రాజేంద్రసింగ్
ప్రొఫెసర్ రాజేంద్రసింగ్ | |
|---|---|
| రాష్ట్రీయ స్వయం సేవక్ సంఘ్ | |
| In office 1994–2000 | |
| అంతకు ముందు వారు | మధుకర్ దత్తాత్రేయ దేవరస్ |
| తరువాత వారు | కె.ఎస్.సుదర్శన్ |
| వ్యక్తిగత వివరాలు | |
| జననం | 29 January 1922 బులంద్ శాహర్, యునైటెడ్ ప్రోవిన్సిసేస్ ఆఫ్ బ్రిటీష్ ఇండియా,బ్రిటీష్ ఇండియా |
| మరణం | 2003 జూలై 14 (వయసు 81) పూణె, మహారాష్ట్ర, భారతదేశం |
| కళాశాల | అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయం |
}}
రాజేంద్ర సింగ్ ను రజ్జు భయ్యా అని కూడా పిలుస్తారు. ఇతడు రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్ (ఆర్ఎస్ఎస్) నాల్గవ సర్ సంఘ్ చాలక్. ఈయన 1994 నుండి 2000 సంవత్సరాల మధ్య ఈ సంస్థకు మొదటి మహారాష్ట్రేతర సర్ సంఘ్ చాలక్ గా సేవలందించారు.[1]
రాజ్జు భయ్యా అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్ గా ఫిజిక్స్ విభాగానికి అధిపతిగా పనిచేశారు, కాని 1960 సం మధ్యలో ఆర్ఎస్ఎస్ కోసం తన జీవితాన్ని అంకితం చేయడానికి ఉద్యోగాన్ని విడిచిపెట్టారు.[2]
జననం,విద్య[మార్చు]
రాజేంద్ర సింగ్ రాజ్ పుత్ కుటుంబంలో జ్వాలా దేవి, బల్బీర్ ప్రతాప్ సింగ్ లకు జనవరి 29 న 1921-1922 లో ఉత్తర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని గ్రామ బనైల్ జిల్లా బులాద్‌షహార్ నగరంలో జన్మించారు. ఈయన అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంలో బిఎస్సి, ఎంఎస్సి, పిహెచ్డి డిగ్రీలపై పట్టా సాధించారు.[3]
వృత్తి[మార్చు]
ఈయన భౌతిక శాస్త్రవేత్త, నోబెల్ బహుమతి గ్రహీత అయిన సర్ సి. వి. రామన్ చేత అనూహ్యంగా తెలివైన విద్యార్థిగా గుర్తించబడ్డాడు, అతను ఎంఎస్సిలో తన పరీక్షకుడిగా ఉన్నప్పుడు అణు భౌతిక శాస్త్రంలో అధునాతన పరిశోధనల కోసం రాజేంద్ర సింగ్ కు ఫెలోషిప్ ఇచ్చాడు.[4]
ఈయన స్పెక్ట్రోస్కోపీని బోధించడానికి భౌతికశాస్త్రంలో మెజారిటీ పొందిన తరువాత అలహాబాద్ విశ్వవిద్యాలయంలో చేరి చాలా సంవత్సరాలు బోధించాడు, తరువాత అతను భౌతికశాస్త్ర విభాగాధిపతిగా నియమించబడ్డాడు. అలాగే అణు భౌతిక శాస్త్రంలో నిపుణుడిగా కూడా పరిగణించబడ్డాడు.[5]
ఆర్ఎస్ఎస్ తో అనుబంధం[మార్చు]
రాజేంద్ర సింగ్ 1942 లో క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో చురుకుగా ఉన్నారు, ఈ సమయంలోనే అతనికి RSS తో పరిచయం ఏర్పడింది. అతను 1966 లో తన విశ్వవిద్యాలయ పదవికి రాజీనామా చేశాడు, ఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌కు ప్రచారక్‌గా పూర్తి సమయం సేవలను అందించాడు.[6]
ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో ప్రచారక్ గా ప్రారంభమైన ఈయన 1980 లలో సర్-కార్యావహా (ప్రధాన కార్యదర్శి) గా ఎదిగారు. 1994 మార్చిలో ఆర్ఎస్ఎస్ మూడవ చీఫ్ మధుకర్ దత్తాత్రయ దేవరస్ అనారోగ్య కారణాలతో పదవీ విరమణ చేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు.ఈ సమయంలో ఈయన అర్ ఎస్ ఎస్ నాల్గవ సర్ సంఘ్ చాలక్ గా నియమితులయ్యారు. రాజేంద్రసింగ్ రాజకీయ నాయకులతో, సైద్ధాంతిక మార్గాలతో పాటు విద్యావేత్తలు, సామాజిక కార్యకర్తలు, మేధావులతో అద్భుతమైన సంబంధాన్ని పెంచుకున్నారు.[7]
1976 లో ఢిల్లీలో జస్టిస్ వి.ఎం.తార్కుండే అధ్యక్షతన మానవ హక్కుల సదస్సును నిర్వహించడానికి సింగ్ బాధ్యత వహించారు. 2000 ఫిబ్రవరి సంవత్సరంలో ఆయనకు ఆరోగ్యం క్షీణంచడంతో సర్ సంఘ్ చాలక్ పదవిని వదులుకున్నాడు. కె.ఎస్.సుదర్శన్ను అతని వారసుడిగా ప్రతిపాదించాడు.[7]
భావజాలం[మార్చు]
ఇతర సర్ సంఘ్ చాలక్ ల మాదిరిగానే ఈయన స్వదేశీ భావనను, గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థను శక్తివంతం చేయడంలో గట్టి నమ్మకంతో సేవ చేశారు. గ్రామీణాభివృద్ధి కార్యకలాపాలను ప్రారంభించి 1995 లో గ్రామాలను ఆకలి రహితంగా, వ్యాధి రహితంగా, విద్యావంతులుగా తీర్చిదిద్దడంలో అత్యంత ప్రాధాన్యతనివ్వాలని ప్రకటించారు. అలా 100 కి పైగా గ్రామాలను అభివృద్ధి పర్చారు. స్వయం సేవకులు చేసిన గ్రామీణాభివృద్ధి పనులు చుట్టుపక్కల గ్రామాల ప్రజలలో ప్రేరణను కల్గించింది.[8][9]
చివరి రోజులు[మార్చు]
భారత రాజధాని ఢిల్లీలో రామ్ ప్రసాద్ బిస్మిల్ పేరుతో ఒక స్మారకాన్ని ఏర్పాటు చేయాలని సింగ్ కోరుకున్నారు. కానీ ఆయన 2003 జూలై 14 న మహారాష్ట్రలోని పూణేలోని కౌశిక్ ఆశ్రమంలో మరణించాడు. మరుసటి రోజు పూణే వైకుంట శ్మశానవాటికలో, అప్పటి సామాన్యుల మాదిరిగానే, అప్పటి ఆర్ఎస్ఎస్ చీఫ్ కె సుదర్శన్, అప్పటి ప్రధాని అటల్ బిహారీ వాజపేయి, ఎల్కె అద్వానీ, భారత ఉపరాష్ట్రపతి భైరో సింగ్ షేఖావత్ సమక్షంలో ఆయనకు అంత్యక్రియలు జరిగాయి.[10]
గుర్తింపు[మార్చు]
ప్రయాగ్ రాజ్ (అలహాబాద్) లోని ప్రొఫెసర్ రాజేంద్ర సింగ్ (రజ్జు భయ్య) విశ్వవిద్యాలయం అని ఆయన పేరు మీద ఉంది.
వీర్ బహదూర్ సింగ్ పూర్వాంచల్ విశ్వవిద్యాలయంలో ప్రొఫెసర్ రాజేంద్ర సింగ్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఫిజికల్ సైన్సెస్ ఫర్ స్టడీ అండ్ రీసెర్చ్ అని అతని పేరు పేరు పెట్టారు.[11]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ Islam, Shamsul (2006). Religious Dimensions of Indian Nationalism: A Study of RSS. Anamika Pub & Distributors. p. 36. ISBN 9788174952363. Retrieved 18 August 2018.
- ↑ "RSS conclave ends with a resolve to transcend caste divisions in Hindu society".
- ↑ "Rajendra Singh". The Independent (in ఇంగ్లీష్). 2003-07-25. Retrieved 2020-08-07.
- ↑ Krant, Madan Lal Verma (1998). "Ashirvachan". Sarfaroshi Ki Tamanna (Part-1) (in హిందీ). New Delhi: Praveen Prakashan. p. 7. OCLC 468022633.
मेरे पिताजी सन् 1921-22 के लगभग शाहजहाँपुर में इंजीनियर थे....(ह०) राजेन्द्र सिंह (सरसंघचालक, राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ) (en: My father was posted as Engineer at Shahjahanpur in near about 1921-22....(Sd) Rajendra Singh, Sarsanghchalak, R.S.S.)
- ↑ Chitkara, M. G. (2004). Rashtriya Swayamsevak Sangh: National Upsurge. APH Publishers. p. 357. ISBN 9788176484657.
- ↑ "He was the final word for the Parivar". Rediff.com.
- ↑ 7.0 7.1 "The complete swayamsewak".
- ↑ Bhagwat, Mohanrao (18 జూలై 2004). "First death anniversary of Singh on July 14 - Sangh work first, I come later". The Organiser. Archived from the original on 6 అక్టోబరు 2008. Retrieved 7 సెప్టెంబరు 2009.
- ↑ Chauhan, Surendra Singh (16 August 2009). "Bharatiya Concept of Rural Development". The Organiser. Archived from the original on 20 జనవరి 2016. Retrieved 6 December 2012.
- ↑ https://www.rediff.com/news/2003/jul/15rajju.htm
- ↑ Dr. Pramod Kumar Yadawa. "Director’s Message" Archived 2021-05-29 at the Wayback Machine. Retrieved on 25 November 2019.