తెలుగు బాలసాహిత్యం

తిక్కనసోమయాజి చిత్రపటం తెలుగు సాహిత్యం దేశభాషలందు తెలుగు లెస్స
తెలుగు సాహిత్యం యుగ విభజన
నన్నయకు ముందు	సా.శ. 1000 వరకు
నన్నయ యుగం	1000 - 1100
శివకవి యుగం	1100 - 1225
తిక్కన యుగం	1225 - 1320
ఎఱ్ఱన యుగం	1320 – 1400
శ్రీనాధ యుగం	1400 - 1500
రాయల యుగం	1500 - 1600
దాక్షిణాత్య యుగం	1600 - 1775
క్షీణ యుగం	1775 - 1875
ఆధునిక యుగం	1875 – 2000
21వ శతాబ్ది	2000 తరువాత
తెలుగు భాష తెలుగు లిపి ముఖ్యమైన తెలుగు పుస్తకాల జాబితా తెలుగు సాహితీకారుల జాబితాలు ఆధునిక యుగం సాహితీకారుల జాబితా తెలుగు వ్యాకరణం తెలుగు పద్యం • తెలుగు నవల తెలుగు కథ • తెలుగు సినిమా పాటలు జానపద సాహిత్యం • శతక సాహిత్యం తెలుగు నాటకం • పురాణ సాహిత్యం తెలుగు పత్రికలు • పద కవితా సాహిత్యము అవధానం • తెలుగు వెలుగు తెలుగు నిఘంటువు • తెలుగు బాలసాహిత్యం తెలుగు సామెతలు • తెలుగు విజ్ఞాన సర్వస్వం తెలుగులో విద్యాబోధన • అధికార భాషగా తెలుగు

ఆనందం - దాసరి వేంకటరమణ రాసిన బాలల సాహిత్య పుస్తకం

• 1812 : మొట్టమొదటి తెలుగు నిఘంటువు ప్రచురించబడింది.
• 1816: మొట్టమొదటి తెలుగు ముద్రణాలయం మద్రాసులో స్థాపించబడింది.
• 1818: సి. పి. బ్రౌన్ దొర గారి నిఘంటువు ప్రచురించబడింది.
• 1819: రావిపాటి గురుమూర్తి - "ద్వాత్రింశతి సాలభంజికలు", "విక్రమార్కుని కథలు" ప్రచురితమయ్యాయి.
• 1820: మద్రాస్ వెర్నాక్యులర్, స్కూల్ బుక్ పబ్లిషిగ్ సొసైటీ స్థాపన
• 1834: రావిపాటి గురుమూర్తి - "పంచతంత్ర కథలు" ప్రచురితం.
• 1842: గోపకవి "దాశరధి శతకము" ప్రచురితం.
• 1845: పూడూరు సీతారామశాస్త్రి పెద్దబాలశిక్ష ప్రచురితం.
• 1851: అద్దంకి సుబ్బారావు "తెలుగు వాచకము" ప్రచురితం.
• 1853: చిన్నయ సూరి "మిత్రభేదము" ప్రచురితం.
• 1855: బ్రౌన్ సంకలనం "తాతాచాఱ్లు కథలు" ప్రచురితం.
• 1856: పుడూరు సీతారామశాస్త్రి "నీతికథలు - చిత్ర కథలు" ప్రచురితం.
• 1861: "పరమానందయ్య శిష్యుల కథలు" ప్రచురితం.
• 1872: కందుకూరి వీరేశలింగం "నీతి ధిపిక (శతకం)" ప్రచురితం.
• 1873: కందుకూరి వీరేశలింగం "నీతికథామంజరి" ప్రచురితం.
• 1874: గజ్జెల రామానుజులు "స్త్రీ నీతి శాస్త్రము" ప్రచురితం.
• 1884: జనవినోదిని పత్రికలో పిల్లల పాటలు ప్రచురితం.
• 1905: "తెలుగు జానపద గేయాలు" ప్రచురితం
• 1908: పిల్లల రచనలు "వివేకవతి" పత్రికలో ప్రచురితం.
• 1909: "రేడియో అక్కయ్య" న్యాయపతి కామేశ్వరి జననం; గిడుగు సీతాపతి "చిలకమ్మ పెండ్లి", "రైలుబండి" పాటలు రచన. .
• 1912: వెంకట పార్వతీశ కవులు "బాలగీతావళి" ప్రచురితం.
• 1919: దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి గారి పిల్లల పాటలు "అనసూయ" పత్రికలో ప్రచురితం.
• 1924: అడవి బాపిరాజు గారి అమ్మ పాటలు "భారతి"లో ప్రచురితం.
• 1925: వావికొలను సుబ్బారావు గారి తల్లి పిల్ల పాటలు "నవ్వులతోట" పత్రికలో ప్రచురితం.
• 1928: "గృహలక్ష్మి" పత్రికలో "బాల విజ్ఞానశాఖ" ప్రాంభించారు.
• 1929: ఆకాశవాణి, మద్రాసు కేంద్రంలో పిల్లల కార్యక్రమాలు ప్రారంభం.
• 1931: చింతా దీక్షితులు "సూరి సీతి వెంకి" "భారతి"లో ప్రచురించబడినది.
• 1933: ఆండ్ర శేషగిరిరావు గారి "బాల భూమి" శీర్షిక ఆంధ్రభూమి మాసపత్రికలో ప్రచురణ ప్రారంభమైనది.
• 1937: గుమ్మడిదాల దుర్గాబాయమ్మ - "Little Ladies of Brundavan" - మద్రాసులో మొదటి పిల్లల సంఘం స్థాపించబడింది. దుర్గాబాయి గారి "బాలానందం" కార్యక్రమాలు ఆకాశవాణి, మద్రాసు కేంద్రంలో మొదలయ్యాయి.
• 1939: మద్రాసు ఆకాశవాణి కేంద్రంనుండి "రేడియో అన్నయ్య" న్యాయపతి రాఘవరావు "బాలల కార్యక్రమాలు" ప్రారంభించాడు.
• 1940:
  • మొదటి బాలల పత్రిక "బాలకేసరి" ప్రారంభం - సంపాదకుడు - మేడిచర్ల ఆంజనేయమూర్తి.
  • "భారతి"లో గిడుగు సీతాపతి బాలానందం అనే పిల్లల శీర్షిక ప్రారంభించాడు.
  • మద్రాసులో "ఆంధ్ర బాలానంద సంఘం" స్థాపన.
• 1941: న్యాయపతి రాఘవరావు "బాల" అనే పిల్లల మాసపత్రికను ప్రారంభించాడు.
• 1946: చక్రపాణి చందమామ పత్రికను ప్రారంభించాడు.
• 1949:
  • చింతా దీక్షితులు "లక్కపిడతలు"కు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం అవార్డు లభించింది.
• బాలమిత్ర, "పాపాయి" అనే పిల్లల పత్రికలు ప్రారంభం.
• 1951: న్యాయపతి రాఘవరావు అధ్వర్యంలో HMV కంపెనీవారు పిల్లల పాటల రికార్డులు విడుదల చేశారు.
• 1952:
  • విజయవాడలో "తెలుగు బాలరచయితల సంఘం" ప్రారంభం.
  • మద్రాసులో "తెలుగు బాలల మహాసభ" నిర్వహణ.
  • పాటిబండ మాధవశర్మ సంపాదకత్వంలో "బాలప్రభ" మాసపత్రిక ఆరంభం.
• 1953:
  • కోవెలమూడి సూర్యప్రకాశరావు సినిమా బాలానందం విడుదల.
  • కర్నూలులో తెలుగు బాలల మహాసభ.
  • "బొమ్మరిల్లు" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
• 1955:
  • బొమ్మరిల్లు (కవిరావు, పిల్లల బొమ్మల భారతం (మాగంటి బాపినీడు, లక్కపిడతలు (చింతా దీక్షితులు) - భారత ప్రభుత్వ అవార్డు పొందాయి.
  • మద్రాసులో గల బాలానంద సంఘం వారు సంచార గ్రంథాలయం (Mobile Library) ను ప్రారంభించారు.
  • భారత ప్రభుత్వం బాలల చలనచిత్ర సమితి (Children's Film Society) ను ప్రారంభించింది.
  • "బాలల విజ్ఞాన సర్వస్వం" తెలుగులో ప్రచురించబడింది. (పూర్తిగా),
  • గుంటూరులో "బాలానంద సంఘం" నెలకొల్పబడింది.
• 1956:
  • గుంటూరులో తెలుగు బాలల మహాసభలు జరిగినవి.
  • బాలానందం అనే వార పతరిక ప్రారంభించబడింది.
  • బడిగంట (న్యాయపతి రాఘవరావు), బాలానందం (గిడుగు సీతాపతి) లకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డులు లభించినవి.
  • బంగారు పిలక (చింతా దీక్షితులు), "ముద్దుపాప" (వేజాండ్ల సాంబశివరావు) లకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వ అవార్డులు లభించినవి.
  • 'బాల సాహిత్య శిక్షణా శిబిరం' రాజమండ్రిలో నెలకొల్పబడింది.
• 1957:
  • నటరాజ రామకృష్ణ వ్రాసిన "నర్తన బాల"కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • హైదరాబాద్ లో "తెలుగు బాలల మహాసభలు" జరిగినవి.
• 1958:
  • "బాలప్రభ" అనే మాసపత్రిక ప్రారంభించబదినది.
  • బి.వి.నరసింహారావు వ్రాసిన "పాలబడి పాటలు", వారణాశి సుబ్రహ్మణ్యం వ్రాసిన "జంతు ప్రపంచం ఏనుగు" లకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
• 1959:
  • ఆవంచ లక్ష్మణరావు వ్రాసిన "చిలుకమ్మ చుట్టాలు"కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • ఉప్పల సత్యనారాయణాచార్య వ్రాసిన " గంగావతరణం" నకు రాష్ట్ర ప్రభుత్వ అవార్డు లభించి.
• 1960: ఆకాశం (విస్స అప్పారావు), బొమ్మల గౌతమ బుద్ధుడు (వేదుల కామేశ్వరరావు), జంతు ప్రపంచం (ఎస్.ఎల్.నరసింహారావు) లకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డులు వచ్చాయి.
• 1961:
  • బిడ్డల చేతిపనులు (కె.ఎస్.నరసింగాచారి), పరమాణుకథ (ఎ.వి.యస్.రామారావు) లు భారత ప్రభుత్వ అవార్డులు పొందాయి.
  • హైదరాబాద్ లో "బాల సాహిత్య శిక్షణా శిబిరం" జరిగింది.
• 1962:
  • నర్తనసీమ (నటరాజ రామకృష్ణ), అంతరిక్ష విజ్ఞానం (ఎ.వియస్.రామారావు), బాలప్రపంచం (మసూనా) లు భారత ప్రభుత్వ అవార్డులు పొందాయి.
  • "చంద్రభాను" అనే మాసపత్రిక ప్రారంభించబడింది.
• 1963:
  • "విశ్వరహస్యం" (ఎ.వియస్.రామారావు) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • అల్లరి గోపి అద్భుత యాత్ర ( వసమూర్తి) నకు దక్షిణ భారత భాషా పుస్తక అవార్డు లభించిది.
  • "బాలరాజ్యం" అనే మాసపత్రిక ప్రారంభించబడింది.
  • "బాల సాహిత్య మాల" ప్రచురించబడింది.
• 1964:
  • "బాలానందం" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • పగలు రాత్రి (డి.కన్యకుమారి) నకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు వచ్చింది.
• 1965:
  • "రఘపతి" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • విజ్ఞానలోకం (వెలగ వెంకటప్పయ్య), బాలాభిరామం ( మిరియల రామకృష్ణ) లకు దక్షిణ భారత దేశ పుస్తక అవార్డు లభించింది.
  • బాలలబొమ్మల నెహ్రూ (బి.సూర్యనారాయణ మూర్తి) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • బాలల భవన్ హైదరాబాదులో ఏర్పాటు.
• 1966:
  • బంగారు నడిచిన బాట (కలువకొలను సదానంద) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • చిట్టి ముత్యాలు (గంగరాజు సుశీలాదేవి), యువరాజు (కె.రామలక్ష్మి) లు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ సాహిత్య అకాడమీ అవార్డులను పొందాయి.
  • ఆంధ్ర బాలనంద సంఘం వారు పిల్లలకు రాష్ట్ర స్థాయి నాటక పోటీలు నిర్వహించారు.
• 1967:
  • నర్తనసీమ (నటరాజు రామకృష్ణ) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • గేయఖండావళి (జె.రాఘవమ్మ), నేటి విద్యార్థి (కె.యస్.వెంకటరమణ) లకు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డులు లభించాయి.
• 1968:
  • స్వతంత్ర భారతి ( వెక్కలంక లక్ష్మిపతిరావు) కి భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • మూడుమొగ్గలు ( ఎ.లక్ష్మిరమణ) కు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు వచ్చింది.
• 1969:
  • కుంకుమరేఖ (కోడూరి లీలావతి, ప్రకృతి వింతలు (గిడుగు విశాలాక్షి) లకు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డులు లభించాయి.
  • "పసిడిబాల" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
• 1970: '
  • రంగు రంగుల రత్న దీపాలు ( మిరియాల రామకృష్ణ) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • "ఆనందబాల", "బాలప్రపంచం" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • అనంతంలో అంతం (కంచి రమాదేవి), ఆంధ్ర దేశ యాత్ర ( యసం సుశీలాదేవి) లకు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డులు లభించాయి.
• 1972:
  • చంద్రలోక యాత్ర (ఎ.వి.యస్.రామారావు) నకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • "బొమ్మరిల్లు" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
• 1973: "గాలిలో ప్రయాణం" (రెడ్డి రాఘవయ్య) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
• 1974:
  • యాగ్లీకం (సీత) కు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు వచ్చింది.
  • "వసంతబాల", "పాలవెల్లి" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • అఖిల భారత తెలుగు బాలల ఉత్సవం (All India Telugu Children Festival ) హైదరబాదులో ఏర్పాటు చేయబడింది.
  • ఆకాశాన్ని చూద్దాం ( ఎ.వి.యస్.రామారావు) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
• 1975:
  • తెలుగు దూరదర్శన్ (టెలివిజన్) కార్యక్రమాలు హైదరాబాద్ లో ప్రారంభించబడినవి.
  • బాల విజ్ఞాన కథానిధి ( ఎ.వి.యస్.రామారావు) కు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు లభించింది.
  • బంగారుతల్లి (పాలంకి వెంకట రామచంద్రమూర్తి) నకు ఆంధ్రా అవార్డు లభించింది.
  • "జ్యోతి" వారపత్రిక ప్రారంభం.
  • "బుజ్జాయి" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • " చందమామ" పత్రిక వ్యవస్థాపకులు "చక్రపాణి" గారి అస్తమయం.
• 1976:
  • "ఆంధ్ర ప్రదేశ్ బాలల అకాడమీ" ప్రభుత్వ సంస్థగా హైదరాబాద్ లో ప్రారంభించబడింది.
  • "దయ్యాల మేడ" ( కంచి రమాదేవి) కు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు వచ్చింది.
• 1977:
  • ఆంధ్రప్రదేశ్ బాలల మహాసభలు ప్రారంభించబడినవి.
  • "బాల", "బేడి", "స్నేహబాల", "కంపక్" మాసపత్రికల ప్రారంభం.
  • ఆంధ్రప్రదేశ్ బాలల అకాడమీ వారి డాక్యుమెంట్ విడుదల.
  • న్యాయపతి రాఘవరావు గారికి సన్మానం.
• 1978:
  • "బాలచంద్రిక", "ప్రమెద", "బాలభారతి", "మా బడి", పాఠశాల మాసపత్రికల ప్రారంభం.
  • పి.తిరుమలరావు, బి.వి.నరసింహారావు, పాలంకి, ఇల్లిందుల సరస్వతి లకు ఆంధ్రప్రదేశ్ బాలల అకాడమీ తరపున " బాలబందు" బిరుదు ప్రదానం.
  • న్యాయపతి రాఘవరావు, కామెశ్వరి గార్లు ఆంధ్ర ప్రదేశ్ బాలల అకాడమీ యిచ్చిన "బాలబందు" అవార్డు తిరస్కరణ.
• 1979:
  • "బాలవాణి" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • "విద్యాబాల" త్రైమాసిక పత్రిక ప్రారంభం
  • డాక్టరేట్ డిగ్రీ కొరకు "బాల గేయ సాహిత్యం" పై ఎం.కె.దేవకి గారు వ్రాసిన పరిశోధనా వ్యాసం శ్రీవేంకటేశ్వర విశ్వవిద్యాలయం నకు సమర్పణ.
  • బాలల గేయాలు రికార్డు చేయబదినవి.
  • "మనచుట్టూ ఉన్న వింతమొక్కలు" (కొత్త శేషాద్రి) నకు భారత ప్రభుత్వ అవార్డు.
• 1980:
  • "బాలబంధు" బిరుదం కొరకు ఎంపికైన ఏడిద కామేశ్వరరావు, శ్రీకాంతాం కృష్ణారావు.
  • "బాలజ్యోతి" మాసపత్రిక ప్రారంభం.
  • సేకరించిన బాలల సాహిత్యాన్ని ప్రచురించిన అకాడమీ.
  • తెలుగు బాలల సాహిత్య అవార్డు పొందిన వెలగ వెంకటప్పయ్య.
  • కె.సభా అస్తమయం.

---

• మూలం: బాల సాహితి వికాసం (డాక్టరేట్ పరిశోధన, ఆంధ్రా విశ్వవిద్యాలయం, 1977-1980), వెలగ వెంకటప్పయ్య 1982.: సిద్దార్థ పబ్లిషర్స్, విజయవాడ.

---

మూలాలు

• బాల సాహితి - తెలుగులో బాలల సాహిత్యం - వెలగా వెంకటప్పయ్య రచన - ఇంటర్నెట్ ఆర్చీవులో లభ్యం
• www.avkf.org లో వెలగా వెంకటప్పయ్య రచనలు
• http://www.anandbooks.com/Shaik-Abdul-Hakimm-Janiలో  బాలసాహితీవేత్త షేక్ అబ్దుల్ హకీం జాని బాలసాహితీ రచనలు.
• బాలసాహిత్యం ఘట్టాలు
• https://www.amazon.in/dp/B07QFF14Y8/ref=cm_sw_r_cp_apa_i_gotrFbKMA4TS8 బాలసాహితీవేత్త షేక్ అబ్దుల్ హకీం జాని రచనలు on Amazon
• https://jsnbooks.com/search?search=Shaik%20Abdul%20Hakeem%20Jani Archived 2021-09-20 at the Wayback Machine బాలసాహితీవేత్త షేక్ అబ్దుల్ హకీం జాని రచనలు