త్రిశూల్ క్షిపణి
| త్రిశూల్ | |
|---|---|
| రకం | భూమి నుండి గాల్లోకి |
| అభివృద్ధి చేసిన దేశం | India |
| సర్వీసు చరిత్ర | |
| వాడేవారు | Indian Armed Forces |
| ఉత్పత్తి చరిత్ర | |
| తయారీదారు | భారత రక్షణ పరిశోధన అభివృద్ధి సంస్థ (DRDO) Bharat Dynamics Limited (BDL) |
| విశిష్టతలు | |
| బరువు | 130 కి.గ్రా. (290 పౌ.) |
| పొడవు | 3.1 మీ. (10 అ.) |
| ఇంజను | ఒకే దశ ఘన ఇంధనం[1] |
ఆపరేషను పరిధి | 9 కి.మీ. (5.6 మై.)[2] |
త్రిశూల్ తక్కువ పరిధి గల, భూమి నుండి గాల్లోకి ప్రయోగించే క్షిపణి. దీన్ని భారత రక్షణ పరిశోధన అభివృద్ధి సంస్థ అభివృద్ధి చేసింది. సముద్ర తలాన్ని తాకుతూ ప్రయాణించి ఓడలపై దాడి చేసే సీ స్కిమ్మర్ క్షిపణులకు వ్యతిరేకంగా కూడా ఈ క్షిపణిని ప్రయోగించవచ్చు.[1]
చరిత్ర, అభివృద్ధి
[మార్చు]త్రిశూల్ క్షిపణి ప్రాజెక్టు 1983 లో సమీకృత గైడెడ్ క్షిపణి అభివృద్ధి కార్యక్రమంలో భాగంగా మొదలైంది. దాన్ని 1992 లో పూర్తిచేసి, క్షిపణిని సీ స్కిమ్మర్ వ్యతిరేక క్షిపణిగా బ్రహ్మపుత్ర తరగతి ఫ్రిగేట్లలో అమర్చాలని ప్రణాళిక.[3] 1985 లో సతీష్ ధావన్ అంతరిక్ష కేంద్రంలో త్రిశూల్ తన మొదటి గైడెన్స్-లేని ప్రయాణం చేసింది. 1989 లో పూర్తి పరిధి గైడెడ్ ప్రయాణం చేసింది. 1992 లో లక్ష్యం మీద దాడి చేసే పరీక్షను విజయవంతంగా చేసింది. ఈ పరీక్షలో త్రిశూల్ మ్యాక్ 2 వేగాన్ని అందుకుంది.[3] 1997 లో సంబంధిత సీస్కిమ్మర్ క్షిపణులను కనిపెట్టే రాడార్ వ్యవస్థలు సిద్ధమయ్యాయి. లాంచి వ్యవస్థను భారత్ డైనమిక్స్ లిమిటెడ్ 1998 లో తయారు చేసింది.[3]
బ్రహ్మపుత్ర తరగతి ఫ్రిగేట్ల కోసం త్రిశూల్‌ను అభివృద్ధి చెయ్యడంలో జరుగుతున్న ఆలస్యంపై 1997 లో భారతీయ నౌకా దళం తన అసంతుష్టిని తెలియజేసింది. దానికి ప్రత్యామ్నాయంగా నౌకా దళం ఇజ్రాయిల్‌కు చెందిన బరాక్-1 క్షిపణిని ఎంచుకుంది.[3] 1998 నాటికి క్షిపణి 24 పరీక్షలు జరుపుకుని 1999 లో భారత సైన్యం, భారతీయ వాయు సేనలలో చేరింది.[4]
2001 అక్టోబరులో DRDO ఈ క్షిపణిని సమీక్షించింది. క్షిపణి వ్యవస్థ లో లోపాలు కనుక్కొంది. ట్రాకింగు రాడార్ బీముకు మధ్యమధ్యలో అవాంతరాలు వస్తున్నాయని, అందుచేత క్షిపణి లక్ష్యాన్ని ఛేదించలేదనీ కనుక్కొంది. సైన్యానికి అవసరమైన నాణ్యతా ప్రమాణాలు లేవని కూడా తెలిపింది.[5] 2002 లో నేవీ రకం సీ స్కిమ్మరు లాగా పరీక్షించారు.[4] 2003 లో భారత ప్రభుత్వం ఈ క్షిపణిని ఇతర ప్రాజెక్టుల నుండి తప్పించి, ఇది కేవలం సాంకేతిక ప్రదర్శన అని ప్రకటించింది. 2005 లో క్షిపణిని విజయవంతంగా పరీక్షించారు.[6] త్రిశూల్ అభివృద్ధి కోసం భారత ప్రభుత్వం 282 కోట్ల రూపాయలు ఖర్చు పెట్టింది. 2008 లో త్రిశూల్ కార్యక్రమాన్ని మూసేస్తున్నట్లు భారత ప్రభుత్వం అధికారికంగా ప్రకటించింది.[7]
లక్షణాలు
[మార్చు]త్రిశూల్ పరిధి 9 కిమీ [5] దాని బరువు 130 కెజి. 15 కెజి వార్‌హెడ్‌ను అది మోసుకుపోగలదు. అది సూపర్‌సోనిక్ వేగంతో పోతుంది.
మూలలు వనరులు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 "About Trishul". DRDO. Retrieved 30 November 2015.
- ↑ "Trishul has a range of 9 km". FAS. Archived from the original on 8 డిసెంబరు 2015. Retrieved 30 November 2015.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ 4.0 4.1 "Trishul missile". globalsecurity.org. Retrieved 30 November 2015.
- ↑ 5.0 5.1 "DRDO's Integrated Guided Missile Development Programme". ipcs.org. Retrieved 30 November 2015.
- ↑ "India Successfully Tests Trishul Missile". spacewar.com. 8 December 2005.
- ↑ "Govt announces closure of work on Trishul missile". Times of India. 27 February 2008.