అరుణాచల్ ప్రదేశ్ జానపద నృత్యాలు
అరుణాచల్ ప్రదేశ్సంస్కృతి నిజంగా వైవిధ్యమైనది. రాష్ట్రంలో ఉపతెగలతో సహ 26 తెగలు ఉన్నా యి. ప్రతి తెగకు వారి స్వంత సాంప్రదాయాలు, ఆచారాలు ఉన్నాయి.అరుణాచల్ లోని ప్రధాన తెగలు:ఆది,గాలో,అకా ,అపటాని,నైషీ,టాగినస్,బోరి,మరియు బోకర్ మొదలైనవి.డోనీ-పోలో మతాన్ని ఆచరించే ప్రధాన తెగలకు సూర్యుడు, చంద్రుడు అధిపతి దేవతలు.పశ్చిమ కమోంగ్, తవాంగ్ జిల్లాలలో ప్రధానంగా టిబెట్ ప్రభావిత మూన్నా, షెర్డుక్పేన్ తెగలవారు నివసిస్తున్నారు. లోహిత్ జిల్లాలో ఖంప్టి, సింగ్పొ తెగల వారు వున్నారు .ఈ నాలుగు ప్రధాన తెగలవారు బౌద్ధ మతం లోనిరెండు వేర్వేరు (మహాయాన,హీనయానా) విభా గాలను అనుస రిస్తారు.ఇతర తెగల వారు పురాణాలను నమ్ముతారు.వీరిలో జంతు బలుల ఆరాధన ముఖ్యమైనది.అరుణా చల్ సంస్కృతిక జీవనంలో వర్ణరంజిత పండుగలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి.వ్యవసాయం ఇక్కడి ప్రధాన పంట కనుక పంటలు బాగా పండాలని కోరుకుని,పంటలు సమృద్దిగా పండినందుకు భగవంతునికి కృతజ్ణత తెలుపుతూ ఈ పండుగలు చేస్తారు.ఈ పండుగలలో సంప్రదాయ జానపద నృత్యాలు ,పాటలు,సంగీతం ముఖ్యమైనవి. అవి లేకుంటే పండుగలలో ఉత్సాహం,ఉల్లాసం,వేడుక లేవు. అందుకే ఇక్కడి జనజీవనంలో జానపద కళలు మమైకం అయ్యాయి. ఇక్కడ అరుణాచల్ ప్రదేశ్ లోని కొన్ని ప్రధాన సంప్రదాయ పండుగలు. జానపద నృత్యాలను వివరించడమైనది. [1]
1.అజిల్హము(AjiLhamu)[మార్చు]
తవాంగ్ ప్రాంతంలోని మోన్పా తెగ వారు ఈ వేడుకను అచరిస్తారు, అజిల్హము అరుణాచల్‌లోని ప్రముఖ నృత్య రూపాలలో ఒకటి. మోన్పాస్ ' ఒక సంచార తెగ, వారు చేంజ్లింగ్ నుండి వలస వచ్చిన చరిత్రను కలిగి ఉన్నారు.ప్రెక్షకుల దృష్టిని ఆకర్షించే అజిల్హమునృత్యం యొక్క మొదటి లక్షణం రంగులు, చైతన్యం.ఈ నృత్యం డ్రమ్ బీట్స్(డోలు వాయిద్యం), నాటకీయంగా ఉత్తేజిత ప్రదర్శన ద్వారా హిందూ రామాయణంవాటిని ఉపయోగిస్తారు. వివాహాలు, పండుగల వంటి గొప్పసందర్భాలలో అజిల్హము ప్రదర్శించబడుతుంది.[2] [3]
2.పోనుంగ్(Ponung )[మార్చు]
పొనుంగ్ అనేది అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో నివసిస్తున్న ఆదిమ తెగల/సమూహల మూలాలను కలిగి ఉన్న సాంప్రదాయ జానపద నృత్యం.దేవునికి కృతజ్ఞతలు తెలిపే విధంగా పంట కాలానికి ముందు ప్రదర్శించ బడే ఆసక్తికరమైన పాటలతో ఉత్సాహభరితమైన నృత్యం ఉంటుంది.ఈ నృత్యం చాలా ఉల్లాసంగా ఉంటుంది, అన్ని ముఖ్యమైన శుభ సందర్భాలలో, పండుగల సమయంలో ప్రధానంగా ప్రదర్శించబడుతుంది. ఇదిప్రత్యేకమైన మహిళల నృత్య ప్రదర్శన, ఇది జరుపుకోవడానికి యువతులు, వృద్ధ మహిళలనుపాల్గొనవచ్చు.[2]అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని ఆది గిరిజన సంఘం చేసే పంట నృత్యం పొనుంగ్. పంట కోత కార్యకలాపాలకు ముందు జరిగే పండుగలో ఈనృత్యం చేస్తారు. ఈ నృత్యం సమాజానికి మంచి పంటను, శ్రేయస్సును తెస్తుందని నమ్ముతారు. పెళ్లయిన అమ్మాయిలు, మహిళలు మీరి అనే వ్యక్తి నేతృత్వంలోని నృత్యంలో పాల్గొంటారు.అతను వరి, ఇతర పంటల మూలం గురించి స్థానిక పురాణం గురించి చెప్పే ప్రత్యేకమైన పాటలను పాడటంలో ప్రవీణుడు.మిరీని లయబద్ధంగా ఆలపిస్తున్నప్పుడు అతని కత్తికి బిగువుగా ఉన్న ఇనుప డిస్క్‌ని(గుంద్రని లోహ బిల్ల) లయబద్ధంగా కొడతాడు.కోరస్‌లో ఉన్న నృత్యకారులు మిరీ పాడిన పంక్తులను పునరావృతం చేస్తారు.ఈ నృత్యంలో మరే ఇతర సంగీత వాయిద్యాన్ని ఉపయోగించరు.[4]
3.తాపు(Taapu)[మార్చు]
తాపు అనేది పురుషుల-కేంద్రీకృత యుద్ధ నృత్యం, ఇది అరన్ యొక్క పవిత్రమైన పండుగ సమయంలో జరుగుతుంది. పురాతన కాలంలో భారతదేశంలోని ఈ భాగం ఇతర తెగలు, ఆక్రమణదారులతో యుద్ధపరిస్థితుల్లో/వాతవరణంలో ఉండేది. గ్రామాల నుండి అన్ని దుష్ట శక్తులను, ప్రతికూల శక్తిని తరిమికొట్టడమే తాపు నృత్యం యొక్క ఉద్దేశ్యం.ఈ నృత్యంలో యుద్ధ పరిస్థితులు, చర్యల యొక్క కఠినమైన పునఃప్రతిపాదకులు ఉంటాయి. అద్భుతమైన విజయవంతమైన యుద్ధ కేకలు నృత్య ప్రదర్శనను మరింత నాటకీయంగా చేస్తాయి.నాట్యం సాగుమార్పిడి యొక్క ప్రారంభాన్ని సూచిస్తుంది. [2]అరన్ పండుగ సందర్భంగా మగవారు మాత్రమే ప్రదర్శించే తాపు యుద్ధ నృత్యం. గ్రామాల నుండి దుష్టశక్తులను తరిమికొట్టడానికి దీనిని నిర్వహిస్తారు. తపు యుద్ధంర్త్యంలో, నృత్యకారులు యుద్ధం యొక్క చర్యలు, దాని గంభీరమైన ప్రదర్శన, యోధుల విజయగర్వంతో కూడిన కేకలు కలిగి ఉత్తేజ భరితంగావుండును. ఈ పండుగలో, ఒక కుటుంబంలోని మగ సభ్యులందరూ వేటకు వెళ్లడం మరి యు ఒక వారం పాటు అడవిలో ఉండడం ఆచారం. వారు ఇంటికి తిరిగి వచ్చినప్పుడు జింక లు, పక్షులు, ఉడుతలు, చేపలు మొదలైనవాటిని వేటాడి వాటితో తిరిగి వస్తారు.పిల్లలు రంగురంగుల సాంప్రదాయ దుస్తులు ధరించి "యాక్‌జోంగ్" (ఇంటింటికి) ప్రదర్శిస్తారు. వారు ప్రదర్శించే/వెళ్ళె ఇంటిని ఆశీర్వదిస్తారు.[5]
4.ఈమె-రెలో(Eme-Relo)[మార్చు]
ఈమె రెలో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని ఆదిమ 'గాలో తెగకు చెందిన ప్రముఖ నృత్య రూపాలలో ఒకటి. గాలో అనేది ఒక మధ్య హిమాలయ తెగ, ఇది రాష్ట్రంలోని పశ్చిమ సియాంగ్ ప్రాంతంలో నివసిస్తుంది, వారు అబోటాని తెగకు చెందినవారు. అరుణాచల్ ప్రజలు తమ దైనందిన జీవితంలో వ్యవసాయం, వాతావరణ పరిస్థితులు, ప్రకృతి శక్తులపై ఎక్కువగా ఆధారపడతారు కాబట్టి, వారు 'పూజలు, నృత్య ఆచారాల ద్వారా ఈ అదృశ్య శక్తులను సంతోషంగా ఉంచేలా చూసుకుంటారు. ఈ థీమ్-ఆధారిత నృత్యం నదులు, నీటి అడుగున జంతువుల సృష్టి గురించి కథలను చెబుతుంది. [2]
5.యక్జోంగ్(Yakjong)[మార్చు]
అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో అన్ని వయసుల వారికి అంకితమైన నృత్యం ఉంది, ఇది అరుదైన అంశం. యక్జోంగ్ నృత్యం ఆది తెగకు చెందిన అత్యంత ముఖ్యమైన జానపద నృత్యాలలో ఒకటి.ఈ డ్యాన్స్ చేస్తూ ఇరుగుపొరుగున ప్రతి ఇంటికి వెళ్లే చిన్నపిల్లలే డ్యాన్సర్లు. ఈ నృత్యకారులను జనులు ఎంతో ఉత్సాహంతో స్వాగతిస్తారు .యక్జోంగ్ డాన్సర్‌లను స్వాగతించే ప్రతి ఒక్కరూ బంపర్ పంటలతో ఆశీర్వదించబడతారని నమ్మకం.ఇందులో ఉన్న నృత్యం శక్తి సానుకూల ప్రకంపనలతో నిండి ఉంటుంది. ప్రతి నృత్యకారులు తమపై డిజైన్‌లతో కూడిన కర్రను మోసుకెళ్లడం, వారిని స్వాగతించే ప్రతి ఇంటిపై ఆశీర్వాదాలను కురిపించడం ఆనవాయితి.[2] [6]
6.బీసు-నయ్(Beesu-Nay)[మార్చు]
బీసు నే అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోనే కాకుండా భారతదేశంలోని అత్యంత ఆసక్తికరమైన, ప్రత్యేకమైన నృత్యాలలో ఒకటి. నృత్యంలో ప్రదర్శకుడు కోతిని అనుకరించడం,దాని అలవాట్లు, చర్యల ప్రదర్సించదం జరుగుతుంది.బీసు నే అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోనే కాకుండా భారతదేశంలోని అత్యంత ఆసక్తికరమైన, ప్రత్యేకమైన నృత్యాలలో ఒకటి. డ్యాన్స్‌లో ప్రదర్శకుడు కోతిని అనుకరించడం, దాని అలవాట్లు, చర్యలు ఉంటాయి. ఈ నృత్యం రాష్ట్రంలోని స్థానికంగా ప్రసిద్ధి చెందిన నలుగురు సోదరుల పౌరాణిక కథ ఆధారంగా రూపొందించబడింది.ఇది ఊహించని మలుపులతో కూడిన నాటకీయ నృత్యం, ఇక్కడ కథ వివరించె విధానం చాలా విస్మయం కలిగిస్తుంది.[2]
6.కచెంగ్ అలువాంగ్(Kacheng Aluwang)[మార్చు]
చెంగ్ అలువాంగ్ అనేది ఖంపాటిస్ తెగకు చెందిన ప్రముఖ జానపద నృత్యం. ఖంపాటిస్ తెగ అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లో ప్రధానంగా పశ్చిమ బెంగాల్‌లోని లోహిత్ జిల్లాలో నివసిస్తున్న ప్రధాన గిరిజన జనాభా.ఈ యోధుల నృత్యం అతిథి లేదా సందర్శకులను స్వాగతించే సంప్రదాయ మార్గంగా కూడా వర్ణించబడింది. వారసత్వ పండుగలు, పౌరాణిక కథల యొక్క సాధారణ ఇతివృత్తం చుట్టూ నృత్యం కేంద్రీకృతమై ఉంది. ప్రధానంగా పండుగ సందర్భాలలో ప్రదర్శించబడే ఈ నృత్యం ఒక ప్రదర్శన కంటే ఎక్కువ కథలను చెబుతుంది.[2][7]
7.కాకాంగ్ టు కై(KaaKong Tu Kaai)[మార్చు]
అరుణాచల్ ప్రదేశ్ సంస్కృతి యొక్క మూలాలు వారి గిరిజన సాంస్కృతిక విశ్వాసాలలో లోతుగా చెక్కబడి ఉన్నాయి. అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని ఆది తెగ వారు జరుపుకునే ఈ నృత్యం ఒక భాగం.ఈ నృత్యం స్థానిక జానపద సంగీతం, వీక్షకులు పాడే పాటలతో కూడి ఉంటుంది. దైనందిన కార్యక్రమాలను నిర్వహించే స్థానికుల జీవిత చరిత్రను ఈ నృత్యం చెబుతుంది. ఇది అరుణాచల్ స్థానికుల జీవనశైలిలోకి చూసే అద్దం.ఈ గిరిజన నృత్యం ఈశాన్య భారతదేశంలో బాగా సంరక్షించబడిన జానపద వినోద వనరులలో ఒకటి. [2] [8]
8.నెచి దౌ(Nechi Dau)[మార్చు]
నెచి దౌ అనేది అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని వెస్ట్ కమెంగ్ ప్రాంతానికి చెందిన అకా ప్రజల సంప్రదాయ నృత్యం. దేవతలకు, దేవతలకు కృతజ్ఞతలు తెలిపే విధంగా ఈ నృత్యం ప్రధానంగా ప్రత్యేక పూజలు, పండుగ సందర్భాలలో ప్రదర్శించబడుతుంది. ప్రతి సంవత్సరం నవంబర్ నెలలో ప్రతి సంవత్సరం 4 రోజుల పాటు నృత్యం జరుగుతుంది. ప్రజలు, పిల్లలు, ప్రతి ఒక్కరినీ చెడు శకునం, దురదృష్టం నుండి సురక్షితంగా ఉంచడానికి ఈ నృత్యం దుష్ట ఆత్మలు, వ్యాధులు, ఇతర సమస్యలను దూరం చేస్తుందని నమ్ముతారు.[2]నెచి దౌ లేదా నెచిడో అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని అకా తెగ వారు జరుపుకుంటారు. ఆకా తెగ వారు పిల్లలు, పురుషులు, స్త్రీల వ్యాధులను నివారించడానికి వివిధ దేవుళ్ళను, దేవతలను పూజిస్తారు. గ్రామ సంక్షేమం,, వేట, పంత మార్పిడి సమయంలో మంచి పంట పండాలని, అదృష్టం కలగాలని ఈ పండుగ,నృత్యం చెస్తారు.హ్రుసో అని కూడా పిలువబడే అకా తెగను వెస్ట్ కమెంగ్‌లోని త్రిజినో, భాలుక్‌పాంగ్, బురగావ్, జమీరి, పాలిజి, ఖుప్పి ప్రాంతంలో చూడవచ్చు. అకాల చేసె నెచిడో వేడుకలో సహజ ప్రపంచం, సమాజంతో అనుబంధం కూడా ఉంటుంది.[9]
9.దమింద(Daminda)[మార్చు]
అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని అపటాని తెగకు చెందిన ఈ నృత్యం, దుస్తులు అని పిలువబడే వ్యవసాయ పండుగలో 3 రోజుల పాటు ప్రదర్శించబడుతుంది. ఈ నృత్యం వరి నాట్లు సీజన్ ప్రారంభ స్వాగతాన్ని సూచిస్తుంది.సాధారణంగా మంచి పంట కోసం ప్రార్థనలు, ప్రకృతి వైపరీత్యాల నుండి రక్షణ ఆశీర్వాదాలతో కై జరుపుతారు. ఈ నృత్యం తము, హర్నియాంగ్, మెయిటి, దానీ అనే తెగకు చెందిన పిండి దేవతలకు అర్పణ. అపాటాని ప్రజల గొప్పతనాన్ని ఈ నృత్యం కీర్తిస్తుంది. దామిందాలో స్త్రీలు, పిల్లలు పాడే ప్రేమ, శృంగారానికి సంబంధించిన పాటలు కూడా ఉన్నాయి.[2] [10]
10.బార్డో ఛామ్(Bardo Chham)[మార్చు]
బార్డో ఛామ్ డ్యాన్స్ పేరు అర్ధం 'రాశిచక్రాల నృత్యం' . దీనిని ప్రధానంగా షెర్డుక్పెన్ సమూహ ప్రజలు ప్రదర్శిస్తారు. ఈ నృత్యం వెనుక సమాజానికి ఒక వివరణాత్మక కథ ఉంది. సంవత్సరం పొడవునా కనిపించే 12 రాశిచక్ర గుర్తుల మాదిరిగానే 12 దుష్ట సంస్థలు ఉన్నాయని ఇక్కడి జనపదుల విశ్వాసం.. బార్డో ఛామ్ నృత్యకారులు ఈ నృత్యం ద్వారా ఈ కథను వివరిస్తారు. ఈ నృత్యాన్ని సమాజంలోని పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరూ ప్రదర్శిస్తారు చెడుపై మంచి సాధించిన విజయాన్ని ప్రదర్శించడానికి వారు నాటకీయ పోరాటం కూడా చేస్తారు. [2] [11]
11.సింహం,నెమలి నృత్యం(Lion And Peacock Dance)[మార్చు]
అరుణాచల్ ప్రదేశ్ యొక్క సింహం, నెమలి నృత్యం అత్యంత రంగురంగుల, శక్తివంతమైన, నాటకీయ జానపద నృత్యాలలో ఒకటిగా ఉంది. నర్తకులు జంతు వస్త్రాలు, గైరేట్‌లు ధరిస్తారు.నృత్యకారులను అనుకరించే శరీర కదలికలను చేస్తారు.ఈ నృత్యాన్ని 'మోన్పా తెగ వారు చాలా ఇష్టపడతారు, బాగా ప్రదర్సిస్తారు. డాన్సర్‌లు ఒక్కొక్కరు డ్రమ్మర్‌తో కలిసి రెండు గ్రూపులు గా విభజించుకుంటారు, పేర్కొన్న జంతువుల కదలికను ప్రతిబింబించేలా నర్తకులు నెమలి, సింహం ముసుగులు కూడా ధరిస్తారు. [2] [12]
12.యాక్ డాన్స్(Yak Dance)[మార్చు]
యాక్ ఛామ్ అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది అరుణాచల్ ప్రదేశ్ యొక్క సాంప్రదాయ జానపద నృత్యం, ఇది అరుణాచల్ లోనే కాకుండా సిక్కిం, లడఖ్, హిమాలయ ప్రాంతాలలోని ఇతర సరిహద్దు ప్రాంతాల్లొకూడా ప్రదర్శించబడుతుంది. పేరు సూచించినట్లుగా, ఒక యాక్(జడల బర్రె) డ్యాన్సర్ భుజంపై కూర్చున్న నర్తకుడు జడలబర్రె(యాక్) కదలికను అనుకరించును. అరుణాచల్‌లోని అత్యంత ఉత్తేజకరమైన, ప్రత్యేకమైన నృత్యాలలో ఇది ఒకటి. ఈ నృత్యం ఉపఖండం అంతటా ఎంతగానో ఆదరణ పొందింది, ఇది గణతంత్ర పరేడ్‌లో మొదటి బహుమతిని కూడా గెలుచుకుంది. లోసర్ పండుగ సందర్భంగా యాక్(జడలబర్రె) జంతువును గౌరవించేలా ఈ నృత్యం చేస్తారు.[2] [13]
13.ఇగు డాన్స్(Igu Dance)[మార్చు]
ఇగు నృత్యం అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని లోహిత్, దిబాంగ్ వ్యాలీ, దిగువ దిబాంగ్ వ్యాలీ ప్రాంతాలలో నివసించే అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని మిష్మీ తెగకు చెందినది. ఇది ఈ ప్రాంతంలోని బౌద్ధ తెగలకు చెందిన ఆచార నృత్యం. మహిళలు నృత్యం చూడటం లేదా ప్రదర్శించడం పూర్తిగా నిషేధించబడింది, ఎక్కువగా ఈ ప్రదర్శన బౌద్ధులు చేస్తారు.నృత్యలోని నర్తకుల పాదవిన్యాసం(లయబద్ద అడుగులు), యుద్ధ దశల నుండి మొదలై అత్యంత ప్రత్యేకమైన, క్లిష్టమైన దశల వరకు మారుతూ ఉంటాయి.[2] [14]
14.రిఖంపద(Rikhampada)[మార్చు]
రిఖంపద అనేది అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని సుబంసిరి జిల్లాలో నివసించే నిషి తెగకు చెందిన సాంప్రదాయ జానపద నృత్యం.న్యోకుమ్ ఫెస్టివల్స్‌తో పాటు ఈ నృత్యాన్ని వారి పూర్వీకులలో ఒకరు తన తెగతో పాటు ఈ ప్రాంతానికి వలస వచ్చిన సమయంలో అపటాని అనే పేరుతో వారికి పరిచయం చేశారని చెబుతారు. నృత్యంతో పాటు పాటలు ప్రేమ యొక్క ఇతిహాసాలను వివరించే బల్లాడ్‌ల రూపంలో ఉంటాయి.[2] వివిధ దేవుళ్లను గౌరవించేందుకు పాటలు, నృత్యాలు ప్రదర్శించబడతాయి, కొన్ని పాటలు తమ భర్తలను సంతోషపెట్టడానికి సాంప్రదాయకంగా స్త్రీలు ప్రదర్శించే ప్రేమ పురాణాలను వర్ణించే బల్లాడ్‌ల రూపంలో ఉంటాయి. రాష్ట్రంలో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నృత్యాలలో రిఖంపద ఒకటి.[15]
ఇవికూడా చదవండి[మార్చు]
- చత్తీస్‌గఢ్ జానపద నృత్యాలు
- కేరళ జానపద నృత్యాలు
- కాశ్మీర్ జానపద నృత్యాలు
- సిక్కిం జానపద నృత్యాలు
- మేఘాలయ జానపద నృత్యాలు
- త్రిపుర జానపద నృత్యాలు
- నాగాలాండ్ జానపద నృత్యాలు
- మణిపురి జానపద నృత్యాలు
- మిజోరం జానపద నృత్యాలు
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "culture in Arunachal Pradesh". arunachaltourism.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 2.11 2.12 2.13 2.14 "Folk dances of Arunachalpradesh". namasteindiatrip.org. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "Aji lamu". kalapeet.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "ponung". gaurijog.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "tapuDancer". pasighat.wordpress.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "yakjong". india9.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "kachung Aluwang". india9.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ [chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://icarzcu3.gov.in/book_publications/1%20Arunchal%20Pradesh_Folk%20Song.pdf "Agricutural folk songs"] (PDF). icarzcu3.gov.in. Retrieved 2024-02-17.
{{cite web}}: Check|url=value (help) - ↑ "nechidau festival". tourmyindia.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "folk dancesof arunachal". indianetzone.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "bardocham dance". danceask.net/. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "lion and peacock dance". kalapeet.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "yak dance of Arunachal pradesh". currentaffairsonly.wordpress.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "mask dances of Arunachal pradesh". currentaffairsonly.wordpress.com. Retrieved 2024-02-16.
- ↑ "classical dances". arunachalstore.com. Retrieved 2024-02-16.