేసుకున్నాయి.[24] నాలుగు సంవత్సరాల పోరాటం తరువాత " పోర్చుగీసు యునైటెడ్ కింగ్డం " బిండా ఓరియంటల్‌ను విలీనం చేసుకుని దానికి " సిస్ప్లాంటినా " అని నామకరణం చేసింది.[24] 1822లో బ్రెజిల్ సామ్రాజ్యాం స్వతంత్రం పొందింది.విలీనానికి ప్రతిస్పందనగా " జుయాన్ ఆటానియో " యునైటెడ్ ప్రొవింసెస్ ఆఫ్ ది రియో డీ లా ప్లాటా (ప్రస్తుత అర్జెంటీనా) మద్దతుతో 1825లో 33 ఓరియంటల్స్‌కు స్వతంత్రం ప్రకటించింది.[20] ఇది 500 రోజుల " సిస్ప్లాంటైన్ " యుద్ధానికిదారి తీసింది.1828లో యునైటెడ్ కింగ్డం చేత " ట్రీటీ ఆఫ్ మాంటివిడియో " ప్రతిపాదించబడింది.ఫలితంగా ఉరుగ్వే స్వతంత్రదేశంగా అవతరించింది.1830 జూలై 18న " ఉరుగ్వే రాజ్యాంగం " రూపొందించబడింది.[20]

బ్లాంకోస్ - కొలరాడో కలహాలు

[మార్చు]
Manuel Oribe, leader of Blancos

స్వతంత్రం లభించే సమయంలో ఉరుగ్వే జనసంఖ్య 75,000.[25] స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత 1904 వరకు బ్లాంకో , కొలరాడో పార్టీలతో అంతర్యుద్ధాలు యుద్ధం విభేదాలు , సైనికసంఘర్షణలు కొనసాగాయి. ఉరుగ్వేలోని రాజకీయాలు రెండు పార్టీల మధ్య విభజించబడింది. గ్రామీణ వ్యవసాయ ప్రయోజనాలకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చిన రెండో అధ్యక్షుడు మాన్యువల్ ఓర్బే నాయకత్వంలోని బ్లాంకోస్ (శ్వేతజాతీయులు) ; , మోంటెవీడియో వ్యాపార ప్రయోజనాలకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చిన మొట్టమొదటి అధ్యక్షుడు " ఫ్యురూయుసో రివెరా " నేతృత్వంలోని లిబరల్ రంగుడాస్ (రెడ్స్). ఉరుగ్వేయన్ వ్యవహారాలలో పొరుగున ఉన్న అర్జెంటీనాలోని రాజకీయ పార్టీల నుండి మద్దతు లభించింది.

బ్లానాకో ప్రెసిడెంట్ మాన్యువల్ ఓరిబే అర్జెంటీనా పాలకుడు "మాన్యువల్ డె రోసాస్" సన్నిహితుడు అయినప్పటికీ శరణార్ధులైన అనేక మంది బహిష్కరించబడిన అర్జెంటైన్ లిబరల్ యునిటరియోస్‌కు మోల్డివిడియోలో ఆశ్రయమిచ్చి మద్దతు ఇచ్చాడు. 1838 జూన్ 15 న కొలరాడో నాయకుడు రివర్యా నాయకత్వంలోని సైనికబృందం అర్జెంటీనాకు పారిపోయిన అధ్యక్షుడు ఒలిబెను పడగొట్టింది.[25] 1839లో రివేరా రొసాస్ మీద ప్రకటించాడు.13 సంవత్సరాలు కొనసాగిన యుద్ధం " గుయెరా గ్రాండే " (ది గ్రేట్ వార్) అని అభివర్ణించబడింది.[25] 1843 లో అర్జెంటీనా ఉరుగ్వే మీద దాడి చేసినప్పటికీ రాజధానిని స్వాధీనం చేసుకోవడంలో విఫలం అయింది.1843 లో ఆరంభమైన అంతర్యుద్ధం (మోటేవిడియో ఆక్రమణ) 9 సంవత్సరాల కాలం కొనసాగింది.[26] ఉరుగ్వే తిరుగుబాటుదారులు విదేశీయుల సహాయం కోరారు. ఇది ఇటాలియన్, ఫ్రెంచి సమైక్య సైన్యం రూపొందడానికి కారణం అయింది.తరువాత దీనికి " జియుసెప్పె గరిబల్ది " నాయకత్వం వహించాడు.[26]

The Battle of Caseros, 1852

1845 లో ఈప్రాంతంలో తిరిగి వ్యాపారవాతావరణం తీసుకురావడానికి బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్ రూసాస్‌కు వ్యతిరేకంగా పనిచేసాయి. వారి ప్రయత్నాలు అసఫలం అయ్యాయి. 1849 నాటికి యుద్ధాలతో ఇరువైపులా విసిగిపోయి యుద్ధాన్ని విరమించుకుని రోసాస్‌కు అనుకూలంగా ఒప్పదం చేసుకున్నాయి.[26] అర్జెంటీనా లోని " ఎంట్రె రియోస్ ప్రొవింస్ " గవర్నర్ " జస్సో జోస్ డి ఉర్క్యూజా " నేతృత్వంలోని రోసాస్ మీద తిరుగుబాటు ప్రారంభమైనప్పుడు మోంటేవిడియో చివరకు పడిపోతుందని భావించబడింది. 1851 మేలో కలడోడోస్ తరపున బ్రెజిల్ జోక్యం చేసుకుని తిరుగుబాటుతో సంకీర్ణమైన తరువాత పరిస్థితిలో మార్పు ఏర్పడి ఓర్బే ఓడించబడ్డాడు. మోంటెవీడియో ముట్టడి ఎత్తివేయబడింది. చివరికి గ్యురారా గ్రాండే ముగింపుకు వచ్చింది.[26] మోంటెవీడియో బ్రెజిల్ మద్దతుకు బహుమతిగా ఒమ్మదాల మీద సంతకం చేయడం ఉరుగ్వే వ్యవహారాలలో బ్రెజిల్ జోక్యం నిరూపితం అయింది. [26] 1851 ఒప్పందాల ఆధారంగా బ్రెజిల్ ఉరుగ్వే సైనికవ్యవహారాలలో కూడా జోక్యం చేసుకోవడం తరచుగా ఒక అవసరంగా భావించబడింది. [27] 1865లో ఉరుగ్వే పాలకుని నాయకత్వంలో బ్రెజిల్ చక్రవర్తి, అర్జెంటీనా అధ్యక్షుడు, కొలరాడో జనరల్ " వెనసియో ఫ్లోర్స్ " లతో ట్రిపుల్ అలయంస్ రూపొందింది. ట్రిపుల్ అలయంస్ పరాగ్వే నాయకుడు " ఫ్రాంసిస్కొ సిలానొ లోపెజ్ " మీద యుద్ధం ప్రకటించాడు.[27] మూడు దేశాల సైన్యాలు భాగస్వామ్యం చేసిన పరాగ్వేయన్ యుద్ధం పరాగ్వే ఓటమితో ముగిసింది.బ్రెజిల్ నౌకాదళంచే సరఫరా కేంద్రంగా ఉపయోగించిన మోంటెవీడియో యుద్ధ సమయంలో సుసంపన్నత, ప్రశాంత కాలం అనుభవించింది.[27] జనరల్ లోరెంజో బాట్లేల్ ఎల్ గ్రౌ (1868-72) రాజ్యాంగ ప్రభుత్వం బ్లాన్పోస్చే తిరుగుబాటును అణచివేసింది.[28] రెండు సంవత్సరాల పోరాటం తరువాత 1872 లో ఒక శాంతి ఒప్పందం సంతకం చేసింది. బ్లాంకోస్‌కు ఉరుగ్వే నాలుగు విభాగాల నియంత్రణాధికారం ఇచ్చింది.[28]

Uruguayan troops entrenched in the Battle of Tuyutí, 1866.

సహకార విధానం రాజీవిధానానికి ఇది ఇది ఒక నూతన మార్గంగా మారింది.[28] ఈ ఒప్పందం ఉన్నప్పటికీ కొలరాడో పాలన 1875 లో విఫలమైంది " త్రివర్ణ విప్లవం ", 1886 లో " క్యూబ్రాచో (ఉరుగ్వే) విప్లవం కొలరాడో పాలనకు బెదిరింపుగామారింది.బ్లాంకోస్‌నును మూడు విభాగాలకు పరిమితం చేయాలని కొలరాడో ప్రయత్నం 1897 లో బ్లాంకో తిరుగుబాటుకు కారణమైంది. ఇది 16 విభాగాల ఏర్పాటుతో ముగిసింది.దానిలో బ్లాన్కోస్ ప్రస్తుతం ఆరుగురిపై నియంత్రణను కలిగి ఉంది. బ్లాంకోలకు కాంగ్రెస్‌లో స్థానాలు ఇవ్వబడ్డాయి.[29] ఈ అధికారవిభజన అధ్యక్షుడు " జోస్ బాటిల్ వై ఆర్డోనెజ్ " రాజకీయ సంస్కరణలు చేపట్టే వరకు కొనసాగాయి.1904 లో బ్లాంకోస్ " మాసోలర్ యుద్ధం " ప్రారంభించాడు.యుద్ధంలో బ్లాంకో నాయకుడు అపారికో సరవియా మరణించాడు.1875 , 1890 మద్య సైన్యం అధికారకేంద్రంగా మారింది. [30] ఈ మద్యసమయంలో ప్రభుత్వం దేశాన్ని ఆధునికీకరణ చేయడానికి ప్రయత్నాలు ప్రారంభించింది.ఆర్ధిక , సాంఘిక స్వరూపం మార్చడానికి ప్రేరణ కలిగించింది.ప్రభుత్వంలో ప్రభావితమైన ప్రముఖుల (ప్రధానంగా వ్యాపారి " హాసెండాడొ, పారిశ్రామిక వేత్తలు) నుండి వత్తిడి ఎదురైంది.[30] 1886-1890 మద్య మారుదల కొనసాగింది. ఈ సమయంలో రాజకీయనాయకులు వారి పూర్వస్థితి పునరుద్ధరించడానికి ప్రయత్నించారు.[30]

బృహత్తర వలసలు , అభివృద్ధి

[మార్చు]
Juan Idiarte Borda (1844–1897), 17th President of Uruguay and the only one assassinated.

గ్యురారా గ్రాండే తరువాత వలసదారుల సంఖ్య గణనీయంగా పెరిగింది. ప్రధానంగా ఇటలీ, స్పెయిన్ నుండి వచ్చిన ప్రజలూధికంగా ఉన్నారు. 1879 నాటికి వలసప్రజల సంఖ్య మొత్తం జనాభాలో 4,38,500 మంది ఉన్నారు.[31] పశువుల పెంపకంలో, ఎగుమతులు అధికరించడం కారణంగా ఆర్థిక వ్యవస్థ బాగా అభివృద్ధి (అన్ని ఇతర సంబంధిత ఆర్థిక నిర్ణాయకాల కంటే గ్రాఫికల్ నిరూపించబడింది) ప్రతిబింబిస్తుంది.[31] మోంటెవిడియో ఈ ప్రాంతంలో ప్రధాన ఆర్థికకేంద్రంగా మారింది, అర్జెంటీనా, బ్రెజిల్, పరాగ్యుయాల నుండి వస్తువుల కోసం ప్రవేశించాయి.[31]

20 వ శతాబ్ధం

[మార్చు]

1903లో కొలరాడో నాయకుడు " జోస్ బాట్ల్ వై ఆర్డొనెజ్ " అధ్యక్షునిగా ఎన్నికయ్యాడు.[32] తరువాత సంవత్సరం బాలంకోలు తిరుగుబాటు చేసాడు.8 మాసాల తీవ్రపోరాటం తరువాత వారి నాయకుడు యుద్ధంలో " ఆపారిసియో సరవియా " మరణించాడు.1972లో ప్రభుత్వవర్గాల విజయం సహకారరాజకీయాలకు ముగింపుపలికింది.[32] జోస్ బాట్ల్ వై ఆర్డొనెజ్ రెండు మార్లు (1903-1907, 1911-1915 వరకు) అధికారం స్వీకరించాడు.ఈ సమయంలో దేశంలో స్థిరత్వం ఏర్పడింది.ఆయన సాంఘిక సంక్షేమం, ఆర్థికాభివృద్ధిలో ప్రభుత్వభాగస్వామ్యంతో దేశాభివృద్ధి కొనసాగింది. [20] 1931లో గాబ్రియల్ టెర్రా అధ్యక్షునిగా ఎన్నిక చేయబడ్డాడు.ఆయన పదవిశ్వీరసమయంలో " గ్రేట్ డిప్రెషన్ " సంభవించడం అసాధరణచర్యగా భావించబడింది.[33] నిరుద్యోగ సమస్య కారణంగా సాంఘిక జీవితం స్థభించబడింది.పోలీస్ చర్యలో లెఫ్టిస్టులు మరణించారు.[33] 1933లో టెర్రా ఆర్గనైజేషన్ తిరుగుబాటు జనరల్ అసెంబ్లీని, ప్రభుత్వాన్ని రద్దుచేసింది.[33] 1934లో రూపొందించబడిన సరికొత్త రాజ్యాంగం అధ్యక్షునికి అధికారం బదిలీచేసింది.[33] టెర్రా ప్రభుత్వం బలహీనపడింది.[33] 1938 లో నిర్వహించబడిన ఎన్నికలలో టెర్రా బావ జనరల్ " ఆల్ఫ్రెడో బాల్డామిర్ " అధ్యక్షునిగా ఎన్నిక చేయబడ్డాడు.ఆర్గనైజ్డ్ లేబర్, ది నేషనల్ పార్టీ బాల్డోమిర్ స్వేచ్ఛాయుతమైన ఎన్నికలకు, పత్రికాస్వాతంత్ర్యానికి అనుమతించాడు.[34] బాల్డోమిర్ ఉరుగ్వే న్యూట్రల్‌గా ఉంటుందని ప్రకటించినప్పటికీ బ్రిటిష్ యుద్ధనౌకలు, జర్మన్ యుద్ధనౌకలు ఉరుగ్వే సముద్రతీరానికి సమీపంలో యుద్ధం చేసుకున్నాయి.[34] అడ్మిరల్ గ్రాఫ్ స్పీ మొంటివిడియోలో ఆశ్రయం కోరాడు. తరువాత ఆయన వెలుపలకు పంపబడ్డాడు.[34] 1950 ల చివరలో వ్యవసాయ ఉత్పత్తుల విక్రయాలలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా క్షీణించిన కారణంగా ఉరుగ్వేయన్ల జీవన ప్రమాణం అధికంగా పతనం అయింది. ఫలితంగా విద్యార్థులలో తీవ్రవాదం, శ్రామిక అశాంతికి అధికరించింది. 1960 లలో ఉద్భవించిన " టుపమారోస్‌గా " పిలువబడే ఒక సమూహం బ్యాంక్ దోపిడీ కిడ్నాపింగ్, హత్యలు వంటి కార్యకలాపాలలో పాల్గొనడంతోపాటు ప్రభుత్వాన్ని తొలగించటానికి ప్రయత్నించింది.

1968లో అధ్యక్షుడు " జార్జ్ పచేకో " అత్యవసర పరిస్థితిని ప్రకటించారు. 1972 లో పౌర స్వేచ్ఛలను నిలిపివేశారు. 1973 లో పెరుగుతున్న ఆర్థిక, రాజకీయ సంక్షోభం అధికరించిన కారణంగా సైనిక దళాలు అధ్యక్షుడు " జువాన్ మారియా బోర్డబెర్రీ " కాంగ్రెస్‌ను రద్దుచేసి ఉరుగ్వే " సివిక్-సైన్య నియంతృత్వ పాలన " స్థాపించారు.[20] 1973-1985 మద్య 12 సంవత్సరాల సైనిక నియంతృత్వ పాలనలో 200 మంది మరణించారు. వందలాది మంది ప్రజలు చట్టవిరుద్ధంగా అడ్డగించబడి హింసలకు గురైయ్యారు.[35] వీరిలో చాలామంది అర్జెంటీనా, ఇతర పొరుగు దేశాలలో మరణించారు. ఉరుగ్వేలో 36 మంది ఉరుగ్వేలో మరణించారు.[36]

తిరిగి ప్రజాపాలన (1984–ప్రస్తుతం)

[మార్చు]
The then-Uruguayan president Jorge Batlle with former U.S. president George H. W. Bush in 2003.

సైనికప్రభుత్వం సరికొత్తగా రూపొందించిన రాజ్యాంగం 1980లో ప్రజాభిప్రాయసేకరణలో తిరస్కరించబడింది.[20] ప్రజాభిప్రాయసేకరణ తరువాత సైనికప్రభుత్వం పౌరపాలనకు తిరిగిరావాలని ప్రకటించి 1984లో ఎన్నికలు నిర్వహించబడ్డాయి.[20] ఎన్నికలలో విజయంసాధించిన కొలరాడో పార్టీకి చెందిన " జులియో మరియా సగుయినెట్టి " 1985 నుండి 1990 వరకు పాలన సాగించాడు.జులియో మరియా సగుయినెట్టి ఆర్థికసంస్కరణలు చేపట్టింది.[20] 1989 అధ్యక్ష ఎన్నికలలో నేషనల్ పార్టీకి చెందిన " లూయిస్ అల్బర్టో లకాల్లె " విజయం సాధించాడు.ఆమెంస్టీ ఆఫ్ హ్యూననిటీ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత 1994 ఎన్నికలలో జులియో మరియా సగుయినెట్టి అధ్యక్షునిగా తిరిగి ఎన్నిక చేయబడ్డాడు.[37] ఇద్దరు అధ్యక్షులు పునఃస్థాపన తర్వాత ప్రారంభమైన ఆర్థిక నిర్మాణ సంస్కరణలను కొనసాగించి ఇతర ముఖ్యమైన సంస్కరణలు ఎన్నికల వ్యవస్థ, సాంఘిక భద్రత, విద్య,, ప్రజా భద్రత మెరుగుపరచడానికి కృషిచేసారు.

1996 ఎన్నిక రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన కొత్త ఎన్నికల నిర్వహించబడ్డాయి. కరాచీ పార్టీ అభ్యర్థి " జార్జ్ బాట్లే " నేషనల్ పార్టీ మద్దతుతో సాయపడ్డారు " బ్రాడ్ ఫ్రంట్ (ఉరుగ్వే) " అభ్యర్థి టబ్రే వాజ్క్వెజ్"ను ఓడించాడు. అధికారిక సంకీర్ణం 2002 నవంబరులో ముగిసింది. బ్లాంఫోస్ మంత్రివర్గం నుంచి తమ మంత్రులను ఉపసంహరించుకున్నాడు.[20]

కొలరాడోకు బ్లానకోస్ మద్దతు అనేక సమస్యలపై కొనసాగినప్పటికీ ఉరుగ్వే ప్రధాన ఎగుమతి విపణులలో తక్కువ ధరలు, ఆర్థిక ఇబ్బందులు (బ్రజిల్ లో ప్రారంభమై తరువాత అర్జెంటైన్ ఆర్థిక సంక్షోభం (1999-2002) ) కారణంగా తీవ్రమైన ఆర్థిక మాంద్యం సంభవించింది. ఆర్థిక వ్యవస్థ 11% క్షీణించి, నిరుద్యోగం 21%కి చేరుకుంది, ఉరుగ్వేయుల పేదరికంలో 30% పైగా అధికరించింది.[38]

Bicentennial celebrations in 2011. The image shows 500 school children from 19 schools across the country gathered at the Palacio Legislativo.

2004 లో ఉరుగ్వేయన్లు టబారే వాజ్క్వెజ్‌ను అధ్యక్షుడిగా ఎన్నుకున్నారు. పార్లమెంటు రెండుసభలలో బ్రాడ్ ఫ్రంట్‌కు మెజారిటీ ఇచ్చారు. వాజ్క్వెజ్ సంప్రదాయ ఆర్థికవిధానానికి కట్టుబడి ఉన్నాడు.ఫలితంగా వస్తువుల ధరల అధికరించడం, ఆర్థిక మాంద్యం నుంచి కోలుకుంది. అయన విదేశీ పెట్టుబడులు మూడింతలు చేయడం, పేదరికం, నిరుద్యోగం తగ్గించటం, ప్రభుత్వ రుణాన్ని జి.డి.పి.లో 79% నుండి 60%కు తగ్గించి ద్రవ్యోల్బణం స్థిరంగా ఉంచింది.[39] 2009 లో బ్రాడ్ ఫ్రంట్ తరఫున ఒక మాజీ లెఫ్ట్ వింగ్ తీవ్రవాది, దేశం సైనిక పాలనలో దాదాపు 15 సంవత్సరాలు జైలులో గడిపిన " జోస్ ముజికా " నూతన అధ్యక్షుడిగా ఉద్భవించాడు.బ్రాడ్ ఫ్రంట్ రెండవసారి ఎన్నికలలో విజయం సాధించింది. [40] 2012 లో గర్భస్రావం చట్టబద్ధం చేయబడింది. తరువాతి సంవత్సరం స్వలింగ వివాహం, గంజాయి చట్టబద్ధం చేయబడ్డాయి.2014 లో తబారే వాజ్క్వెజ్ 2015 మార్చి1 న ప్రారంభమైన రెండోమారు అధ్యక్ష పదవికి ఎన్నికయ్యారు.

భౌగోళికం

[మార్చు]
A satellite image of Uruguay

ఉరుగ్వే 1,76,214 చ.కి.మీ వైశాల్యం కలిగిన భూభాగం, 1,42,199 చ.కి.మీ వైశాల్యం కలిగిన జలభాగం, నదీద్వీపాలు ఉన్నాయి. [41] ఉరుగ్వే దక్షిణ అమెరికాలో (సురినామ్ తరువాత) రెండవ అతి చిన్న సార్వభౌమ దేశం, మూడవ అతి చిన్న భూభాగం (రెండోది) ఫ్రెంచ్ గయానా చిన్నది) ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది.[1] ప్రకృతి సహజ ప్రాంతాలలో అధికంగా సారవంతమైన తీర ప్రాంతాలతో ఉన్న మైదానాలు, తక్కువ కొండలు (కుచిల్లాలు) ఉన్నాయి.[1] ఉరుగ్వే 660 కిమీ (410 మైళ్ళు) తీరాన్ని కలిగి ఉంది.[1] సారవంతమైన నాలుగు నదీ ముఖద్వారాలు లేదా డెల్టాలు కలిగి ఉంటుంది: రియో డి లా ప్లాటా బేసిన్, ఉరుగ్వే నది, లగున మెరిన్, రియో నీగ్రో. ప్రధాన అంతర్గత నది రియో నీగ్రో ('బ్లాక్ రివర్'). అట్లాంటిక్ తీరం వెంట అనేక మడుగులు కనిపిస్తాయి.దేశంలో అత్యున్నత స్థానం సిరోరా కరేపెల్లో ఉంది. దీని శిఖరం 514 మీటర్లు (1,686 అడుగులు) సియెర్రా కరాపే పర్వత శ్రేణిలో ఎ.ఎం.ఎస్.ఎల్.కు చేరుతుంది. నైరుతి వరకు రియో డి లా ప్లాటా ఉంది. ఉరుగ్వే నది (నది పశ్చిమ సరిహద్దు ఏర్పరుస్తుంది).

మోంటేవీడియో అనేది అమెరికాలో దక్షిణ రాజధాని నగరం. ప్రపంచంలోనే మూడవ అతిపెద్ద దక్షిణప్రాంత నగరాలుగా (కాన్బెర్రా, వెల్లింగ్టన్ మాత్రమే దక్షిణంగా ఉన్నాయి) ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది. ఉరుగ్వేలో పది జాతీయ ఉద్యానవనాలు ఉన్నాయి: తూర్పున ఉన్న తడి భూభాగంలోని ఐదు, కేంద్ర కొండ దేశాల్లో మూడు,, రియో ఉరుగ్వే వెంట పశ్చిమాన ఒకటి.

వాతావరణం

[మార్చు]
Maldonado bay

సమశీతోష్ణ మండలంలో పూర్తిగా ఉన్న ఉరుగ్వేలో వాతావరణం తేలికపాటి, దేశవ్యాప్తంగా ఒకేవిధంగా ఉంది. [42] సీజనల్ వైవిధ్యాలు ఉంటాయి కానీ ఉష్ణోగ్రతలో తీవ్రతలు అరుదు. [42] సమృద్ధిగా నీటిలో అధిక తేమ, పొగమంచు సర్వసాధారణంగా ఉంటుంది.[42] వాతావరణ అడ్డంకులుగా ఉండే పర్వతాలు లేకపోవటం వలన దేశంలోని గాలులు లేదా తుఫానులు తిరుగుతూ వాతావరణాలలో అధిక గాలులు, వేగవంతమైన మార్పులకు గురవుతాయి.[42] తుఫాను గాలులు ప్రయాణిస్తున్న కాలాల ఆధారంగా వేసవికాలం, చలికాలం రెండూ కూడా రోజుకు రోజూ మారుతూ ఉంటాయి. ఉత్తర ధూళి గాలి అప్పుడప్పుడు అర్జెంటీనా పంపాల నుండి చల్లని గాలి (పాంపెరో) ఇక్కడకు చేరుకుంటుంది.[18] ఉరుగ్వే ఏడాది పొడవునా చాలా ఒకేవిధమైన ఉష్ణోగ్రతను కలిగి ఉంటుంది. వేసవి కాలం అట్లాంటిక్ నుండి గాలులు సంచరిస్తూ ఉంటాయి. శీతాకాలంలో చలి తీవ్రత ఉండదు.[42][43] శరదృతువు కాలంలో భారీ వర్షపాతం ఉంటుంది. అయితే శీతాకాలంలో మరింత తరచుగా వర్షపు ఝల్లులు జరుగుతాయి.[18] సగటు వార్షిక వర్షపాతం సాధారణంగా 40 అంగుళాలు ఉంటుంది. (1,000 మి.మీ) కంటే ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఇది సముద్రతీరం నుండి దూరంలో తగ్గుతూ ఉంటుంది., ఏడాది పొడవునా సమానంగా వర్షపాతం ఉంటుంది. [18] దక్షిణాన మోంటెవీడియో ఉత్తర అంతర్గత భాగంలో 9 ° సెంటీ గ్రేడ్ (48 ° ఫారెంహీట్) వరకు సాల్టో వద్ద 12 ° సెంటీ గ్రేడ్ (54 ° ఫారెన్ హీట్) వరకు ఉంటుంది.[18] జనవరి మధ్యతరగతి నెలలో సామ్టోలో 22 ° సెంటీగ్రేడ్ (72 ° ఫారెన్ హీట్) వద్ద మోంటేవీడియోలో వెచ్చని సగటు 26 ° సెంటీ గ్రేడ్ (79 ° ఫారెన్ హీట్) ఉంటుంది.[18] సముద్ర మట్టంలో జాతీయ తీవ్ర ఉష్ణోగ్రతలు పెయిసాండు నగరం 44 ° సెంటీ గ్రేడ్ (111 ° ఫారెన్ హీట్) ( 1943 జనవరి 20), మెలో సిటీ -11.0 ° సెంటీ గ్రేడ్ (12.2 ° ఫారెన్ హీట్) ( 1967 జూన్ 14).[44]

ఆర్ధికం

[మార్చు]
28 రంగు-కోడెడ్ వర్గాలలో దేశ ఎగుమతుల యొక్క గ్రాఫికల్ వర్ణన
వరల్డ్ ట్రేడ్ సెంటర్ మోంటేవీడియో
ప్లాజా ఇండిపెండెసియా, మోంటెవీడియో

ఉరుగ్వే 1999, 2002 మధ్య కాలంలో ప్రధాన ఆర్థిక సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంది. ప్రధానంగా అర్జెంటీనా ఆర్థిక సమస్యల ప్రభావం ఉరుగ్వే ఆర్థికరంగాన్ని ప్రభావితం చేసింది.[38] ఆర్థిక వ్యవస్థ 11% క్షీణించి, నిరుద్యోగం 21%కి చేరుకుంది.[38] వాణిజ్య అవరోధాల తీవ్రత ఉన్నప్పటికీ ఉరుగ్వే ఆర్థిక సూచికలు పొరుగుదేశాల కంటే మరింత స్థిరంగా ఉన్నాయి. పెట్టుబడిదారుల మధ్య గొప్పఖ్యాతిని ప్రతిబింబిస్తాయి. దక్షిణ అమెరికాలో కేవలం రెండింటిలో ఒక పెట్టుబడి-స్థాయి సార్వభౌమ దేశంగా ఉరుగ్వే అవతరించింది.[45] 2004 లో బాత్లే ప్రభుత్వం అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (ఐ.ఎం.ఎఫ్.) తో $ 1.1 బిలియన్ల ఒప్పందంపై సంతకం చేసింది. ఇది దేశంలో గణనీయమైన ప్రాథమిక ద్రవ్య మిగులు, తక్కువ ద్రవ్యోల్బణం, బాహ్య రుణాల గణనీయమైన తగ్గింపులు, అనేక నిర్మాణ సంస్కరణలు పోటీతత్వాన్ని మెరుగుపరిచేందుకు, విదేశీ పెట్టుబడులను ఆకర్షించడానికి సహకరించింది.[38] ఉరుగ్వే తన ఋణం తిరిగి చెల్లించడం ఆరంభించిన తరువాత 2006 లో ఈ ఒప్పందాన్ని రద్దు చేసింది. కాని అనేక పాలసీ కట్టుబాట్లను నిర్వహించింది.[38]

2005 మార్చిలో ప్రభుత్వ అధికారం చేపట్టిన " వజ్క్వేజ్ " సాంఘిక అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ" ను రూపొందించి దేశంలో పేదరికం తగ్గించడానికి 240 మిలియన్ల వ్యయంతో " సోషల్ ఎమర్జెంసీ (పాన్ఎన్ఎస్)"ను నెలకొల్పింది.ఇది తీవ్రమైన పేదరికంలో ఉన్న 1,00,000 కుటుంబాలకు నెలసరి 75 డాలర్లు నగదును బదిలీచేయడానికి ఏర్పాటు చేయబడింది.బదులుగా ప్రయోజనాలు స్వీకరించేవారు సమాజ కార్యక్రమంలో పాల్గోవాలని, వారి పిల్లలు రోజువారీ పాఠశాలకు హాజరు కావాలని, , సాధారణ ఆరోగ్య తనిఖీలు చేయించుకోవాలని కోరబడింది.[38] 2005 లో ఉరుగ్వే మొదటి సారిగా సాఫ్ట్‌వేర్‌ను ఎగుమతి చేసి " దక్షిణ అమెరికా దేశాలలో సాఫ్ట్ వేర్‌ను ఎగుమతి చేసిన మొదటి దేశంగా ప్రత్యేకత సాధించింది.[46] " ఫ్రెంట్టే అమ్ఫియో ప్రభుత్వం " ఉరుగ్వే బాహ్య రుణం చెల్లింపులు కొనసాగిస్తూ, [47] విస్తృతమైన పేదరికం, నిరుద్యోగం సమస్యలపై దాడి చేయడానికి అత్యవసర ప్రణాళికను చేపట్టింది.[48] 2004-2008 కాలంలో ఆర్థిక వ్యవస్థ వార్షిక రేటు 6.7% అధికరించింది.[49] అర్జెంటీనా, బ్రెజిల్ ఆధారపడటాన్ని తగ్గించేందుకు ఉరుగ్వే ఎగుమతుల మార్కెట్ విధానాన్ని మార్చింది. [49] 2002 జూలైలో 33% ఉన్న పేదరికం 2002 నాటికి 21.7% తగ్గింది. తీవ్ర పేదరికం 3.3% నుండి 1.7%కు పడిపోయింది. [49] 2007, 2009 మధ్యకాలంలో అమెరికాలో ఉరుగ్వే సాంకేతికంగా ఆర్థిక మాంద్యాన్ని అనుభవించని ఏకైక దేశంగా ఉంది. (రెండు వరుస క్రమానుగత త్రైమాసనాలు).[50] 2010 డిసెంబరులో నిరుద్యోగం రికార్డు స్థాయిలో 5.4% చేరుకుంది. 2011 జనవరిలో ఇది 6.1% అధికరించింది.[51] నిరుద్యోగం తక్కువస్థాయిలో ఉన్నప్పటికీ, ఐ.ఎం.ఎఫ్.ద్రవ్యోల్బణ పెరుగుదలను గమనించింది. [52] ఉరుగ్వే జి.డి.పి 2010 మొదటి సగభాగంలో 10.4% పెరిగింది.[53]

ఐ.ఎం.ఎఫ్ అంచనాల ఆధారంగా ఉరుగ్వే 2010 లో 8%, 8.5% మధ్య నిజమైన జి.డి.పి వృద్ధి సాధించగలదు, తరువాత 2011 లో 5% పెరుగుదల, తరువాతి సంవత్సరాల్లో 4% వృద్ధి చెందుతుందని భావించబడింది.[52] 2010 రెండవ త్రైమాసికంలో స్థూల ప్రభుత్వ రంగ రుణ ఒప్పందం తరువాత వరుసగా కొనసాగిన నిరంతర వృద్ధి తర్వాత, నిలువలు $ 21.885 బిలియన్ యు.ఎస్. డాలర్లకు చేరుకుంది. ఇది జి.డి.పి.లో 59.5%కు సమానం. [54] గంజాయి పెంపకం, వాడకం చట్టబద్ధం చేయబడింది. [55] గంజాయిని పూర్తిగా చట్టబద్ధం చేసిన మొదటి ప్రపంచ దేశంగా ఉరుగ్వే గుర్తించబడింది. ఈ చట్టానికి అనుకూలంగా 16 సెనేటర్లు ఓటు వేయగా ప్రతికూలంగా 13 సెనేటర్లు ఓటు వేసారు.

వ్యవసాయం

[మార్చు]

2010 లో ఉరుగ్వే ఎగుమతి ఆధారిత వ్యవసాయ రంగం జి.డి.పి.లో 9.3%కు చేరింది, వ్యవసాయరం 13% మందికి ఉపాధిని అందించింది. [1] ఉరుగ్వే వ్యవసాయ, పశువుల మంత్రిత్వశాఖ అధికారిక గణాంకాల ఆధారంగా ఉరుగ్వేలో మాంసం, గొర్రెల పెంపకం దేశం మొత్తం భూమిలో 59.6% ఆక్రమించిందని సూచిస్తున్నాయి. పశువుల పెంపకం పాలు, పశుగ్రాసం, బియ్యం వంటి పంటలతో అనుసంధానంగా ఇతర వ్యవసాయ కార్యకలాపాలు చేపట్టిన తరువాత ఈ శాతం 82.4% అధికరించింది.[56] ఫావొస్టాట్ ఆధారంగా ఉరుగ్వే వ్యవసాయ ఉత్పత్తులు ప్రంపంచంలో సోయ్బీన్స్ (9 వ), గ్రేసి ఉన్ని (12 వ), గుర్రపు మాంసం (14 వ), బీస్ వ్యాక్స్ (14 వ),, క్విన్సెస్ (17 వ) స్థానాలలో ఉన్నట్లు భావిస్తున్నారు. చాలా (39,120 మంది వ్యవసాయదారులలో 25,500) వ్యవసాయ కుటుంబాలు గొడ్డు మాంసం, ఉన్ని ప్రధాన ఉత్పత్తులుగా ఎంచుకున్నాయి. వాటిలో 65% ఆదాయానికి ప్రధాన వనరుగా ఉన్నాయి. తర్వాత కూరగాయల పెంపకం 12%, పాడి పరిశ్రమ 11%, పందుల పెంపకం 2%, పౌల్ట్రీ కూడా 2%.ఉన్నాయి.[56] దేశంలో ప్రధాన ఎగుమతి వస్తువులలో బీఫ్, 2006 లో మొత్తం $ 1 బిలియన్ల యు.ఎస్. డాలర్లు.[56] 2007 లో ఉరుగ్వే ప్రజలు 12 మిలియన్ల జంతువులను పెంచుతున్నారని భావిస్తున్నారు.తలసరి 3.8 పెంపుడు జంతువులతో ఉరుగ్వే ప్రపంచంలో మొదటి స్థానంలో ఉంది.[56] అయినప్పటికీ వీటిలో 54% వ్యవసాయదారుల చేతిలో ఉన్నాయి. వీరు తలసరిగా 500 పెంపుడు జంతువులను కలిగి ఉన్నారు.38% వ్యవసాయదారులు తలసరి 100 పెంపుడు జంతువులను కలిగి ఉన్నారు.[56]

పర్యాటకం

[మార్చు]
The city of Punta del Este is an important tourist destination.

పర్యాటకం ఆర్థిక వ్యవస్థలో ప్రధానభాగంగా ఉంది. 2012 లో ఈ రంగం 97,000 ఉద్యోగాలకు, (ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా) జి.డి.పి.లో 9%గా భాగస్వామ్యం వహిచినట్లు అంచనా వేయబడింది.[57] 2013 లో 2.8 మిలియన్ల మంది పర్యాటకులు ఉరుగ్వేను సందర్శించారు. వీరిలో 59% అర్జెంటీనా, బ్రెజిల్ నుండి 14% మంది చిలీ, పరాగ్వే, నార్త్ అమెరికన్లు, యూరోపియన్లు మిగిలినవారిలో ఎక్కువ మంది ఉన్నారు.[57] ఉరుగ్వేలో సాంస్కృతిక ప్రాంతాలు కొలోలో డెల్ శాక్రమెంటోలో కనిపించే దేశంలోని వలస వారసత్వ ప్రాంతాలు పర్యాటకులను అధికంగా ఆకర్షిస్తున్నాయి. దేశ రాజధాని మోంటెవిడియో, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాల విభిన్న ఎంపిక. చరిత్రలో మొట్టమొదటి ప్రపంచ కప్పు కలిగి ఉన్న టోర్రెస్ గార్సియా మ్యూజియం, ఎస్టాడియో సెంటెనియో వంటి చారిత్రక స్మారక చిహ్నాలు ఉదాహరణలు. అయితే వీధులలో నడవడం పర్యాటకులకు నగరం రంగుల సంస్కృతిని అనుభవించడానికి అనుమతిస్తుంది.ఉరుగ్వేలోని ప్రధాన సహజ ఆకర్షణలలో ఒకటి పుంటా డెల్ ఎస్టే. పుంటా డెల్ ఎస్టే ఉరుగ్వే ఆగ్నేయ తీరంలోని ఒక చిన్న ద్వీపకల్పంలో ఉంది. దీని తీరాలు మన్సా, లేదా మంట (నది) వైపు, బ్రావా కఠినమైన (మహాసముద్రం) వైపుగా విభజించబడ్డాయి. సన్ బాత్, స్నార్కెలింగ్, ఇతర లో-కే వినోద అవకాశాల కొరకు మన్సా బాగా అనుకూలంగా ఉంది., అయితే సర్ఫింగ్ వంటి సాహసం క్రీడలకు బ్రావా బాగా సరిపోతుంది. పుంటా డెల్ ఎస్టే మాల్డోనాడో నగరాన్ని చేరుకుంటుంది. ఈశాన్య తీరానికి ఈశాన్య ప్రాంతానికి లా బార్రా, జోస్ ఇగ్నాసియో చిన్న రిసార్టులు ఉన్నాయి.[58] పుంటే డెల్ ఎస్టెలో 122 హోటెల్స్, 80 రెస్టారెంట్లు, అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం, 500 బోట్లు నిలుపగలిగిన యచట్ నౌకాశ్రయం ఉన్నాయి.

రవాణా సౌకర్యాలు

[మార్చు]
The Port of Montevideo
Carrasco International Airport
Tower seat of the ANTEL company in Montevideo

" ది పోర్ట్ ఆఫ్ మొంటెవిడియొ " వార్షికంగా 1.1 మిలియన్ కటైనర్లను రవాణా చేస్తున్న దక్షిణ అమెరికాలో అత్యంత అధునాతన కంటైనర్ టెర్మినల్‌గా గుర్తించబడుతుంది.[59] దాని గట్టు 14 మీటర్ల డ్రాఫ్ట్ (46 అడుగులు) ఓడలు నిర్వహించగలదు. తొమ్మిది వ్రేలాడదీయబడిన క్రేన్లు గంటకు 80 నుంచి 100 కంటైనర్లను లక్ష్యానికి చేరుస్తుంది.[59] నౌవ పాల్మిరా నౌకాశ్రయం ప్రధానంగా ప్రాంతీయ వాణిజ్య బదిలీ కేంద్రంగా, ప్రైవేట్, ప్రభుత్వ నిర్వహణ కలిగిన టెర్మినల్స్ను కలిగి ఉంది.[60] 1947 ప్రారంభంలో కరాస్కో విమానాశ్రయం ప్రారంభించబడింది, 2009 ప్యుర్టా డెల్ సుర్ విమానాశ్రయం యజమాని, ఆపరేటర్లు $ 165 మిలియన్ పెట్టుబడితో ప్రారంభించబడింది. రాఫెల్ విన్నోలి ఆర్కిటెక్ట్స్ కమిషన్డ్ ఇప్పటికే ఉన్న సౌకర్యాలు విస్తరించేందుకు, ఆధునీకరణ చేయడానికి నిర్ణయించింది.ఒక విశాలమైన కొత్త ప్రయాణీకుల టెర్మినల్ సామర్థ్యం అభివృద్ధి, స్పర్ వాణిజ్య వృద్ధి, పర్యాటక రంగం అభివృద్ధి ఇందులో భాగంగా ఉన్నాయి.[61][62] మోంటేవీడియోకు సేవలు అందిస్తున్న " కరాస్కో ఇంటర్నేషనల్ ఎయిర్పోర్టును " లండన్-ఆధారిత పత్రిక ఫ్రాంటియర్ 27 వ ఎడిషన్లో ప్రపంచంలో అత్యుత్తమ నాలుగు విమానాశ్రయాలలో ఒకటిగా గుర్తించింది. ఈ విమానాశ్రయం సంవత్సరానికి 4.5 మిలియన్ వినియోగదారులకు ప్రయాణసౌకర్యం అందిస్తుంది.[61] ప్లునా ఉరుగ్వే జెండా క్యారియర్, కరాస్కోలో ప్రధాన కార్యాలయం ఉంది.[63][64] పుంటా డెల్ ఎస్టే నుండి 15 కిలోమీటర్ల (9.3 మైళ్ళు) దూరంలో ఉన్న లగున డెల్ సాస్ విమానాశ్రయం 1997 లో పునఃనిర్మించబడింది, ప్రైవేట్ పెట్టుబడుల ద్వారా రన్‌వేలు పునరుద్ధరించబడ్డాయి.[60]

ఉరుగ్వే రైలు రవాణా, నిర్వహణకు " ది అడ్మినిస్ట్రేషన్ డీ ఫెర్రోకార్ర్రిలెస్ డెల్ ఎస్టెడో " అనే స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన ఏజెంసీ సంస్థ బాధ్యత వహిస్తుంది. ఉరుగ్వే రైల్ రోడ్ నెట్వర్క్ సుమారు 1,200 కిలోమీటర్లు (750 మైళ్ళు) కార్యాచరణ రైల్ మార్గాన్ని కలిగి ఉంది.[1] 1947 వరకు దాదాపు 90% రైల్రోడ్ వ్యవస్థ బ్రిటిష్ సొంతంగా ఉంది.[65] 1949 లో ప్రభుత్వం రైల్వేలను ఎలెక్ట్రానిక్ ట్రామ్‌లు, మాంటవిడియో వాటర్ వర్క్స్ కంపెనీతో పాటు జాతీయీకరణ చేసింది.[65] అయినప్పటికీ 1985 లో సూచించిన "నేషనల్ ట్రాన్స్పోర్ట్ ప్లాన్" అనుసరించి ఏర్పాటు చేయబడిన ప్యాసింజర్ రైళ్లు రిపేరు, నిర్వహించడానికి చాలా ఖరీదైనవిగా ఉండేది.[65] సరుకు రవాణా రైళ్లు 120 టన్నుల కంటే ఎక్కువ లోడ్లు రవాణా చేస్తుంటాయి.కాని ప్రయాణీకులకు బస్సు రవాణా ఆర్థికంగా అందుబాటులో ఉండే ప్రత్యామ్నాయంగా మారింది.[65] చివరి ప్రయాణీకుల రైలు 1988 జనవరి 2 న మోంటెవీడియోలోకి ప్రవేశించింది.[65]

సర్ఫేస్డ్ రోడ్ల దేశంలోని ఇతర పట్టణ కేంద్రాలకు మాంటవిడీయోకు సరిహద్దు, పొరుగు నగరాలకు దారితీసే ప్రధాన రహదారులను అనుసంధానిస్తుంది. అనేక పేవ్మెంటు రహిత రహదారులు పొలాలను, చిన్న పట్టణాలను అనుసంధానిస్తాయి. మెర్కోసుర్ (సదరన్ కామన్ మార్కెట్) 1990 లలో ఏర్పడినప్పటి నుండి ఓవర్ ల్యాండ్ ట్రేడ్ గణనీయంగా పెరిగింది. దేశం దేశీయ సరుకు రవాణా, ప్రయాణీకుల సేవ చాలావరకు రైలు కంటే రహదారి మార్గంలోనే సాధ్యమౌతూ ఉంది.

టెలీకమ్యూనికేషన్

[మార్చు]

ఉరుగ్వేలో ఉన్న టెలికమ్యూనికేషన్స్ పరిశ్రమ 1997 లో పూర్తి డిజిటల్ టెలిఫోనీ కవరేజ్ సాధించింది. ఇది ఉరుగ్వేను అమెరికా ఖండాలలో పూర్తిస్థాయి డిజిటల్ కవరేజ్ సాధించిన మొట్టమొదటి దేశంగా చేసింది. అనేక ఇతర లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల కంటే అభివృద్ధి చెందిన టెలిఫోన్ వ్యవస్థ పూర్తిగా డిజిటైజ్ చేయబడి, దేశవ్యాప్తంగా చాలా మంచి కవరేజీ కలిగి ఉంది.ప్రభుత్వానికి స్వంతమైన ఈ వ్యవస్థ ప్రభుత్వ యాజమాన్యం, 1990 ల నుండి పాక్షికంగా ప్రైవేటీకరణ చేయబడడం గురించి వివాదాస్పద ప్రతిపాదనలు ఉన్నాయి. [ఆధారం కోరబడినది][ఆధారం చూపాలి]

మొబైల్ ఫోన్ మార్కెట్‌ను ప్రభుత్వ యాజమాన్యంలోని ఎ.ఎన్.టి.ఎల్., రెండు ప్రైవేటు కంపెనీలు మోవిస్టార్, క్లారోలతో భాగస్వామ్యం చేయబడుతుంది.

మంచినీటి సరఫరా , పారిశుధ్యం

[మార్చు]

పాక్షింకంగా మాత్రమే సురక్షితమైన తాగునీరు అందిస్తున్న లాటిన్ అమెరికా దేశంగా, [66] తగిన పారిశుధ్య సదుపాయాలను పాక్షికంగా కవరేజ్ సాధించిన లాటిన్ అమెరికాలో ఏకైక దేశంగా ఉరుగ్వే గుర్తించబడుతుంది. [67] మంచినీరు సరఫరా సేవ నాణ్యత కలిగినదిగా పరిగణించ బడుతుంది. అంతేకాక ఉరుగ్వేలో నిరంతరాయంగా నీటిని పలు ప్రాంతాలకు అందజేస్తుంది. శుభ్రపరచడం ద్వారా నీటిని స్వీకరిస్తుంది. జాతీయ ప్రయోజనం సేకరించిన నిరు 70% శుద్ధీకరించబడుతుంది. ఈ విజయాల కారణంగా సేవల సామర్థ్యాన్ని మెరుగుపరచడం, మురుగునీటిని రీసైక్లింగ్ చేయడానికి ప్రభుత్వం ప్రాధాన్యతనిస్తుంది.

పునరుత్పాదక శక్తి

[మార్చు]

ఉరుగ్వే విద్యుత్లో దాదాపు 95% పునరుత్పాదక శక్తి నుండి వచ్చింది. నాటకీయ మార్పు పది సంవత్సరాల కంటే తక్కువ సమయం పడుతుంది, ప్రభుత్వం నిధులు లేకుండా విద్యుత్ వ్యయాన్ని తగ్గించింది, దేశం కార్బన్ పాద ముద్రను తగ్గించింది.[68] విద్యుత్తు చాలావరకు జలవిద్యుత్ సౌకర్యాలు, విండ్ పవర్ నుండి వస్తుంది. ఉరుగ్వే విద్యుత్తును దిగుమతి చేయలేదు.[11][69][70]

గణాంకాలు

[మార్చు]
Racial and Ethnic Composition in Uruguay (2011 census)[71]
Race/Color
White
  
 87.7%
Black
  
 4.6%
Indigenous
  
 2.4%
Other/none
  
 5.1%
Asian
  
 0.2%

ఉరుగ్వేయులు ప్రధానంగా యూరోపియన్ సంతతికి చెందినవారు. 2011 జనాభా లెక్కల్లో యూరోపియన్ సంతతికి చెందిన వారు 87.7% మంది ఉన్నారు. [71] యూరోపియన్ సంతతికి చెందిన చాలా మంది ఉరుగ్వేయన్లు 19 వ, 20 వ శతాబ్దానికి చెందిన స్పెయిన్, ఇటలీ నుండి వచ్చిన వలసదారులు (జనాభాలో ఒక వంతు మంది ఇటాలియన్ మూలానికి చెందినవారు) ఉన్నారు, [20] తక్కువస్థాయిలో ఫ్రాన్స్, జర్మనీ, బ్రిటన్ చెందినవారు ఉన్నారు.[18] ఆరంభకాలంలో ఈప్రాంతంలో అర్జెంటీనా నుండి వలస వచ్చిన ప్రజలు నివసించారు.[18] మొత్తం జనసంఖ్యలో ఆఫ్రికన్ వంశావళి ప్రజలు అతి తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్నారు.[18] 1963 నుండి 1985 వరకు 3,20,000 ఉరుగ్వేయులు వలస వెళ్ళారు.[72] ఉరుగ్వేయన్ వలసదారులకు అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన ప్రదేశాలలో అర్జెంటీనా తరువాత యునైటెడ్ స్టేట్స్, ఆస్ట్రేలియా, కెనడా, స్పెయిన్, ఇటలీ, ఫ్రాన్స్ ప్రధానమైనవి.[72] 2009 లో మొదటిసారి 44 సంవత్సరాల చరిత్రలో దేశం సానుకూలమైన వలసప్రవాహాన్ని చూసింది. 2005 లో 1,216 మందితో సాగిన వలసలు 2009 లో 3,825 మందికి చేరింది.[73] 50% చట్టపరమైన నివాసితులు అర్జెంటీనా, బ్రెజిల్ నుండి వచ్చారు. 2008 లో ఆమోదించబడిన ఒక వలస చట్టం $ 650 నెలసరి ఆదాయాన్ని రుజువు చేయవలసిన అవసరం ఉన్న ప్రజలకు మాత్రమే హక్కులు, అవకాశాలను కల్పించింది. [73] ఉరుగ్వే జనాభా పెరుగుదల శాతం ఇతర లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల కంటే చాలా తక్కువగా ఉంది.[18] ప్రంపంచ దేశాల సరాసరి కంటే ఆయుఃప్రమాణం అధికంగా ఉంది.[20] తక్కువ జననాల శాతం, యువత అధిక విదేశీవలసల కారణంగా జనాభాలో నాలుగవ వంతు 15 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయసున్న వారు, ఆరవ వంతు 60 సంవత్సరాల పైబడిన వారు ఉన్నారు.[18] మెట్రోపాలిటన్ మాంటవివిడియో మాత్రమే దేశంలో పెద్ద నగరంగా ఉంది. సుమారు 1.9 మిలియన్ల మంది (దేశం మొత్తం జనాభాలో సగం కంటే ఎక్కువ మంది ) ఇక్కడ ఉన్నారు. మిగిలిన పట్టణ జనాభా సుమారు 30 పట్టణాలలో నివసిస్తుంది.[20]

2017 IADB రిపోర్ట్ ఆధారంగా లాటిన్ అమెరికన్ దేశాల కార్మిక పరిస్థితులపై ఉరుగ్వే మొత్తం ప్రాంతం మొదటి స్థానంలో ఉంది., లింగ, వయస్సు, ఆదాయం, ఫార్మాలిటి, కార్మిక భాగస్వామ్యంతో సహా అన్నింటికీ ఈ సర్వే పరిగణనలోకి తీసుకుంది.[74]

ఆరోగ్యం

[మార్చు]

ఆరోగ్యం మార్చు మూలపాఠస్తం సవరించు

  • ఆరోగ్య గణాంకాలు :[75]
  • ఫెర్టిలిటీ రేట్ - స్త్రీలకి 1.89 అత్యంత అధికం. 140 వ స్థానం.
  • జనన రేటు - 1000 మందికి 13.91 శాతం మంది జన్మించారు
  • శిశు మరణాలు - 128 మరణాలు, 1000 మంది ప్రతి జననలలో 1
  • ఆయుఃప్రమాణం - 76.4 సంవత్సరాలు.84 వ స్థానం.
  • ఆత్మహత్యలు- 1,00,000 మందిలో పురుషులు 15.1 స్త్రీలు 6.4.
  • హెచ్.ఐ.వి.- 0.3% 108 వ స్థానం.

మతం

[మార్చు]
Religion in Uruguay (2010)[76][77]
Religion Percent
Christianity
  
 57.9%
Folk religion
  
 0.8%
Judaism
  
 0.3%
Other religions
  
 0.3%
Unaffiliated
  
 40.7%
The Church of Saint Charles Borromeo in San Carlos is one of the oldest churches in Uruguay.

ఉరుగ్వేకు అధికారిక మతం లేదు. చర్చి, దేశం అధికారికంగా వేరు చేయబడతాయి, [20] మత స్వేచ్ఛకు హామీ ఇవ్వబడుతుంది. 2008 నాటి ఒక సర్వేలో ఉరుగ్వే ఐ.ఎన్.ఇ. కాథలిక్కులు ప్రధాన మతంగా చూపించబడింది.జనాభాలో కాథలిజం అనుయాయులు 45.7% మంది ఉన్నారు. 9.0% మంది కేథలిక్ క్రైస్తవులు, 0.6% మంది యానిమేటర్లు లేదా ఉమ్బాండిస్టులు (ఒక ఆఫ్రో-బ్రెజిలియన్ మతం), 0.4% యూదులు. 30.1% మంది దేవునికి నమ్మేవారైనప్పటికీ ఏ మతానికి చెందనివారు, 14% మంది అథీస్ట్ లేదా అగోనిస్టులు ఉన్నారు.[78] మోంటెవీడియోలో గణనీయమైన సంఖ్యలో ఉన్న అర్మేనియన్ సమాజంలో క్రైస్తవ మతం ( ముఖ్యంగా అర్మేనియన్ అపోస్టోలిక్) ఆథిపత్యం వహిస్తుంది.[79] ఉరుగ్వే అధికంగా లౌకికవాద దేశంగా రాజకీయపరిశీలకులు భావిస్తున్నారు.[80] ఉరుగ్వే లౌకికవాదం సామ్రాజ్యంలోని ఇతర భాగాలతో పోలిస్తే కాలనీల కాలంలోని చర్చి చిన్న పాత్రతో మొదలైంది.స్వల్పసంఖ్యలో ఉన్న ఉరుగ్వే స్వదేశీ ప్రజల, మత ప్రచారకులు తీవ్ర వ్యతిరేకత మతపరమైన అధికారుల ప్రభావం తగ్గించడానికి లౌకికవాదం ప్రవేశపెట్టబడింది.[81] స్వాతంత్ర్యం తరువాత యాంటీ క్లెరిక్యువల్ ఆలోచనలు ఉరుగ్వే వరకు వ్యాపించాయి. ముఖ్యంగా ఫ్రాన్సు నుండి చర్చి ప్రభావాన్ని మరింత అధికరించింది. [82] 1837 లో పౌర వివాహం గుర్తించబడింది, 1861 లో రాష్ట్రం ప్రజా సమాధుల నిర్వహణ చేపట్టింది. 1907 లో విడాకులు చట్టబద్ధం అయ్యాయి, 1909 లో రాష్ట్ర పాఠశాలల నుండి అన్ని మత బోధనలు నిషేధించబడ్డాయి.[81] వినూత్న కొలరాడో సంస్కర్త " జోస్ బాట్లే యార్ ఓర్డోనోజ్ (1903-1911) " ప్రభావంతో చర్చి, రాష్ట్రాల పూర్తి విభజన 1917 నాటి కొత్త రాజ్యాంగంతో పరిచయం చేయబడింది.[81] 2011 నాటికి ఉరుగ్వే రాజధానిలో 12 సినాగ్యుగులు, 20,000 మంది యూదులు ఉన్నారు. 1960 ల మధ్యకాలంలో ఉరుగ్వేలో యూదు జనాభాలో అత్యధిక శాతం అలియాను ప్రపంచంలోని అత్యధిక శాతం ఉంది.[83]

భాషలు

[మార్చు]

ఉరుగ్వే స్పానిష్ గణనీయమైన సంఖ్యలో ఇటాలియన్ వలసదారులతో ప్రభావితమై ఉంది. స్పానిష్, ఇటాలియన్ మిశ్రమాన్ని 'కొకొలిచె' అని పిలుస్తారు. ఈభాషాపదాలలో కొన్ని పదాలను ఇప్పటికీ జనాభా వాడుతుంటారు. పొరుగున ఉన్న అర్జెంటీనాతో పోల్చినప్పుడు ఉరుగ్వేలో వొసోయో, యుయిస్మో (రెండింటినీ) [ʃ] లేదా రెండూ వాడుకలో ఉన్నాయి. వ్యాపార ప్రపంచంలోనే ఇంగ్లీష్ సర్వసాధారణంగా వాడుకలో ఉంది. ఇటీవలి సంవత్సరాలలో ఆంగ్లభాషా అధ్యయనం ముఖ్యంగా యువతలో గణనీయంగా పెరిగింది. బ్రెజిల్ సరిహద్దు సమీపంలోని ఉత్తర ప్రాంతాలలోని ఉరుగ్వేయన్ జనాభాలో 15% ఉరుగ్వేయన్ పోర్చుగీస్ స్థానిక భాషగా మాట్లాడబడుతుంది.[84] ఇది దేశం రెండవ అత్యధికంగా మాట్లాడే భాషగా ఉంది. ఇతర భాషలు బ్రెజిల్ సరిహద్దులో మాట్లాడే స్పానిష్, పోర్చుగీస్ అనే మిశ్రమభాష వాడుకలో ఉంది.[85][86] జనాభాలో కొంతమంది స్థానిక ప్రజలు ఉనికిలో ఉన్నప్పటికీ ఉరుగ్వేలో స్వదేశీ భాషలు ఉనికిలో లేవు.[87]

మాట్లాడే మాండలికం పాటోస్ ఫ్రెంచ్, ఇటాలియన్ మిశ్రమం వాడుకలో ఉంది. ఈ మాండలికం ప్రధానంగా మొదటి యాత్రికులు స్థిరపడిన లా పాజ్ (కొలోనియా) అని పిలివబడిన కొలోనియా డిపార్టుమెంటులో మాట్లాడబడుతుంది. ప్రస్తుతం అది మృతభాషగా భావించబడుతుంది. అయితే ఈ ప్రదేశంలోని కొంతమంది పెద్దలు ఇప్పటికీ వాడుకలో ఉంది. కోల్నాన్ డిపార్ట్మెంట్లోని కొలోనియా వాల్డెన్స్ పట్టణంలో వాల్డెన్సియన్స్ లైబ్రరీ (బిబ్లియోటెకా వల్డెన్స్) లో ఇప్పటికీ ఈ భాషా రచనలు ఉన్నాయి. పాటోస్ మాట్లాడేవారు ఉరుగ్వేకు పియిడ్మోంట్‌కు వచ్చారు. మొదట వాడుయిస్, వాల్దేన్షియన్లు తమ పేరును కొలోనో వ్యాల్డెన్స్ అనే పేరుతో స్పానిష్ పేరుకు చెందిన వాల్డెన్సియన్స్ కాలనీకి వర్తింప చేశారు.పియిడ్మొంట్ నుండి పటియో భాషాప్రజలు ఉరుగ్వేకు వచ్చారు.వాల్డెంస్ నివంచిన నగరానికి వారు " కొలొనియా వాల్డెంస్ " అని పేరు వచ్చింది.వాల్డెంస్ పదానికి " వాల్డెంసియన్ కాలనీ " అనే స్పానిష్ పదం మూలంగా ఉంది.[88]

సంస్కృతి

[మార్చు]

ఉరుగ్వే సంస్కృతి యురేపియన్ సంస్కృతి అత్యధికంగా ప్రభావితమై ఉంది.[18] గౌచో సంప్రదాయం ఉరుగ్వే, అర్జెంటీనాకు చెందిన కళలు, జానపద కళలలో ప్రధాన భాగంగా ఉంది.[18]

కళలు

[మార్చు]
A "livable sculpture", Carlos Páez Vilaró's Casapueblo was his home, hotel and museum.

ఉరుగ్వేయన్ కళ ఒక ప్రముఖ విశేషణం చిత్రకారుడు, శిల్పి " కార్లోస్ పజేజ్ విలారా". అయన టింబక్టు, మైకోనోస్‌ల నుండి తన ఉత్తమ రచనను సృష్టించాడు.ఆయన ప్రఖ్యాత కళాఖండాలు పుంటా డెల్ ఎస్టీ దగ్గర తన ఇల్లు, హోటల్, హోటల్ అటెలియర్ కాసపుబ్లో. కాసాపుబ్లో ఉన్న "జ్యునా మాన్యుయల్ బ్లానెస్ " ప్రపంచ వ్యాప్తంగా వేల సంఖ్యలో సందర్శకులను ఆకర్షిస్తుంది. 19 వ శతాబ్దపు చిత్రకారుడు జువాన్ మాన్యుఎల్ బ్లానెస్ చారిత్రాత్మక సంఘటనలను చిత్రీకరించాడు.ఆయన విస్తృతమైన గుర్తింపు పొందిన మొట్టమొదటి ఉరుగ్వేయన్ కళాకారుడుగా ప్రఖ్యాతి గడించాడు.[18]

పోస్ట్ ఇంప్రెషనిస్టు చిత్రకారుడు " పెడ్రో ఫిగారీ మోంటెవీడియో ", గ్రామీణ ప్రాంతాలు, మొంటెవీడియోలలో తన పాస్టెల్ అధ్యయనాల కోసం అంతర్జాతీయ ఖ్యాతి పొందింది. ఆమె చేసిన ప్రకృతి దృశ్యం నిర్మాణకళ సంబంధిత కృషి అంతర్జాతీయ ప్రాముఖ్యతను సంపాదించింది.[18] ఉరుగ్వేలో చిన్నదైన కానీ పెరుగుతున్న చిత్ర పరిశ్రమ, జువాన్ పాబ్లో రెబెల్ల, పాబ్లో స్టోల్ (2004) మొదలైన చలనచిత్రాలు మార్సెలో బెర్తమిమో లాస్ డియాస్ కాన్ అనా (2000; "డేస్ విత్ అనా" చిత్రాలు, అనా డియెజ్ పయిస్సిటో (2008) వంటి విస్కీ వంటి సినిమాలు ఉన్నాయి 1973 సైనిక తిరుగుబాటు గురించి చిత్రించిన చిత్రాలు అంతర్జాతీయ గౌరవాలను సంపాదించుకుంది.[18]

సంగీతం

[మార్చు]
La cumparsita
It is among the most famous and recognizable tangos of all time.
ఈ శ్రావ్యకాన్ని వినే ప్రయత్నంలో మీకు ఇబ్బంది ఎదురైందా? మీడియా సహాయాన్ని చూడండి.
Music during Uruguayan carnival

ఉరుగ్వే జానపద, జనరంజక సంగీతాన్ని అర్జెంటీనాతో మాత్రమే కాకుండా, టాంగోతో పాటుగా గచ్కో మూలాలను పంచుకుంటుంది.[18] అత్యంత ప్రసిద్ధ టాంగో లలో ఒకటి "లా కుంపరిస్తి" (1917), ఉరుగ్వేయన్ స్వరకర్త గెరార్డో మాటోస్ రోడ్రిగెజ్ చే వ్రాయబడింది. [18] కానోమోబ్ అనేది కార్నివల్, ప్రత్యేకంగా ఉరుగ్వేయన్ కార్నివాల్, ప్రధానంగా ఉరుగ్వేయన్ల ఆఫ్రికన్ పూర్వీకులచే ప్రదర్శించబడిన ఒక జానపద నృత్యం.[18]

గిటార్ ఇష్టపడే సంగీత వాయిద్యం, పడడ అని పిలువబడే సాంప్రదాయ పోటీలో ఇద్దరు గాయకులు పాల్గొంటారు. ఇద్దరూ ఒక్కొక్క గిటార్తో ఒకే ట్యూన్కు మెరుగుపరుచుకుంటూ ఒకే బాణిని అభివృద్ధి చేస్తూ సంగీతం వినిపిస్తారు.[18] జానపద సంగీతం " కాంటో పాపులర్ "గా పిలువబడే సంగీతంలో గిటార్ వాద్యకారులు , అల్ఫ్రెడో జిటర్రోసా, జోస్ కార్బజల్ (ఎల్ సబలెరొ), డానియల్ విగ్లియట్టి, లాస్ ఒలిమారెన్నోస్ , నుమా రోస్ వంటి సంగీతకారులు పాల్గొంటారు.

అనేక రేడియో స్టేషన్లు , సంగీత కార్యక్రమాలు రాక్ మ్యూజిక్ , కరేబియన్ శైలుల ప్రజాదరణను కలిగి ఉన్నాయి. వీటిని మ్యుసికా ట్రోపికల్ ("ట్రోపికల్ మ్యూజిక్") అని పిలుస్తారు.[18] ఉరుగ్వేలోని ప్రారంభ శాస్త్రీయ సంగీతాన్ని భారీగా స్పానిష్, ఇటాలియన్ సంగీతం ప్రభావితం చేసింది. అయితే 20 వ శతాబ్దం నుండి ఎడుయార్డో ఫాబిని, హెక్టర్ టోసర్ సాంప్రదాయిక సంగీతంలో లాటిన్ అమెరికన్ సంగీత బాణీలను వాడకాన్ని ఉపయోగించారు.[18]

టాంగో ఉరుగ్వేయన్ సంస్కృతిని ప్రభావితం చేసింది. ముఖ్యంగా 20 వ శతాబ్దంలో (30-40 లలో) లాస్ పైడ్రాస్కు చెందిన జులియో ససో వంటి ఉరుగ్వేయన్ గాయకులు ఉరుగ్వేయన్ ప్రజల అభిమానాన్ని చూరగొన్నాయి.[89]

టకురఎంబోలో జన్మించిన ప్రసిద్ధ టాంగో గాయకుడు కార్లోస్ గార్డే 29 ఏళ్ల వయస్సు ఉన్నప్పుడు అయన ఉరుగ్వేయన్‌గా తన జాతీయతను మార్చుకున్నాడు. బహుశా ఫ్రెంచ్ అధికారులు ప్రపంచ యుద్ధం కోసం ఫ్రెంచ్ సైన్యంలో నమోదు చేయడంలో విఫలమైనందుకు ఫ్రెంచి ప్రభుత్వం ఆయనను ఖైదు చేనందున ఇలా పౌరసత్వం మార్చుకున్నాడని భావించారు. గార్డెల్ ఫ్రాన్స్లో జన్మించాడు, బ్యూనస్ ఎయిర్స్లో పెరిగాడు. అతను ఉరుగ్వేలో ఎప్పుడూ నివసించలేదు.[90] అయినప్పటికీ 1999 లో టకురేమ్బోలో సమీపంలోని వల్లే ఎడెన్లో కార్లోస్ గార్డెల్ మ్యూజియం స్థాపించబడింది.[91]

బ్రిటీష్ బ్యాండ్ల రాకతో రాక్ అండ్ రోల్ మొదటిసారిగా ఉరుగ్వేయన్ ప్రేక్షకుల్లోకి ప్రవేశించింది. లాస్ షేకర్స్, లాస్ మోకెర్స్, లాస్ ఇరాకుండోస్, లాస్ మూన్లైట్స్,, లాస్ మాల్డిటోస్లతో సహా మోంటెవీడియోలో బ్యాండ్ల వేవ్ కనిపించింది. అర్జెంటీనా ఉరుగ్వేయన్ దండయాత్ర అని పిలవబడే ప్రధాన వ్యక్తులలో ఇది సాధ్యం అయింది.[92] ఉరుగ్వే ప్రఖ్యాత బ్యాండ్లు ఆంగ్లభాషలో పాడబడుతుంటాయి. పాపులర్ ఉరుగ్వేయన్ రాక్ బ్యాండ్లలో లా వెలా పుర్కా, నో టీ వా గుస్టార్, ఎల్ కుఅర్టెటో డి నోస్, వన్స్ టిరోస్, లా ట్రాంప, చలమద్రే, స్నేక్, బుటిరేస్, కర్సీ ప్రాధాన్యత సంతరించుకుని ఉన్నాయి. 2004 లో ఉరుగ్వేయన్ సంగీత విద్వాంసుడు, నటుడు జార్జ్ డ్రెక్స్లే ది మోటర్ డైవర్స్ నుండి "ఆల్ ఓట్రో లాడో డెల్ రియో" పాటను కూర్చినందుకు అకాడెమి అవార్డు గెలుచుకున్నారు.

సాహిత్యం

[మార్చు]
José Enrique Rodó

జోసెయే ఎన్రిక్యూ రోడో (1871-1917) ఒక ఆధునికవాది ఉరుగ్వే యొక్క అత్యంత ముఖ్యమైన సాహిత్యకారిణిగా భావించబడింది.[18] అతని పుస్తకం ఏరియల్ (1900) భౌతిక, సాంకేతిక పురోగతిని అనుసరించే సమయంలో ఆధ్యాత్మిక విలువలను నిర్వహించాల్సిన అవసరం తెలియజేస్తూ వ్రాయబడింది.[18] భౌతిక విలువలను బట్టి ఆధ్యాత్మికతను సమర్థిస్తూ ఉండాల్సిన ప్రాముఖ్యతను నొక్కిచెప్పటంతో పాటు, ఐరోపా, అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలచే సాంస్కృతిక ఆధిపత్యాన్ని నిరోధిస్తుంది.[18] ఈ పుస్తకం యువ రచయితలను ప్రభావితం చేస్తుంది. [18] లాటిన్ అమెరికన్ నాటక రచయితలలో ఫ్లోరెన్సియో సాంచెజ్ (1875-1910) అత్యంత ప్రాముఖ్యత సంతరించుకున్నాడు.ఆయన ఇప్పటికీ నేటి సమకాలీన సాంఘిక సమస్యల గురించి వ్రాశాడు.[18] ఇదే కాలం నుండి ఉరుగ్వేయన్ చరిత్ర గురించి పురాణ కవితలు రాసిన జువాన్ జోర్రిల్లా డే శాన్ మార్టిన్ (1855-1931) శృంగార కవిత్వం వచ్చింది. ఇంకా, హొరాసియో క్విరోగా, జువాన్ జోస్ మోరోసొలి (1899-1959) వ్రాసిన జువానా డి ఇబర్బరు (1895-1979), డెల్మిరా అగస్టిని (1866-1914), ఐడియా విలారినో (1920-2009) మొదలైన చిన్న కథలు ప్రజాదరణ పొందాయి.[18] జువాన్ కార్లోస్ ఒనేటి వ్రాసిన మానసిక కథలు ("నో మ్యాన్స్'స్ ల్యాండ్", "ది షిప్యార్డ్" వంటివి) మారియో బెనెడిటి రచనల వంటి విస్తృత విమర్శకుల ప్రశంసలు సంపాదించాయి. [18] ఉరుగ్వే అత్యంత ప్రసిద్ధ సమకాలీన రచయిత లాస్ వెనస్ అబిరటస్ డి అమెరేరికా లాటిన (1971; "లాటిన్ అమెరికా ఓపెన్ సిన్స్"), ట్రియాలజీ మెమోరియా డెల్ ఫ్యూగో (1982-87; "మెమరీ ఆఫ్ ఫైర్") రచయిత్రి ఎడ్వర్డో గలేనో ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నారు.[18] ఇతర ఆధునిక ఉరుగ్వేయన్ రచయితలలో మారియో లెవెరో, సిల్వియా లాగో, జార్జ్ మజ్ఫుడ్,, యేసు మోరెస్ [18] పలు స్థాయిలకు చెందిన, నేపథ్యం కలిగిన ఉరుగ్వేనియన్లు చరిత్ర ప్రాధాన్యత కలిగిన పుస్తకాలను చదవడానికి ఆసక్తి చూపుతున్నారు. ఇవి తరచుగా కాల్పానిక, హాస్యభరితంగా ఉండి స్వల్పంగా సాంఘిక విమర్శనాత్మకత కలిగి ఉంటాయి.[18]

మాధ్యమం

[మార్చు]

2010 లో " రిపోర్టర్స్ వితౌట్ బోర్డర్స్ " నివేదిక ఆధారంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రెస్ ఫ్రీడమ్ ఇండెక్స్‌లో ఉరుగ్వే 178 దేశాలలో 37 వ స్థానంలో ఉంది. [93] హింసను ప్రేరేపించడం లేదా "దేశాన్ని అవమానపరిచేందుకు" మినహా మీడియా స్వేచ్ఛకు రాజ్యాంగం ద్వారా హామీ ఇవ్వబడుతుంది.[48] ఉరుగ్వేయన్లకు 100 కి పైగా ప్రైవేటు దినసరి, వారం వార్తాపత్రికలు, 100 కన్నా ఎక్కువ రేడియో స్టేషన్లు, 20 కి టెలివిజన్ ఛానళ్ళు, కేబుల్ టీవీ విస్తృతంగా అందుబాటులో ఉన్నాయి.[48] ఉరుగ్వే సుదీర్ఘ పత్రికాస్వాతంత్ర్య సాంప్రదాయం స్వతంత్రం తరువాత కొనసాగిన సైనిక నియంతృత్వ సంవత్సరాలలో తీవ్రంగా తగ్గించబడింది. 1985 మార్చిలో తన మొదటి రోజు కార్యక్రమంలో శాంగినెట్టి ప్రెస్ పూర్తి స్వేచ్ఛను తిరిగి స్థాపించాడు.[94] పర్యవసానంగా ఉరుగ్వే ప్రధాన దినసరి వార్తాపత్రికలన్నింటినీ పరిగణించే మోంటెవీడియో వార్తాపత్రికలు వారి వ్యాసాలను విస్తృతంగా విస్తరించాయి.[94] స్టేట్-నిర్వహణలో రేడియో, టీవీలు అధికారిక ప్రసార సేవ ఎస్.ఒ.డి.ఆర్.ఇ. చే నిర్వహించబడుతున్నాయి.[48] కొన్ని వార్తాపత్రికలు ప్రధాన రాజకీయ పార్టీలకి చెందినవి లేదా ముడిపడి ఉన్నాయి. [48]

1886 లో కొలరాడో పార్టీ నాయకుడు, (తరువాత) అధ్యక్షుడు జోస్ బాట్లే యార్ ఓర్డోనజ్‌చేత స్థాపించబడిన ఎల్ డియా దేశం అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మక పత్రం 1990 ల ప్రారంభంలో మూసివేయబడింది. ప్రత్యర్థి బ్లాంకో పార్టీ పత్రిక అయిన ఎల్ పియిస్ అతిపెద్ద సర్క్యులేషన్ను కలిగి ఉంది.[18] బుక్వాడే ఉరుగ్వే అత్యంత ముఖ్యమైన వార పత్రిక, ఇది రాజకీయ, ఆర్థిక విశ్లేషణ కోసం ఒక ముఖ్యమైన వేదికగా పనిచేస్తుంది.[94] ఇది వారానికి 16,000 కాపీలను విక్రయిస్తుంది.దీనికి 50,000 మంది పాఠకులు ఉన్నారు.[94] " మెక్రొప్రెస్ " అనే స్వతంత్ర వార్తా పత్రిక " మెర్కొసర్ " సంబంధిత విషయాలకు ముఖ్యత్వం ఇస్తుంది.[95]

క్రీడలు

[మార్చు]
Centenario Stadium

ఉరుగ్వేలో ఫుట్ బాల్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడగా ఉంది. 1902 జూలైలో మొన్టేవీడియోలో ఉరుగ్వే, అర్జెంటీనా మధ్య బ్రిటీష్ దీవుల వెలుపల మొదటి అంతర్జాతీయ మ్యాచ్ జరిగింది.[96] ఉరుగ్వే 1924 పారిస్ ఒలంపిక్ గేమ్స్, [97] 1928 లో ఆంస్టర్‌డాంలో బంగారు పతకాన్ని సాధించింది. [98] ఉరుగ్వే జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టు రెండు సందర్భాలలో ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ. ప్రపంచ కప్‌ను గెలుచుకుంది. ఉరుగ్వే 1930 లో సొంత మైదానంలో తొలి టోర్నమెంట్ను, 1950 లో మళ్లీ విజయం సాధించింది. అంతిమ మ్యాచ్‌లో బ్రెజిల్‌^లో బ్రెజిల్‌ను ఓడించింది.[99] " కోప అమెరికా " (దక్షిణ అమెరికా దేశాలకు, అంతర్జాతీయ అతిథులుగా ఉన్న అంతర్జాతీయ టోర్నమెంట్) గెలుచుకున్న ఏకైక దేశంగా ఉరుగ్వే గుర్తించబడుతుంది. 2011 లో విజయం సాధించిన విజయంతో మొత్తం 15 కోప అమెరికన్ విజయాలు గెలిచుకుంది. అతిస్వల్ప సంఖ్య కలిగిన దేశాలలో ప్రపమచ కప్‌ను సాధించిన దేశంగా ఉరుగ్వే ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది.[99] వారి ప్రారంభ విజయం సాధించినప్పటికీ వారు చివరి ఆరు ప్రపంచ కప్‌పోటీలలో మూడు మ్యాచులలో మాత్రమే అర్హత సాధించారు.[99] 2010 ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ వరల్డ్ కప్‌లో ఉరుగ్వే చాలా ఘనత సాధించింది. 40 ఏళ్లలో తొలిసారి సెమీ-ఫైనల్‌కు చేరింది. డియెగో ఫోర్లాన్ గోల్డెన్ బాల్ అవార్డును గెలుచుకుని 2010 టోర్నమెంట్లో ఉత్తమ ఆటగాడిగా గుర్తించబడ్డాడు.[100] 2012 జూన్‌లో ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ ప్రపంచ ర్యాంకింగ్స్ ప్రకారం, ఫుట్బాల్ చరిత్రలో అత్యంత ఎత్తైన పాయింట్ స్పెయిన్ జాతీయ ఫుట్బాల్ జట్టుకు మొదటి స్థానానికి ర్యాంకింగ్స్లో, ఉరుగ్వే ప్రపంచంలో రెండవ ఉత్తమ జట్టుగా నిలిచింది.[101] ఉరుగ్వే 2000 లలో 1,414 మంది ఫుట్బాల్ క్రీడాకారులను ఎగుమతి చేసింది. దాదాపుగా బ్రెజిల్, అర్జెంటీనా వంటి క్రీడాకారులను. [102] 2010 లో ఉరుగ్వేయన్ ప్రభుత్వం దేశంలో ఆటగాళ్ళను నిలుపుకోవడానికి ఉద్దేశించిన చర్యలను అమలు చేసింది.[102] 19 వ శతాబ్దం చివరిలో ఇంగ్లీష్ నావికులు, కార్మికులు ఫుట్బాల్‌ను ఉరుగ్వేకు తీసుకువెళ్లారు. తక్కువ విజయవంతమైన వారు రగ్బీ, క్రికెట్‌ను పరిచయం చేశారు. దేశీయ, దక్షిణ అమెరికన్ టోర్నమెంట్లలో విజయం సాధించిన రెండు మాంటవిడియో-ఆధారిత ఫుట్బాల్ క్లబ్లు, నాసియనల్, పెనారోల్లు ఉన్నాయి, మూడు ఇంటర్కాంటినెంటల్ కప్లను గెలుచుకున్నాయి. ఫుట్బాల్ కాకుండా, ఉరుగ్వేలో అత్యంత జనాదరణ పొందిన క్రీడ బాస్కెట్బాల్.[103] బ్రెజిల్, అర్జెంటీనా తప్ప దక్షిణ అమెరికాలోని ఇతర దేశాల కంటే ఇది తరచుగా జాతీయ జట్టు బాస్కెట్బాల్ ప్రపంచ కప్‌కు 7 సార్లు అర్హత సాధించింది. ఉరుగ్వే 1967 ఎఫ్.ఐ.బి.ఎ. వరల్డ్ ఛాంపియన్షిప్, 1988 లో అధికారిక అమెరికాస్ బాస్కెట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్ కోసం అధికారిక బాస్కెట్బాల్ ప్రపంచ కప్కు ఆతిథ్యం ఇచ్చింది, 2017 ఎఫ్.ఐ.బి.ఎ.అమెరికప్ హోస్ట్‌గా ఉంది.

మూలాలు

[మార్చు]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Central Intelligence Agency (2016). "Uruguay". The World Factbook. Langley, Virginia: Central Intelligence Agency. Archived from the original on 2007-06-12. Retrieved January 1, 2017.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 "Report for Selected Countries and Subjects". World Economic Outlook. International Monetary Fund.
  3. ↑ Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad ine.gub.uy
  4. ↑ "GINI index (World Bank estimate)". World Bank. Retrieved 9 November 2016.
  5. ↑ "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Retrieved 25 March 2017.
  6. ↑ Wells, John C. (1990). Longman pronunciation dictionary. Harlow, England: Longman. p. 755. ISBN 0-582-05383-8. entry "Uruguay"
  7. ↑ Schenoni, Luis (2017) "Subsystemic Unipolarities?" in Strategic Analysis, 41(1): 74–86 [1]
  8. ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 "Uruguay Rankings" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2021-02-10. Retrieved 2017-04-21.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 United Nations, EGOVKB. "Data Center". Archived from the original on 2014-08-11. Retrieved 2017-06-06.
  10. ↑ "From 2005 to 2011" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2021-02-10. Retrieved 2017-06-06.
  11. ↑ 11.0 11.1 MacDonald, Fiona. "Uruguay has shifted to getting 95% of its electricity from renewables in less than 10 years". ScienceAlert. Retrieved 18 February 2016.
  12. ↑ "Earth_S_Got_Talent". The Economist. 21 December 2013.
  13. ↑ First in Latin America on two out of three basic dimensions of the Social Progress Index, and second to Costa Rica in Latin America overall, and 26th worldwide, in 2013.
  14. ↑ The Social Progress Imperative. socialprogressimperative.org
  15. ↑ Revista Del Río de La Plata. 1971. p. 285. The word itself, "Uruguay," is clearly derived from the Guaraní, probably by way of the tribal dialect of the Charrúas […] from uru (a generic designation of wild fowl)
  16. ↑ Nordenskiöld, Erland (1979). Deductions suggested by the geographical distribution of some post-Columbian words used by the Indians of S. America. AMS Press. p. 27. ISBN 978-0-404-15145-4. In Paraguay the Guaraní Indians call a fowl uruguaçú. The Cainguá in Misiones only say urú. […] A few Guaraní-speakiug Indians who call a hen uruguasu and a cock tacareo. Uruguaçu means "the big uru".
  17. ↑ El País newspaper: "Presentan tesis del nombre Uruguay" Archived 2012-03-14 at the Wayback Machine, (in Spanish) Retrieved 21 November 2014.
  18. ↑ 18.00 18.01 18.02 18.03 18.04 18.05 18.06 18.07 18.08 18.09 18.10 18.11 18.12 18.13 18.14 18.15 18.16 18.17 18.18 18.19 18.20 18.21 18.22 18.23 18.24 18.25 18.26 18.27 18.28 18.29 18.30 18.31 18.32 "Uruguay". Encyclopædia Britannica. 2008. Retrieved 2 September 2008.
  19. ↑ "Eastern Republic of Uruguay" is the official name used in many United Nations publications in English, e.g. Treaty Series. UN Publications. 1991. ISBN 978-92-1-900187-9.[permanent dead link] & in some formal UK documents, e.g. Agreement Between the European Community and the Eastern Republic of Uruguay. H.M. Stationery Office. 1974.
  20. ↑ 20.00 20.01 20.02 20.03 20.04 20.05 20.06 20.07 20.08 20.09 20.10 20.11 20.12 20.13 20.14 20.15 20.16 20.17 Bureau of Western Hemisphere Affairs. "Background Note: Uruguay". US Department of State. Retrieved 23 February 2011.
  21. ↑ [2]
  22. ↑ Oskar Hermann Khristian Spate. The Spanish Lake. Canberra: ANU E Press, 2004. p. 37.
  23. ↑ Bethell, Leslie (1984). The Cambridge History of Latin America, Volume 1, Colonial Latin America. Cambridge: Cambridge University Press. p. 257.
  24. ↑ 24.0 24.1 24.2 24.3 24.4 24.5 24.6 "THE STRUGGLE FOR INDEPENDENCE, 1811–30 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  25. ↑ 25.0 25.1 25.2 "BEGINNINGS OF INDEPENDENT LIFE, 1830–52 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  26. ↑ 26.0 26.1 26.2 26.3 26.4 "The Great War, 1843–52 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 "THE STRUGGLE FOR SURVIVAL, 1852–75 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 "Caudillos and Political Stability – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  29. ↑ Lewis, Paul H. (1 January 2006). "Authoritarian Regimes in Latin America: Dictators, Despots, and Tyrants". Rowman & Littlefield – via Google Books.
  30. ↑ 30.0 30.1 30.2 "MODERN URUGUAY, 1875–1903 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 "Evolution of the Economy and Society – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  32. ↑ 32.0 32.1 "THE NEW COUNTRY, 1903–33 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  33. ↑ 33.0 33.1 33.2 33.3 33.4 "THE CONSERVATIVE ADJUSTMENT, 1931–43 – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 "Baldomir and the End of Dictatorship – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  35. ↑ "New find in Uruguay 'missing' dig". BBC News. 3 December 2005. Retrieved 4 February 2011.
  36. ↑ "Uruguay dig finds 'disappeared'". BBC News. 30 November 2005. Retrieved 4 February 2011.
  37. ↑ "Uruguay timeline". BBC News. 12 April 2011. Retrieved 27 April 2011.
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 38.3 38.4 38.5 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; cong-r అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  39. ↑ "The mystery behind Mujica's mask". The Economist. 22 October 2009. Retrieved 24 February 2011.
  40. ↑ Piette, Candace (30 November 2009). "Uruguay elects José Mujica as president, polls show". BBC News. Retrieved 24 February 2011.
  41. ↑ "Uruguay in Numbers" (PDF) (in Spanish). National Institute of Statistics. Archived from the original (PDF) on 13 నవంబరు 2013. Retrieved 14 నవంబరు 2017.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  42. ↑ 42.0 42.1 42.2 42.3 42.4 "Climate – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  43. ↑  This article incorporates text from a publication now in the public domain: Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Uruguay". ఎన్‌సైక్లోపీడియా బ్రిటానికా (in ఇంగ్లీష్) (11th ed.). Cambridge University Press.
  44. ↑ RECORDS METEOROLOGICOS EN EL URUGUAY — Boletín Meteorológico Mensual – Dirección Nacional de Meteorología Archived 2015-06-09 at the Wayback Machine. None. Retrieved on 25 June 2012.
  45. ↑ About.com: Go South America Archived 2008-03-22 at the Wayback Machine, based on information from the CIA World Factbook.
  46. ↑ Stewart, Diego (May 2005). "Building out: Uruguay exports architectural services to India and Latin America". Latin Trade. Archived from the original on 2012-07-16. Retrieved 11 August 2007.
  47. ↑ Fox, Michael (19 June 2007) Uruguay's Frente Amplio: From Revolution to Dilution Archived 2008-02-24 at the Wayback Machine, zmag.org.
  48. ↑ 48.0 48.1 48.2 48.3 48.4 "Uruguay Country Profile". BBC News. 26 October 2010. Retrieved 23 February 2011.
  49. ↑ 49.0 49.1 49.2 "Uruguay Brief". World Bank. Archived from the original on 30 ఏప్రిల్ 2011. Retrieved 25 February 2011.
  50. ↑ "Global Times – Uruguay to tide over crisis with no recession". Business.globaltimes.cn. 17 September 2009. Archived from the original on 1 మే 2011. Retrieved 2 December 2010.
  51. ↑ "Uruguay Rate Rise 'Strong Signal,' Bergara, Lorenzo Say". Reuters. 31 March 2011. Retrieved 29 April 2011.
  52. ↑ 52.0 52.1 "IMF anticipates 'soft-landing' of Uruguay's economy in next two years". MercoPress. 17 December 2010. Retrieved 23 February 2011.
  53. ↑ Faries, Bill (15 September 2010). "Uruguay's GDP Rose 10.4% in Second quarter From Year Before on Transport". Bloomberg. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 2 December 2010.
  54. ↑ "Uruguay's debt/GDP ratio down after five quarters running increases". MercoPress. Retrieved 23 February 2011.
  55. ↑ "Uruguay becomes first nation to legalise marijuana trade", BBC, 11 December 2013
  56. ↑ 56.0 56.1 56.2 56.3 56.4 "Uruguay has 3.8 cattle per capita, highest in the world". MercoPress. 30 July 2007. Retrieved 24 February 2011.
  57. ↑ 57.0 57.1 http://www.uruguayxxi.gub.uy/invest/wp-content/uploads/sites/4/2014/09/Tourism-Sector-Uruguay-XXI-2014.pdf
  58. ↑ https://www.nytimes.com/2008/11/09/travel/09next.html
  59. ↑ 59.0 59.1 "Montevideo port becomes most advanced container terminal in South America". MercoPress. 14 October 2009. Retrieved 25 February 2011.
  60. ↑ 60.0 60.1 "Logistics, infrastructure and communications". Uruguay XXI. Archived from the original on 1 May 2011. Retrieved 25 February 2011.
  61. ↑ 61.0 61.1 "General Information". Aeropuerto de Carrasco. Archived from the original on 19 మార్చి 2011. Retrieved 25 February 2011.
  62. ↑ "New Carrasco terminal among the "most beautiful airports in the world"". MercoPress. 8 February 2010. Retrieved 25 February 2011.
  63. ↑ "Pluna: reunión de conciliación entre el Estado y Leadgate Archived 2013-08-21 at the Wayback Machine." Espectador.com. 8 September 2009. Retrieved 9 July 2010. "La reunión estaba fijada en la sede de Pluna en Carrasco,"
  64. ↑ "Offices and call centre Archived 2012-07-22 at the Wayback Machine." PLUNA. Retrieved 13 May 2010.
  65. ↑ 65.0 65.1 65.2 65.3 65.4 "Uruguay's Railroad Makes a Comeback". Ola Uruguay Real Estate and Investments. Archived from the original on 29 మార్చి 2010. Retrieved 25 February 2011.
  66. ↑ Joint Monitoring Program for Water Supply and Sanitation (JMP) Uruguay Water Supply Archived 5 అక్టోబరు 2007 at the Wayback Machine
  67. ↑ Joint Monitoring Program for Water Supply and Sanitation (JMP) Uruguay Sanitation Archived 5 అక్టోబరు 2007 at the Wayback Machine
  68. ↑ "Uruguay Now Gets 95% of Its Electricity From Renewables". www.greentechmedia.com. Retrieved 18 February 2016.
  69. ↑ Watts, Jonathan (3 December 2015). "Uruguay makes dramatic shift to nearly 95% electricity from clean energy". The Guardian (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). ISSN 0261-3077. Retrieved 18 February 2016.
  70. ↑ Todd, Sarah. "Uruguay is now generating 95% of its electricity from renewable energy". Quartz (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). Retrieved 18 February 2016.
  71. ↑ 71.0 71.1 "Atlas Sociodemografico y de la Desigualdad en Uruguay, 2011: Ancestry" (PDF) (in Spanish). National Institute of Statistics. p. 15. Archived from the original (PDF) on 9 February 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  72. ↑ 72.0 72.1 "Population – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  73. ↑ 73.0 73.1 "Uruguay: South America's best-kept secret?". BBC News. 3 October 2010. Retrieved 24 February 2011.
  74. ↑ "Better Jobs". IADB. Archived from the original on 10 నవంబరు 2017. Retrieved 9 November 2017.
  75. ↑ "Uruguay Facts of Interest". Explore Uruguay. Retrieved 24 March 2011.
  76. ↑ "Uruguay – Pew-Templeton Global Religious Futures Project". Archived from the original on 2018-06-17. Retrieved 2017-11-17.
  77. ↑ "Religious Composition by Country, 2010–2050". 2 April 2015.
  78. ↑ "Encuesta Continua de Hogares 2008 – Religion". Instituto Nacional de Estadística. Archived from the original on 14 నవంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2017.
  79. ↑ 1/0 Technology Corp. – Paul R. Williams, John BUDDAY Running. "Armenian General Benevolent Union – Publications". Agbu.org. Archived from the original on 16 నవంబరు 2010. Retrieved 17 నవంబరు 2017.{{cite web}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  80. ↑ "UMM | Latin American Area St– Countries". Morris.umn.edu. 27 August 2009. Archived from the original on 14 జూలై 2010. Retrieved 26 June 2010.
  81. ↑ 81.0 81.1 81.2 "Religion – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  82. ↑ "Explore Uruguay – About Uruguay Government". Explore Uruguay. Archived from the original on 14 మార్చి 2011. Retrieved 23 March 2011.
  83. ↑ "Touring Montevideo's Jewish Quarters". Forward.com. Retrieved 13 November 2017.
  84. ↑ The Portuguese Dialect of Uruguay (DPU) is spoken by circa 15% of the Uruguayan population according Juan Pedro Mir, director of education of the Ministry of Education and Culture of the country. pgl.gal (19 August 2017)
  85. ↑ O dialeto fronteiriço do Uruguai: origens, investigações e oportunidades Archived 2016-02-27 at the Wayback Machine Espaço acadêmico. Retrieved 17 December 2010
  86. ↑ Governo uruguaio torna obrigatório ensino do português. bahiaemfoco.com (5 November 2007.)
  87. ↑ "Ethnologue report for Uruguay". Ethnologue.org. Archived from the original on 7 జూలై 2010. Retrieved 2 December 2010.
  88. ↑ Graciela Barrios (2008). Etnicidad y Lenguaje – La aculturación socio lingüística de los inmigrantes italianos en Montevideo (PDF). Departamento de Publicaciones de la Facultad de Humanidades y Ciencias de la Educación Universidad de la República.
  89. ↑ Termine, Laura (30 September 2009). "Argentina, Uruguay bury hatchet to snatch tango honor". Buenos Aires. Archived from the original on 11 October 2009. Retrieved 2 April 2010.
  90. ↑ Carlos Gardel was born in France:
     •Collier, Simon (1986). The Life, Music, and Times of Carlos Gardel. University of Pittsburgh Press. p. 5. ISBN 0-8229-8498-9.
     •Barsky, Julián; Barsky, Osvaldo (2004). Gardel: La biografía (in Spanish). Taurus. ISBN 9870400132.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
     •Ruffinelli, Jorge (2004). La sonrisa de Gardel: Biografía, mito y ficción (in Spanish). Ediciones Trilce. p. 31. ISBN 9974323568.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
     •Bocaz, Luis (March 1986). "Tango Time", UNESCO Courier, p. 11.
  91. ↑ "Carlos Gardel Museum". Uruguay.com. Archived from the original on 13 డిసెంబరు 2013. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
  92. ↑ "Are You Ready For the Uruguayan Invasion?". Salon. 5 October 2009. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2009. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
  93. ↑ "Press Freedom Index 2010". Reporters Without Borders. Archived from the original on 24 నవంబరు 2010. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
  94. ↑ 94.0 94.1 94.2 94.3 "The Media – Uruguay". Library of Congress Country Studies. Retrieved 23 February 2011.
  95. ↑ "About MercoPress". MercoPress. Retrieved 23 February 2011.
  96. ↑ Pelayes, Héctor Darío (24 September 2010). "ARGENTINA-URUGUAY Matches 1902–2009". RSSSF. Retrieved 27 April 2011.
  97. ↑ "Paris, 1924". FIFA. Archived from the original on 15 జూన్ 2010. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
  98. ↑ "Amsterdam, 1928". FIFA. Archived from the original on 15 జూన్ 2010. Retrieved 18 నవంబరు 2017.
  99. ↑ 99.0 99.1 99.2 The smallest country to win the World Cup have big ambitions again, Give Me Football
  100. ↑ "World Cup 2010: Diego Forlan collects Golden Ball award". BBC Sport. 11 July 2010. Retrieved 23 February 2011.
  101. ↑ The FIFA/Coca-Cola World Ranking – Ranking Table Archived 2014-10-27 at the Wayback Machine. FIFA.com. Retrieved on 25 June 2012.
  102. ↑ 102.0 102.1 "Uruguay "exported" 1.414 football players in the last decade". MercoPress. 6 January 2011. Retrieved 23 February 2011.
  103. ↑ "Top Uruguay Sports". Explore Uruguay. 28 August 2017. Retrieved 2017-08-28.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ఉరుగ్వే&oldid=4334262" నుండి వెలికితీశారు