చట్టసభలు
| భారతదేశం |
 ఈ వ్యాసం భారతదేశ రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
|
|
|
|
|
రాజ్యాంగ వ్యవస్థలో ఒక భాగమైన శాసన వ్యవస్థయే చట్ట సభలు. దేశానికి చట్టసభలున్నట్లే ప్రతీ రాష్ట్రానికి కూడా చట్ట సభలుంటాయి. జాతీయ చట్టసభలు రెండు- లోక్‌సభ, రాజ్య సభ. ఈ రెంటినీ కలిపి పార్లమెంటు లేదా సన్‌సద్ (హిందీ) అంటారు. భారతదేశం లోని కొన్ని రాష్ట్రాలలో చట్టసభలలో ద్విసభా పద్ధతి అమల్లో ఉంది. ఈ చట్టసభల్లో ఎగువ సభ, దిగువ సభ అని రెండు సభలు ఉంటాయి. ఎగువసభను శాసనసభ లేదా విధానసభ అని దిగువ సభను శాసన మండలి లేదా విధాన పరిషత్తు అని అంటారు. చాలా రాష్ట్రాల్లో ఏకసభ పద్ధతి ఉంది. 1985లో ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఎన్.టి.రామారావు ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు శాసన మండలిని రద్దు చేసి, ఏకసభా పద్ధతిని ప్రవేశపెట్టాడు. తరువాత శాసన మండలిని మరలా పునరిద్ధరించబడింది.
వియుక్త, కీలకపదాలు
[మార్చు]ఈ వ్యాసం భారతదేశంలోని పార్లమెంట్, రాష్ట్ర శాసనసభల గురించి వివరిస్తుంది. ఇది ప్రభుత్వ శాసన శాఖకు సభ్యత్వానికి వర్తించే అర్హతలు, అనర్హతలను పరిశీలిస్తుంది. భారతదేశం ఒక సమాఖ్య రాష్ట్రం, కేంద్ర, రాష్ట్ర స్థాయిలో శాసనసభలతో కూడిన పార్లమెంటరీ ప్రభుత్వం. భారత పార్లమెంటులో రెండు సభలు ఉన్నాయి. రాజ్యసభ (రాష్ట్రాల మండలి), లోక్‌సభ (ప్రజల సభ) వీటిని చట్ట సభలుగా వ్యవహరిస్తారు.[1] రాజ్యసభ పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడిన సభ, దీని సభ్యులు వివిధ రాష్ట్రాలు, యూనియన్లకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తారు. లోక్ సభ సభ్యులు నేరుగా ప్రాదేశిక నియోజకవర్గాల నుండి ఎన్నుకోబడతారు.
నిర్వచనం
[మార్చు]ఒక దేశం లేదా రాష్ట్రం చట్టాలను రూపొందించడానికి, మార్చడానికి లేదా రద్దు చేయడానికి అధికారం ఉన్న వ్యక్తుల ఉద్దేశపూర్వక సంస్థ లేదా ప్రభుత్వం అని చెప్పుకోవచ్చు. సాధారణంగా ప్రజలచే ఎన్నుకోబడిన ప్రతినిధులకు ప్రభుత్వ కార్యనిర్వాహక, న్యాయ శాఖ, ఇతర విభాగాలకు భిన్నంగా చట్టాలను రూపొందించే అధికారాలు ఉంటాయి.[2]
చరిత్ర
[మార్చు]మొట్టమొదటిగా గుర్తించబడిన శాసనసభలలో ఎథీనియన్ ఎక్లెసియా ఉంది. మధ్య యుగాలలో, యూరోపియన్ రాజులు, ప్రభువుల సమావేశాలను నిర్వహించారు. వీటికి తరచుగా ది ఎస్టేట్సు అని పేరు పెట్టారు. 930 లో స్థాపించబడిన ఐస్లాండిక్ ఆల్థింగ్ను పురాతన శాసనసభగా చెప్పుకోవచ్చు.[3] తరువాత ఇది ఆధునిక కాలంలో పూర్వీకులు జరిపిన సమావేశాలకు ఆధారంగా అభివృద్ధి చెంది ప్రస్తుతం లోక్‌సభ, శాసనసభ, రాజ్యసభ అని జరుగుతున్నాయి.
చట్టసభల లక్షణం
[మార్చు]శాసనసభలకు చాలా వ్యవస్థలలో ప్రభుత్వం ఎంపిక, విమర్శలు, పరిపాలన పర్యవేక్షణ, నిధుల సేకరణ, ఒప్పందాల ఆమోదం, కార్యనిర్వాహక, న్యాయ అధికారుల అభిశంసన, కార్యనిర్వాహక ప్రతిపాదనలను అంగీకరించడం లేదా తిరస్కరించడం, ఎన్నికల నిర్ణయం వంటి ఇతర పనులు కూడా ఉన్నాయి. విధానాలు పిటిషన్లపై బహిరంగ విచారణ జరుపుతాయి.
శాసనసభలు కేవలం చట్టసభల సంస్థలు కాదు. చట్టాన్ని రూపొందించే పనితీరును వారు గుత్తాధిపత్యం చేయరు. చాలా వ్యవస్థలలో ఎగ్జిక్యూటివ్‌కు శాసనంపై వీటో అధికారం ఉంది. ఇది లేని చోట కూడా ఎగ్జిక్యూటివ్ అసలు లేదా అప్పగించిన చట్టాల అధికారాలను ఉపయోగించుకోవచ్చు. అదేవిధంగా పరిపాలనా అధికారులు నియమాలను రూపొందించడంలో, పరిపాలనా ట్రిబ్యునళ్ల ముందు వచ్చే కేసులను నిర్ణయించడంలో పాక్షిక-శాసన అధికారాలను ఉపయోగిస్తారు. శాసనసభలు వాటి పరిమాణంలో, వారు ఉపయోగించే విధానాలు, శాసనసభ చర్యలలో రాజకీయ పార్టీల పాత్ర, ప్రతినిధుల సంస్థలుగా వారి తేజస్సుతో విభిన్నంగా ఉంటాయి.[4]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ https://www.oxfordhandbooks.com/view/10.1093/law/9780198704898.001.0001/oxfordhb-9780198704898-e-16
- ↑ "Definition of legislature | Dictionary.com". www.dictionary.com. Retrieved 2020-08-13.
- ↑ Hague, Rod (14 October 2017). Political science : a comparative introduction. pp. 128–130. ISBN 978-1-137-60123-0. OCLC 961119208.
- ↑ "Political system - The executive". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-08-13.