తరలి

పద్య విశేషాలు
వృత్తాలు
ఉత్పలమాల, చంపకమాల
మత్తేభం, శార్దూలం
తరళం, తరలము
తరలి, మాలిని
మత్తకోకిల
స్రగ్ధర, మహాస్రగ్ధర
ఇంద్రవజ్రము, ఉపేంద్రవజ్రము
లయగ్రాహి, లయవిభాతి
జాతులు
కందం, ద్విపద
తరువోజ
అక్కరలు మహాక్కర మధ్యాక్కఱ మధురాక్కర అంతరాక్కర అల్పాక్కర
ఉప జాతులు
తేటగీతి
ఆటవెలది
సీసము

తరలి ప్రసిద్ధ తెలుగు పద్య ఛందోరూపం. తరలి ఛందోరూపం ప్రాచీనమా? ఆధునికమా? వివరములు తెలియ వలసి ఉంది. ఈ పద్యరూపం మరో ఛందోరూపం ఐన ఉత్సాహము చాలా సారూప్యత ఉంది. పద్య లక్షణాలలో తేడా ఉన్నప్పటికీ ఒక పద్యం రెండు ఛందో ప్రక్రియల స్వభావానికి సరి పోతాయి. అంటే తరలి లో వ్రాయ బడిన అన్ని పద్యములు ఉత్సాహము కుడా అవవచ్చు, కానీ అన్ని ఉత్సాహములు తరలి కావు. ఈ క్రింద ఉదాహరించిన పద్యం మీరు పరిశీలన చేయ వచ్చు.

పద్య లక్షణము

నాలుగు పాదములు ఉండును.

ప్రతి పాదమునందు భ, స, న, జ, న, ర గణములుండును.

ప్రాస

నియమము కలదు.

యతి

ప్రతి పాదమునందు 11వ అక్షరము యతి స్థానము

మాత్రా శ్రేణి

త్రిమాత్రా శ్రేణి: U I - I I I - U I - I I I - U I - I I I - U I - U

చతుర్మాత్రా శ్రేణి: U I I - I I U - I I I I - U I I - I I U - I U

పంచమాత్రా శ్రేణి: U I I I - I U I I - I I U I - I I I U - I U

షణ్మాత్రా శ్రేణి: U I I I I - U I I I I - U I I I I - U I U

మిశ్రగతి శ్రేణి (5-4) : U I I I - I U I - I I I U - I I I I - U I U

ఉత్సాహము, తరలి మాత్రా శ్రేణి భేదము

తరలి: UI I - I I U - I I I - I U I - I I I - U I U

ఉత్సాహము: UI- I I I- UI - I I I - U I - I I I - U I- U

ఉదాహరణలు

తరలి

సుమనఃపతియుగము సోముండును
నెమకంగఁ బ్రావళ్ళు నిండిమీఱ
గమనీయవిభవంబుగాంచునెప్డు
రమణీయ మల్పాక్కరము కృతుల

తరలి

చారుభసన భూరిజన రసాంద్రగణములన్‌ దిశా
సార విరతి నందముగ నిజంబు తరలి చెన్నగున్‌.
చారుభసన భూరిజన రసాంద్రగణములన్‌ దిశా
సార విరతి నందముగ నిజంబు తరలి చెన్నగున్‌.