17 వ శతాబ్దం
17వ శతాబ్దం 1601 జనవరి 1 నుండి 1700 డిసెంబరు 31 వరకు కొనసాగింది. ఇది ఐరోపాలో ఆధునిక కాలపు తొలినాళ్ళు. ఆ ఖండంలో (ప్రపంచంపై దీని ప్రభావం పెరుగుతోంది) బరోక్ సాంస్కృతిక ఉద్యమం, స్పానిష్ స్వర్ణయుగపు చివరి భాగం, డచ్ స్వర్ణయుగం, ఫ్రెంచ్ గ్రాండ్ సైకిల్ లూయిస్ XIV, సైంటిఫిక్ రివల్యూషన్, డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ (ప్రపంచంలోని మొట్టమొదటి పబ్లిక్ కంపెనీ, మెగాకార్పొరేషన్) వంటి చారిత్రిక ఘటనలను చూసిన శతాబ్దం ఇది.
17వ శతాబ్దం మధ్యకాలం నుండి, యూరోపియన్ రాజకీయాలను లూయిస్ XIV పాలన లోని ఫ్రాన్స్ రాజ్యం ఎక్కువగా ఆధిపత్యం చెలాయించింది. ఇక్కడ ఫ్రొండే అంతర్యుద్ధంలో దేశీయంగా రాజరికం పటిష్ఠమైంది. పాక్షిక భూస్వామ్య ప్రాదేశిక ఫ్రెంచ్ ప్రభువులు బలహీనపడి, సంపూర్ణ రాచరికపు అధికారానికి లొంగిపోయింది. ఈ శతాబ్దంలోనే ఆంగ్ల చక్రవర్తి నామమాత్రపు నేతగా మారాడు. ప్రభుత్వంలో పార్లమెంటు ప్రబలమైన శక్తిగా ఉంది - మిగతా ఐరోపా కంటే భిన్నంగా, మరీ ముఖ్యంగా ఫ్రాన్స్‌కు భిన్నంగా.
శతాబ్దం చివరి నాటికి, యూరోపియన్లు సంవర్గమానాలు, విద్యుత్, టెలిస్కోప్, మైక్రోస్కోప్, కాలిక్యులస్, సార్వత్రిక గురుత్వాకర్షణ, న్యూటన్ చలన నియమాలు, వాయు పీడనం, గణన యంత్రాల గురించి తెలుసుకున్నారు. శాస్త్రీయ విప్లవం యొక్క మొదటి శాస్త్రవేత్తలైన గెలీలియో గెలీలీ, జోహన్నెస్ కెప్లర్, రెనే డెస్కార్టెస్, పియరీ ఫెర్మాట్, బ్లేజ్ పాస్కల్, రాబర్ట్ బాయిల్, క్రిస్టియాన్ హ్యూజెన్స్, ఆంటోనీ వాన్ లీవెన్‌హోక్, రాబర్ట్ హుక్, ఐజాక్ న్యూటన్, గాట్‌ఫ్రైడ్ విల్‌హెల్మ్ వంటి వారి కృషి కారణంగా ఇది సాధ్యమైంది. ఇది సాధారణంగా సంస్కృతి అభివృద్ధి చెందిన కాలం (ముఖ్యంగా థియేటర్, సంగీతం, దృశ్య కళలు తత్వశాస్త్రం).
ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో, గన్‌పౌడర్ సామ్రాజ్యాలు - ఒట్టోమన్, సఫావిడ్, మొఘల్ సామ్రాజ్యాలు - బలపడ్డాయి. ముఖ్యంగా భారత ఉపఖండంలో, మొఘల్ వాస్తుశిల్పం, సంస్కృతి, కళలు అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకున్నాయి. ఔరంగజేబు చక్రవర్తి పాలనలో ఈ సామ్రాజ్య ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రపంచంలోనే అతిపెద్దదని భావిస్తారు. ఇది మొత్తం పశ్చిమ ఐరోపా కంటే పెద్దది, ప్రపంచ GDP లో 25%. దాని లోని అత్యంత సంపన్న రాష్ట్రమైన బెంగాల్ సుబాలో తొలి-పారిశ్రామికీకరణ కాలపు సూచనలు కనిపించాయి.[1] భారతదేశపు దక్షిణ భాగంలో దక్కన్ సుల్తానేట్‌ల క్షీణత, విజయనగర సామ్రాజ్యం అంతరించిపోవడం జరిగింది. డచ్ వారు సిలోన్‌ను వలసరాజ్యంగా చేసుకున్నారు. క్యాండీతో శత్రుత్వాన్ని కొనసాగించారు.
శతాబ్ది ప్రారంభంలో జపాన్‌లో, టోకుగావా ఇయాసు టోకుగావా షోగునేట్‌ను స్థాపించాడు. దీంతో ఎడో కాలం ప్రారంభమైంది; ఐసోలేషనిస్ట్ సకోకు విధానం 1630లలో ప్రారంభమై, 19వ శతాబ్దం వరకు కొనసాగింది. చైనాలో, కుప్పకూలుతున్న మింగ్ రాజవంశాన్ని మంచూ యుద్దవీరుడు నూర్హాసి సవాలు చేసి, పలు విజయాలు సాధించాడు. అతని కుమారుడు హాంగ్ తైజీ ఈ విజయాలను స్థిరపరచాడు. చివరకు అతని మనవడు, క్వింగ్ రాజవంశం స్థాపకుడూ ఐన షుంజి చక్రవర్తి పూర్తి చేసాడు.
ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం,[2] డచ్-పోర్చుగీస్ యుద్ధం, గ్రేట్ టర్కిష్ యుద్ధం, తొమ్మిదేళ్ల యుద్ధం, మొఘల్-సఫావిడ్ యుద్ధాలు, మింగ్ పై క్వింగ్ విజయం మొదలైనవి ఈ శతాబ్దంలో జరిగిన గొప్ప సైనిక సంఘర్షణలు.
ఘటనలు
[మార్చు]1601–1650
[మార్చు]- 1601 : కిన్సాలే యుద్ధంలో, ఇంగ్లండ్ ఐరిష్, స్పానిష్ దళాలను ఓడించింది, గేలిక్ ప్రభువులను ఐర్లాండ్ నుండి తరిమికొట్టి, గేలిక్ వంశ వ్యవస్థను నాశనం చేసింది.
- 1601 - 1603 : 1601-1603 నాటి రష్యన్ కరువు రష్యాలో మూడింట ఒక వంతు మందిని చంపింది.[3]
- 1602 : మాటియో రిక్కీ ప్రపంచంలోని అనేక దేశాల మ్యాప్‌ను రూపొందించాడు (坤輿萬國全圖, Kūnyú Wànguó Quántú ), ఇది శతాబ్దాలుగా తూర్పు ఆసియా అంతటా ఉపయోగించబడుతుంది.
- 1602 : డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ (VOC) పోటీ డచ్ వ్యాపార సంస్థలను విలీనం చేయడం ద్వారా స్థాపించబడింది.[4] దీని విజయం డచ్ స్వర్ణయుగానికి దోహదం చేస్తుంది.
- 1603 : ఇంగ్లండ్‌కు చెందిన ఎలిజబెత్ I మరణించింది. ఆమె బంధువు స్కాట్లాండ్ రాజు జేమ్స్ VI స్కాట్లాండ్, ఇంగ్లండ్ రాజ్యాలను ఏకం చేశాడు.
- 1603 : తోకుగావా ఇయాసు షోగన్ అనే బిరుదును పొంది, తోకుగావా షోగునేట్‌ను స్థాపించాడు. ఇది ఎడో కాలం ప్రారంభమవుతుంది, ఇది 1868 వరకు కొనసాగుతుంది.
- 1603 : నాగసాకిలో, పోర్చుగీస్ జెస్యూట్ మిషనరీ జోయో రోడ్రిగ్స్ నిప్పో జిషోను ప్రచురించాడు, ఇది యూరోపియన్ (పోర్చుగీస్) భాషకు జపనీస్ యొక్క మొదటి నిఘంటువు.
- 1605 : దక్షిణ సులవేసిలోని మకస్సరీస్ రాజ్యం గోవా రాజు ఇస్లాంలోకి మారాడు.
రష్యాకు చెందిన జార్ మైఖేల్ I 1613-1645లో పాలించాడు - 1605 – 1627 : అక్బర్ చక్రవర్తి మరణం తర్వాత మొఘల్ చక్రవర్తి జహంగీర్ పాలన.
- 1606 : ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం, ఆస్ట్రియాల మధ్య సుదీర్ఘ టర్కిష్ యుద్ధం Zsitvatorok శాంతితో ముగిసింది - ఆస్ట్రియా ట్రాన్సిల్వేనియాను విడిచిపెట్టింది.
- 1606 : వియన్నా ఒప్పందం రాయల్ హంగరీలో హబ్స్‌బర్గ్ వ్యతిరేక తిరుగుబాటును ముగించింది.
- 1607 : ఐర్లాండ్‌లోని ఉల్స్టర్‌కు పశ్చిమాన ఉన్న కౌంటీ డోనెగల్ నుండి ఎర్ల్స్ ఫ్లైట్ (స్థానిక గేలిక్ ప్రభువుల నుండి పారిపోవడం) జరిగింది.
- 1607 : ఇస్కందర్ ముడా 30 సంవత్సరాలు ఆచే సుల్తాన్ అయ్యాడు. అతను పశ్చిమ మలయ్ ద్వీపసమూహంలో అచేను గొప్ప శక్తిగా మార్చే నావికాదళ విజయాల శ్రేణిని ప్రారంభిస్తాడు.
- 1610 : క్లూషినో యుద్ధంలో పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్ సైన్యం రష్యా-స్వీడిష్ సంయుక్త దళాలను ఓడించి మాస్కోను జయించింది.
- 1610 : ఫ్రాన్స్ రాజు హెన్రీ IV ఫ్రాంకోయిస్ రావైలాక్ చేత హత్య చేయబడ్డాడు.
- 1611 : పాంటిఫికల్, రాయల్ యూనివర్శిటీ ఆఫ్ శాంటో టోమస్, ఆసియాలో ఉన్న పురాతన విశ్వవిద్యాలయం, మనీలాలోని డొమినికన్ ఆర్డర్ ద్వారా స్థాపించబడింది [5]
- 1611 : కింగ్ జేమ్స్ బైబిల్ యొక్క మొదటి ప్రచురణ.
- 1612 : మొదటి కోట్స్‌వోల్డ్ ఒలింపిక్ క్రీడలు, ఆటలు, క్రీడల వార్షిక బహిరంగ వేడుక ఇంగ్లాండ్‌లోని కోట్స్‌వోల్డ్స్‌లో ప్రారంభమైంది.
- 1613 : రష్యాలో కష్టాల సమయం 1917 వరకు పాలించే హౌస్ ఆఫ్ రోమనోవ్ స్థాపనతో ముగుస్తుంది.
- 1613 - 1617 : పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్‌ను టాటర్లు డజన్ల కొద్దీ ఆక్రమించారు.[6]
17వ శతాబ్దం మొదటి త్రైమాసికంలో ఇంగ్లాండ్‌కు చెందిన జేమ్స్ I, స్కాట్లాండ్‌కు చెందిన VI పాలించారు - 1613 : పొరుగున ఉన్న సురబయలో మాతరం ముట్టడి కారణంగా డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ గ్రీసిక్‌ను ఖాళీ చేయవలసి వచ్చింది. డచ్ వారు మాతరంతో చర్చలు జరిపారు. జెపారాలో వ్యాపార పోస్ట్‌ను ఏర్పాటు చేసుకోవడానికి అనుమతి పొందారు.
- 1614 - 1615 : ఒసాకా ముట్టడి ( టోకుగావా షోగునేట్‌కు చివరి ప్రధాన ముప్పు) ముగిసింది.
- 1616 : స్పెయిన్‌లో మిగిలి ఉన్న చివరి మొరిస్కోలు (నామమాత్రంగా క్రైస్తవ మతంలోకి మారిన మూర్స్) బహిష్కరించబడ్డారు.
- 1616 : ఆంగ్ల కవి, నాటక రచయిత విలియం షేక్స్పియర్ మరణించాడు.
- 1618 : ది డిఫెనెస్ట్రేషన్ ఆఫ్ ప్రేగ్ .
- 1618 : బోహేమియన్ తిరుగుబాటు ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధానికి దారితీసింది, ఇది 1618-48 సంవత్సరాలలో ఐరోపాను నాశనం చేసింది.
- 1618 : మంచూలు చైనాపై దాడి చేయడం ప్రారంభించారు. వారి విజయం చివరికి మింగ్ రాజవంశాన్ని కూల్చివేస్తుంది.
- 1619 : మొదటి ఆఫ్రికన్లను ప్రస్తుత యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు తీసుకువచ్చినప్పుడు యూరోపియన్ బానిసత్వం అమెరికాకు చేరుకుంది.
- 1619 : డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ జయకార్తాపై దాడి చేసి, ఇంగ్లీషు, బాంటెనీస్, జయకార్తాన్ దళాల సంయుక్త ముట్టడిని తట్టుకుంది. వారు జాన్ పీటర్స్జూన్ కోయెన్, అంబన్ నుండి ఓడల సముదాయం ద్వారా ఉపశమనం పొందారు. డచ్ జయకర్తను నాశనం చేసి, దాని కొత్త ప్రధాన కార్యాలయమైన బటావియాను నిర్మించాడు.
- 1620 - 1621 : మోల్దవియాపై పోలిష్-ఒట్టోమన్ యుద్ధం .
- 1620 : బెత్లెన్ గాబోర్ ఒట్టోమన్‌లతో పొత్తు పెట్టుకుంది. మోల్దవియాపై దండయాత్ర జరిగింది. ప్రూట్ నదిపై సెకోరా వద్ద పోలిష్ విపత్తును ఎదుర్కొంటుంది.
- 1620 : మేఫ్లవర్ ఇంగ్లాండ్‌లోని ప్లైమౌత్ నుండి న్యూ ఇంగ్లాండ్‌లోని ప్లైమౌత్ కాలనీగా మారింది.
1622 ఊచకోత ఆంగ్ల సంస్థానాధీశులందరి స్థానికులను శత్రువులుగా చూడడానికి కారణమైంది - 1621 : చోసిమ్ యుద్ధం : జాన్ కరోల్ చోడ్కివిచ్ ఆధ్వర్యంలో పోల్స్, కోసాక్స్ ఒట్టోమన్లను ఓడించాయి.
- 1622 : జేమ్స్‌టౌన్ ఊచకోత : అల్గోన్‌క్వియన్ స్థానికులు జేమ్స్‌టౌన్, వర్జీనియా వెలుపల 347 మంది ఆంగ్ల స్థిరనివాసులను చంపి (కాలనీ జనాభాలో దాదాపు మూడింట ఒక వంతు మంది) [7][8] హెన్రికస్ నివాసాన్ని తగలబెట్టారు.
- 1624 - 1642 : ముఖ్యమంత్రిగా, కార్డినల్ రిచెలీయు ఫ్రాన్స్‌లో అధికారాన్ని కేంద్రీకరించారు.
- 1626 : వాటికన్‌లోని సెయింట్ పీటర్స్ బసిలికా పూర్తయింది.
- 1627 : అరోచ్‌లు అంతరించిపోయాయి.[9]
- 1628 - 1629 : డచ్ బటావియాను జయించటానికి మాతరం సుల్తాన్ అగుంగ్ విఫలమైన ప్రచారాన్ని ప్రారంభించాడు.
- 1629 : అబ్బాస్ I, సఫావిడ్స్ రాజు మరణించాడు.
- 1629 : ఫెర్డినాండ్ II యొక్క విస్తరణను ఎదుర్కోవడానికి కార్డినల్ రిచెలీయు స్వీడిష్ ప్రొటెస్టంట్ దళాలతో ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధంలో పొత్తు పెట్టుకున్నాడు.
- 1630 : భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని శివనేరి కోటలో శివాజీ జననం
- 1631 : వెసువియస్ పర్వతం విస్ఫోటనం చెందింది.
- 1632 : లూట్జెన్ యుద్ధం, స్వీడన్ రాజు గుస్తావ్ II అడాల్ఫ్ మరణం.
నార్డ్లింగెన్ యుద్ధం (1634) . ప్రొఫెషనల్ హబ్స్‌బర్గ్ స్పానిష్ సేనలచే బలపరచబడిన కాథలిక్ ఇంపీరియల్ సైన్యం, స్వీడన్ తోటి, వారి జర్మన్ మిత్రదేశాల సంయుక్త ప్రొటెస్టంట్ సైన్యాల తోటీ జరిగిన యుద్ధంలో గొప్ప విజయాన్ని సాధించింది. - 1632 : భారతదేశంలోని ఆగ్రాలో తాజ్ మహల్ నిర్మాణ పని ప్రారంభమైంది.
- 1633 : గెలీలియో గెలీలీ విచారణకు ముందు తన విచారణ కోసం రోమ్‌కు చేరుకున్నాడు.
- 1633 – 1639 : జపాన్ "లాక్డ్ కంట్రీ"గా రూపాంతరం చెందింది.
- 1634 : నార్డ్లింగేన్ యుద్ధం కాథలిక్ విజయానికి దారితీసింది.
- 1636 : హార్వర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం మసాచుసెట్స్‌లోని కేంబ్రిడ్జ్‌లో స్థాపించబడింది.
- 1637 : ఎడోకు వ్యతిరేకంగా జపనీస్ క్రైస్తవులు, రోనిన్, రైతుల షిమబార తిరుగుబాటు.
- 1637 : మొదటి ఒపెరా హౌస్, టీట్రో శాన్ కాసియానో, వెనిస్‌లో ప్రారంభించబడింది.
- 1637 : క్వింగ్ రాజవంశం జోసోన్ రాజవంశంపై దాడి చేసింది.
- 1639 : నావల్ బాటిల్ ఆఫ్ ది డౌన్స్ - రిపబ్లిక్ ఆఫ్ యునైటెడ్ ప్రావిన్సెస్ ఫ్లీట్ ఇంగ్లీష్ జలాల్లో స్పానిష్ నౌకాదళాన్ని నిర్ణయాత్మకంగా ఓడించింది.
- 1639 : ఫర్నీస్, బార్బెరిని పోప్ అర్బన్ VIII మధ్య విభేదాలు కాస్ట్రో యుద్ధాలకు దారితీసి 1649 వరకు కొనసాగాయి.
- 1639 - 1651 : మూడు రాజ్యాల యుద్ధాలు, స్కాట్లాండ్, ఐర్లాండ్, ఇంగ్లాండ్ అంతటా అంతర్యుద్ధాలు.
- 1640 - 1668 : పోర్చుగీస్ పునరుద్ధరణ యుద్ధం ఐబీరియన్ యూనియన్ ముగింపుకు దారితీసింది.
1640లో తుర్కు రాయల్ అకాడమీ ప్రారంభోత్సవం. - 1641 : ఐరిష్ తిరుగుబాటు, ఐరిష్ క్యాథలిక్‌లు వివక్షకు ముగింపు పలకాలని, ఎక్కువ స్వయం-పరిపాలన, ఐర్లాండ్‌లోని తోటల రివర్స్ యాజమాన్యాన్ని కోరుకున్నారు.
- 1641 : రెనే డెస్కార్టెస్ మెడిటేషన్స్ డి ప్రైమా ఫిలాసఫియా మెడిటేషన్స్ ఆన్ ఫస్ట్ ఫిలాసఫీని ప్రచురించాడు.
- 1642 : ఇంగ్లీష్ అంతర్యుద్ధం ప్రారంభమై, 1649లో కింగ్ చార్లెస్ I ఉరితీయడం, రాచరికం రద్దు చేయడం, రాజుపై పార్లమెంటు ఆధిపత్యాన్ని స్థాపించడంతో వివాదం ముగుస్తుంది.
- 1643 : L'incoronazione di Poppia, Monterverdi
- 1644 : మింగ్ రాజవంశాన్ని అంతం చేస్తూ మంచు చైనాను జయించింది. తదుపరి క్వింగ్ రాజవంశం 1912 వరకు పాలించింది.
- 1644 - 1674 : మౌరిటానియన్ ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం .
- 1645 - 1669 : వెనిస్‌తో ఒట్టోమన్ యుద్ధం. ఒట్టోమన్లు క్రీట్‌పై దాడి చేసి కెనియాను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.
- 1647 - 1652 : సెవిల్లె యొక్క గొప్ప ప్లేగు .
- 1648 : వెస్ట్‌ఫాలియా శాంతి ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం, ఎనభై సంవత్సరాల యుద్ధాన్ని ముగించింది. ప్రధాన యూరోపియన్ శక్తులుగా స్పెయిన్, పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం యొక్క ముగింపులను సూచిస్తుంది.
ముప్పై సంవత్సరాల యుద్ధం ముగింపులో 1648లో ఐరోపా మ్యాప్ - 1648 - 1653 : ఫ్రాన్స్‌లో ఫ్రోండే అంతర్యుద్ధం.
- 1648 - 1657 : ఖ్మెల్నిట్స్కీ తిరుగుబాటు - ఉక్రెయిన్‌లో కోసాక్ తిరుగుబాటు, ఇది పోలాండ్ నుండి ఉక్రేనియన్ విముక్తి యుద్ధంగా మారింది.
- 1648 - 1667 : వరద యుద్ధాలు పోలిష్-లిథువేనియన్ కామన్వెల్త్‌ను శిథిలావస్థకు చేర్చాయి.
- 1648 - 1669 : కాండియా ముట్టడి తర్వాత ఒట్టోమన్లు వెనీషియన్ల నుండి క్రీట్‌ను స్వాధీనం చేసుకున్నారు.
- 1649 : రాజద్రోహం నేరం కింద కింగ్ చార్లెస్ I ఉరితీయబడ్డాడు, న్యాయస్థానం హైకోర్టులో చట్టపరమైన విచారణకు లోబడి మరణశిక్ష విధించబడిన మొదటి, ఏకైక ఆంగ్ల రాజు.
- 1649 - 1653 : ఐర్లాండ్‌ను క్రోమ్‌వెల్లియన్ ఆక్రమణ .
1651–1700
[మార్చు]- 1651 : వోర్సెస్టర్ యుద్ధంలో పార్లమెంటేరియన్ విజయంతో ఆంగ్ల అంతర్యుద్ధం ముగిసింది.
- 1656 - 1661 : మెహ్మద్ కొప్రూలు గ్రాండ్ విజియర్ .
- 1655 – 1661 : నార్తర్న్ వార్స్ స్వీడన్ యొక్క గొప్ప శక్తిగా ఎదిగింది .
- 1658 : అతని తండ్రి షాజహాన్ తాజ్ మహల్ పూర్తి చేసిన తర్వాత, అతని కుమారుడు ఔరంగజేబు అతనిని మొఘల్ సామ్రాజ్యానికి పాలకునిగా తొలగించాడు.
- 1660 : కామన్వెల్త్ ఆఫ్ ఇంగ్లండ్ ముగిసింది. ఇంగ్లీష్ పునరుద్ధరణ సమయంలో రాచరికం తిరిగి తీసుకురాబడింది.
- 1660 : రాయల్ సొసైటీ స్థాపించబడింది.
- 1661 : చైనా కాంగ్జీ చక్రవర్తి పాలన ప్రారంభమైంది.
- 1663 : హబ్స్‌బర్గ్ హంగేరిపై ఒట్టోమన్ యుద్ధం .
- 1664 : సెయింట్ గోథార్డ్ యుద్ధం : కౌంట్ రైమోండో మోంటెకుకోలి ఒట్టోమన్లను ఓడించింది. వాస్వర్ శాంతి - 20 సంవత్సరాల పాటు శాంతిని కొనసాగించడానికి ఉద్దేశించబడింది.
- 1665 : రాబర్ట్ హుక్ సూక్ష్మదర్శినిని ఉపయోగించి కణాలను కనుగొన్నాడు.
- 1665 : Mbwila యుద్ధంలో పోర్చుగల్ కాంగో సామ్రాజ్యాన్ని ఓడించింది.
తాజ్ మహల్, 1653 నాటికి పూర్తయింది. ప్రపంచ వింతలలో ఒకటైన షాజహాన్ ప్రారంభించాడు - 1665 - 1667 : రెండవ ఆంగ్లో-డచ్ యుద్ధం ఇంగ్లాండ్, యునైటెడ్ ప్రావిన్స్‌ల మధ్య జరిగింది.
- 1666 : ది గ్రేట్ ఫైర్ ఆఫ్ లండన్ .
- 1667 : రెండవ ఆంగ్లో-డచ్ యుద్ధంలో మెడ్‌వేపై దాడి .
- 1667 – 1668 : ది వార్ ఆఫ్ డెవల్యూషన్ : ఫ్రాన్స్ నెదర్లాండ్స్‌పై దాడి చేసింది. ది పీస్ ఆఫ్ ఐక్స్-లా-చాపెల్లె (1668) దీనిని నిలిపివేసింది.
- 1667 - 1699 : గ్రేట్ టర్కిష్ యుద్ధం ఐరోపాలో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం యొక్క విస్తరణను నిలిపివేసింది.
- 1672 - 1673 : ఉక్రేనియన్ కోసాక్కులకు సహాయం చేయడానికి ఒట్టోమన్ ప్రచారం. రెండవ ఖోటిన్ యుద్ధంలో (1673) జాన్ సోబిస్కీ ఒట్టోమన్లను ఓడించాడు.
- 1672 - 1674 : మూడవ ఆంగ్లో-డచ్ యుద్ధం ఇంగ్లాండ్, యునైటెడ్ ప్రావిన్స్‌ల మధ్య జరిగింది.
- 1672 - 1676 : పోలిష్-ఒట్టోమన్ యుద్ధం .
ఫ్రాంకో-డచ్ యుద్ధాన్ని ప్రారంభించి 1672లో లూయిస్ XIV ప్రారంభించిన నెదర్లాండ్స్‌పై ఫ్రెంచ్ దండయాత్ర - 1672 - 1678 : ఫ్రాంకో-డచ్ యుద్ధం .
- 1674 : శివాజీ మరాఠా సామ్రాజ్యాన్ని ఏర్పరచాడు, అది 1818 వరకు కొనసాగింది.
- 1676 - 1681 : రష్యా, ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యాలు రస్సో-టర్కిష్ యుద్ధాలను ప్రారంభించాయి.
- 1678 : ఫ్రాన్స్, డచ్ రిపబ్లిక్, స్పెయిన్, బ్రాండెన్‌బర్గ్, స్వీడన్, డెన్మార్క్, ప్రిన్స్-బిషప్రిక్ ఆఫ్ మున్‌స్టర్, పవిత్ర రోమన్ సామ్రాజ్యం మధ్య అనేక పరస్పర అనుసంధానిత యుద్ధాలను నిజ్‌మెగెన్ ఒప్పందం ముగిసింది.
1682లో ఫ్రాన్స్ కోసం లూసియానాను క్లెయిమ్ చేయడం - 1680: ప్యూబ్లో తిరుగుబాటు 1692 వరకు స్పానిష్‌ను న్యూ మెక్సికో నుండి తరిమికొట్టింది.
- 1682: ఫ్రెంచ్ అన్వేషకుడు రాబర్ట్ లా సాల్లే మిస్సిస్సిప్పి నదికి తూర్పున ఉన్న మొత్తం భూమిని క్లెయిమ్ చేశాడు.
- 1683: చైనా టంగ్నింగ్ రాజ్యాన్ని జయించి తైవాన్ని కలుపుకుంది.
- 1683: వియన్నా రెండవ ముట్టడిలో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం ఓడిపోయింది.
- 1683–1699: గ్రేట్ టర్కిష్ యుద్ధంలో హబ్స్‌బర్గ్‌లు ఒట్టోమన్ హంగేరిలో ఎక్కువ భాగాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్నారు.
- 1687: ఐసాక్ న్యూటన్ ఫిలాసఫియే నాచురాలిస్ ప్రిన్సిపియా మాథమాటికాను ప్రచురించాడు
- 1688: ది సీజ్ ఆఫ్ డెర్రీ, ఐర్లాండ్‌లోని విలియమైట్ యుద్ధంలో మొదటి ప్రధాన సంఘటన.
- 1688: 1688 నాటి సియామీస్ విప్లవం ఫ్రెంచ్ ప్రభావాన్ని తొలగించింది. 19వ శతాబ్దం వరకు పశ్చిమ దేశాలతో దాదాపు అన్ని సంబంధాలను తెంచుకుంది.
- 1688–1689: గ్లోరియస్ రివల్యూషన్ డచ్ రిపబ్లిక్, ఇంగ్లాండ్‌పై దాడి చేయడంతో మొదలైంది. ఇంగ్లాండ్ రాజ్యాంగబద్ధమైన రాచరికం అవుతుంది.
- 1688–1691: ది వార్ ఆఫ్ ది టూ కింగ్స్ ఇన్ ఐర్లాండ్.
- 1688–1697: తొమ్మిదేళ్ల యుద్ధంలో ఫ్రెంచ్ విస్తరణను ఆపడానికి గ్రాండ్ అలయన్స్ ప్రయత్నించింది.
- 1689: కిల్లీక్రాంకీ యుద్ధం హైలాండ్ పెర్త్‌షైర్‌లో జాకోబైట్, విలియమైట్ దళాల మధ్య జరిగింది.
- 1689: కర్పోష్ తిరుగుబాటు ప్రస్తుత నార్త్ మెసిడోనియాలో అణిచివేయబడింది, స్కోప్జేను ఒట్టోమన్ టర్క్స్ తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్నారు. కార్పోష్‌ను చంపేసి, తిరుగుబాటుదారులను ఓడించారు
వియన్నా యుద్ధం (1683] ఐరోపా లోకి ఆట్టోమన్ సామ్రాజ్య విస్తరణకు ముగింపు పలికింది. - 1689: హక్కుల బిల్లు రాజ సమ్మతిని పొందింది.
- 1689: జాన్ లాక్ టు ట్రీటీస్ ఆఫ్ గవర్నమెంట్, ఎ లెటర్ కాన్సర్నింగ్ టాలరేషన్ని ప్రచురించారు.
- 1690: ది బాటిల్ ఆఫ్ ది బోయిన్ ఇన్ ఐర్లాండ్.
- 1692: జమైకాలోని పోర్ట్ రాయల్ భూకంపం, సునామీతో అతలాకుతలమైంది. దాదాపు 2,000 మంది చనిపోగా, 2,300 మంది గాయపడ్డారు.
- 1692–1694: ఫ్రాన్స్‌లో కరువులో 20 లక్షల మంది మరణించారు.[10]
- 1693: కాలేజ్ ఆఫ్ విలియం అండ్ మేరీని విలియమ్స్‌బర్గ్, వర్జీనియాలో రాయల్ చార్టర్ ద్వారా స్థాపించారు.
- 1694: బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇంగ్లాండ్ స్థాపించబడింది.
- 1695: మొఘల్ సామ్రాజ్యం పైరేట్ హెన్రీ ఎవ్రీస్ ట్రాడింగ్ షిప్ గంజ్-ఐ-సవాయిని స్వాధీనం చేసుకున్నందుకు ప్రతిస్పందనగా ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీని దాదాపు నిషేధించింది. .
- 1696–1697: ఫిన్‌లాండ్లో కరువు దాదాపు మూడింట ఒక వంతు జనాభాను తుడిచిపెట్టేసింది.
- 1697–1699: పశ్చిమ ఐరోపాకు పీటర్ ది గ్రేట్ యొక్క గ్రాండ్ ఎంబసీ.
- 1699: థామస్ సేవరీ తన మొదటి స్టీమ్ ఇంజిన్ని రాయల్ సొసైటీకి ప్రదర్శించాడు.
ఆవిష్కరణలు, పరిచయాలు
[మార్చు]తత్వశాస్త్రం, విజ్ఞాన శాస్త్రంలో ప్రధాన మార్పులు జరుగాయి. వీటిని శాస్త్రీయ విప్లవం అని వర్ణిస్తారు.
- ఐరోపాలో నోట్లను మళ్లీ ప్రవేశపెట్టారు.
- ఐస్ క్రీమ్
- టీ, కాఫీలు ఐరోపాలో ప్రసిద్ధి చెందాయి.
- ఫ్రాన్స్‌లో సెంట్రల్ బ్యాంకింగ్ మొదలైంది. స్కాటిష్ ఆర్థికవేత్త జాన్ లా ఆధునిక ఫైనాన్స్ వ్యవస్థను ప్రవేశపెట్టాడు.
- మినార్లు, జామ్ మసీదు ఆఫ్ ఇస్ఫహాన్, ఇస్ఫహాన్, పర్షియా (ఇరాన్) నిర్మించబడ్డాయి.
- 1604 : సూపర్నోవా SN 1604 పాలపుంతలో గమనించబడింది.
- 1605 : జోహన్నెస్ కెప్లర్ గ్రహాల దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలను పరిశోధించడం ప్రారంభించాడు.
- 1605 : జర్మనీకి చెందిన జోహాన్ కరోలస్ మొదటి వార్తాపత్రిక 'రిలేషన్'ను ప్రచురించాడు.
- 1608 : వక్రీభవన టెలిస్కోపులు మొదట కనిపించాయి. డచ్ కళ్ళజోడు-తయారీదారుడు హన్స్ లిప్పర్షే ఒకదానిపై పేటెంట్ పొందేందుకు ప్రయత్నిస్తూ, ఆవిష్కరణ గురించి ప్రచారం చేశాడు.
- 1610 : ఓరియన్ నెబ్యులాను ఫ్రాన్స్‌కు చెందిన నికోలస్-క్లాడ్ ఫాబ్రి డి పీరెస్క్ గుర్తించారు.
- 1610 : గెలీలియో గెలీలీ, సైమన్ మారియస్ లు బృహస్పతి యొక్క గెలీలియన్ చంద్రులను గమనించారు.
- 1611 : కింగ్ జేమ్స్ బైబిల్ లేదా 'అధీకృత వెర్షన్' మొదట ప్రచురించబడింది.
- 1612 : గన్ స్మిత్ మారిన్ బూర్జువా చేత ఫ్రాన్స్‌కు చెందిన లూయిస్ XIII కోసం సృష్టించబడిన మొట్టమొదటి ఫ్లింట్‌లాక్ మస్కెట్ .
- 1614 : జాన్ నేపియర్ గణనలను సులభతరం చేయడానికి లాగరిథమ్‌ను పరిచయం చేశాడు.
- 1616 : నికోలో జూచి కాంస్య పారాబొలిక్ మిర్రర్‌తో ప్రతిబింబించే టెలిస్కోప్‌ను తయారు చేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్న ప్రయోగాలను వివరించాడు.
- 1620 : ఇంగ్లండ్‌కు చెందిన జేమ్స్ I నిధులు సమకూర్చిన కార్నెలిస్ డ్రెబెల్, చెక్క, గ్రీజుతో చేసిన తోలుతో చేసిన మొదటి ' సబ్‌మెరైన్'ను నిర్మించాడు.
- 1623 : మొదటి ఆంగ్ల నిఘంటువు, 'ఇంగ్లీష్ డిక్షనరీ' హెన్రీ కాకెరామ్చే ప్రచురించబడింది, నిర్వచనాలతో కూడిన కష్టమైన పదాలను జాబితా చేసింది.
- 1628 : విలియం హార్వే రక్తప్రసరణ వ్యవస్థ యొక్క తన పూర్వ ఆవిష్కరణను ప్రచురించాడు.
- 1637 : డచ్ బైబిల్ ప్రచురించబడింది.
- 1637 : టీట్రో శాన్ కాసియానో, మొదటి పబ్లిక్ ఒపెరా హౌస్, వెనిస్‌లో ప్రారంభించబడింది.
- 1637 : పియరీ డి ఫెర్మాట్ తన చివరి సిద్ధాంతం అని పిలవబడే సూత్రాన్ని రూపొందించాడు, 1995 వరకు పరిష్కరించబడలేదు.
- 1637 : చైనీస్ నౌకాదళ మందుపాతరల గురించి 14వ శతాబ్దపు హులోంగ్జింగ్‌లో వర్ణించినప్పటికీ, మింగ్ రాజవంశ పండితుడు సాంగ్ యింగ్‌సింగ్ యొక్క టియాన్ గాంగ్ కై వు పుస్తకం ఒక లక్క సంచిలో చుట్టబడిన నౌకాదళ మందుపాతరల గురించి వివరిస్తుంది. సమీపంలోని ఒడ్డున త్రాడును లాగుతున్న ఆంబుషర్ మండిస్తాడు
- 1642 : బ్లేజ్ పాస్కల్ పాస్కల్ కాలిక్యులేటర్ అని పిలువబడే మెకానికల్ కాలిక్యులేటర్‌ను కనుగొన్నాడు.
- 1642 : మెజోటింట్ చెక్కడం ముద్రించిన చిత్రాలకు గ్రే టోన్‌లను పరిచయం చేసింది.
- 1643 : ఇటలీకి చెందిన ఎవాంజెలిస్టా టోరిసెల్లి పాదరసం బేరోమీటర్‌ను కనుగొన్నారు .
- 1645 : ఇటలీలోని వెనిస్‌కు చెందిన గియాకోమో టోరెల్లి మొదటి భ్రమణ దశను కనుగొన్నాడు.
- 1651 : జియోవన్నీ రికియోలీ చంద్ర మారియా పేరు మార్చారు.
- 1656 : క్రిస్టియాన్ హైగెన్స్ శని వలయాల నిజమైన ఆకారాన్ని వివరించాడు.
- 1657 : క్రిస్టియాన్ హైగెన్స్, గెలీలియో గెలీలీ అభ్యాసాల ఆధారంగా మొదటి ఫంక్షనల్ లోలకం గడియారాన్ని అభివృద్ధి చేశారు.
- 1659 : క్రిస్టియాన్ హ్యూజెన్స్ తొలిసారిగా మార్స్ ఉపరితల వివరాలను పరిశీలించారు.
- 1662 : క్రిస్టోఫర్ మెరెట్ మెరిసే వైన్ ఉత్పత్తిపై మొదటి పేపర్‌ను సమర్పించాడు.
- 1663 : జేమ్స్ గ్రెగొరీ ప్రతిబింబించే టెలిస్కోప్ కోసం డిజైన్‌లను ప్రచురించాడు.
- 1669 : మొట్టమొదటిగా తెలిసిన కార్యాచరణ ప్రతిబింబించే టెలిస్కోప్‌ను ఐజాక్ న్యూటన్ నిర్మించారు.
- 1676 : ఆంటోనీ వాన్ లీవెన్‌హోక్ బాక్టీరియాను కనుగొన్నాడు.
- 1676 : కాంతి వేగం యొక్క మొదటి కొలత.
- 1679 : బైనరీ సిస్టమ్‌ను గాట్‌ఫ్రైడ్ విల్‌హెల్మ్ లీబ్నిజ్ అభివృద్ధి చేశారు.
- 1684 : కాలిక్యులస్‌ని గాట్‌ఫ్రైడ్ విల్‌హెల్మ్ లీబ్నిజ్, సర్ ఐజాక్ న్యూటన్ ఇద్దరూ స్వతంత్రంగా అభివృద్ధి చేశారు. క్లాసికల్ మెకానిక్స్‌ను దీన్ని రూపొందించడానికి ఉపయోగించారు.
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ The Ashgate Companion to the History of Textile Workers, 1650–2000.
- ↑ "The Thirty-Years-War". Western New England College. Archived from the original on 1999-10-09. Retrieved 2008-05-24.
- ↑ Secular Cycles. Princeton University Press.
- ↑ Ricklefs (1991), page 28
- ↑ History of UST UST.edu.ph. Retrieved December 21, 2008.
- ↑ "The Tatar Khanate of Crimea". Archived from the original on 2016-03-23. Retrieved 2008-06-05.
- ↑ Mark, Joshua J. "Indian Massacre of 1622". World History Encyclopedia (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-09-13.
- ↑ Disasters, accidents, and crises in American history: A reference guide to the nation's most catastrophic events. Infobase Publishing.
- ↑ . "History of the Aurochs (Bos taurus primigenius) in Poland". Archived 2013-01-14 at the Wayback Machine "ఆర్కైవ్ నకలు" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2013-01-14. Retrieved 2022-10-30.
- ↑ అలన్ మాక్‌ఫర్లేన్ (1997). శాంతి యొక్క క్రూరమైన యుద్ధాలు: ఇంగ్లాండ్, జపాన్ , మాల్థుసియన్ ట్రాప్. విలే . p. 64. ISBN 0-631-18117-2