గుజరాత్ జానపద నృత్యాలు
గుజరాత్ యొక్క జానపద నృత్యాలు విలక్షణమైన గుజరాతీ సంస్కృతి, సంప్రదాయానికి గుర్తింపు.శక్తివంతమైన,మరియు రంగురంగుల గుజరాతీ జానపద నృత్యాలు నిజంగా సమాజ సారాన్ని ప్రతి బింబిస్తాయి. పాటలు, నృత్యాలు, నాటకాల యొక్క గొప్ప సంరక్షించబడిన సంప్రదాయం ద్వారా గుజరాత్ గుర్తించబడుతుంది.గుజరాతీ జానపదులు పాడటం మరి యు నృత్యం చేయడంలో సహజ ప్రతిభను కలిగి ఉన్నారు.వీటిలో అత్యంత ప్రసిద్ధమైనది గర్బా, దాండియా.గుజరాత్‌లో జానపద నాటకాన్ని భావాయి నృత్యం అంటారు. చాలా కళ సంప్రదాయా లు వాటి మూలాన్ని పురాతన కాలం నాటివి.[1]గుజరాత్ జానపద నృత్యం, భారతదేశంలోని ఈ భాగంలో ఉన్న శక్తివంతమైన సంస్కృతి కి, చరిత్రకు తార్కాణం. ఇది ఒక కాలిడోస్కోప్ లాంటిది, ప్రతి ప్రాంతీయ వైవిధ్యం దాని స్వంత సాంస్కృతిక ప్రతీకవాదం, చైతన్యాన్ని తెస్తుంది.గుజరాత్ జానపద నృత్యాలను రెండు ప్రధాన వర్గాలుగా విభజించవచ్చు: తరతరాలుగా వస్తున్న సాంప్రదాయ నృత్యాలు, మరింత ఆధునిక వివరణలు.సాంప్రదాయ నృత్యాలు తరచుగా పురాణాలు లేదా జానపద కథల నుండి కథలను తెలియజేసేందుకు క్లిష్టమైన చేతి సంజ్ఞలు, పాదనర్తనలు/కదలికలు/విన్యాసాలు కలిగి ఉంటాయి.వీటిలో గర్బా, దాండియా రాస్, కుచ్చి ఘోడి డ్యాన్స్, తేరా-తాలీ, భావాయి నృత్యాలు ఉన్నాయి.ఆధునిక వివరణలు ఇతర భారతీయ శాస్త్రీయ, పాశ్చాత్య నృత్యాల నుండి అంశాలను పొందుపరుస్తాయి - భరతనాట్యం, కథాకళి, బాలీవుడ్, జాజ్, ట్యాప్, కాంటెంపరరీ, బ్యాలెట్ మొదలైనవన్నీ కాలక్రమేణా సమాజంలోని మార్పులను ప్రతిబింబిస్తాయి.ఈ కలయిక ఫలితంగా కొత్త రూపాలు సంప్రదాయ దశలను వినూత్న నృత్యరూపకంతో కలిపి ప్రాంతమంతటా ప్రేక్షకులను ఆకర్షించే ఏకైక ప్రదర్శనలను రూపొందించాయి.[2]
గుజరాత్‌లో ప్రసిద్దికెక్కిన ప్రాచర్యంలో వున్న జానపద నృత్యాలు[మార్చు]
- గర్భా(Garbha)
- దాండియా(Dandiya)
- భావాయి(Bhavai)
- తిప్పని(tippani)
- డాంగి నృత్యం (కహల్య)(Dangi (kahalya)dance)
- హుడో(hudo)నృత్యం
గర్భా నృత్యం(Garbha dance)[మార్చు]
గర్బా గుజరాత్‌లోని ప్రసిద్ధ జానపద నృత్యం,అంతేకాదు భారతదేశంలోని అన్ని ప్రాంతాలలో ప్రసిద్ధి చెందింది.ఈ నృత్యం గుజరాత్‌స్త్రీలచే ప్రదర్శించబడుతుంది, శక్తి-పూజతో సంబం ధం కలిగి ఉంది.దీని మూలం జగదాంబదేవత ఆరాధనలో ఉందని నమ్ముతారు.నవరాత్రి సమ యంలో, ఈ నృత్యం తొమ్మిది రాత్రులు ప్రదర్శించబడుతుంది.ఈ జానపద నృత్యం శరద్ పూర్ణిమ, వసంత పంచమి, హోలీ వంటి సందర్భాలలో కూడా ప్రదర్శించ బడుతుంది.స్త్రీలు వృత్తాకార రూపంలోనృత్యం ప్రదర్శిస్తారు. సాధారణంగా ప్రదర్శన సమయంలో కేడియా,చురిదార్ ధరిస్తారు.ఈ నృత్య రూపంలోని వాయిద్యాలలో డోలు, తబలా,నగారా, మురళి, టూరి,షెహనాయ్ మొదలైనవి ఉన్నాయి. ఇది కాకుండా, గర్బా యొక్క మరొక రూపం ఉంది. ఈ మరోరకం గర్భాను జన్మాష్టమి వంటి మత పరమైన పండుగల సమయంలో ప్రధానంగా పురుషులు ప్రదర్శిస్తారు.[1] [3] గార్బో లేదా గరాబా అనే పదం, సంస్కృత పదంగర్భదీప్ నుండి ఉద్భవించింది- వృత్తాకార రంధ్రాలతో కూడిన మట్టి కుండను గార్బో అని పిలుస్తారు. మట్టి కుండ మానవ శరీరానికి చిహ్నం, లోపల వెలిగించే దీపం దైవిక ఆత్మను సూచిస్తుంది. అస్సాం రాజు బాణాసురుడి కుమార్తె, శ్రీకృష్ణుని మనవడు అనిరుద్ధుని భార్య ఉష గార్భా సృష్టికర్త అని నమ్ముతారు. తొమ్మిది రాత్రుల పండుగ అయిన నవరాత్రి సందర్భంగా గుజరాత్‌లోని ప్రతి సందు, మూల కూడా గార్బోతో మారుమోగుతుంది. ఉత్తర గుజరాత్‌లో, అలంకరించబడిన "ఫూల్ మాండ్వి" శక్తి ఆరాధనకు వర్ణనమైన అందాన్ని జోడిస్తుంది. ఈ సాంప్రదాయ నృత్య రూపాన్ని సంగీతం, కొరియోగ్రఫీ, దుస్తులలో ఆవిష్కరణలతో వేదికపై ప్రదర్శిస్తారు.ప్రేక్షకులను ఉర్రూతలూగిస్తారు.[4]
దాండియా(Dandiya)[మార్చు]
గుజరాత్‌లో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన జానపద నృత్యాలలో ఒకటిగా ప్రసిద్ధి చెందిన దాండియా యొక్క నృత్య రూపాన్ని స్టిక్ డ్యాన్స్(కర్రల నృత్యం లేదా కోలల నృత్యం) అని కూడా అంటారు.దాండియా కు తెలుగు పదం కోలా.కర్ర ముక్క. ఈ నృత్య రూపకం ఎల్లప్పుడూ ఒక గుంపులో వృత్తాకార కదలికలో ఒక నిర్దిష్ట ప్రమాణ దశలకు ప్రదర్శించబడుతుంది.ఈ నృత్యరూపంలో ఉపయోగించే కర్రలు/కోలాలు దుర్గా దేవి ఖడ్గమని నమ్ముతారు. ఇది గుజరాత్ లో అత్యంత జనానీకం చే ఆదరింపబడిన పండుగ నవరాత్రి యొక్క మరొక నృత్యం రూపం.గర్బా, దాండియా నృత్య ప్రదర్శనల మధ్య ప్రధాన వ్యత్యాసం ఏమిటంటే, హారతి కి ముందు గర్బా ప్రదర్శించబడుతుంది,దాండియా రాస్ దాని తర్వాత ప్రదర్శించబడుతుంది.గర్బాను స్త్రీలు ప్రత్యేకంగా ప్రదర్శిస్తారు.కానీ దాండియాలో పురుషులు, మహిళలు ఇద్దరూ చేరవచ్చు.ఈ దాండీయా నృత్యం ప్రధానంగా స్త్రీలచే మనోహరంగా, లయబద్ధంగా ప్రదర్శించబడుతుంది, అయితే ఇది జంటగా ప్రదర్శించబడినప్పుడు పురుషులు కూడా చేరతారు.వారు సాధారణంగా గుజరాతీ సంప్రదాయ దుస్తులైన సొగసైన ఘాగ్రాలు, చోలీరవికె,బంధాని ,దుపట్టాలువెండి ఆభరణాలు ధరిస్తారు [1][3]
భావాయి(Bhavai)[మార్చు]
భావాయి నృత్యాన్ని భావోద్వేగాల నృత్యం అని అంటారు.ఇది గుజరాత్ యొక్క విలక్షణమైన జానపద నాటకం.జానపద నృత్యం యొక్క ఈరూపంలో, మగ, ఆడ నృత్యకారులు వారి తలపై 7 నుండి 9 ఇత్తడి బిందెలు/ కుండల వరకు పెట్టుకుని వాటిని కింద పడకుండా సమతూలన/బాలెన్స్ చెస్తూ నృత్యం చేస్తారు.నృత్య కారులు , గుండ్రంగా తిరుగుతూ, ఆపై అరికాళ్ళను గాజు పైన లేదా కత్తి అంచున ఉంచి జరుపుతూ, ఊగుతు అతి చురుకైన నృత్యం చేస్తారు.భావాయి నాటకం అనేది రాత్రంతా నిరంతర ప్రదర్శన, వినోద మూలంగా ప్రేక్షకుల ముందు బహిరంగ మైదానంలో ప్రదర్శించ బడుతుంది. [1][3]
తిప్పని(tippani)[మార్చు]
గుజరాత్‌లోని( సౌరాష్ట్రలోని) ఐదుప్రాంతాలలోప్రముఖమైన సోరత్ సుదీర్ఘ తీరప్రాంతాన్ని కలిగి ఉంది.ఖర్వాసులు, కోలిలు ఈ తీర ప్రాంతంలో నివాసాలు ఏర్పరచుకుని ఉన్నారు.కోలి పురుషులు నావికులుమరియు ఎక్కువ కాలం సముద్రంలో ఉంటారు. వారి మహిళా జానపదులు సాధారణంగా ఇళ్ళ నేల, ఇళ్ల పైకప్పును తయారు చేసే శ్రమతో కూడిన పనిలో నిమగ్నమైఉంటారు. తిప్పని అనే సాధనంతో ఇళ్ల పైకప్పు ఉపరితలాన్నిఈ తిప్పని అనే పరికరం/సాధనంతో కొట్టి సాపు చెస్టుంటారు.ఇలా తిప్పానితో పైకప్పును సాపు చెస్తున్న తరుణంలొ తమ శ్రమను మరచిపోవటానికి వారు పాటలు పాడుతారు,నృత్యం చెస్తారు.కాలక్రమేన తిప్పానితో చెసే ఈనృత్యానికి తిప్పని నృత్యం అనే నానుడిఅసలు పేరుగా స్థిరపదింది.[4]
డాంగి నృత్య (కహల్య)(Dangi (kahalya)dance)[మార్చు]
అంతర్జాతీయంగా ప్రసిద్ధి చెందిన డాంగి నృత్య డాంగ్ (దక్షిణ గుజరాత్) గిరిజనులకు ఇష్టమైన నృత్యం. తెగ కోకన్లు, వార్లీలు, భిల్లులు దీపావళి, హోలీ లేదా పెళ్లి వంటి ప్రతి సంతోషకరమైన సందర్భంలో ఈ నృత్యం చేస్తారు. సాధారణంగా గిరిజన పద్ధతిలో, పురుషులు, మహిళలు చేతులు పట్టుకుని గంటల తరబడి నృత్యం చేస్తారు. ప్రధాన కహల్య (శర్ణై) నర్తకి రాగం మారుస్తుంది, నృత్యకారులు వారి దిశ (కదలికలు) మార్చుకుంటారు.[4]
హుడో(hudo)నృత్యం[మార్చు]
ఈ నృత్యం గుజరాత్‌లోని ప్రసిద్ధ పాంచల్ ప్రాంతానికి చెందినది, ఇది జానపద జాతర "టార్నెటార్"కి ప్రసిద్ధి చెందింది. అందమైన సాంప్రదాయ దుస్తులలో అలంకరించబడిన ప్రజలు ఆనందంగా నృత్యంలోకి ప్రవేశిస్తారు. ఈ జాతర యొక్క విలక్షణమైన లక్షణం ఎంబ్రాయిడరీ గొడుగులు- కళ యొక్క వ్యసనపరులకు ఒక ఆహ్లాదకరమైన విందు, అద్దం పని, క్లిష్టమైన ఎంబ్రాయిడరీ, మంత్రముగ్ధులను చేసే లేస్ వర్క్‌తో చక్కగా అలంకరించబడి ఉంటుంది. హుడో, కష్టపడి పనిచేసే షెపర్డ్ పురుషులు, స్త్రీల నృత్యం కావడం వల్ల అన్ని ఉల్లాస భరితంగా, ఉత్సాహం ఉంటుంది వేడూక. స్త్రీపురుషులు ధరించిన రంగురంగుల ఎంబ్రాయిడర్ కాస్ట్యూమ్స్ వీక్షకుల మనసును ఆకట్టుకుంటాయి.[4]
ఇవి కూడా చదవండి[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "folk dances of gujarath". medium.com. Retrieved 2024-02-23.
- ↑ "folk dances of gujarath". tsaspirants.com. Retrieved 2024-02-23.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "folk dances of gujarath". indianetzone.com/. Retrieved 2024-02-23.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 "folk dances of gujarath". aavishkarfolkdances.org. Retrieved 2024-02-23.