జార్ఖండ్ జానపద నృత్యాలు
భారతదేశం, దాని గొప్ప సాంస్కృతిక వైవిధ్యం, వారసత్వంతో, దాని వివిధ ప్రాంతాల యొక్క ప్రత్యేక సంప్రదాయాలు, జానపద కథలు ఇంకా తత్వాలను ప్రతిబింబించే అనేక స్థానిక నృత్య రూపాలకు నిలయం. ఈ నృత్య రూపాలు, స్థానిక సమాజంలో లోతుగా పాతుకుపోయి, వారి సాంస్కృతిక గుర్తింపుగా, చారిత్రక కథనాల యొక్క బలమైన వ్యక్తీకరణగా పనిచేస్తాయి.తూర్పు రాష్ట్రమైన జార్ఖండ్ లో, జానపద నృత్యాలు గిరిజన, స్థానిక సమాజాల సాంస్కృతిక అంతర్భాగంగా ఉన్నాయి.జార్ఖండ్ జానపద నృత్యాలు, పండుగలు, ఆచారాలు, సామాజిక సమావేశాల సమయంలో తరచు గా ప్రదర్శించబడతాయి, ఇవి ఈ ప్రాంతం యొక్క గిరిజన వారసత్వం, సంప్రదాయాల యొక్క స్పష్టమైన ప్రదర్శన.అవి వినోదాన్ని అందించడమే కాకుండా కథను చెప్పడానికి, భావోద్వేగాలను వ్యక్తీ కరించడానికి, జీవితంలోని వివిధ అంశాలను జరుపుకోవడానికి మాధ్యమంగా కూడా ఉపయోగ పడతాయి. జార్ఖండ్‌లోని అనేక జానపద నృత్యాలలో, కొన్ని ప్రముఖమైనవి, గిరిజన వర్గాలకు చెందినవి. [1]సంతాల్ తెగ వారు ప్రదర్శించే సంతాల్ డ్యాన్స్ అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన వాటిలో ఒకటి.ఇది డ్రమ్స్/దోలు,వేణువుల లయకు అనుగుణంగా ప్రదర్శించబడే ఒక సమూహ నృత్యం, ఇది ప్రకృతి తో తెగ యొక్క సన్నిహిత సంబంధాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.పైకా డ్యాన్స్, 'ముండా తెగ యొక్క యుద్ధ నృత్యం, వారి యోధుల స్ఫూర్తిని ప్రదర్శిస్తుంది. కర్మ పండుగ సందర్భంగా ప్రదర్శించబడే ఒరాన్ తెగ యొక్క కర్మ నృత్యం మరొక ముఖ్యమైన నృత్య రూపం, ఇది ప్రకృతితో సమాజానికి ఉన్న బంధాన్ని, జీవితం, జనన మరణ పునరాగ మనము పై వారి నమ్మకాన్ని సూచిస్తుంది.జార్ఖండ్‌లోని వివిధ గిరిజన నృత్యాలు వారి స్వంత ప్రత్యేక శైలి, లయ, ప్రాముఖ్యతతో వస్తాయి, జార్ఖండ్ సాంస్కృతిక వారసత్వం యొక్క చిత్ర యవనికకు దోహదం చేస్తాయి. [1]
జుమైర్ నృత్యం(jhumair dance)[మార్చు]
ఝుమైర్, జార్ఖండ్‌లోని ప్రసిద్ధ జానపద నృత్యం, ఇది పంటకాలం, గిరిజన వర్గాల ఆనంద కరమైన జీవితానికి సంబంధించిన వేడుక.ఈ నృత్య రూపాన్ని మానవ హారం నిర్మాణంగా ప్రదర్శిస్తారు, నృత్యకారులు ఒకరి చేతులు ఒకరు పట్టుకుని వృత్తాకారంలో కదులుతారు.ధోల్(డోలు), కర్తాల్(కర్ తాళ్/ చిడతలు), బాన్సురి(పిల్లన గ్రోవి), సాంగి వంటి వాయిద్యాల ద్వారా రూపొందించబడిన శ్రావ్యమైన రాగాలతో ఈ నృత్యం ఉంటుంది.ఝుమైర్‌ను స్త్రీలు కూడా చేస్తారు, స్త్రీలు చేసినప్పుడు దానిని జననీ ఝుమైర్ అని పిలుస్తారు.ఈ నృత్యం యొక్క యుద్ధ రూపాన్ని మర్దన జుమైర్ అంటారు.[1]ఈనృత్య శైలిలో ప్రదర్శకులు వరుసగా నిలబడి చేతులు పట్టుకోవడం, ద్విపదలు పాడడం, వారి శరీరాలను ఊపడం, చేతులతో చప్పట్లు కొట్టడం(కర తాళ ధ్వనులు), అప్పుడప్పుడు కుప్పిచ్చి గెంతడంను వంటివి ఉంటాయి.[2]
చౌ నృత్యం(chhau dance)[మార్చు]
చౌ నృత్యం, జార్ఖండ్ సంప్రదాయ జానపద నృత్యం, శక్తివంతమైన కదలికలు, విలక్షణమైన ముసుగులకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఈ నృత్య,రూపం బహిరంగ మైదానంలోప్రధానంగా రాత్రిసమయంలో ప్రదర్శించబడుతుంది. నృత్యకారులు ధరించే ముసుగులు ప్రధాన ఆకర్షణ,ప్రతి ముసుగు వేర్వేరు పాత్రలను, దేవుళ్ల బొమ్మలను కూడా సూచిస్తాయి.చౌ అనేది ఒక నృత్య నాటకం, దీనిని తరచుగా 'దాడి చేయడం లేదా వేటాడటం' అని వర్ణించబడింది.నృత్యం నాటకీయ ప్రభావాన్ని జోడిస్తుంది. ఈ నృత్య రూపం ఏ పండుగకు సంబంధించినది కాదు, కానీ ప్రతి సంతోషకరమైన సందర్భంలోను ఒక భాగంగ ప్రదర్సింపబడును.జార్ఖండ్‌లోని చౌ జానపద నృత్యం UNESCO యొక్క ఇంటాంజిబుల్ హెరిటేజ్ లిస్ట్ 2010లో లిఖించబడింది.ముసుగు నృత్యం యొక్క ప్రత్యేకమైన రూపమైన ఛౌ, జార్ఖండ్ మాజీ రాష్ట్రమైన సరైకేలా యొక్క రాజకుటుంబంచే సంరక్షించబడింది.[1][3]చౌ నృత్యం భారతదేశంలోని కళింగ (ఒడిశా) ప్రాంతంలో ఉద్భవించింది, ఇది యుద్ధ, జానపద సంప్రదాయాలతో కూడిన సెమీ-క్లాసికల్ భారతీయ నృత్యం.చౌ అనే పేరు 'ఛాయ' అనే పదం నుండి వచ్చింది, అంటే నీడ.ఇది భయంకరమైన యుద్ధ కదలికల ద్వారా పౌరాణిక కథలను చెప్పే ఒక రకమైన ముసుగు నృత్యం.సర్పనృత్య (సర్ప నృత్యం) లేదా మయూర్ నృత్య (నెమలి నృత్యం) వంటి సహజ ఇతివృత్తాలు కూడా కొన్ని కథనాల్లో ఉపయోగించబడ్డాయి.జార్ఖండ్‌లోని సరైకేలా ఛౌ, ఒడిషాలోని మయూర్‌భంజ్ చౌ, పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని పురూలియా చౌ అనేవి ఛౌ నృత్యంలో మూడు ప్రధాన శైలులు.మయూర్‌భంజ్ చౌ కళాకారులు మాత్రమే ముసుగులు ఉపయోగించరు.[4]
పైకా డాన్స్(paika dance)[మార్చు]
పైకా అనేది స్థానిక నృత్య కదలికలతో యుద్ధకళను మిళితం చేసే ఒక ప్రత్యేకమైన నృత్య రూపం. ఈ నృత్య రూపం పురుషులచే ప్రదర్శించబడుతుంది, శారీరక ఉత్సాహం, అంతర్గత ధైర్యం అవసరమయ్యే అధిక స్థాయి యుద్ధ కళలను కలిగి ఉంటుంది. నృత్యకారులు రంగురంగుల వేషధారణలతో ఒక చేతిలో కత్తి, మరో చేతిలో డాలు ధరిస్తారు.ఈ జానపద నృత్యం సంగీతం కై ధాక్,షెహనాయ్, నర్సింగ్ వాయిద్యాలను ఉపయోగిస్తారు. ప్రస్తుత రోజుల్లో, పైకా ప్రదర్శనలు పెళ్లిళ్లలో, పండుగ సీజన్లలో కూడా జరుగుతున్నాయి.[1]పైకా ' (పాయింకి, పైకి అని కూడా పిలుస్తారు) అనేది నాగ్‌పురియా ప్రజల|(సదాని) నాగ్‌పురి సంస్కృతికి చెందిన యుద్ధ జానపద నృత్యం జార్ఖండ్, ఛత్తీస్‌గఢ్, ఒడిశాలోని చోటానాగ్‌పూర్ పీఠభూమి ప్రాంతంలో వాడుకలో వుంది . [5] పైక్ లు మధ్యయుగ కాలంలో సైనికులు. [6][7]
డొమ్కాచ్/డొమ్కాచ్ నృత్యం(Domkach Dance)[మార్చు]
డొమ్కాచ్ అనేది వివాహ ఆచారాలలో భాగమైన జానపద నృత్యం. పెళ్లికొడుకు ఇంటి నుంచి బరాత్‌కు వెళ్లేటప్పుడు ఎక్కువగా మహిళలు ఈ నృత్యంలో పాల్గొంటారు. పాల్గొనే మహిళలు స్వయంగా పాడతారు. పాట లిరిక్స్ చాలా సెటైరికల్ గా ఉన్నాయి. సర్కిల్‌ల్లో తిరుగుతూ జోకులు పేల్చుతారు. స్త్రీలు, పురుషులు ఇద్దరూ తమ రంగుల దుస్తులలో దుస్తులు ధరించారు. వారందరూ ఒకరి చేతిని ఒకరు పట్టుకుని చురుకైన సంగీతానికి ఊగుతూ ఆర్ధ వలయాకారంలో జమకూడి నర్తిస్తారు.[1] డొమ్కాచ్ లేదా దమ్‌కాచ్ అనేది బీహార్ జార్ఖండ్, మాధేష్ యొక్క జానపద నృత్యం.నేపాల్. బీహార్, నేపాల్‌లో, డోమ్‌కాచ్ మిథిలా ప్రాంతం, భోజ్‌పురి ప్రాంతాలలో ప్రదర్శించబడుతుంది. [8]జార్ఖండ్‌లో, ఇది నాగ్‌పురి ప్రజల జానపద సంగీతం, జానపద నృత్యం. [9]వివాహ వేడుకల సమయంలో వరుడు, వరుడి కుటుంబాలలోని స్త్రీలు, పురుషులు ఈ నృత్యం చేస్తారు.. పాట యొక్క సాహిత్యం వ్యంగ్యంగా, ఆనందంతో నిండి ఉంది. నాగ్‌పురి డొమ్‌కాచ్‌ను ఎఖారియా డోమ్‌కాచ్, దోహ్రీ డోమ్‌కాచ్, జుమ్తాగా విభజించారు. [10][7]
కర్మ నృత్యం(karma dance)[మార్చు]
కర్మ నృత్యం పేరు పవిత్రమైన కదంబ చెట్టు నుండి వచ్చింది.కదంబ చెట్టు శ్రేయస్సు, అదృష్టాన్ని కలిగిస్తుందని ప్రజలు నమ్ముతారు. కర్మ నృత్యం కదంబ వృక్షాన్ని పూజించడం, నాటడాన్ని సూచిస్తుంది.నృత్యకారులు, పురుషులు, మహిళలు, ఒకరి నడుము చుట్టూ ఒకరి చేతులతో ఒక వృత్తాన్ని ఏర్పరుస్తారు. వారు లయకు అనుగుణంగా ఊగుతూ కదంబ చెట్టు కొమ్మను దాటుతారు. కదంబ శాఖను దాటే ఒక వృత్తం పూర్తయిన తర్వాత, వారు కొమ్మను బియ్యం, పాలతో కడుగుతారు.ఈ కర్మలు చేసిన తర్వాత కొమ్మ నేలను తాకకూడదని వారు నమ్ముతారు. [1]కర్మ నృత్యంలో పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరూ పాల్గొంటారు. కర్మ నృత్యంలో రెండు రకాల నిర్మాణాలు ఉంటాయి. ఒక రూపంలో, నర్తకులు కర్మ చెట్టు తోటల చుట్టూ చిన్న వృత్తాలు చేసి నృత్యం చేస్తారు.నర్తకులు నడుము వెనుక నుండి ఒకరినొకరు పట్టుకొని హారంలా ఏర్పరచుకొని లయబద్ధమైన కదలికను ప్రదర్శిస్తారు.మగ నృత్యకారులు సాధారణంగా మధ్యలో ఉంటారు., వారు సంగీత వాయిద్యాలను వాయిస్తారు.వారు చుట్టూ తిరిగేటప్పుడు, కర్మ వృక్షం యొక్క కొమ్మ చుట్టూ తిరుగుతుంది.ప్రదర్శన ముగిసే వరకు శాఖ నేలను తాకకూడదు. ముండా తెగ కర్మ నృత్యాన్ని లష్ణ కరమ్, ఖేమ్తా కరమ్, బెన్సారి అని మూడు రకాలుగా చేస్తారు.కర్మ నృత్యం అనేది కఠినమైన అభ్యాసం తర్వాత మాత్రమే ప్రదర్శించబడే దశలను కలిగి ఉంటుంది. అందువల్ల, వృత్తిపరమైన నృత్యకారులు మాత్రమే పాల్గొంటారు.[11]
హంటా డాన్స్(Hunta dance)[మార్చు]
హంటా నృత్యం అనేది చోటానాగ్‌పూర్ ప్రాంతంలోని కొండ పీఠభూములలోని సంతాల్‌ల వేట నృత్యం. ఈ నృత్యం సంతాల్ యొక్క బలం, ఐక్యత, గర్వాన్ని ప్రదర్శించడానికి చిహ్నం. పురుషులు ఈ నృత్యంలో పాల్గొంటారు. వారు రంగురంగుల దుస్తులలో తమను తాము అలంకరించు కుంటారు, వారి నృత్యం చాలా ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది. హంటా నృత్య కదలికలు వేట కోసం సిద్ధమవుతున్న వైఖరిని వర్ణిస్తాయి.[1]ఈ శక్తివంతమైన నృత్యానికి చాలా బలం, శక్తి అవసరం, పురుషులు మాత్రమే ప్రదర్శిస్తారు.విల్లువిల్లంబులు, బాణాలతో వేటకు సిద్ధమై, జంతువును వెంబడించి చివరకు దానిని చంపే చర్యను ఈ నృత్యం వర్ణిస్తుంది.మైమ్,పటిష్తమైన నెమ్మదిగా వేసే పాద ఘట్టనలు(slow,strong steppings), నిర్త్దిష్త కదలికలు, ఈ పురాతన గిరిజన నృత్యం యొక్క విశిష్ట లక్షణాలు.[7]
ఫాగువా నృత్యం(Fagua dance)[మార్చు]
ఫాగువా నృత్యం జార్ఖండ్‌లోని మరొక ప్రసిద్ధ జానపద నృత్యం, ఈ నృత్యం హోలీ పండుగలో అంతర్భాగం. హోలీ పండుగ స్వతహాగా వైభవంగా ఉంటుంది. ఫాగువా నృత్యం రంగుల వేడుకకు మరింత ఉత్సాహాన్ని ఇస్తుంది. అంతకుముందు పురుషులు మాత్రమే నృత్యంలో పాల్గొనేవారు . ఇటీవలి కాలంలో పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరూ ఈ నృత్యంలో పాల్గొంటున్నారు. నృత్యకారులు స్వేచ్చగా వాయిద్యాల శ్రావ్యమైన ట్యూన్‌తో కదులుతారు. మందార్, ధోల్, వేణువు ఫాగువా నృత్యంలో ప్రధాన వాయిద్యాలు. నృత్యకారులు ఒకరిపై ఒకరు గులాల్, రంగు నీళ్ళు విసురుకుంటారు. [1]ఇది ఫల్గుణం , చైత్ర మాసాల సంధికాల నృత్యం. ఫాల్గుణం ప్రారంభం కాగానే ఫాగువా నృత్యం తయారీ ప్రారంభమవుతుంది. ఇది వసంతోత్సవం లేదా హోలీ పండుగ. నృత్యం అనేది ప్రకృతి యొక్క ఉల్లాసానికి రంగులో ఉంటుంది. ఇది నర్తకులు మాత్రమే చేసే నృత్యం . దీని ఆధారంగానే దుష్య ముష్ మొగ్గ / స్కోలిస్ తయారు చేస్తారు.గన్యాహా (పాట పాడేవాడు ) బజ్జని (ప్లేబాయ్), మగ నోర్తక్ నర్తకులు ప్రక్కన నృత్యం చేస్తారు . ఈ నృత్యం యొక్క ప్రధాన వాయిద్యం క్లారినెట్, మురళి, ధోల్, నగాద్ర, ధంక్, కర్తాల్(చిడతలు), మందార్. [12]
ఇవికూడా చదవండి[మార్చు]
- చత్తీస్‌గఢ్ జానపద నృత్యాలు
- కేరళ జానపద నృత్యాలు
- కాశ్మీర్ జానపద నృత్యాలు
- సిక్కిం జానపద నృత్యాలు
- మేఘాలయ జానపద నృత్యాలు
- త్రిపుర జానపద నృత్యాలు
- నాగాలాండ్ జానపద నృత్యాలు
- మణిపురి జానపద నృత్యాలు
- మిజోరం జానపద నృత్యాలు
- అరుణాచల్ ప్రదేశ్ జానపద నృత్యాలు
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 "Folk Dances of jharkhand". testbook.com. Retrieved 2024-02-17.
- ↑ Gupta, Shobhna (2002). Dances of India (in ఇంగ్లీష్). Har-Anand Publications. ISBN 978-81-241-0866-6.
- ↑ "chhau". jharkhandculture.com. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "chhau art and culture". prepp.in. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "बख्तर साय मुंडल सिंह के बताए राह पर चलें". bhaskar. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ Ranjit Biswas (2020). "Military Technology of Medieval India -Special Emphasis on Prior of the Mughal Empire". academia.edu. Retrieved 30 September 2022.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 "Jharkhand". ezcc-india.org. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "Domkach". Folklibrary.com. Archived from the original on 2019-02-21. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "Out of the Dark". democratic world.in.
- ↑ "Easrern Zonal Cultural Centre". Ezccindia.org. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "karma dance of jharkhand". auchitya.com. Retrieved 2024-02-18.
- ↑ "Fagua". jharkhandculture.com. Retrieved 2024-02-18.