చండీగఢ్ జిల్లా
చండీగఢ్ జిల్లా, భారతదేశం లోని చండీగఢ్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతం మొత్తం ఒకే ఒక జిల్లాగా పరిగణింపబడుతుంది. చండీగఢ్ మొత్తం వైశాల్యం 4.47 చ.కి.మీ.విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామీణ ప్రాంతం 109.53 కిమీ²తో కలుపుకుని పట్టణ ప్రాంతంతో సహా 114 కిమీ² విస్తీర్ణం కలిగి ఉంది. గ్రామాల విషయానికి వస్తే చండీగఢ్ జిల్లాలో దాదాపు 5 గ్రామాలు ఉన్నాయి. చండీగఢ్ జిల్లా పరిపాలనా ప్రయోజనాల కోసం తహసీల్‌లు / బ్లాక్‌లు / పంచాయితీ సమితులు/ కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ బ్లాక్‌లు (సి.డి. బ్లాక్‌లు) గా విభజించబడింది. భారతదేశంలో, బ్లాక్ లేదా సి.డి.బ్లాక్ తరచుగా తహసీల్ తర్వాత తదుపరి స్థాయి పరిపాలనా విభాగం. భారతదేశంలోని కొన్ని రాష్ట్రాల్లో సి.డి.బ్లాక్‌లు తహసీల్‌లకు సమానం.[1]
సి.డి.బ్లాక్ అనేది భారతదేశంలో పరిపాలన, అభివృద్ధికి కేటాయించబడిన గ్రామీణ ప్రాంతం. ఈ ప్రాంతం పరిపాలన బ్లాక్ డెవలప్‌మెంట్ ఆఫీసర్ చే నిర్వహించబడుతుంది. ఒక సి.డి. బ్లాక్ అనేక గ్రామ పంచాయతీలను కలిగిఉంటుంది.వాటి పరిపాలన గ్రామ స్థాయిలో స్థానిక పరిపాలనా సంస్థ పర్వేక్షిస్తుంది చండీగఢ్ జిల్లాలో 1 తహసీల్‌లు ఉన్నాయి.[1]
చరిత్ర
[మార్చు]భారతదేశంలో రాష్ట్రం లేదా కేంద్రపాలిత ప్రాంతం అంతా ఒకే జిల్లాగా కలిగి ఉండటం చండీగఢ్ జిల్లా ప్రత్వేకతగా చెప్పుకోవచ్చు. జిల్లా ముఖ్య పట్టణం చండీగఢ్ నగరం. చండీగఢ్ నగరం ఇది భారతదేశ మొదటి ప్రధానమంత్రి జవహర్ లాల్ నెహ్రూ కలల నగరం. ఇది ప్రసిద్ధ ఫ్రెంచ్ వాస్తుశిల్పి లే కార్బుసియర్ చేత ప్రణాళిక చేయబడింది. శివాలిక్స్ పాదాల వద్ద చిత్రపటంగా ఉంది, ఇది భారతదేశంలో ఇరవయ్యవ శతాబ్దంలో పట్టణ ప్రణాళిక, ఆధునిక వాస్తుశిల్పంలో అత్యుత్తమ ప్రయోగాలలో ఒకటిగా ప్రసిద్ధి చెందింది. చండీగఢ్ నగరం కోసం ఎంపిక చేసిన ప్రదేశానికి సమీపంలో ఉన్న "చండీ మందిర్" ఆలయం నుండి దాని పేరు వచ్చింది. దేవత 'చండీ', శక్తి దేవత, ఆలయానికి అవతల ఉన్న 'గర్' కోట కారణంగా ఈ నగరానికి "చండీఘర్-ది సిటీ బ్యూటిఫుల్" అనే పేరు వచ్చింది.[2]
జనాభా గణాంకాలు
[మార్చు]2011 భారత జనాభా లెక్కల ప్రకారం చండీగఢ్‌లోని చండీగఢ్ జిల్లా మొత్తం జనాభా 10,55,450. వీరిలో 5,80,663 మంది పురుషులు కాగా, 4.74,787 మంది మహిళలు ఉన్నారు. 2011లో చండీగఢ్ జిల్లాలో మొత్తం 2.41,173 కుటుంబాలు నివసిస్తున్నాయి. చండీగఢ్ జిల్లా సగటు లింగ నిష్పత్తి 818. మొత్తం జనాభాలో 97.3% మంది పట్టణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తుండగా, 2.7% మంది గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తున్నారు. పట్టణ ప్రాంతాల్లో సగటు అక్షరాస్యత రేటు 86.2% కాగా, గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో 80.7% ఉంది. అలాగే చండీగఢ్ జిల్లాలోని పట్టణ ప్రాంతాల లింగ నిష్పత్తి 822 కాగా గ్రామీణ ప్రాంతాల వారిది 690గా ఉంది. జిల్లాలో 0-6 సంవత్సరాల వయస్సు గల పిల్లల జనాభా 1,194,34 మంది ఉన్నారు. ఇది మొత్తం జనాభాలో 11% ఉంది. వారిలో 63,536 మంది మగ పిల్లలు కాగా, 55,898 మంది ఆడ పిల్లలు ఉన్నారు. చండీగఢ్ జిల్లాలోని సగటు లింగ నిష్పత్తి 818 ఉంది. జిల్లా మొత్తం అక్షరాస్యత రేటు 86.05%. చండీగఢ్ జిల్లాలో పురుషుల అక్షరాస్యత రేటు 80.14% ఉండగా, స్త్రీల అక్షరాస్యత రేటు 71.63% ఉంది.[3]
భౌగోళికం
[మార్చు]జిల్లా పరిధి 114 చదరపు కి.మీ. విస్తీర్ణంలో విస్తరించి ఉంది.జిల్లా లోని ప్రజలు హిందీ, ఇంగ్లీష్, పంజాబీ మాట్లాడతారు. జిల్లా పరిధిలో మొత్తం 24 గ్రామాలు, ఒక నగరపాలక సంస్థ ఉన్నాయి.[4]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ 1.0 1.1 "List of Districts of Chandigarh (CH) | villageinfo.in". villageinfo.in. Retrieved 2023-08-15.
- ↑ "About District | Chandigarh | India". Retrieved 2023-08-05.
- ↑ "Chandigarh District Population Religion - Chandigarh, Chandigarh Literacy, Sex Ratio - Census India". www.censusindia.co.in. Retrieved 2023-08-05.
- ↑ "Chandigarh | The City Beautiful | India". Retrieved 2023-08-05.