హర్యానా జానపద నృత్యాలు
హర్యానా జానపద నృత్యాలు శతాబ్దాలుగా సజీవంగా ప్రజల్లో వారి జీవనంలో భాగంగా కొనసాగుతున్నాయి.స్థానిక సంస్కృతిలో లోతుగా పాతుకుపోయాయి. అవి సంతోషకరమైన సందర్భాలను జరుపుకోవడానికి మాత్రమే కాకుండా ఈ ప్రాంతం యొక్క చరిత్ర, ఆచారాలు మరియు నమ్మకాలపై జానపద సంస్కృతి ప్రారంభ మూలాల నుండి, అంతర్దృష్టిని అందిస్తాయి.హర్యానాలోని జానపద నృత్యం రాజస్థాన్ మరియు పంజాబ్ వంటి పొరుగు ప్రాంతాల నుండి వచ్చిన సాంస్కృతిక ప్రభావాలచే ఎక్కువగా ప్రభావితమైంది.దుస్తులు, ఉపయోగించే సంగీత వాయిద్యాలు మరియు వివిధ రకాల నృత్యాలలో ప్రదర్శించే పాద,శరీర విన్యాసాలలోకూడా ప్రాంతీయ వైవిధ్యాలు కనిపిస్తాయి.హర్యానాలో కనిపించే సాంప్రదాయ జానపద నృత్య రీతుల్లో భాంగ్రా, గిద్దా, ఖోరియా ఝుమర్, సమ్మి లేదా సామీ నృత్యం మొదలైనవి ఉన్నాయి, వీటిలో ప్రతి ఒక్కటి రాష్ట్రంలోని వైవిధ్యాన్ని ప్రతిబింబించే, వాటి స్వంత ప్రత్యేక లక్షణాలను కలిగి ఉన్నాయి.వివాహాలు మరియు ఇతర పండుగలను జరుపుకునే ప్రభావ వంతమైన ప్రదర్శనల నుండి బాధ లేదా రహస్య భావాలను రేకెత్తించే స్థితి, మరియు నెమ్మదిగాచెసె పాద కదలికల నుండి వేగవంతమైన చురుకైన పాద విన్యాసాల వరకు వైవిధ్యం కనపరుస్తాయి.కళాత్మకతమైన ఈ నృత్యరూపాలు ఏ ప్రేక్షకులకైనా ప్రత్యేకమైన అనుభూతిని అందిస్తాయి.సజీవమైన సంగీతం, ఆకర్షణీయమైనదుస్తులు మరియు క్లిష్టమైన పాదకదలికల ద్వారా, నృత్యకారులు వారు వేసే ప్రతి అడుగు ద్వారా వేడుకల స్ఫూర్తిని సజీవంగా విక్షకులకు అందిస్తారు.ఈ నృత్యాలు హర్యానాలో నివసించే ప్రజలకు వారి మతం, కులం లేదా లింగంతో సంబంధం లేకుండా సమాజంలోని సభ్యులందరినీ ఒకచోట చేర్చుతాయి.[1]
1.ఘూమర్ నృత్యం(ghoomar Dance)[మార్చు]
మహిళలు ప్రత్యేకంగా ప్రదర్శించే , ప్రేక్షకులను మంత్ర ముగ్ధులను చేసే నృత్యం ఘామర్ . ఘూమార్ అనేది రూపలావణ్యత మరియు చక్కదనాల మేలిమి కలయికల నృత్య వేడుక.అద్భుతమైన సాంప్రదాయ వస్త్ర ధారణలో అలంకరింపబడిన నృత్యకారిణిలు చక్కటి సమకాలీకరణలో మెలికలు తిరుగుతూ నర్తిస్తారు.నర్తకిమణులు నృత్యం చేస్తున్నప్పుడు సముద్ర అలల్లా సూడులు తిరేగే వారి దుస్తుల కదలికల సొగసు వీక్షకుల మనసులను పరవశింపచేస్తాయి.పెళ్ళిళ్ళు,తీజ్ వంటి పండగల సమయంలో,మరియు ఇతర సంస్కృతిక సమావేశాల్లో ఈ నృత్య ప్రదర్శన ప్రేక్షకుల్లో ,నర్తకుల్లో ఐక్యత మరియు ఉత్సవ స్పూర్తిని ప్రతిబింబిస్తుంది. [2]ఘూమర్ అనే రంగుల నృత్య ప్రదర్శన కనులకు విందు.మోకాళ్ల దిగువకు వుండే పొడవాటి పై దుస్తులు(ష్కర్టులు)మరియు రంగురంగుల దుపట్టాలతో వారి నర్తన, కనులను తిప్పుకోనివ్వకుండా మై మరిపిస్తుంది.నృత్యం సమ్మోహన లయను కలిగి ఉంటుంది, ఇది పతాకస్థాయి సమీపించే కొద్దీ ప్రదర్శన వేగం పుంజుకుంటుంది. ఘూమర్, సాంప్రదాయ ‘’’భిల్ ‘’’ తెగ జానపద నృత్యం. కేవలం పాడటం మరియు నృత్యం చేయడం మాత్రమే కాదు, ఇది స్త్రీత్వానికి చిహ్నంగా ఉంది, యువతులు తాము ఇప్పుడు స్త్రీ తత్వం(పరిపూర్ణత)లోకి అడుగుపెడుతున్నామని ప్రకటించే ఒకఆచారం.మార్వార్, (మార్వార్-జోధ్‌పూర్ ప్రాంతం అని కూడా పిలుస్తారు) ఘూమర్ నృత్యానికి కు ప్రసిద్ధి చెందింది.ఇందులో రాజస్థాన్ సమూహం తొలకరి సమయంలో, దీపావళి, హోలీ మరియు ఇతర ఆచారాలు వంటి సందర్భాలలో నృత్యం చేస్తారు.స్త్రీలు అరచేతులు కొట్టడం, వేళ్లు విడదీయడం మరియు మెలికలు తిప్పడం వంటి మనోహరమైన సంజ్ఞలను ఉపయోగిస్తు పురుషులతో కలిసి పాడటం మరియు నృత్యం చేయడం వంటివి ఉంటాయి.ఇది బహుశా దాని జానపద వస్త్రధారణ కు ఎక్కువగా ప్రసిద్ధి చెందింది-చోలీ (రవికె ), ఘాగ్రా లేదా చనియా (పూర్తి లేదా మోకాలి పొడవుతో తిరుగుతున్న దుస్తులు) మరియు ముఖాన్ని కప్పి ఉంచే అపారదర్శక ముసుగులు ఈ వన్నీ నర్తించే మహిళకు వన్నె తెస్తాయి .వారి అలంకరణ దుస్తులు వారి అందాన్ని ద్విగుణికృతం చేస్తాయి [3]
2.ఖోరియా నృత్యం(khoria Dance)[మార్చు]
ఖోరియా నృత్యం అనేది గ్రామీణ జీవితంలోని శక్తిని,అందాన్ని,సుఖాన్ని,కల్మషం లేని మనసులను అద్దం పట్టే జానపద నృత్యం.ఈ నృత్య కేళిలో స్త్రీ,పురుషులు ఇద్దరు పాల్గొంటారు.నృత్యంలో క్లిష్టమైన పాదకదలికలు,పాద విన్యాసాలను మనోరంజకంగా ప్రదర్శిస్తారు.ఈ నృత్యాన్ని ఎక్కువగా పంట చేతికొచ్చే శుభసమయంలో ప్రదర్శిస్తారు, వారి పంట చేతికందుతున్నశుభ తరుణంలో కలిగే సంతోష, ఆనందాలను ఈ నృత్య రూపంలో సమాజంలో ప్రదర్శిస్తారు.ఈ నృత్యం వ్యవసాయంలో వారి విజయాన్ని, సంతోషాన్నిప్రతిబింబిస్తుంది.హర్యానాలోని ఖోరియా డ్యాన్స్ వాస్తవ ప్రదర్శనలో, మహిళలు & బాలికలు నృత్య ప్రదేశంలోకి ప్రవేశించి జానపద పాట పాడుతూ వృత్తాకారంలో నిలబడతారు.ఈ నృత్యం కోసం, ప్రదర్శకులు పూర్తి బంగారుజరీ స్కర్టులు(పొడవాటి మోకాళ్ల వరకు ఉండే దుస్తులు) మరియు రంగుల చున్నీలు మరియు భారీ మోటైన ఆభరణాలను ధరిస్తారు. మొదట నెమ్మదిగా సాధారణ పాదకదలికలు, మరియు దుస్తులను,అలల్లా వూపడంతో మొదలై పోను పోను ఉత్సుకతను పెంచుతాయి. రెండు లేదా మూడు జతల అమ్మాయిలు వలయం/వృత్తాకారం నుండి మధ్యలోకి తమ చేతులు జోడించి, ఒకదానితో ఒకటి కలుపుతూ, వారి పాదాల అక్షం మీద తిరుగుతూ ఉంటారు, అయితేవ లయంలో ఉన్న అమ్మాయిలు డోలు యొక్క వాయింపు లయకు తగినట్లు చప్పట్లు కొడతారు. చివరి దశలో,నృత్యం ప్రధానంగా వలయం చుట్టూతిరుగుతూ ప్రదర్శించబడుతుంది.[2]
ఈ నృత్యం కొన్ని సార్లు సాధారణంగా వరుడు తన కొత్త వధువును ఇంటికి తీసుకురావడానికి చాలా కాలం వేచి ఉన్న సమయంలో ప్రదర్శించబడుతుంది. నృత్యం యొక్క ఈ థీమ్ సమయంలో, మహిళలు పెర్ఫార్మెన్స్‌లో మొత్తం వివాహ వేడుకను అనుకరిస్తారు.ఈ నృత్యం ద్వారా, కొత్తగా పెళ్లయిన జంటతో పాటు వివాహ కుటుంబం సురక్షితంగా తిరిగి రావాలని మహిళలు కూడా ప్రార్థిస్తారు. స్త్రీలు తమ ఇళ్లను రక్షించుకోవడం కోసం నృత్యం కోసం రాత్రంతా మేల్కొని ఉంటారు, ఎందుకంటే పురుషులు అందరూ వధువు ఇంటికి దూరంగా ఉన్నారు. అయితే, ఈ డ్యాన్స్‌లోని అసభ్య స్వభావం కారణంగా చిన్న పిల్లలందరినీ దూరంగా ఉంచుతారు. [2]ఖోరియా నృత్యం ఝుమర్ నృత్యానికి ప్రత్యామ్నాయం మరియు పూర్తిగా మహిళలచే ప్రదర్శించబడుతుంది.హర్యానాలోని ఖోరియా డ్యాన్స్ యొక్క వాస్తవ ప్రదర్శనలో, మహిళలు & బాలికలు డ్యాన్స్ ప్లేస్‌లోకి ప్రవేశించి జానపద పాట పాడుతూ వృత్తాకారంలో నిలబడతారు. [4]
3.పాగ్ నృత్యం(phag Dance)[మార్చు]
ఈ పాగ్ నృత్యం సాధారణంగా హోలీ పండుగ సమయంలో జరుపుకుంటారు.పాగ్ నృత్యం ప్రజల్లో ఉత్సాహం నింపుతుంది.వసంతం రాకను సంతోషంగా స్వాగతిస్తూ ఈ పండుగను వేడుకగా,ఉల్లాసభరిత హృదయాలతో చేసుకుంటారు.నగరం లేదా గ్రామాల్లోని సామాజిక జనులను దగ్గరకు చేర్చుతుంది ఈ పండుగ.[2]ఇది కాలానుగుణ నృత్యం, దీని ద్వారా వ్యవసాయ ప్రజలు తమ ఆనందాన్ని మరియు శక్తిని వ్యక్తం చేస్తారు. ఫిబ్రవరి-మార్చి నెలలో, వారు విత్తడం మరియు పంటకోత మధ్య కొద్దిగా విశ్రాంతి తీసుకుంటారు. పంటలు బాగా పండుతాయి వసంతం వస్తోంది మరియు గ్రామీణ జానపదులు పాటలు మరియు నృత్యాల ద్వారా తమసంతోషాన్ని వ్యక్తపరుస్తారు.ఈ నృత్యంలో పురుషులు మరియు మహిళలు సమూహంగా ఉంటారు. నృత్యంలో వివిధ రకాల కదలికలు ఉంటాయి, ధ్వని సమన్వయం అవసరం. మహిళలు వివిధ రంగులలో సంప్రదాయ దుస్తులను ధరిస్తారు. పురుషులు కూడా తమ తలపాగాలలో వివిధ రంగులను ప్రదర్శిస్తారు. వారు పురాతన డమాల్ శైలిలో పాడతారు, నృత్యం మరియు పాటల కలయిక, దీని మూలం ‘’’హోరీ ‘’’ కాలం నాటిది, ఇది మిశ్రమ నృత్యం కానీ కొన్ని సార్లు దీనిని పురుషులు మాత్రమే ప్రదర్శించారు. ఒక్కో సందర్భంలో పాటలు ఒక్కో విధంగా ఉంటాయి.. [5]
4.సాంగ్ నృత్యం(saang Dance)[మార్చు]
నృత్యం,సంగీతం మరియు నాటకం యొక్క కలయిక కలిగిన నాటకనృత్యం ఈ సాంగ్ నృత్యం. సాంగ్ నృత్యం అనేది కళ ద్వారా కథలను ప్రేక్షకుల హృదయాంతరాలలో బలంగా నాటుకు పోయేలా చేసే శక్తి వంతమైనది ఈ సాంగ్ నృత్యం.ప్రదర్శనకారులు/నర్తకులు అందమైన రంగు రంగు జిలుగు దుస్తులు ధరించి పాట,మరియు నృత్యంతో పాటు పౌరాణిక గాథలు మరియు చారిత్రాత్మక సంఘటనలను తమ ప్రదర్శనలో సందర్భోచితంగా జొప్పించి నృత్య నాటకాన్ని రక్తి కట్టిస్తారు.ఈ బహుముఖ ప్రదర్శన హర్యానా యొక్క సంస్కృతిక వారసత్వంలో అంతర్లీనంగా అంతర్భాగం గా విరాజిల్లుతున్నది.కథ ను సంగీతానికి జోడించి చెప్పుతూ దానికి తగుపాళ్ళల్లో నృత్యాన్ని అందించడం ఈ నృత్య రూపకం విశిష్టత. [2]
హర్యానా రాష్ట్రంలో సాంగ్ లేదా స్వాంగ్ చాలా ప్రసిద్ధి చెందిన నృత్య రూపం. ఈ నృత్యం రాజస్థాన్, మధ్యప్రదేశ్ మరియు ఉత్తరప్రదేశ్ వంటి అనేక రాష్ట్రాల్లో ప్రాంతీయ జానపద నృత్యం. ఈ నృత్యం యొక్క ప్రత్యేకత జానపద నృత్యనేపథ్యం హిందూ పురాణాల మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. ఈ అందమైన నృత్య రూపం మాల్వా ప్రాంతంలో ఉద్భవించింది.ఈనృత్యాన్ని రంగస్థల వేదికపై ప్రదర్శిస్తారు. రంగస్థల ప్రదర్శన కోసం ముందుగా ఒక ప్రదర్శన కూర్పు(script) తయారు చేయబడు తుంది.ఇది కొన్నిసార్లు సంగీతం లేకుండా డ్యాన్స్ యొక్క సాధారణ శైలి యొక్క సరిహద్దుల మీద చేసే అసాధారణమైన నృత్యం కూడా.జానపద కథలు, కల్పితాలు మరియు ఇతిహాసాల ఆధారంగా ప్రదర్శన కూర్పు రూపొందించబడిన మిమిక్రీ ద్వారా, సామాజిక అవగాహనను వ్యాప్తి చేసే అద్భుతమైన విషయాలను ఈ నృత్యరూపంలో కలిగి ఉంటుంది.ఈ ప్రదర్శనను స్థానిక మాండలికంలో 'నాకల్కర్ణ' లేదా 'రంగ భర్ణ' అని కూడా పిలుస్తారు. [6]
5.లూర్ నృత్యం(loor Dance )[మార్చు]
వానకాలం వచ్చినపుడు వర్షపు చినుకులతో తడిసిభూమివెలువరించే మట్టివాసనముక్కు పుటాలకు తాకి,వింత అనుభూతిని అందించే ఆ మధురమైన కాలంలో ఈ నృత్య ప్రదర్శన మొదలవుతుంది.కనుక లూర్ నృత్యం వానా కాలంలో తీజ్ పండుగతో కలిపి చేసుకుంటారు. వ్యవసాయ భూములకు వాన దేవుడు నీళ్ళను అంధించందుకు కృతజ్ణతగా ,ఆనందోత్సాహాలతో సంప్రదాయ పాటలకు అనుకూలంగా,అనుగుణంగా అందమైన వస్త్రాలు ధరించిన స్త్రీలు నృత్యం చేస్తూ దేవునికి తమ భక్తిని, కృతజ్ణతలను తెలుపుతారు.ఇది రైతుకు నీటి ప్రాముఖ్యతను తెలుపుతున్నది.[2]
పేరు సూచించినట్లుగా అమ్మాయిలు నృత్యం చేస్తారు. వారుఅర్ధ వృత్తరూపంలో ఒకదానికొకటి ఎదురుగా రెండు వరుసలలో అమ్మాయిలు నిలబడి ఉంటారు. వారు చేసే నృత్యంతో పాటు పాడే పాటలు ప్రశ్న-సమాధానం విధానం లో కొనసాగును . నృత్యం మరియు పాటలు ఒక అమ్మాయి జీవితంలోని సంఘటనలను వర్ణిస్తాయి- మొదట, ఆడపిల్ల పుడుతుంది. తర్వాత ఆమె పెళ్లి సెట్ అయి పెళ్లి చర్చలు జరుగుతున్నాయి. అమ్మాయి కుటుంబం మరియు అబ్బాయి కుటుంబం మధ్య వివాహ బహుమతులు మార్పిడి చేయబడతాయి . వివాహం ఘనంగా జరుగుతుంది.చివరకు ఆ అమ్మాయి తన కుటుంబాన్ని విడిచిపెట్టి పెళ్లి చేసుకున్న తర్వాత అబ్బాయితో కలిసి వెళ్ళుతుంది. ఈ సమయంలో అమ్మాయి మరియు ఆమె కుటుంబం ఇద్దరికీ మన భావాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. తరువాత భర్త సైన్యంలో చేరి, భార్యను విడిచిపెట్టి బయటకు వెళ్తాడు. అతను త్వరగా సైన్యం నుండి సెలవు మీద తిరిగి వస్తాడనే నమ్మకం భార్యకు లేదు. భర్త దగ్గర లేని ఒంటరితనం ఆమెను బాధ పెడుతున్నది. ఒక ఊహాత్మకపావురాన్ని ఉద్దేశించి, ఆమె తన,విరహ వేదనను,ప్రేమ సందేశాలను తన భర్తకు తెలియజేయడానికి దానిని ఒప్పించింది తన ప్రేమ సందేశాన్నిభర్తకు పంపిస్తుంది.పావురం రాకకై రోజు ఎదురు చూస్తుంటుంది.చివరగా ఒ రోజుపావురం తనభర్త ఇంటికి వస్తున్నట్లు సందేశాన్ని తీసుకువస్తుంది.భార్యముప్పిరిగొన్న ఆనందోత్సాహాలతో మునిగి పోతుంది. వేడుకలు ప్రారంభమవుతాయి భార్య సంతోషంగా అందరిలాగే వేడుక జరుపుకుంటుంది.ప్రజలందరూ అమ్మాయిని అభినందిస్తారు మరియు ప్రదర్శన ముగిసే వరకు నృత్యం కొనసాగుతుంది. [7]
6.ఛతీ నృత్యం(Chhathi Dance)[మార్చు]
ఛతీ పండుగ సందర్భంగా ప్రదర్శించే నృత్యానికి ఛతీ నృత్యం అని పేరు స్థిరపడింది.ఈఛతీ ఒక ప్రత్యేక మైన నృత్యం.ఛతీ నృత్యం అనేది ఒక కొత్త జీవితం/జీవి కుటుంబం లోకి వచ్చిన సంతోషం వ్యక్తీకరణ పండుగ మరియు శుభ సూచికగా భావిస్తారు. ప్రసవం తరువాత భగవంతుని కృప ఆశ్వీరాధం కోరుతూ చెసే నృత్యం.మహిళలు తలపై మట్టి కుండలను పెట్టుకుని,అవి కింద పడకుండా సమతులనం పాటిస్తూ,పాటలు పాడుతూ,నృత్యం చేస్తారు.ఈనృత్యం మాతృ ఆనందంను తెలియ చెసే విశిష్టమైన గుణం కల్గి వున్నది.సామాజంలో తల్లి యొక్క ప్రాముఖ్యతను సంస్కృతి పరంగా తెలియచెసే ప్రక్రియ ఈ ఛతీ నృత్యం.[2]భారతదేశంలోని అనేక ప్రదేశాలలో, నవజాత శిశువు యొక్క పుట్టుకను ఆనందంగా జరుపుకుంటారు.ఛతీ నృత్యం కూడా ఒక ఆచార నృత్యం, అదే సందర్భంలో ప్రదర్శించ బడుతుంది. కానీ, మగబిడ్డ పుట్టినప్పుడు మాత్రమే ఈ నృత్యం చేస్తారు. మహిళలు పుట్టిన ఆరవ రోజున ఈ నృత్యం చేస్తారు. ఇది శృంగార నృత్యం మరియు రాత్రి సమయంలో ప్రదర్శించబడుతుంది. వేడుక ముగింపులో, ప్రదర్శనకు హాజరైన సభ్యులందరికీ ఉడికించిన గోధుమలు మరియు చానా పంపిణీ చేస్తారు. [8]
7.ధమాల్ నృత్యం( dhamal dance)[మార్చు]
ధమాల్ నృత్యం అనేది ఆనందం మరియు ఉల్లాసం యొక్క లయబద్దమైన వ్యక్తీకరణ తరచుగా శుభ సందర్భాలలో మరియు విశిస్టమైన,ప్రత్యేక వేడుకల్లో ఆనందం ఉత్సాహం నింపటానికి ఈ నృత్య ప్రదర్శన జరుగుతుంది.నృత్యకారులు వలయాకారంలో/వృత్తాకారంలో కదులుతూ నర్తిస్తారు.వారి పాదాల కదలికలు ,వాయిస్తున్న సంప్రదాయ వాయిద్యాల దరువుతో మమేకమై నరిస్తాయి.నృత్యం ఆద్యాంతం ఉల్లాసం, ఉత్సాహంతో నిండి వుంటుంది.నర్తిస్తున్నవారితో,ప్రదర్శన చూస్తున్నవారు కూడా ఉత్సహాన్ని నింపే విధంగా ప్రోత్సహిస్తారు.[2] అహిర్లు నివసించే గుర్గావ్ ప్రాంతంలో ధమాల్ నృత్యం ప్రసిద్ధి చెందింది. నృత్యం యొక్క మూలం మహాభారత కాలం నాటిది. ఈ నృత్యం పురుషులు మాత్రమే చేస్తారు. వారు ఢమాల్ వాయిద్య లయ ధ్వనితో పాడతారు మరియు నృత్యం చేస్తారు. ప్రజలు తమ పంట కోతకు సిద్ధంగా ఉన్నప్పుడల్లా ఈ నృత్యం చేస్తారని చెబుతారు. నృత్య సమయంలో, పాల్గొనే మగవారు అర్ధవృత్తాన్ని ఏర్పరుచుకుని, గణేష్, భవాని దేవి మరియు బ్రహ్మ,విష్ణువు మరియు శివుని పవిత్ర త్రిమూర్తుల ఆశీర్వాదం కోరుతూ ప్రార్థన చేస్తారు.[8]
8.జుమర్ నృత్యం(jhumar dance)[మార్చు]
ఈ నృత్యంలో రొజువారి జీవితంలోని ఇతివృత్తాలను,జానపద కథలను మిళితం చేస్తారు.అలాగే చారిత్రాత్మక కథలను కూడా నృత్యంలో సందర్భంకు తగిన విధంగా జోడించి,నృత్య ప్రదర్శనను రక్తి కట్టిస్తారు. ఈప్రాంతం యొక్క ఉత్సాహభరితమైన స్పూర్తిని ప్రతిబింబిస్తూ ఝుమర్ నృత్యం వుంటుంది. ఇదికూడా నర్తకులపాద కదలికలు సంగీతంతో అనుబంధంగా వుంటాయి.ఈ నృత్య ప్రదర్శన లో కూడా నర్తకులు ఒకవలయం లా ఏర్పడి నర్తిస్తారు.[2]
ఈ నృత్యం పేరు జుమర్ అనేది జుమర్ అనే పేరున్న ఆభరణం నుండి వచ్చింది, జుమర్ అనగా పెళ్లయిన అమ్మాయిలు ముందు తలపై ధరించే ఆభరణం. ఇది ప్రత్యేకంగా మహిళలచే నిర్వహించ బడుతుంది.వారు ఒక వృత్తాన్ని ఏర్పరుస్తారు. ధోలక్ మరియు థాలీ దరువులతో మనోహరంగా కదులుతారు. ప్రతి దాని స్వంత విలక్షణమైన లయతో అనేక వైవిధ్యాలు ఉన్నాయి.నృత్యకారులు స్వలింగ సంపర్కులను విడిచిపెట్టి, రంగురంగుల దుస్తులు ధరిస్తారు. ప్రదర్శన చాలా గంటలు ఉంటుంది. ఒక అమ్మాయి ముందుకు వచ్చి పాట మొదలు పెడుతుంది. అమ్మాయి పాట పాడుతున్నప్పుడు, మరొక అమ్మాయి ఖచ్చితమైన సమతుల్యతతో లయబద్ధంగా ఊగుతూ ముందుకు సాగుతుంది. పాట యొక్క రెండవ లైన్ ఇద్దరూ పంచుకుంటారు.నృత్యం సాగుతున్నకొద్దీ ఉద్రిక్తత(టెంపో) పెరుగుతుంది అవతలి అమ్మాయి తమ స్థానాలను విడిచిపెట్టకుండా పాట పాడుతూ ఒకరికొకరు చేతులు చప్పట్లు కొడుతూనే ఉంటుంది. పాట యొక్క కొత్త వరుస ప్రారంభించడానికి ముందు ఒక చిన్న విరామం ఉంటుంది . ఈ నృత్యం సుప్రసిద్ధ పంజాబీ గిడ్డాను పోలి ఉంటుంది కాబట్టి దీనిని హర్యానిక్ గిడ్డా అని పిలుస్తారు. రాష్ట్రంలోని అన్ని ప్రాంతాల్లోనూ ఈ నృత్య ప్రదర్శన సర్వసాధారణం.[9]
9.డాఫ్ నృత్యం(daph dance)[మార్చు]
డాప్ నృత్యం అనేది కూడా లయబద్దమైన పాద,శరీర కదలికలు వున్ననృత్యం.ఇందులో కూడా నర్తకులు తమ నైపుణ్యంతో ప్రేక్షకుల మనస్సు దోచుకుంటారు. [2] ఫాగ్ నృత్యం వలె, డాఫ్ నృత్యం కూడా కాలానుగుణ నృత్యం. కానీ హర్యానాలో పంట కోతకు సిద్ధంగా ఉన్నప్పుడు ఈ నృత్యం చేస్తారు. డాఫ్ నృత్యాన్ని ధమాల్ నృత్యం అని కూడా అంటారు.ఈ నృత్యం పురుషులు మాత్రమే చేస్తారు. వారు మంచి పంట కాలం కోసం దేవునికి కృతజ్ఞతలు తెలుపుతారు.తమ భూముల్లో మంచి పంటలు పండడాన్ని చూసినప్పుడు డాఫ్ నృత్యం చేస్తూ ఈ ఆనందాన్నిఒకరికొకరు పంచుకుంటారు.[10]
10.చర్కుల నృత్యం(charkula Dance)[మార్చు]
చర్కుల నృత్యం దృశ్యపరంగా ఆకర్షణీయంగా ఉండే ఒక నాటకీయ నృత్య ప్రదర్శన. ఈ నృత్యం శ్రీకృష్ణుని యుగాన ఆవిర్భవించిందని నమ్ముతారు. చర్కుల ప్రదర్శనలో, ముసుగులు ధరించిన స్త్రీలు తమ తలపై పెద్ద బహుళ-అంచెల వృత్తాకార చెక్కపిరమిడ్‌ను సమతుల్యం(Balance)చేస్తారు. వివిధ దశల్లో నృత్యం చేస్తారు. చెక్క పిరమిడ్ 108 నూనె దీపాలతో వెలిగిస్తారు. స్త్రీలు శ్రీకృష్ణుని 'రాసియా' పాటలపై నృత్యం చేస్తారు. హోలీ పండుగ తర్వాత మూడవ రోజున చర్కుల నృత్యం ప్రత్యేకంగా ప్రదర్శించబడుతుంది,ఇది దూజ్. ఇది రాధ జన్మించిన రోజు. ఒక ప్రసిద్ధ పురాణం ప్రకారం, రాధ యొక్క అమ్మమ్మ రాధ పుట్టినట్లు ప్రకటించడానికి చర్కులాన్ని తలపై ఉంచుకుని ఇంటి నుండి బయటకు పరుగెత్తింది. అప్పటి నుండి, చర్కుల బ్రజభూమిలో ఒక ప్రసిద్ధ నృత్య రూపంగా ఏర్పడింది.ఇది వివిధ పండుగల సమయంలో ప్రదర్శించబడుతుంది.అయితే, నృత్య రూపానికి సంబంధించి మరొక పురాణం ఉంది. చర్కుల నృత్యం కృష్ణుడు మరియు బ్రజ్‌లోని గోరక్షకుల సంఘం ఇంద్రుడిపై తమ విజయాన్నిసాధించిన శుభ వేళ(గోవర్ధన కొండనుశ్రీకృష్ణుడు ఎత్తి గోకులాన్ని కాపాడిన ఉదంతం)సంతోషకరంగా జరుపుకునే సందర్భం అని నమ్ము తారు. ఈ నృత్యం ఆనందం మరియు సంతోషకరమైన ఆనందానికి చిహ్నంగా పరిగణించబడుతుంది. నృత్యకారులు తమ తలపై 50 కిలోలచరకులని ధరించడం ద్వారా గోవర్ధన్ లీలని ప్రదర్శిస్తారు. రసియా అనేది బ్రజ్ ప్రాంతంలోని జానపద-పాటల యొక్క గొప్ప సంప్రదాయం, ఇది దైవిక జంట రాధ మరియు శ్రీ కృష్ణుల ప్రేమను వివరిస్తుంది.
చర్కుల అనేది నాలుగు నుండి ఐదు వృత్తాకార శ్రేణులతో కూడిన ఒక చిన్న చెక్క స్తంభం. ప్రతి స్థాయిలో అది మట్టి దీపాలను వెలిగింస్తారు, దీపాల సంఖ్య 51 నుండి 108 వరకు ఉండవచ్చు. నృత్య ప్రదర్శనలో మహిళా నృత్యకారులు డ్యాన్స్ చేస్తున్నప్పుడు వారి తలపై వెలుగుతున్న దీపాల స్తంభాన్ని చాకచక్యంగా సమతూలన చేస్తారు. నృత్యకారులు తమ తలపై చర్కులాన్ని బ్యాలెన్స్ చేస్తూ సంగీత ట్యూన్‌పై వేగంగా మరియు మనోహరమైన కదలికలతో కదులుతారు. డ్యాన్స్ చేసే ఆడపిల్లలు తమ శరీరం మరియు ముఖాన్ని కూడా ఒధ్ని తో కప్పుకుంటారు.వారు తమ రెండుచేతులలో వెలిగించిన దీపాలను పట్టుకుంటారు.తలపై అధిక భారం ఉన్నందున వారి కదలికలు పరిమితం. నృత్యకారులు తమ శరీరాన్ని వంచలేరు, ఆమె మెడను కదపలేరు.ఈ పరిమితులు ఉన్నప్పటికీ, నాజూకైన,దృఢమైన మరియు ధైర్యవంతులైన నృత్యకారులు పాట యొక్క ట్యూన్‌కు అనుగుణంగా నృత్యం చేస్తారు, గ్లైడింగ్ చేస్తారు, వంగుతారు మరియు పైరౌట్ చేస్తారు.ఈ సందర్భంగా జరిగిన సామూహిక ఉల్లాసాన్ని చూసి గాయకులు కూడా నృత్యం చేయడం ప్రారంభించి పతాక స్థాయికి చేరుకుంటుంది. సంగీతం మరియుపాద కదలికల యొక్క వేగవంతమైన బీట్ ప్రేక్షకులన ఆకట్టుకుంటుంది.భారతీయ గిరిజన నృత్యాలలో ఇదిఅత్యంత అద్భుతమైన నృత్యప్రదర్శన. [11]
ఇవికూడా చదవండి[మార్చు]
మూలాలు[మార్చు]
- ↑ "folk dances of haryana". tsaspirants.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 "folk dances of haryana". nrityashiksha.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "Ghoomar dance". incredibleindia.org. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "khoria dance". indianetzone.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "phag dance". webindia123.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "swang". kalapeet.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "loor dance". swadesi.org. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ 8.0 8.1 "folk dances of haryana". indianetzone.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "jhumar dance". webindia123.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "daph dance". auchitya.com. Retrieved 2024-02-20.
- ↑ "charkula dance". indianetzone.com. Retrieved 2024-02-20.