బారాముల్లా
బారాముల్లా
వరాహముల్ | |
|---|---|
  బారాముల్లా జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్రంలో బారాముల్లా స్థానం  బారాముల్లా బారాముల్లా (India) | |
| Coordinates: 34°11′53″N 74°21′50″E / 34.198°N 74.364°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | జమ్మూ కాశ్మీరు |
| జిల్లా | బారాముల్లా |
| జనాభా (2011) | |
| • Total | 10,15,503 |
| • Rank | 4th |
| భాషలు | |
| Time zone | UTC+5:30 |
| పిన్ | 193101 (కొత్త నగరం), 193102 (పాత నగరం), 193103 |
| ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్ | 01952 |
| Vehicle registration | JK-05 |
| లింగ నిష్పత్తి | 873 ♂/♀ |
| అక్షరాస్యత | 66.9% |
బారాముల్లా (బెర్మాలా అని ఉచ్ఛరిస్తారు) అనేది భారత కేంద్ర పాలితప్రాంత భూభాగమైన జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని బారాముల్లా జిల్లాలోని ఒక నగరం, పురపాలక సంఘం.ఇది జీలం నది ఒడ్డున రాష్ట్ర రాజధాని శ్రీనగర్ దిగువన ఉంది.ఈ నగరాన్ని పూర్వం వరాహముల' అని పిలిచేవారు.ఈ పేరు రెండు సంస్కృత పదాల నుండి వచ్చింది, వరాహ (పంది అని అర్ధం), మాలా (మూలం అని అర్ధం).ఈ నగరం జీలంనది ఒడ్డున,ఎత్తైన ప్రదేశంలో ఉంది.జీలంనది ఈనగర శివార్లలోనే డెల్టాను ఏర్పరుస్తుంది.
పేరు వెనుక చరిత్ర
[మార్చు]బారాముల్లా అనే పేరు సంస్కృత వర్హమాల (वराहमूल) నుండి వచ్చింది.ఇది వరాహ (పంది), మాలా (ధాతువు లేదా లోతైన) పదాల కలయిక వల్ల "పంది మోలార్" గా రూపాంతరం చెందింది. [1] బ్రాహ్మణ పురాణాల ప్రకారం,కాశ్మీర్ లోయ ఒకప్పుడు సతీసారస్ (సంస్కృతంలో పార్వతి సరస్సు) అని పిలువబడే సరస్సు.ప్రాచీన హిందూమత గ్రంధాల ప్రకారం సరస్సు ఆక్రమణ సంబంధం ఉన్న జలోద్బవడు(నీటి నుండి ఉద్భవించినవాడు) అనే రాక్షసుడు కథాంశం వరకు విష్ణుమూర్తి అవతారమెత్తిన వరహ రూపంలో సరస్సువద్ద వరహముల్లా పర్వతం అలుముకుంది.ఇది సరస్సు నుండి నీరు బయటకు రావడానికి ఒక ప్రారంభాన్ని సృష్టించింది.[2]
ఆధునిక బారాముల్లాను పురాతన రోజుల్లో వరాహములక్షేత్రం లేదా వరాహక్షేత్రం అని పిలిచేవారు.వాస్తవానికి,ఇది హువిస్కాపురా (ఆధునిక ఉష్కూర్) శివారు ప్రాంతం. విష్ణువు వరహ అవతారమైన ఆదివరాహతో సంబంధం కలిగి ఉంది.ఇది చాలా పవిత్రంగా పరిగణించబడింది.దాని పర్యవసానంగా 9, 10 వ శతాబ్దాలలో, లలితాదిత్య ముక్తపిడా,(రాణి) సుగంధ, క్సేమగుప్తా ప్రాంతంలో, విష్ణు ఆరాధన అభివృద్ధి చెందుతున్నప్పుడు అక్కడ అనేక దేవాలయాలు, మఠాలు నిర్మించబడ్డాయి.
చరిత్ర
[మార్చు]ప్రాచీన, మధ్యయుగం
[మార్చు]
బారాముల్లా నగరాన్ని సా.శ.పూ. 2306 లో రాజా భీమ్సినా స్థాపించాడు. చైనా నుండి జువాన్జాంగ్, మూర్ క్రాఫ్ట్ అనే బ్రిటిష్ చరిత్రకారుడితో సహా అనేక మంది సందర్శకులు బారాముల్లాను దర్శించారు.అదనంగా మొఘల్ చక్రవర్తులు బారాముల్లాను ఆకర్షించింది. కాశ్మీర్ లోయన సందర్శించే మార్గంలో బారాముల్లా ఒక ముఖ ప్రవేశద్వార కేంద్రం. సా.శ.1508 లో పఖిల్ మీదుగా లోయలోకి ప్రవేశించిన అక్బర్ చక్రవర్తి బారాముల్లా వద్ద చాలా రోజులు గడిపాడు. తారిఖ్-ఎ-హసన్ గ్రంథాల ప్రకారం, అక్బర్ బారాముల్లాలో బసచేసిన సమయంలో నగరాన్ని అలంకరించినట్లు తెలుస్తుంది.1620 లో కాశ్మీర్ పర్యటన సందర్భంగాజహంగీర్ చక్రవర్తి బారాముల్లాలో ఉన్నాడు.
బారాముల్లాకు మొదటి నుండి మతపరమైన ప్రాముఖ్యత ఉంది. హిందూ తీర్థ, బౌద్ధ విహార్లు (మఠాలు) ఈ నగరాన్ని హిందువుల, బౌద్ధులు పవిత్ర ప్రదేశంగా భావిస్తారు.15 వ శతాబ్దంలో ఇది ముస్లింలకు కూడా ముఖ్యమైంది.1421లో తన సహచరులతో కలిసి లోయను సందర్శించిన సయ్యద్ జాన్బాజ్ వాలి, బారాముల్లాను తన మతప్రచార మందిర కేంద్రంగా ఎంచుకున్నాడు.కొంతకాలం తరువాత అక్కడే ఖననం చేయబడ్డాడు.అతని మందిరం లోయను దర్శించిన యాత్రికులందరినీ ఆకర్షిస్తుంది.
శ్రీ హర్గోబింద్, ఆరవ సిక్కు గురువు1620లో ఈ నగరాన్ని సందర్శించాడు.బారాముల్లాలో హిందువులు,ముస్లింలు,బౌద్ధులు,సిక్కులు సామరస్యంగా జీవిస్తూ,బారాముల్లా సంస్కృతికి దోహదపడ్డారు.[3]
బారాముల్లా ఉత్తర కాశ్మీర్, జమ్మూ (రాచరిక రాష్ట్రం) "కాశ్మీర్ లోయకు ప్రవేశ ముఖద్వారం" ( రావల్పిండి - ముర్రీ - ముజఫరాబాద్ - బారాముల్లా మార్గంలో) ఇది 1947 అక్టోబర్ 27 వరకు పురాతన అతి ముఖ్యమైన పట్టణం.1947 అక్టోబరు 27న కాశ్మీరు మహారాజా ప్రవేశ సాధనానికి సంతకం చేసినప్పుడు, ఇది భారతదేశంలో కలిసింది.ఈ నగరం బారాముల్లా జిల్లాకు ప్రధాన కార్యాలయం.
భౌగోళికం
[మార్చు]బారాముల్లా 34.2 ° N 74.34 ° E వద్ద ఉంది.ఇది సముద్ర మట్టానికి 1,593 మీటర్లు (5,226 అడుగులు) సగటు ఎత్తులో ఉంది. ఇది ఎత్తైన ప్రదేశంలో జీలం నదిపై ఉంది. బారాముల్లా తహసీల్ తూర్పున విలేజ్ ఖుషల్‌పోరా నుండి పశ్చిమాన బోనియార్ గ్రామం వరకు విస్తరించి ఉంది. పాత పట్టణం నదికి ఉత్తర ఒడ్డున, కొత్త పట్టణం నదికి దక్షిణ ఒడ్డున ఉంది. గుల్నార్ పార్కు, దేవాన్ బాగ్లను కలిపే సస్పెన్షన్ వంతెనతో సహా ఐదు వంతెనలతో వీటిని అనుసంధానించారు. ఒక వంతెన నగరంలోని ఖాన్‌పోరా, డ్రాంగ్‌బాల్ ప్రాంతాలను కలుపుతుంది.
పాత పట్టణం జనసాంద్రత, కొత్త పట్టణం కంటే తక్కువుగా ఉంది. ప్రభుత్వ కార్యాలయాలు, ఆసుపత్రులు, బస్ స్టేషన్, ఇతర సౌకర్యాలు కొత్త పట్టణంలో ఉన్నాయి.కొత్త పట్టణం తూర్పు చివరలో, నదిపై రైల్వే స్టేషన్ ఉంది. పాత పట్టణానికి మించి, నది ఖాదన్యార్ (పోలీసు ప్రధాన కార్యాలయానికి సమీపంలో) వద్ద రెండు మార్గాలుగా విభజించి, ఎకో పార్క్ అని పిలువబడే ఒక ద్వీపంగా ఉంది.
జనాభా
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం నగర జనాభా 200,000 కన్నా కొద్దిగా తక్కువగా ఉంది.జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో బారాముల్లా నాల్గవ అత్యధిక జనాభా కలిగిన నగరం.[4] జనాభాలో పురుషులు 55 శాతం, మహిళలు 45% ఉన్నారు.[5] బారాముల్లా పాత పట్టణాన్ని షేర్-ఎ-ఖాస్ అని పిలుస్తారు. దాని కొత్త పట్టణం గ్రేటర్ బారాముల్లాగా పిలువబడుతుంది. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం నగర జనాభా 167,986, శ్రీనగర్, జమ్మూ, అనంతనాగ్ కంటే వెనుకబడి ఉంది. బారాముల్లా సగటు 66.9% అక్షరాస్యత (పురుషుల 61%, స్త్రీల 49%) జాతీయ సగటు కంటే తక్కువగా ఉంది. జనాభాలో 11% ఆరేళ్ల లోపు వారు. బారాముల్లా నగరంలో ఆదిమ సిక్కుల జనాభా ఉన్న ముస్లింలు ఉన్నారు.
మతాలు
[మార్చు]2011 భార జనాభా ప్రకారం బారాముల్లా పట్టణంలో ఇస్లాం మతానికి చెందినవారు 85.3%, హిందూ మతానికి చెందిన వారు 5.6%, సిక్కు మతానికి చెందినవారు 8.7%, క్రిస్టియన్ మతానికి చెందిన వారు 0.29% మంది ఉన్నారు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ Kaw, M. K. (2004). Kashmir and It's People: Studies in the Evolution of Kashmiri Society (in ఇంగ్లీష్). APH Publishing. ISBN 978-81-7648-537-1.
- ↑ Kaw, M. K.; Society, Kashmir Education, Culture, and Science (2004). Kashmir and It's People: Studies in the Evolution of Kashmiri Society (in ఇంగ్లీష్). APH Publishing. ISBN 978-81-7648-537-1.
{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ "District Profile". Baramulla.nic.in. Archived from the original on 23 February 2012.
- ↑ https://censusindia.gov.in/towns/jk_towns.pdf
- ↑ "List of Most populated cities of India". www.census2011.co.in. Retrieved 2020-12-01.