ఆంధ్రప్రదేశ్ కోటలు

భారత దేశాన్ని స్వాతంత్ర్యం రాక పూర్వము అనేక రాజవంశాలు పరిపాలించారు. రాజులు, రాజ్యాలు, రాజ వంశాలు కాల గర్భంలో కలిసిపోయినా వారు వారు నిర్మించిన కట్టడాలు, కోటలు వారి జ్ఞాపకార్థం అవి ఇంకా నిలిచే ఉన్నాయి. అవి ఆనాటి చరిత్రను, నాగరికతను, అనాటి జనజీవనాన్ని, ఆర్థిక సామజిక పరిస్తితులకు సాక్ష్యాలుగా ఇంకా మిగిలే ఉన్నాయి. కొన్ని పురావస్తు శాఖ వారి ఆధ్వర్యంలో వుండగా కొన్ని ఆలనా పాలన లేక ముష్కరుల చేతిలో మరింత దోపిడికి గురౌతున్నాయి. ఆయా రాజులు, రాజ్యాలు ఆనాటి సంపదను ఆ యా కోటలలో దాచి వుంచారని దుండగులు వాటిని తస్కరించే ప్రయత్నంలో చారిత్రాత్మిక ప్రధానమైన ఆ యా కట్టడాలు మరింత శిధిల మవుతున్నాయి. ఆ నాటి కోటలు నిధినిక్షేపాలకు ఆలవాలమే గాదు, విజ్ఞాన బాండాగారాలు, సాంస్కృతిక సంపదకు ఆలవాలాలు. వీటి పరి రక్షణ భావి తరాలకు ఎంతో ముఖ్యము.

ఆదిలాబాదు జిల్లా కోటలు

• బత్తీస్‌ఘఢ్ కోట: ఇది నిర్మల్ పాలకులు నిర్మించిన కోట.

అనంతపురం జిల్లా కోటలు

పెనుగొండ కోట

• గుత్తి కోట: ఇది అనంతపురం జిల్లా గుత్తి సమీపంలో ఉన్న గిరిదుర్గము.
• పెనుగొండ కోట: ఇది అనంతపురం జిల్లా పెనుగొండ వద్ద ఉన్న విజయనగర రాజులు నిర్మించిన దుర్గము.

ఖమ్మం జిల్లా కోటలు

• ఖమ్మం కోట: ఖమ్మం జిల్లా కేంద్రంలో స్తంబాద్రి కొండపై ఉన్న 10వ శతాబ్ది నాటి కోట.
• జల్లిపల్లి కోట:
• తుంబూరు కోట:
• కనకగిరి కోట:
• నీలాద్రి కోట:

చిత్తూరు జిల్లా కోటలు

• చంద్రగిరి కోట: ఇది చిత్తూరు జిల్లా చంద్రగిరిలో 17వ శతాబ్దిలీ విజయనగర రాజులు నిర్మించిన దుర్గము.
• గుర్రంకొండ కోట: ఇది చిత్తూరు జిల్లాలో గోల్కొండ సుల్తానులు కట్టించిన కోట.

నల్గొండ జిల్లా కోటలు

భువనగిరి కోట

• భువనగిరి కోట: ఇది నల్గొండ జిల్లాలోని భువనగిరి పట్టణంలో ఉన్న గిరిదుర్గము.
• దేవరకొండ కోట: ఇది దేవరకొండ పట్టణంలోని కోట.

కరీంనగర్ జిల్లా కోటలు

• ఎలగందల్ కోట: ఇది కరీంనగర్ జిల్లాలోని కోట.

నెల్లూరు జిల్లా కోటలు

• ఉదయగిరి కోట: ఇది నెల్లూరు జిల్లా ఉదయగిరిలో ఉన్న సుమారు వెయ్యేళ్ళ చరిత్ర కలిగిన దుర్గము.

కడప జిల్లా కోటలు

• గండికోట: కడప జిల్లాలో పెన్నానది తీరాన 13వ శతాబ్దిలో నిర్మించబడిన దుర్గము.

మహబూబ్ నగర్ జిల్లా కోటలు

చంద్రగఢ్ కోట

మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలో పూర్వపు సంస్థానాధీశులు నిర్మించిన అనేక కోటలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా గద్వాల, ఆత్మకూరు, కొల్లాపూర్ సంస్థానాధీశులు పలుప్రాంతాలలో కోటలను నిర్మించారు. వీటిలో ఎక్కువగా గిరిదుర్గాలు కాగా అంకాళమ్మ కోట వనదుర్గము. గద్వాల కోట పూర్తిగా మట్టితో నిర్మించబడగా, కోయిలకొండ, చంద్రగఢ్ లాంటి కోటలు పెద్దపెద్ద బండరాళ్ళతో నిర్మించారు. మట్టికోటలు కాలక్రమంలో శిథిలావస్థకు చేరగా, రాతితో నిర్మించిన కోటలు ఇప్పటికీ చెక్కుచెదరలేవు. గద్వాల కోట లాంటివి పర్యాటకుల సందర్శన క్షేత్రాలుగా విరాజిల్లడమే కాకుండా సినిమాల షూటింగులు కూడా జరిగాయి.

• అంకాళమ్మ కోట: కొల్లాపూర్ మండలంలో కృష్ణాతీరంలో దట్టమైన అటవీప్రాంతంలోని కోట.
• కోయిలకొండ కోట: కోయిలకొండ మండలకేంద్రంలో రాతితో నిర్మించిన కోట.
• గద్వాల కోట: ఇది గద్వాల పట్టణంలో సంస్థానాధీశులు నిర్మించిన మట్టికోట.
• ఘన్‌పూర్ కోట: ఘన్‌పూర్ మండల కేంద్రం సమీపంలో ఎత్తయిన ప్రదేశంలో నిర్మించిన దుర్గం.
• చంద్రగఢ్ కోట: నర్వ మండలం చంద్రగఢ్ గ్రామంలో కాకతీయుల కాలం నాటి గిరిదుర్గము.
• తిపుడంపల్లి కోట: ఇది ఆత్మకూరు మండలం తిపుడంపల్లి గ్రామంలో ఆత్మకూరు సంస్థానాధీశులు నిర్మించిన కోట.
• రాజోలి కోట: వడ్డేపల్లి మండలం రాజోలిలో తుంగభద్ర తీరాన ఉన్న కోట.

వరంగల్ జిల్లా కోటలు

• ఓరుగల్లు కోట: ఇది వరంగల్ జిల్లా ఓరుగల్లు (నేటి వరంగల్ నగరం) లో కాకతీయుల కాలం నాటి దుర్గము.

విజయనగరం జిల్లా కోటలు

విజయనగరం కోట ముఖద్వారం

• కురుపాం కోట: ఇది కురుపాం రాజవంశానికి చెందిన కోట.
• బొబ్బిలి కోట: ఇది బొబ్బిలి పట్టణంలో 18వ శతాబ్దానికి చెందిన కోట.
• విజయనగర కోట: ఇది విజయనగరం జిల్లా కేంద్రంలో 18వ శతాబ్దిలో నిర్మించిన దుర్గము.
• సాలూరు కోట: ఇది సాలూరు పట్టణంలోని ప్రాచీనమైన కోట.

హైదరాబాదు జిల్లా కోటలు

• గోల్కొండ కోట: హైదరాబాదు నగరంలోని గోల్కొండ ప్రాంతంలో కాకతీయుల కాలంలో నిర్మించబడి, కుతుబ్‌షాహీల కాలంలో పటిష్టం చేయబడిన పెద్ద కోట.