బన్‌స్వార
బన్‌స్వార | |
|---|---|
  బన్‌స్వార Location in Rajasthan, India | |
| Coordinates: 23°33′N 74°27′E / 23.55°N 74.45°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | రాజస్థాన్ |
| జిల్లా | బన్‌స్వార |
| Government | |
| • Type | నగరపాలక సంస్థ |
| Elevation | 302 మీ (991 అ.) |
| Population (2011) | |
| • Total | 1,00,128 |
| భాషలు | |
| • అధికారిక | హిందీ |
| Time zone | UTC+5:30 (భారత ప్రామాణిక కాలమానం) |
| పిన్‌కోడ్ | 327001 |
| ప్రాంతీయ ఫోన్‌కోడ్ | 02962 |
| ISO 3166 code | RJ-IN |
| భారత వాహన రిజిస్ట్రేషన్ ప్లేట్ | RJ-03 |
| లింగ నిష్పత్తి | 1000:954 |
బన్‌స్వార, భారతదేశం, రాజస్థాన్ రాష్ట్రంలో దక్షిణాన ఉన్న బన్‌స్వార జిల్లాకు చెందిన ఒక నగరం. ఈ ప్రాంతంలోని "నిషేధాలు" లేదా వెదురు అడవులకు మారుగా దీనికి ఆ పేరు వచ్చింది. రాజస్థాన్‌లోని ఈ ప్రాంతంలో అత్యధిక వర్షాలు కురవడం వలన 'రాజస్థాన్ చిర్రపుంజి' అని, బన్‌స్వార గుండా ప్రవహించే ద్వీపాలు ఉన్న "చాచకోట" అనే మాహి నదిపై అనేక ద్వీపాలు ఉండటం వల్ల దీనిని 'హండ్రెడ్ ఐలాండ్స్ నగరం' అని కూడా పిలుస్తారు.స్థానిక నగరపాలక సంస్థ నగర పరిపాలనను నిర్వహిస్తుంది.ఇది బన్‌స్వార పట్టణ సముదాయం పరిధిలోకి వస్తుంది. నగరం 100,017 మంది జనాభాను కలిగి ఉంది.పట్టణ/మెట్రోపాలిటిన్ జనాభా 101,017, ఇందులో 51,585 మంది పురుషులుకాగా, 49,432 మంది మహిళలు ఉన్నారు.[1]
భౌగోళికం[మార్చు]
బన్‌స్వార నగరం 23°33′N 74°27′E / 23.55°N 74.45°E వద్ద ఉంది.[2] ఇది 302 మీటర్లు (990 అడుగులు) సముద్ర మట్టానికి సగటు ఎత్తులో ఉంది. మొక్కజొన్న, గోధుమ, వరి, పత్తి, సోయా బీన్, ఇతర కాయ ధాన్యాలు ఇక్కడి ప్రధాన పంటలు.ఈ ప్రాంతంలో నల్లరాయి, నల్ల సీసపు మట్టి, సబ్బు రాయి, డోలమైట్, ముడి ఫాస్ఫేట్, సున్నపురాయి, అనేక రకాల ఖనిజాలు తవ్వబడతాయి. సమీపంలోని జగ్పురా చుట్టూ కొంత బంగారు నిక్షేపాలు ఉన్నాయి.సుమారు 20% ప్రాంతం అటవీ భూములుగా గుర్తించబడినవి.కాని చాలా అటవీ భూమి వర్షాకాలం కాని నెలల్లో చెట్లు లేకుండా ఉంటుంది.[3]
ప్రధాన నగరాల నుండి దూరం[మార్చు]
బన్‌స్వారాకు సమీప ప్రధాన నగరం ఉదయపూర్, ఇది 165 కి.మీ దూరంలో ఉంది. ఇండోర్ 215 కి.మీ, అహ్మదాబాద్ 245 కి.మీ.దూరంలో ఉన్నాయి.బన్స్వారా పట్టణానికి న్యూఢిల్లీ 827 కి.మీ.దూరంలో,ముంబై 710 కి.మీ దూరంలో ఉన్నాయి.
చరిత్ర[మార్చు]
బన్‌స్వార (వాచ్యంగా "వెదురు దేశం") రాజపుతానా సమయంలో బ్రిటిష్ ఇండియా అధ్యక్షుల రాష్ట్రాలు కింద రాజపుత్ర పాలేగాడుగా ఉండే రాష్ట్రంగా ఉంది. ఇది గుజరాత్ సరిహద్దులో ఉంది. ఉత్తరాన దుంగర్పూర్, ఉదయపూర్, మేవార్ రాష్ట్రాలు ఉన్నాయి.
సందర్శించదగిన ప్రదేశాలు[మార్చు]
అర్తునా ఆలయం[మార్చు]
అర్తునదేవాలయంతో పాటు దాని పరిసర ప్రాంతాలలో 11, 12, 15 వ శతాబ్దాలకు చెందిన శిథిలమైన హిందూ, జైన దేవాలయాల సమూహాలు ఉన్నాయి.శిథిలమైన శిథిలాలలో శివ, పార్వతి, గణేష్ రూపాలు చెక్కిన సంగ్రహ విగ్రహం ఉంది. అర్తునా చుట్టుపక్కల ఉన్న లంకియా గ్రామంలో నీలకంఠ్ మహాదేవ్ ఆలయాలు అని పిలువబడే శైవ దేవాలయాలు ఉన్నాయి.ఈ ఆలయం పాత రాతి ఆలయం. ఇది బయటి గోడలలో క్లిష్టమైన శిల్పాలతో పొందుపరిచిన మహిళల శిల్పాలతో ఉన్నాయి. నంది (శివుడి వాహనం) ఆలయ వాకిలిలో ప్రవేశద్వారం వద్ద కాపలాగా ఉంది.[4]
ఆనంద్ సాగర్ సరస్సు[మార్చు]
ఈ కృత్రిమ సరస్సును మహార్వల్ జగామి రాణి లాంచి బాయి నిర్మించారు.దీనిని బాయి తలాబ్ అని కూడా అంటారు. ఆనంద్ సాగర్ సరస్సు బన్‌స్వార తూర్పు భాగంలో ఉంది.దీనిని 'కల్ప వృక్ష' అనే పవిత్ర వృక్షాలు చుట్టుముట్టాయి.దీనికి సమీపంలో రాష్ట్ర పాలకుల సమాధులు ఉన్నాయి.
మదరేశ్వర్ ఆలయం[మార్చు]
బన్‌స్వారలో అనేక పురాతన హిందూ, జైన దేవాలయాలు ఉన్నాయి.గతంలో దీనిని లోడి కాశీ లేదా దేవాలయాల నగరం అని పిలుస్తారు. నగరం తూర్పు భాగంలో ఎత్తైన కొండ సహజ గుహ లోపల శివుని ఆలయం ఉంది. గుహ ఆలయం కారణంగా యాత్రికులకు ఒక సాధారణ అమర్నాథ్ యాత్ర ప్రదేశంగా అనుభూతిని అందిస్తుంది.
మాహి ఆనకట్ట[మార్చు]
బన్‌స్వార ప్రధాన ఆకర్షణలలో మహి అనకట్ట ఒకటి.ఇది బన్‌స్వార పట్టణానికి 16 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది.జలవిద్యుత్ ఉత్పత్తి, నీటి సరఫరా ప్రయోజనాల కోసం 1972, 1983 మధ్య మహి బజాజ్ సాగర్ పధకం కింద ఈ ఆనకట్ట నిర్మించారు.ఇక్కడ అనేక ఇతర ఆనకట్టలు, కాలువలు నిర్మించబడ్డాయి.ఇది రాజస్థాన్‌లో రెండవ అతిపెద్ద ఆనకట్ట.
మంగర్ ధామ్ ఉత్సవం[మార్చు]
ఇది గిరిజనుల ముఖ్యమైన ఉత్సవం.ఇది మార్గశిర పూర్ణిమనాడు జరుగుతుంది.ఈ ఉత్సవంలో రాజస్థాన్, మధ్యప్రదేశ్, గుజరాత్ రాష్ట్రాలలోని గిరిజనులు పాల్గొని, సాంప్ సభ వ్యవస్థాపకుడు గురు గోవిందగిరికి నివాళులర్పిస్తారు.
భీమ్ కుండ్ గుహ[మార్చు]
ఇది కొండల చుట్టూ ఉన్న ప్రదేశం.కొండ కింద లోతైన గుహ కనుక ప్రజలు దీనిని "ఫాతి ఖాన్" అని పిలుస్తారు.ఇక్కడ చాలా చల్లటి నీటి కొలను ఉంది.ఇది ఏడాది పొడవునా నీటిని కలిగి ఉంటుంది.రాముడు తన వనవాస ప్రవాసంలో వచ్చి కొంతకాలం ఇక్కడే ఉన్నాడని ప్రజలు భావిస్తారు.
తల్వాడ ప్రదేశం[మార్చు]
తల్వాడ బన్‌స్వార సమీపంలో సందర్శించడానికి మరొక ప్రదేశం. ప్రాచీన దేవాలయాలు,కొన్ని పాత స్మారక కట్టడాల కారణంగా దానికి చారిత్రక ప్రాముఖ్యత ఉంది.తల్వాడలో సూర్యుని ఆలయాలు, అమాలియా గణేష్, లక్ష్మీ నారాయణ్ ఆలయం, సంభవ్నాథ్ జైన దేవాలయం ఉన్న కారణంగా తల్వారా మతపరంగా ఇది ముఖ్యమైన ప్రదేశం.ఈ దేవాలయాలలోని విగ్రహాలను స్థానిక నల్ల రాయితో చెక్కారు.
కుప్దా ప్రదేశం[మార్చు]
కుప్డా బన్‌స్వార సమీపంలో సందర్శించాల్సిన మరో ప్రదేశం. ఇది వేజవ మాత ఆలయం.ఈ ఆలయం మయూర్ మిల్ సమీపంలోని బన్‌స్వార - దుంగార్పూర్ రోడ్ లో ఉంది.
సాయి మందిరం[మార్చు]
సాయిమందిరం బన్‌స్వారాలో ప్రజలు ఎక్కువగా చూసే ప్రదేశం.ఇది 2004 లో స్థాపించబడింది.[5] ఈ ఆలయంలో ఒక పెద్దపరిమాణంగల సాయి విగ్రహం తెల్లరాతితో ఉంది సాయి బాబా విగ్రహంతోపాటు గణేష్ విగ్రహం కూడా ఈ ఆలయంలో ఉన్నాయి.ఈ ఆలయం రంగోలి కలిగిన ఏకైక ఆలయం.
త్రిపుర సుందరి ఆలయం[మార్చు]
త్రిపుర సుందరి దేవాలయం, త్రిపుర సుందరి లేదా తురితా మాతకు అంకితం చేయబడింది.ఈ ఆలయంలో నల్లటి రాయితో చెక్కిన విగ్రహం 18 చేతులు కలిగి ఉంది.ప్రతి చేయి వేరే చిహ్నాన్ని కలిగి ఉంటుంది. దేవతామూర్తి పులిని తొక్కడం కనిపిస్తుంది. హిందువుల శక్తి పీఠాలలో ఇది దైవిక శక్తులను కలిగి ఉందని నమ్ముతారు. ఈ ఆలయం ఇక్కడ పాలించిన సామ్రాట్ కనిష్క ముందు నిర్మించబడిందని నమ్ముతారు. దీని నిర్మాణం కచ్చితమైన సమయకాలం ఇంకా తెలియరాలేదు.ఆకర్షణీయమైన దైవిక శక్తిని కలిగి ఉన్న హిందువుల "శక్తి పీఠాలలో" ఇది ఒకటి అని అంటారు. సా.శ.మొదటి శతాబ్దంలో ఇక్కడ పాలించిన కుషాన చక్రవర్తి కనిష్క పాలనకు ముందు ఈ ఆలయం నిర్మించబడిందని నమ్ముతారు.
సంస్కృతి[మార్చు]
ఆరావళి లోయ మధ్య ఉన్న బన్స్వారా రాజస్థాన్‌లో గిరిజన సంస్కృతిని సూచిస్తుంది.వెదురు చెట్ల ద్వారా ప్రభావితం చేయు దృశ్యాల ద్వారా ప్రాంతాన్నిబన్‌స్వారా అని పేరుతో పిలుస్తారు.బన్స్వారా పట్టణాన్ని రాజు జగ్మల్ సింగ్ స్థాపించాడు[6] ఈ పట్టణంలో పదకొండున్నర స్వయంభూ శివలింగాలు ఉన్నాయి.దీనిని 'లోధికాషి' లేదా చిన్న కాశీ అని కూడా పిలుస్తారు.ఈ అంతర్-ప్రాంతీయ పరిసరాల కారణంగా, వాగ్డి సంస్కృతి గుజరాతీ, మాల్వి, రాజస్థానీ, మేవారీ సంస్కృతుల మిశ్రమం ఇక్కడ ఉద్భవించింది. బన్స్వారా జిల్లాలో అడవులు, కొండలు. వన్యప్రాణులు ఉన్నాయి.ఇది గిరిజనులు ఎక్కువగా ఉన్న ప్రాంతం. ఈ ప్రాంతానికి చెందినవారు.
వాతావరణం, వర్షపాతం[మార్చు]
ఈ జిల్లాలో ఉత్తర, వాయవ్య ప్రాంతాలలో ఎడారి ప్రాంతాలలో కంటే తేలికపాటి వాతావరణం ఉంది.
- గరిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 45 డిగ్రీల సెల్సియస్ నుండి 46 డిగ్రీల సెల్సియస్.
- కనిష్ఠ ఉష్ణోగ్రత 10 డిగ్రీల సెల్సియస్ నుండి 20 డిగ్రీల సెల్సియస్
- సాధారణ వార్షిక వర్షపాతం 922.4 మి.మీ ఉంటుంది.
పౌర పరిపాలన[మార్చు]
బన్‌స్వార పురపాలక సంఘం స్థాయి నుండి నగరపాలక సంస్థగా అప్‌గ్రేడ్ చేయబడింది.
రవాణా[మార్చు]
త్రోవ[మార్చు]
జిల్లా ప్రధాన కార్యాలయానికి, రత్లం, దుంగర్పూర్, దాహోద్, జైపూర్ లతో ప్రత్యక్ష రహదారి సంబంధం ఉంది.జిల్లాలో మొత్తం రహదారి పొడవు 2000 మార్చి 31 నాటికి. 1,747 కిమీ ఉంది.
గాలి[మార్చు]
ఉదయపూర్ సమీప విమానాశ్రయం 165 కి.మీ.దూరంలోఉంది. తల్వాడా ఎయిర్‌స్ట్రిప్‌కు 13 కి.మీ. (8 మైళ్లు) చార్టర్ విమానాల కోసం హెలిప్యాడ్, రన్‌వేలు ఉన్నాయి.
విద్య[మార్చు]
బన్స్వారాలోని పాఠశాలలు, ఉన్నత విద్యాసంస్థలు విద్యా డైరెక్టరేట్, ప్రభుత్వ, ప్రైవేట్ సంస్థలచే నిర్వహించుచున్న విద్యా సంస్థలు ఉన్నాయి.2008-09లో నగరంలో 1,995 ప్రాథమిక, మధ్య పాఠశాలలు, 283 మాధ్యమిక, సీనియర్ మాధ్యమిక పాఠశాలలు ఉన్నాయి. నగరంలోని ఉన్నత విద్యా సంస్థలలో రెండు ప్రభుత్వ పిజి కాలేజీలు, ఎనిమిది ప్రైవేట్ కళాశాలలు ఉన్నాయి. సాంకేతిక విద్య కోసం ప్రభుత్వం ఒక పాలిటెక్నిక్, ఒక ప్రభుత్వ ఇంజనీరింగ్ కళాశాల, రెండు ఐటిఐ కళాశాలలు ఉన్నాయి.
నగరంలోని ప్రైవేట్ పాఠశాలలు-ఆంగ్లం, హిందీ బోధనా భాషలుగా ఉపయోగిస్తాయి.రాజస్థాన్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్. సెంట్రల్ బోర్డ్ ఫర్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ ఇవి రెండు పరిపాలనా సంస్థలలో ఒకదానికి అనుబంధంగా ఉన్నాయి
ప్రస్తావనలు[మార్చు]
- ↑ "Banswara City Population Census 2011-2021 | Rajasthan". www.census2011.co.in. Retrieved 2021-02-27.
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc – Banswara
- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2011-07-21. Retrieved 2011-04-25.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ http://techandtricki.com/banswara-tourism-tourist-places-in-banswara-rajasthan/ Archived 9 జనవరి 2018 at the Wayback Machine BANSWARA TOURISM
- ↑ patrika.com/banswara-news/banswara-sai-baba-temple-every-thrusday-bhandara-2633115/
- ↑ "Banswara District". NIC. Archived from the original on 18 April 2012. Retrieved 3 May 2012.